Elektron tijorat va unda internet marketing MUNDARIJA KIRISH…………………………………………………………… …… 3 I BOB Elektron tijorat ...…………………………… ….. ………………… . …... 4 1.1-§ Elektron tijorat tarixi va rivojlanish bosqichlari………………………. 4 1.2-§ O'zbekistonda elektron tijorat va elektron tijorat to'g'risidagi qonun….. 8 1.3-§ Elektron tijoratning o'sib borishi statistikasi va kelajagi ……………. 14 II BOB Marketing. An’anaviy hamda internet marketing tushunchasi. Marketingning elektron tijoratda tutgan o’rni ……………………….. 20 2.1-§ Marketing hamda uning vazifalari.......………… …………………… .. 20 2.2-§ Internet marketing va ananaviy marketing……………………………. 23 2.3- § Elektron tijoratda marketing .....………… . …………………………… 27 III BOB Yevropa va Amerika bozorida “Print on Demand” yo’nalishida ishlaydigan onlayn savdo maydonchasini yaratish … ……………….... 34 3.1- § “ Print on Demand” yo’nalishida ishlovchi elektorn tijoratni yo’lga qo’yishda ishlatilgan dastur va xizmatlar. … .………………………….. 34 3.2- § “Print on Demand” yo’nalishida elektron tijoratni yo’lga qo’yish…….. 36 3.3- § "Print on Demand" elektron savdo yo'nalishida internet marketing…… 48 IV BOB Hayot faoliyati xavfsizligi ………… …………………………… . …….. 56 4 .1- § Xavfsizlik muammolari ……………………………………… …… . ….. 56 4 .2- § Favqulodda holatlarda xavfsizlik tadbirlarini rejalashtirish.................... 58 4 .3- § Favqulodda holatlar oqibatlarini bartarafetish ……………………………. 61 4 .4- § Barqaror rivojlanish shartlari va xavfsizlik masalalari………………… 63 XULOSA …………………………..…………………….. …………... 65 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati………………….…….. ………….. 67 1

Kirish Elektron tijorat, 21-asrning yetakchi yondashuvchanligi bo'lib, iste'molchilar uchun tovarlar va xizmatlarni internet orqali sotib olish imkoniyatlarini taqdim etadi. Internet marketing esa, tijorat kompaniyalarining onlayn platformalardan foydalanarak doimiy mijozlar bilan aloqani tashkil etish, xaridorlarni jalb etish va sotishni kengaytirish uchun xizmatlarni yaratish jarayonlarini ifodalaydi. Elektron tijorat va internet marketing sohasidagi rivojlanish, teknologiya va kommunikatsiya usullaridagi o'zgarishlar bilan bog'liq bo'lib, dunyodagi tijorat faoliyatini va biznes modellarni o'zgartirib kelmoqda. Tijorat korxonalarining internetdagi mavjudlik, onlayn platformalarda reklama, ijtimoiy tarmoqda branding qilish va mijozlar bilan biron-bir aloqada qatnashish imkoniyatlaridan foydalanish kengaymoqda. Bu sahifada biz elektron tijoratning asosiy afzalliklarini va internet marketing asosiy qavslarini ko'rib chiqamiz. Elektron tijorat foydalaridan ba'zi quyidagilardir: Xalqaro doimiy mijozlar: Internet orqali sotuvlar tashkil etish, dunyoning har bir nuqtasidagi mijozlar bilan bog'liqlik yaratish imkonini beradi. Osonlik va xavfsizlik: Onlayn platformalarda tovarlarni sotib olish, to'lovni amalga oshirish va yetkazib berish jarayonlari oson va xavfsiz bo'ladi. Minimal moliyaviy o'zgarishlar: Mahalliy do'kon ochish uchun kerak bo'lgan moliyaviy mablag'lar, elektron tijoratda kamroq bo'lishi mumkin. Marketing imkoniyatlari: Internetdagi marketing vositalari va analitika tizimlari orqali, tijorat korxonalarining reklamani targetlangan ravishda yaratish, mijozlar bilan biron-bir aloqada qatnashish va xaridorlarni jalb etish imkoniyatlari oshadi. Internet marketing esa, elektron tijoratning asosiy qavslarini amalga oshirish uchun foydalaniladigan strategiyalardan iboratdir. Quyidagi asosiy internet marketing usullaridan foydalanish mumkin: SEO (Sayt optimizatsiyasi): Veb-saytning qidiruv tizimlarida yuqori joylashish uchun muvaffaqiyatli SEO-strategiyalarni qo'llash. 2

SMM (Ijtimoiy tarmoq marketingi): Mijozlarni ijtimoiy tarmoqlarda jalb etish va korporativ identitetni kuchaytirish uchun foydalaniladigan tizimlar. Reklama kampaniyalari: Onlayn reklama platformalarida targetlangan reklama kampaniyalarini amalga oshirish. E-pochta marketingi: Elektron pochta orqali mijozlarga xabar yuborish va ularga mahsulotlar va xizmatlardan xabardor bo'lish. Bu sahifada, elektron tijorat va internet marketingning asosiy qavslari va ulardan foydalanishning foydalari bilan tanishib, bu sohaga oid qo'shimcha tafsilotlarni o'rganishingiz mumkin. M а vzuning d о lz а rbligi. Elektron tijoratni o'rganish va uni amalga oshirish davomida ahamiyatli bo'lgan bir nechta dolzarblar mavjud: Keng doiradagi mijozlarni jonlantirish: Elektron tijorat, savdo markazlari va ishlab chiqaruvchilar uchun potentsial mijozlar sonini kengaytiradi. Internet orqali xalqaro bozorlarga kirish, geografiya chegarasini o'chirib tashlaydi va potentsial mijozlarni xarid qilish imkonini beradi. Kichik savdochilarni ijtimoiy tijoratga kirishga imkon berish: Elektron tijorat platformalari, kichik bizneslarga, savdochilarga va o'z xizmatlarini doimiy mijozlarga taqdim etayotgan shaxslarga global bozorlarga kirish imkonini beradi. Bu, savdochilar uchun o'z xizmatlarini reklama qilish, savdo amaliyotlarini boshqarish va ommaviy tijoratning takliflarini ishlatishning qulay usullarini taqdim etadi. Mahsulotlarni tez, oson va qulay tarzda taqsimlash: Elektron tijorat, mijozlarga mahsulotlarni tez yetkazib berish va yetkazish shartlari haqidagi xabarlarini osonlik bilan taqdim etish imkonini beradi. Bu, mahsulotlarni ishlab chiqaruvchilar va savdo markazlari bilan mijozlar o'rtasida samarali va tez yetkazib berish jarayonini ta'minlaydi. Bu faqat bir nechta elektron tijoratning dolzarblaridan faqat bir nechta misollar. Elektron tijoratning to'liq dolzarbligi shu zamon bo'ylab rivojlanib kelmoqda va kelajakda kengayish kashf etishi kutilmoqda. 3

Ishning mаqsаdi . Ushbu bitiruv mаlаkаviy ishining аsоsiy mаqsаdi Yevropa va Amerika bozorida ishlovchi electron tijorat platformasini tuzishdan iborat. Onlay savdo platformasi electron tijoratning “Print on Demand” yo’nalishida ishlaydi va B2B hamda B2C biznes modellarini qamrab oladi. Bitiruv m а l а k а viy ishining t а rkibi: Ushbu m а l а k а viy bitiruv ishi t о ’rtt а b о bd а n, xul о s а , f о yd а l а nilg а n а d а biy о tl а r v а il о v а l а rd а n t а shkil t о pg а n. Birinchi bobda electron tijorat haqida asosiy nazariy ma’lumotlar berilgan. Ikkinchi bobda Marketing. An’anaviy hamda internet marketing tushunchasi. Marketingning elektron tijoratda tutgan o’rni bayon etilgan. Uchinchi bobda Yevropa va Amerika bozorida “Print on Demand” yo’nalishida ishlaydigan onlayn savdo maydonchasini yaratish bo’yicha amaliy ishlar ketma ketligi yoritilgan. Tо’rtinсhi bоbdа hаyоt fаоliyаti xаvfsizligi, xаvfsizlik muаmmоlаri, fаvqulоddа hоlаtlаrdа xаvfsizlik tаdbirlаrini rejаlаshtirish, fаvqulоddа hоlаtlаr оqibаtlаrini bаrtаrаf etish hаmdа bаrqаrоr rivоjlаnish shаrtlаri vа xаvfsizlik mаsаlаlаri bаyоn etilgаn. 4

I BOB. Elektron tijorat 1.1 - § Elektron tijorat tarixi va rivojlanish bosqichlari Elektron tijorat, ya'ni internet orqali o'tkaziladigan savdo faoliyati, XX asrning oxiri va XXI asrning boshida keng rivojlangan. Uning tarixiy bosqichlari, kommunikatsiya va texnologiyalarning rivojlanishi orqali o'zgarib kelganligi kuzatilishi mumkin. Elektron tijoratning 1960 yillar oxirida uyg'unlikka kiritishi bilan boshlanadi. Ushbu davrda, kompyuterlarning rivojlanishi va tarmoqlar orqali ma'lumot almashish imkoniyatlari kengayib, birinchi tijorat transaktsiyalari amalga oshirildi. Bu dastlabki elektron tijorat shakllari esa boshqaruvchi kompyuterlar orqali banklar, telekommunikatsiya kompaniyalari va boshqa tijorat tashkilotlari orasida o'tkazilgan. 1990-yillarda internetning ko'payishi bilan, elektron tijorat yangi imkoniyatlarga ega bo'ldi. Internet xizmat provayderlarining ko'pligi va biznes tashkilotlarining veb-saytlarini yaratish imkoniyati, mahsulotlarni onlayn sotish va sotib olishni osonlashtirdi. Bu esa tijoratning yangi bosqichiga olib kelishdi. Elektron tijoratning katta yutuqlari 2000-yillarda kuzatiladi. Amazon, eBay, va boshqa onlayn do'konlar eng katta tijorat platformalari bo'ldi. Bu platformalar orqali, mijozlar dunyoni bo'ylab turli tovarlar va xizmatlar sotib olish imkoniyatiga ega bo'ldi. Shu paytdan boshlab, xaridorlar internet orqali onlayn tovarlarni sotib olish imkoniyatiga ega bo'ldi. Kredit kartalari, elektronik to'lov sistemalari va onlayn to'lov jarayonlari kengayib borib, tovarlar xarid qilinishi va to'lovlar osonlashtirildi. Shuningdek, elektronik savdo platformalarining rivojlanishi va boshqarish sistemasining takomillashtirilishi, mijozlar va sotuvchilar o'rtasidagi komunikatsiyani osonlashtirdi. 5