Maktabgacha ta’lim muassasi” ma’lumotlar bazasini loyihalashtirish va ishlab chiqish
Maktabgacha ta’lim muassasi” ma’lumotlar bazasini loyihalashtirish va ishlab chiqish REJA: Kirish Nazariy qism: 1.1. Ma’lumotlar bazasi va uning asosiy tushunchalari; 1.2 .Maktabgacha ta’lim muassasalari ma’lumotlar bazasi haqida umumiy tushunchalar ; 1.3. Ma’lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari; 1.4 . Ma'lumotlar bazasida turli xil ma'lumotlarni saqlash va ularga kirish usullari; Asosiy qism: 2.1. Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasining tuzilishi va maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasida kerakli ma’lumotlarni saqlash uchun jadvallar va maydonlar; 2.2. Ma'lumotlarni kiritish va o'zgartirish uchun mos dasturlar yaratish; 2.3. Maktabgacha ta’lim muassasalari ma'lumotlar bazasida kerakli bir nechta so'rovlar yaratish. Xulosa: Foydalanilgan adabiyotlar:
KIRISH Hozirgi kunda axborotni boshqarish juda muhim tushunchaga aylanib bo’ldi. Axborot dunyosidagi eng asosiy vazifa – uni qayta ishlashdir.Umuman olganda, ma’lumotlarni qayta ishlash deganda, ular ustida bajariladigan amallar – saqlash, uzatish, tahrirlash kabilarni tushunishimiz mumkin.Axborotlarning bir joyga jamlanishi “ma’lumotlar bazasi” tushunchasini vujudga keltirdi. Ma’lumotlar bazasi texnologiyalarining paydo bo’lishi va rivojlanishi tarixini tor ma’noda qarab chiqaylik. Bu reja, maktabgacha talim muassasasi ma'lumotlar bazasini loyihalashtirish va ishlab chiqish kurs ishi uchun yaratilgan va bu mavzularni o'rganish orqali talabalar ma'lumotlar bazalari va ularni boshqarishga oid asosiy tushunchalarni olishlari va dasturlashda kerakli texnologiyalarni o'rganishlari maqsad qo'yilgan. Nazariy qismda, “Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasining umumiy tushunchasi va maqsadi” ma'lumotlar bazasining konseptual tushunchasi va maqsadini ta'riflashni o'z ichiga oladi. "Ma’lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari va ko'rsatkichlari" esa ma'lumotlar bazasini yaratishda va boshqarishda kerak bo'lgan asosiy qadamlar va ko'rsatkichlar haqida tushuncha beradi. "Ma'lumotlar bazasida turli xil ma'lumotlarni saqlash va ularga kirish usullari" esa ma'lumotlar bazasida turli xil ma'lumotlarni saqlash va ularga kirish usullarini ta'riflashni o'z ichiga oladi. Asosiy qismda esa,"Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar bazasining tuzilishi" ma'lumotlar bazasining tuzilish tizimini o'z ichiga oladi. "Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar bazasida kerakli ma'lumotlarni saqlash uchun jadvallar va maydonlar" esa ma'lumotlar bazasida saqlanuvchi ma'lumotlarning tuzilishi haqida tushuncha beradi. "Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar bazasida kerakli so'rovlar yaratish" esa ma'lumotlar bazasidan foydalanuvchilar
tomonidan kerakli ma'lumotlarni izlash uchun so'rovlar yaratishning zarur bo'lganligini ta'kidlashni o'z ichiga oladi. NAZARIY QISM: 1.1. Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasining umumiy tushunchasi va maqsadi Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar bazasi - bu o'quv jarayonining boshqaruvchi organlari, ta'lim dasturi, tarbiyalanuvchilar, tarbiyalovchilar va boshqa mutaxassislar tomonidan ishlatiladigan ma'lumotlar tizimi. Maktabgacha ta’lim muassasi bazasini yaratishning asosiy maqsadi, o'quv jarayonini avtomatlashtirish, hisob-kitob va statistik ma'lumotlarni jalb qilish, ta'lim jarayonini baholash va tahlil qilish imkonini berishdir. Bu tizim, o'quv jarayonining barcha yonalishlari uchun avtomatlashtirilgan ma'lumotlarni tahlil qilish, bir qancha ma'lumotlarni muhokama qilish va bu ma'lumotlarga asoslangan natijalar asosida yangi ta'lim jarayonini yaratish imkonini beradi. Maktabgacha ta’lim muassasi bazasini har bir talaba, o'qituvchi va tashkilot uchun ajratilgan ma'lumotlarni, ularning faoliyati va natijalarini bir-biriga bog'liq ma'lumotlarni to'plash, saqlash va taqdim etishga imkon beradi. Bu tizim orqali, talabalarni baholash, ularning yutuqlari va muvaffaqiyatlari, o'qituvchilar faoliyati va boshqa statistik ma'lumotlar avtomatik ravishda aniqlanadi.Maktabgacha ta’lim muassasi bazasini yaratish, ta'lim jarayonini optimallashtirishga va avtomatlashtirishga imkon beradi. Bu tizim, barcha ma'lumotlar bilan ishlashni ta'minlaydi va ta'lim jarayonini ko'rib chiqish uchun muhim ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Shu sababli, bu tizim o'quv jarayonining barcha yo'nalishlarida ishlatiladi Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasi, o‘quv jarayonida tarbiyalanuvchilar va tarbiyalovchilar to‘g‘risida muhim ma‘lumotlar o‘z ichiga olgan tizimdir. Bu ma‘lumotlar tashkil topgan muddatlar, dars jadvali, guruhlar, tarbiyalanuvchi va tarbiyalovchilar ma‘lumotlari, o‘quv dasturlari va boshqalar kabi ma‘lumotlar bo‘ladi. Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasi, o‘quv jarayonida tarbiyalanuvchilar va tarbiyalovchilar to‘g‘risida muhim ma‘lumotlar o‘z ichiga olgan tizimdir. Bu ma‘lumotlar tashkil topgan muddatlar, dars jadvali, guruhlar, tarbiyalanuvchi va tarbiyalovchilar ma‘lumotlari, o‘quv dasturlari va boshqalar kabi ma‘lumotlar bo‘ladi.Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasining umumiy maqsadi, tarbiyalanuvchilarni o‘rganish jarayonida kerakli ma‘lumotlarni to‘plab, saqlash va ulardan foydalanib o‘rganish jarayonida tarbiyalovchilarga yordam berishdir. Bu ma‘lumotlar bazasi tarbiyalovchilar bilan bir qancha
ma’lumot almashish, o‘quv jarayonini tahlil qilish, yuqori darajadagi ma’lumotlar bazalarida ishlatish uchun ma’lumotlarni tayyorlashni o‘z ichiga oladi. 1.2. Ma’lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari va ko'rsatkichlari Maktabgacha ta'lim muassasalarining ma'lumotlar bazasini tuzishning asosiy qadamlari quyidagicha: Ma'lumotlar bazasini tuzishning birinchi qadami, kerakli ma'lumotlarni aniqlovchi reja tuzishdir. Bu reja ma'lumotlar bazasidagi jadval va ustunlarni, ularning turini, munosabatlarini va qo'shimcha cheklovchilarini (primary key, foreign key) aniqlaydi. Ma'lumotlar Bazasini yaratish : MySQL, PostgreSQL, Oracle yoki boshqa ma'lumotlar bazasi boshqaruv tizimini (DBMS) ishlatib, fizik ma'lumotlar bazasini yaratish.Ma'lumotlar bazasiga tegishli jadvallarni yaratish. Har bir jadval maktabgacha ta'lim muassasasining turli jihatlarini aks ettirishi mumkin, masalan, tarbiyalanuvchilar, tarbiyalovchilar, guruhlar, darsliklar, to'lovlar va h.k. Ma'lumotlarni kiritish: Jadvalga ma'lumotlarni kiritish. Bu, tarbiyalanuvchilar, tarbiyalovchilar, guruhlar va boshqa jadvaldagi ma'lumotlar bo'lishi mumkin. Munosabatlar va Cheklovchilarni Sozlash: Jadvalar orasidagi munosabatlarni (foreign keys) va cheklovchilarni (constraints) sozlash. Ma'lumotlarni Sozlash va Tahlil Qilish : Ma'lumotlar bazasiga SQL so'rovlari orqali murojaat qilish, masalan, SELECT, INSERT, UPDATE, va DELETE va boshqa tahlil va hisobotlar yaratish. Ma'lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari, dastlabki ma'lumotlar bazasi loyihalashida foydalaniladi va barcha ma'lumotlaar bazalari uchun o'ziga xosdir. Ko'rsatkichlari esa, ma'lumotlar bazasining maqsad va talablariga binoan belgilanadi. Ma'lumotlar bazasi tuzishida amalga oshiriladigan ishlar ko'p xil bo'lishi mumkin, ammo ushbu ko'rsatkichlar amaliyotda qo'llanadigan barcha ma'lumotlar bazalari uchun o'ziga xosdir. Ma'lumotlar bazasi, bir yoki undan ko'p turdagi ma'lumotlar to'plamini o'z ichiga olgan, ma'lumotlar bilan ishlash, ulardan foydalanish va ulardan yangi ma'lumotlar olish uchun mahsulot qiluvchi dasturiy vosita hisoblanadi. Ma'lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari esa quyidagilardir:
Ma'lumotlar tahlili - Ma'lumotlar bazasini qurishdan oldin, tizimni ishlash uchun ma'lumotlarni to'plash, tahlil qilish, ularning turini aniqlash va qayerda saqlash kerakligini belgilash lozim. Ma'lumotlar modeli - Ma'lumotlar bazasida qayd etilgan ma'lumotlarning jadval yoki ustunlarga ajratilishi, ularning o'zaro bog'liq ekanligi va ulardan foydalanish uchun ishlab chiqilgan barcha so'rovlarning aniqligi belgilanishi kerak. Ma'lumotlar saqlash - Ma'lumotlar bazasida ma'lumotlarni saqlash uchun kerakli ma'lumotlar turi, turar joyi, ularning qo'llanilishi va boshqa zaruriy xususiyatlar aniqlanishi kerak. Ma'lumotlar bazasining tuzilishi - Ma'lumotlar bazasi tuzilishi yuzaga kelgan talablarga muvofiq belgilanishi, ma'lumotlar o'qish va yozish uchun ma'lumotlar bazasi tuzilishining muhiti va ma'lumotlar o'zgarishlari, yozishlarini tahrirlash uchun talablar aniqlanishi lozim. Ma'lumotlar bazasi boshqaruv tizimi - Ma'lumotlar bazasi boshqaruv tizimi, ma'lumotlar saqlash, tuzilish va ishlashga oid barcha jarayonlarni boshqarish imkoniyatlarini beradi. Ma'lumotlar bazasi tuzishning asosiy ko'rsatkichlari esa quyidagilardir: Jadval - Ma'lumotlar bazasida saqlangan ma'lumotlarning turini ifodalaydi. Ustun - Jadvalda saqlangan bir elementning bir qismi. Ustunlar ma'lumotlar tahliliga, murojat qilish va ularni qayta ishlash uchun ishlatiladi. Qator - Jadvaldagi bitta yozuv. Baza - Ma'lumotlar to'plami. Indeks - Ma'lumotlar bazasida ma'lumotlarga tez kirish uchun aniqlikni oshiruvchi indekslar tuzishga imkon beruvchi obyektlar. 1.3. Ma'lumotlar bazasida turli xil ma'lumotlarni saqlash va ularga kirish usullari Ma'lumotlar bazasi (MB) turli xil ma'lumotlarni saqlash uchun foydalaniladigan turli xil moslamalar va usullarga ega. Asosiy usullar quyidagilardir: Relatsion ma'lumotlar bazasi: Bunda, ma'lumotlar bir yoki bir nechta jadvallarda saqlanadi. Jadvallar ko'pincha turli maydonlarni (ustunlar) o'z ichiga oladi. Relatsion ma'lumotlar bazalari uchun asosiy kirish usullari SQL ga asoslangan. Har bir ma'lumotlar bazasi turi o'zining kamchiliklari va afzalliklari bilan keladi. Relatsion ma'lumotlar bazasi, ma'lumotlarni to'g'ridan-to'g'ri bog'lashga