logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Общий
  4. Yengil atletika musobaqalarida hakamlik qilish qoidalari va tasnifi

Yengil atletika musobaqalarida hakamlik qilish qoidalari va tasnifi

Загружено в:

10.08.2023

Скачано:

0

Размер:

8608.2109375 KB
Скачать
Mavzu:Yengil atletika musobaqalarida hakamlik qilish qoidalari va tasnifi. Mavzu:. Reja. 1. Yengil atletika sport turning qisqacha tasifi. 2. Yengil atletika bo’limlari va sektorlari. 3. Musobaqa qoidalari va hakamlar vazifalariMavzu:Yengil atletika musobaqalarida hakamlik qilish qoidalari va tasnifi. Yengil at let ik a mashqlaridan y ugurish, sak rash v a uloqt irish qadimgi Gret siy ada anchagina riv oj t opgandi. Yengil at let ik a hay ot da eng k erak li k eng t arqalgan mashqlari – Yurish, Yugurish, sak rash v a uloqt irish mashqlarini birlasht irib, eng ommav iy sport t uri hisoblanadi. Yengil at let ik a bo’y icha eng oxirgi sport t asnifl anishida xot in- qizlarda st adionda, shosse v a k esishgan joy da o’t k aziladigan 50 sport t uri v a y opiq inshoot larda o’t k aziladigan 14 sport t uri, erk ak larda mos rav ishda 56 v a 15 sport t uri mav jud. Hozirgi k unda Olimpiy a o’y inlari dast uriga erk ak larda y engil at let ik aning 24 t uri, ay ollarda – 23 t uri k irit ilgan. 1864 y ilda Ok sford v a Kembrech univ erisit et lari o’rt asida birinchi bor y engil at let ik a musobaqasi bo’lib, k ey inchalik har y ili o’t k aziladigan bo’ldi.  Musobaqa dast uriga Yugurishning olt i t uri, sak rashning ik k i t uri k irit ilgan edi. Key inchalik programma bosqon uloqt irish v a y adro it g’it ish bilan t o’ldirildi . 1865 y ilda London at let ik k lubi t uzildi. 1880 y il Angliy ada hav ask orlar y engil at let ik a asot siat siy asi t uzilib, u Brit aniy a imperiy asida y engil at let ik adan eng oliy organ huquqini oladi. 1880 - y illar oxirida Fransiy a burjuaziy asi at let ik sport fransuz jamiy at larining asot siat siy asini t uzadi. 1912 y ilda St ok golmda (Shv et siy a) bo’lib o’t gan V Olimpiy a o’y inlari y engil at let ik a t araqqiy ot ida muhim bosqich bo‟ ldi. O’shanda y engil at let ik aning k o’p t urlaridan qat or y illardan beri o’zgarmay k elay ot gan jahon v a Olimpiy a rek ordlari y angilangan edi. 1912 y ilda y engil at let ik ani riv ojlant irishga v a xalqaro musobaqalar o’t k azishga rahbarlik qiladigan organ – X alqaro y engil at let ik a hav ask orlari federasiy asi (IA AF) t ashk il qilingan. Federasiy aning maqsadi – federasiy a a’zolari o’rt asida hamk orlik o’rnat ish, ust av v a xalqaro musobaqalar o’t k azish qoidasini ishlab chiqishdan iborat edi. O’zbek ist on y engil at let ik a federasiy asi 1992 y il X alqaro y engil at let ik a federasiy asi I AA F ga a’zo bo’lib k irdi. 1993 y ilda esa Osiy o y engil at let ik a ast osiat siy asiga qabul qilindi. O’zbek ist on t erma jamoasi birinchi mart a 1994 y il X irosim a shahrida (Yaponiy a) X I I Osiy o o’y inlarida 11 sport chi bilan isht irok et ib 3 t a olt in, 2 t a k umush v a 3 t a bronza medallari sov rindori bo’ldilar. X alqaro y engil at let ik a federat siay si bosh binosi UZB Yengil at let ik a federat siy asi rasmiy belgisi Ye ngil at le t ik a jihozlari 1 Yuris h 2 Yuguris h 3 Sak rash 4 Uloqt iris h 5. Ko’p k urashYengil atletika bo’limlaridagi turlarni turkumlanishi Yurish - sik lik t ur bo‟ lib, maxsus chidamlilik ni namoy on qilishni t aqozo et adi, ham erk ak lar, ham ay ollar o’rt asida musobaqalar o’t k aziladi. Ay ollarda: st adionda – 3, 5, 10 k m; manejda – 3, 5 k m; shosseda – 10, 20 k m masofalarda musobaqalar o’t k aziladi. Erk ak larda: st adionda – 3, 5, 10, 20 k m; manejda – 3, 5 k m; shosseda – 15, 5 0 k m masofalarda musobaqalar o‟ t k aziladi. Olimpiy a (O) t urlari: erk ak larda – 20 v a 50 k m, ay ollarda – 20 k m. masofalarda musobaqalar o’t k aziladi Yurish Yugurish quy idagi t oifalarga ajrat iladi.  Qisqa, o’rt a, v a uzoq masofalarga y ugurish,  To’siqlar osha y ugurish,  G’ov lar osha y ugurish,  Est afet ali y ugurish,  Marafon y ugurish.  Sprint y ok i qisqa masofal arga y ugurish deb at aladigan st adionda v a manejda o’t k aziladigan masofal ar : 30, 60, 100 m (O), 200 m (O), erk ak lar v a ay ollar uchun bir xil. Uzoqqa sprint st adionda v a manejda o’t k aziladi. Masofal ar: 300, 400 m (O), 600 m, erk ak lar v a ay ol lar uchun bir xil. Chidamlilik k a y ugurish: -o’rt a masofalar: 800 m (O), 1000, 1500 m (O), 1 mil – erk ak lar v a ay oll arda st adionda v a manejda o‟ t k aziladi; -uzoq masofalar: 3000, 5000 m (O), 10000 m (O) – st adionlarda (manejlarda – faqat 3000 m) o‟ t k aziladi, erk ak lar v a ay ollar uchun bir xil;  -ut a uzoq masofalar – 15; 21.0975; 42,195 m (O); 100 k m – shosseda o’t k aziladi (st art v a fi nish st adionda o‟ t k azilishi mumk in), erk ak lar v a ay ollar uchun bir xil; - ut a uzoq masofalar – bir k echa-y u k unduz dav om et adigan Yugurish st adionda y ok i shosseda o’t k aziladi, ham erk ak lar, ham ay oll ar qat nashadi. SHuningdek , 1000 milga ( 1609 k m ) v a 1300 milga (uzluk siz Yugurishning eng uzoq masofasiga) Yugurish bo’y icha musobaqalar o’t k aziladi. Kalot k alar  To’siqlar osha y ugurish – t uzilishiga k o’ra aralash t ur, u maxsus chidamlilik , chaqqonlik , egiluv chanlik ning namoy on qilini - shini t aqozo et adi. Erk ak lar v a ay ollarda st adionda hamda manejda o’t k aziladi. A y ollarda masofalar – 1500 m, 2000m, 3000m (O), erk ak larda masofa – 2000, 3000 m (O).( st eplit iz-bu t usiqlar )  G’ov lar osha y ugurish – t uzilishiga k o’ra aralash t ur, u t ezlik , chidamlilig, chaqqonlik , egiluv chanlik ni namoy on qilinishini t aqozo qiladi.  Erk ak larda v a ay ollarda, st adionda v a manejda o’t k aziladi. Masofalar: 60, 100 m (O), 400 m (O) ay ollarda; 110 m (O), 300 m v a 400 m (O) erk ak larda ( oxirgi ik k i masofa faqat st adionda o’t k aziladi ). Bunday Yugurish nat ijasida bir-biridan bir xil o’zoqlik da masofadagi muay y an joy larga qo’y ilgan bir t ipda t o’sik lardan oshib 60 dan 400 met rgacha masofaga y uguriladi Ba’rer G’ov lar osha y ugirish Est af e dali y ugurish dan maqsad est afet a t ay oqchasini bir- biriga o’zat ib uni imk on qadar t ez st art dan marragacha y et k azib borishdir. Et a’lar oralig’i bir x il qisqa v a o’rt acha masofada y ok i har x il aralash masofada bo’lishi mumk in. Est af e t ali y ugurish – t uzilishiga k o’ra aralash t ur, u t ezlik , t ezlik k a bo’lgan chidamlilik v a chaqqonlik ning namoy on qilinishini t alab et adi. Olimpiy a t ur hisoblanadigan 4x100 m v a 4x400m ga y ugurishlar erk ak larda v a ay ollarda st adionda o’t k aziladi. Manejda 4x 200 m v a 4x 400 m ga est afet ali y ugurish bo’y icha musobaqalar erk ak lar uchun ham, ay ollar uchun ham o’t k aziladi. Shuningdek , st adionda 800, 1000, 1500 m v a har xil masofalarda musobaqalar o’t k azilishi mumk in. Shahar k o’chalari bo’y lab uzunligi, soni v a k ont ingent i har xil bo’lgan erk ak lar v a ay ollar aralash est afet alar o’t k aziladi Bo’y i 25.8sm Kross y ugurish t abiy sharoit da, ochiq hav oda shahar hiy obonlari, aholi y ashash joy laridagi k at t a y o’llarda o’t k azilib, Yuguruv chilardan maxsus v a umumiy chidamlilik ni namoy on qilinishini t alab et adi. Erk ak larda masofa – 1, 2, 3, 5, 8, 12 k m, 14k m ; ay ollarda – 1, 2, 3, 4, 6 k m  Yengil at let ik a sak rashlari ik k it a guruhga bo’linadi : v ert ik al v a gorizont al t o’siqlar osha sak rashlar. Birinchi guruhga quy idagilar k iradi (VERTI KA L): a) Yugurib k elib balandlik k a sak rashlar; b) Yugurib k elib langarcho’p bilan sak rashlar. I k k inchi guruhga quy idagilar k iradi(GORI ZA NTA L) : a) Yugurib k elib uzunlik k a sak rash; b) Yugurib k elib uch hat lab sak rashlar. Sak rash ik k i t urga bo’linadi:  I mk on boricha balandroq sak rash maqsadida ve rt ik al t o’siqlardan o’t ib balandlik k a sak rash va langarcho’p bilan sak rash.  I mk on boricha uzoqqa sak rash maqsadida gorizont al t o’siqlardan o’t ib uzunlik k a sak rash.  . Sak rashda e rishilgan nat ijalar me t r va sant ime t rda aniqlandi. Sak rash t urgan joy dan va y ugurib k e lib ijro e t iladi. Yugurib k elib balandlik k a sak rashlar Yugurib k elib langarcho’p bilan sak rashlar Uzunlik k a sak rashda qum t uk iladigan qismi 6x4 m st andart ammo hozir 8x6 mda ham qurilmoqda. Chuqurligi 0.6m ni t ashk il et adi Soprt chi sak rashni qum t uk iladigan qismidan ay ollar 2 m, erk ak lar 3 m uzoqlik dagi eni 20 sm li oq chiziqdan boshlay di. Uzunlik k a sak rash uchun sek t orlari t urli o’lchamda bo’lishi mumk in. Uch hadlab sakrash Yengil at let ik ada uloqt irishlarini quy idagi guruhlarga ajrat ish mumk in: 1) To’g’ridan Yugurib k elib aerodinamik xususiy at larga ega v a ega bo’lmagan snary adlarni uloqt irish; 2) snary adlarni ay lana ichidan uloqt irish; 3) snary adni ay lana ichidan it g’it ish. Yengil at let ik a snary adlarini uloqt irishlarda t exnik jihat dan har xil y ugurib k elish t urini bajarishga ruxsat beriladi, lek in fi nal k uchlanishi faqat qoidalarga asosan bajariladi. Masalan, nay za, granat a, t o’pni faqat bosh orqasidan, elk a ust idan uloqt irish k erak ; disk ni v a bosqonni faqat y on t omondan uloqt irish zarur; y adroni sapchib t urib, burilib irg’it ish, y ok i ay lanma xarak at lar bajarib irg’it ish mumk in. Nayza (O) (granata, to’p) uloqtirish – asiklik tur hisoblanib, u sportchidan tezlik, kuch, tezkor- kuch, egiluvchanlik, chaqqonlik sifatlarini namoyon qilishni talab qiladi.  Disk v a bosqon uloqt irish (O) – asik lik t urlar, ular sport chidan k uch, t ezlik - k uch sifat larini, egiluv chanlik ni, chaqqonlik ni namoy on qilishni t aqozo et adi. Uloqt irishlar ay lana ichidan, erk ak lar v a ay ollar t omonidan, faqat st adionda bajariladi. Disk aerodinamik xususiy at larga ega. Yadro irg’it ish (O) – asik lik t ur, u sport chidan k uch, t ezk or- k uch, chaqqonlik sifat larini namoy on qilishni t aqozo et adi. I t qit ish ay lana ichidan, erk ak lar v a ay ollar t omonidan, st adionda v a manejda bajariladi. Ko’pk urashlar. Ko’pk urashning k lassik t urlari: erk ak larda – o’nk urash (O), ay ollarda –y et t ik urash (O). O’nk urash t ark ibiga quy idagilar k iradi: 100 m , uzunlik , y adro, balandlik , 400 m, 110 m g’/o, disk , langarcho’p, nay za, 1500 m. A y ollarda et t ik urash t ark ibiga quy idagilar k iradi: 100 m g’/o, y adro, balandlik , 200 m , uzunlik , nay za, 800 m. Ko’pk urashning nook lassik t urlariga quy idagilar k iradi: o’smir o’g’il bolalar uchun sak k izk urash ( 100 m , uzunlik , balandlik , 400 m, 110 m g’/o, langarcho’p, disk , 1500 m ); qizlar uchun beshk urash ( 100 m g’/o, y adro, balandlik , uzunlik , 800 m ). Sport t asnifi da quy idagilar belgilangan: ay ollarda – beshk urash, t o’rt k urash v a uchk urash; erk ak larda – t o’qqizk urash, et t ik urash, olt ik urash, besh - k urash, t o’rt k urash v a uchk urash. To’rt k urash, av v allari u “ pionerlar ” k urashi deb at alar edi, 11- 13 y oshdagi mak t ab o’quv chilari uchun o’t k aziladi. Ko’pk urash t ark ibiga k iruv chi t urlar sport t asnifi da belgilab berilgan, t urlarni o’zgart irishga y o’l qo’y ilmay di. Hakamlarnig vazefalari  Kalendar reja qo`yidagi forma buyicha tuziladi.  Tadbirlar nomi  O`tqazish muddati  o`tqazish joyi  Ishtirokchi tashkelot.  Musobaqa haqidagi nizom ishtirokchilarga oldindan yuboriladi. Musobaqa  haqidagi nizomni kalindar reja bilan birgalikda yuboriladi. Nizom musobaqa  nomidan va qo`ydagi bo`limlardan iborat:  1. Maqsad va vazifalar,  2. o`tqazish vaqti va joyi,  3. musobaqa kursatmasi: ishtiroktashkilotlar va musobaqa ishtirokchilari,  4. dastur,  5 shaxsiy va komanda birinchiligida tartib va sharoitlarni aniqlash,  6. g`oliblarni taqdirlash  7. Hatlar (zayavkalar) berish sharti va muddati, arizalar. Musobaqani o`tkazishda quyidagi hakamlar tayinlanadi. 1. Hakamlar tarkibini komplektlash bo`yicha va uchyot ishlarini olib borish hakamlari. 2. Axborot berish hakami 3. Qatnashchilarni musobaqaga tayyorlash bo`yicha hakam. 4. Hakamlar axborot va aloqa yetkazuvchi hakamlar 5. Tibbiy ma’lumot 6. Komendant xizmati 7. Musobqa dispechiri 8. Doping nazorati bo`yicha hakam 9. Musobaqa inspektori 10. Appelyatsiya joriysi 11. Joy tayyorlash jixozlar, oborudovaniyelarni tayyorlash bo`yicha hakam Yugurish bo` y icha hak amlar brigadasi t ashk il qilinadi, st art er, fi nishda hak amlik qilish, sudy a xranomet rist , masofa bo` y lab hak amlik qilish, fot ofi nish v a bosh hak am. Bosh hak am v azifasi - Hak amlar brigadasini boshqaradi, musobaqani o` t k azadi v a y ak unlay di. - Musobaqa rejasini t o` zadi v a t ashk il qiladi. - Musobaqani Nizomi bo` y icha borishini nazorat qiladi. - Musobaqani t o` xt at ishi mumk in. - Qo` pol xat o qilgan qat nashchilarni musobaqadan chet lat ishi mumk in. - X ak alarni o` z v azifalarni bajara olmasalar chet lat ishi mumk in. - Tibbiy xodimlar nazorat da bo` lmasa musobaqa o` t k azishga ruxsat berilmay di. - Bosh hak am k ost y umi boshqalarinik idan farq qilish k erak . Bosh k ot ibning v azifalari - Bosh k ot ib musobaqa hak ami boshchiligi bilan ish olib boradi - Musobaqa o` t k azilishi uchun k erak bo` lgan barcha asosiy xujjat larga jav ob beradi. - Kot iblar ishini t ashk il qiladi v a nazorat qiladi. - Boshqa t urlar bilan aloqada bo` ladi - Bosh hak am bilan musobaqa y ak uni xaqida hisobot beradi. St art erlar v a ularning y ordamchilari Asosiy st art er v azifasi quy idagilardan iborat - U hak amlarga k o` rinib t urishi k erak v a qat nashchilar st art da t o` g` ri t urishini t a’minlash k erak . St art da aniq buy ruq berishi lozim.A gar biror qat nashchi buy ruqdan oldin hark at boshlasa buy ruq bek or qilinadi. - Yordamchi st art er k erak li jixoz v a joy ni t ek shiradi - Qat nashuv chilarni st art ga t ay y orlay di. - N omerlarni bay onnomaga qay di qiladi. - J oy v a y o` l t anlash uchun jereby ev k a o` t k aziladi - Finishga st art dan oldin xabar beradi Finishdagi hak am. Finishda hak amlarning o` zlari y ok i maxsus aparat y ordamida qat nashuv chilarnifi nishga k et ma k et k elishlarini aniqlay di. Qisqa v a o` rt a masofalarga y ugurishda fi nishdan oldin 5 m belgilarda qat nashuv chilar nat ijalarini aniqlay di v abay onnomaga qay d qiladi. Bay onnomaga hak amla imzo chek k andan k ey in boshhak amga beriladi. Finishda bosh hak am k elishmov chilik larni hal qiladi. X ronemet rist hak am: X ronmet rist hak am qat nashchilarni masofa bo` y lab o` t ish v aqt ini aniqlay di. Har bir xronmet rist hak am 1 t a y ok i 2 t a qat nashuv chi v aqt ini aniqlay di. U 5 m li k aledorda fi nishga y aqin joy ni egallay di. St art er bay rog’ining harak at i boshlanishi bilan darhol o` lchay di v a qat nashuv chi gav dasi chizig` iga t egishli masofa ichidagi masofani aniqlay di. X ronmet rist hak am sek undamet r k o` rsat k ichini qay d qilib boradi. X ronomet rist hak amlarni k at t a xronomet rist hak am boshqaradi. Hakamlar 2 ta Shuningdek y a’ni musobaqani o` t k azishda quy idagi hak amlar t ay inlanadi. 1. Hak amlar t ark ibini k omplek t lash bo` y icha hak am. 2. Axborot berish hak ami 3. Qat nashchilarni musobaqaga t ay y orlash bo` y icha hak am. 4. Hak amlar axborot v a aloqa y et k azuv chi hak amlar 5. Tibbiy ma’lumot 6. Komendant xizmat i 7. Musobqa dispechiri 8. Doping nazorat i bo` y icha hak am 9. Musobaqa inspek t ori 10. Appely at siy a joriy si 11. J oy t ay y orlash jixozlar, oborudov aniy elarni t ay y orlash bo` y icha hak am E t i b o r i g i z u c h u n r a x m a t ! ! !

Mavzu:Yengil atletika musobaqalarida hakamlik qilish qoidalari va tasnifi.

Mavzu:. Reja. 1. Yengil atletika sport turning qisqacha tasifi. 2. Yengil atletika bo’limlari va sektorlari. 3. Musobaqa qoidalari va hakamlar vazifalariMavzu:Yengil atletika musobaqalarida hakamlik qilish qoidalari va tasnifi.

Yengil at let ik a mashqlaridan y ugurish, sak rash v a uloqt irish qadimgi Gret siy ada anchagina riv oj t opgandi. Yengil at let ik a hay ot da eng k erak li k eng t arqalgan mashqlari – Yurish, Yugurish, sak rash v a uloqt irish mashqlarini birlasht irib, eng ommav iy sport t uri hisoblanadi. Yengil at let ik a bo’y icha eng oxirgi sport t asnifl anishida xot in- qizlarda st adionda, shosse v a k esishgan joy da o’t k aziladigan 50 sport t uri v a y opiq inshoot larda o’t k aziladigan 14 sport t uri, erk ak larda mos rav ishda 56 v a 15 sport t uri mav jud. Hozirgi k unda Olimpiy a o’y inlari dast uriga erk ak larda y engil at let ik aning 24 t uri, ay ollarda – 23 t uri k irit ilgan. 1864 y ilda Ok sford v a Kembrech univ erisit et lari o’rt asida birinchi bor y engil at let ik a musobaqasi bo’lib, k ey inchalik har y ili o’t k aziladigan bo’ldi.

 Musobaqa dast uriga Yugurishning olt i t uri, sak rashning ik k i t uri k irit ilgan edi. Key inchalik programma bosqon uloqt irish v a y adro it g’it ish bilan t o’ldirildi . 1865 y ilda London at let ik k lubi t uzildi. 1880 y il Angliy ada hav ask orlar y engil at let ik a asot siat siy asi t uzilib, u Brit aniy a imperiy asida y engil at let ik adan eng oliy organ huquqini oladi. 1880 - y illar oxirida Fransiy a burjuaziy asi at let ik sport fransuz jamiy at larining asot siat siy asini t uzadi.

Похожие

Yengil atletika mashqlari texnilasi
Yengil atletika qoidalarining rivojlanish tarixi
YENGIL SANOAT
Hakamlik sudlari, ahamiyati, imkoniyatlari, afzalliklari
Qoshisgh va ko’paytirish qoidalari