Mavzu:Yupqa qavatli xromatografiya usullari yordamida moddalar analizi. Reja. Kirish . 1. Xromatografiya usulining mohiyati. 2. Xromatografiya texnikasi . 3.Adsorbsion xromatografiya. 4 Kolonkali xromatografiya va yupqa qavatli xromatografiya. Xulosa. Foydalanilgan adabiyotlar.

• Kirish • Mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish bilan bir qatorda ta limni modernizatsiya ‟ qilish yo lida keng qamrovli ishlar amalga oshirilmoqda. Ta limtarbiya jarayonini ‟ ‟ O zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan qabul qilingan Kadrlar tayyorlash milliy ‟ dasturi hamda Davlat ta lim standartlari asosida texnologiyalashtirish, insonni intelektual ‟ va ma naviy-ahloqiy jihatdan tarbiyalash bilan uzviy bog liq bo lgan uzluksiz ta lim ‟ ‟ ‟ ‟ tizimi orqali har tomonlama barkamol shaxsni shakllantirishni nazarda tutgan holda ta lim ‟ muassasalari rahbarlari va pedagog xodimlarning asosiy vazifalari sifatida talabalarning fanlar asoslari bo yicha muntazam bilim olishlarini, ularda bilim o zlashtirish ehtiyojini ‟ ‟ asosiy o quv-ilmiy va umummadaniy bilimlarni, milliy va umumbashariy qadriyatlarga ‟ asoslangan ma naviy-ahloqiy fazilatlarni, mehnat ko nikmalarini, ijodiy fikrlash va kasb ‟ ‟ tanlashni shakllantirish kabi yo nalishlari belgilab berdi. Ijtimoiy rivojlanish birinchi ‟ navbatda ta lim sohasining moddiy texnika bazasini mustahkamlash va ularni jihozlash ‟ diqqat markazida bo ladi. ‟

• 1.Xromatografiya usulining mohiyati. • Moddalarni ajratish va analiz qilishning xromatografik usulini birinchi bo lib 1903-yilda ‟ M.S.Svet o simlik pigmentlarini ajratishda qo lladi. Keyinroq 1931-yilda Kun va uning shogirdlari ‟ ‟ xromatografiya yordamida tuxum sarig ida ksantofil, lutein va zeaksantin moddalari hamda ‟ α va β karotinlarini kristall shaklida ajratib olib, usulning moddalarni preparativ ajratishda ham katta ahamiyatga ega ekanligini, 1941-yilda A.Martin va R.Sing taqsimlash xromatografiyasiga asos soldi va oqsil, uglerod brikmalarini o rganishda uning keng imkoniyatlarini ko rsatib berdi. 1940-45- ‟ ‟ yillarda S.Mur va U.Staynlar aminokislotalarni xromatografiya usulida ajratish va miqdoriy analiz qilishga katta hissa qo shdi. 1905-yilda Martin va Jeyms gaz-suyuqlik xromatografiyasi usulini ishlab ‟ chiqdi.

• 2. Xromatografiya texnikasi • Xromatografik tahlil xususiyatiga ko`ra 3 xil: • 1. Ajralish m е xanizmi. 2. Tajriba tamoyili. 3. Harakatchan va qo`zg`almas fazalarning agr е gat holatiga ko`ra tasniflanadi. • Ajralish m е xanizmi (tamoyili)ga ko`ra tasnif • 1) Adsorbsion xromatografiya. Ajratiluvchi moddalarni turli adsorbsion (shimilish) xususiyatiga asoslangan. • Misol . Silikag е l (adsorb е nt) to`lg`azilgan shisha nay (kolonka) orqali С u 2+ va Со 2+ ionlar aralashmasi o`tkazilsa kolonkani ustki havorang qatlami ostida pushti rang qatlam kuzatiladi. Mazkur tajribadan pushti rangli Со 2+ kationiga nisbatan С u 2+ kationi kuchliroq shimilishini anglash mumkin. Kolonka suv bilan yuvilganda bu 2 xil rangli sohalar bir- biridan ajraladi.