Maktabgacha ta’lim muassasi” ma’lumotlar bazasini loyihalashtirish va ishlab chiqish

Yuklangan vaqt:

12.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

671.9521484375 KB

Ko'chirib olish

Maktabgacha ta’lim muassasi” ma’lumotlar bazasini loyihalashtirish va
ishlab chiqish
REJA:
Kirish
Nazariy qism:
1.1. Ma’lumotlar bazasi va uning asosiy tushunchalari;
1.2 .Maktabgacha ta’lim muassasalari ma’lumotlar bazasi haqida umumiy
tushunchalar ;
1.3. Ma’lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari;
1.4 . Ma'lumotlar bazasida turli xil ma'lumotlarni saqlash va ularga kirish usullari;
Asosiy qism:
2.1. Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasining tuzilishi va
maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasida kerakli ma’lumotlarni
saqlash uchun jadvallar va maydonlar;
2.2. Ma'lumotlarni kiritish va o'zgartirish uchun mos dasturlar yaratish;
2.3. Maktabgacha ta’lim muassasalari ma'lumotlar bazasida kerakli bir nechta
so'rovlar yaratish.
Xulosa:
Foydalanilgan adabiyotlar:

KIRISH
Hozirgi kunda axborotni boshqarish juda muhim tushunchaga aylanib bo’ldi.
Axborot dunyosidagi eng asosiy vazifa – uni qayta ishlashdir.Umuman olganda,
ma’lumotlarni qayta ishlash deganda, ular ustida bajariladigan amallar – saqlash,
uzatish, tahrirlash kabilarni tushunishimiz mumkin.Axborotlarning bir joyga
jamlanishi “ma’lumotlar bazasi” tushunchasini vujudga keltirdi. Ma’lumotlar
bazasi texnologiyalarining paydo bo’lishi va rivojlanishi tarixini tor ma’noda qarab
chiqaylik. Bu reja, maktabgacha talim muassasasi ma'lumotlar bazasini
loyihalashtirish va ishlab chiqish kurs ishi uchun yaratilgan va bu mavzularni
o'rganish orqali talabalar ma'lumotlar bazalari va ularni boshqarishga oid asosiy
tushunchalarni olishlari va dasturlashda kerakli texnologiyalarni o'rganishlari
maqsad qo'yilgan.
Nazariy qismda, “Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasining
umumiy tushunchasi va maqsadi” ma'lumotlar bazasining konseptual tushunchasi
va maqsadini ta'riflashni o'z ichiga oladi. "Ma’lumotlar bazasi tuzishning asosiy
qadamlari va ko'rsatkichlari" esa ma'lumotlar bazasini yaratishda va boshqarishda
kerak bo'lgan asosiy qadamlar va ko'rsatkichlar haqida tushuncha beradi.
"Ma'lumotlar bazasida turli xil ma'lumotlarni saqlash va ularga kirish usullari" esa
ma'lumotlar bazasida turli xil ma'lumotlarni saqlash va ularga kirish usullarini
ta'riflashni o'z ichiga oladi.
Asosiy qismda esa,"Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar bazasining
tuzilishi" ma'lumotlar bazasining tuzilish tizimini o'z ichiga oladi. "Maktabgacha
talim muassasalari ma'lumotlar bazasida kerakli ma'lumotlarni saqlash uchun
jadvallar va maydonlar" esa ma'lumotlar bazasida saqlanuvchi ma'lumotlarning
tuzilishi haqida tushuncha beradi. "Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar
bazasida kerakli so'rovlar yaratish" esa ma'lumotlar bazasidan foydalanuvchilar

tomonidan kerakli ma'lumotlarni izlash uchun so'rovlar yaratishning zarur
bo'lganligini ta'kidlashni o'z ichiga oladi.
NAZARIY QISM:
1.1. Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasining umumiy
tushunchasi va maqsadi
Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar bazasi - bu o'quv jarayonining
boshqaruvchi organlari, ta'lim dasturi, tarbiyalanuvchilar, tarbiyalovchilar va
boshqa mutaxassislar tomonidan ishlatiladigan ma'lumotlar tizimi. Maktabgacha
ta’lim muassasi bazasini yaratishning asosiy maqsadi, o'quv jarayonini
avtomatlashtirish, hisob-kitob va statistik ma'lumotlarni jalb qilish, ta'lim
jarayonini baholash va tahlil qilish imkonini berishdir. Bu tizim, o'quv jarayonining
barcha yonalishlari uchun avtomatlashtirilgan ma'lumotlarni tahlil qilish, bir
qancha ma'lumotlarni muhokama qilish va bu ma'lumotlarga asoslangan natijalar
asosida yangi ta'lim jarayonini yaratish imkonini beradi.
Maktabgacha ta’lim muassasi bazasini har bir talaba, o'qituvchi va tashkilot
uchun ajratilgan ma'lumotlarni, ularning faoliyati va natijalarini bir-biriga bog'liq
ma'lumotlarni to'plash, saqlash va taqdim etishga imkon beradi. Bu tizim orqali,
talabalarni baholash, ularning yutuqlari va muvaffaqiyatlari, o'qituvchilar faoliyati
va boshqa statistik ma'lumotlar avtomatik ravishda aniqlanadi.Maktabgacha ta’lim
muassasi bazasini yaratish, ta'lim jarayonini optimallashtirishga va
avtomatlashtirishga imkon beradi. Bu tizim, barcha ma'lumotlar bilan ishlashni
ta'minlaydi va ta'lim jarayonini ko'rib chiqish uchun muhim ma'lumotlarni o'z
ichiga oladi. Shu sababli, bu tizim o'quv jarayonining barcha yo'nalishlarida
ishlatiladi
Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasi, o‘quv jarayonida
tarbiyalanuvchilar va tarbiyalovchilar to‘g‘risida muhim ma‘lumotlar o‘z ichiga
olgan tizimdir. Bu ma‘lumotlar tashkil topgan muddatlar, dars jadvali, guruhlar,
tarbiyalanuvchi va tarbiyalovchilar ma‘lumotlari, o‘quv dasturlari va boshqalar
kabi ma‘lumotlar bo‘ladi.
Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasi, o‘quv jarayonida
tarbiyalanuvchilar va tarbiyalovchilar to‘g‘risida muhim ma‘lumotlar o‘z ichiga
olgan tizimdir. Bu ma‘lumotlar tashkil topgan muddatlar, dars jadvali, guruhlar,
tarbiyalanuvchi va tarbiyalovchilar ma‘lumotlari, o‘quv dasturlari va boshqalar
kabi ma‘lumotlar bo‘ladi.Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasining
umumiy maqsadi, tarbiyalanuvchilarni o‘rganish jarayonida kerakli ma‘lumotlarni
to‘plab, saqlash va ulardan foydalanib o‘rganish jarayonida tarbiyalovchilarga
yordam berishdir. Bu ma‘lumotlar bazasi tarbiyalovchilar bilan bir qancha

ma’lumot almashish, o‘quv jarayonini tahlil qilish, yuqori darajadagi ma’lumotlar
bazalarida ishlatish uchun ma’lumotlarni tayyorlashni o‘z ichiga oladi.

1.2. Ma’lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari va ko'rsatkichlari
Maktabgacha ta'lim muassasalarining ma'lumotlar bazasini tuzishning asosiy
qadamlari quyidagicha:
Ma'lumotlar bazasini tuzishning birinchi qadami, kerakli ma'lumotlarni
aniqlovchi reja tuzishdir. Bu reja ma'lumotlar bazasidagi jadval va ustunlarni,
ularning turini, munosabatlarini va qo'shimcha cheklovchilarini (primary key,
foreign key) aniqlaydi.
Ma'lumotlar Bazasini yaratish : MySQL, PostgreSQL, Oracle yoki boshqa
ma'lumotlar bazasi boshqaruv tizimini (DBMS) ishlatib, fizik ma'lumotlar bazasini
yaratish.Ma'lumotlar bazasiga tegishli jadvallarni yaratish. Har bir jadval
maktabgacha ta'lim muassasasining turli jihatlarini aks ettirishi mumkin, masalan,
tarbiyalanuvchilar, tarbiyalovchilar, guruhlar, darsliklar, to'lovlar va h.k.
Ma'lumotlarni kiritish: Jadvalga ma'lumotlarni kiritish. Bu,
tarbiyalanuvchilar, tarbiyalovchilar, guruhlar va boshqa jadvaldagi ma'lumotlar
bo'lishi mumkin.
Munosabatlar va Cheklovchilarni Sozlash: Jadvalar orasidagi
munosabatlarni (foreign keys) va cheklovchilarni (constraints) sozlash.
Ma'lumotlarni Sozlash va Tahlil Qilish : Ma'lumotlar bazasiga SQL so'rovlari
orqali murojaat qilish, masalan, SELECT, INSERT, UPDATE, va DELETE va
boshqa tahlil va hisobotlar yaratish.
Ma'lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari, dastlabki ma'lumotlar
bazasi loyihalashida foydalaniladi va barcha ma'lumotlaar bazalari uchun o'ziga
xosdir. Ko'rsatkichlari esa, ma'lumotlar bazasining maqsad va talablariga binoan
belgilanadi. Ma'lumotlar bazasi tuzishida amalga oshiriladigan ishlar ko'p xil
bo'lishi mumkin, ammo ushbu ko'rsatkichlar amaliyotda qo'llanadigan barcha
ma'lumotlar bazalari uchun o'ziga xosdir.
Ma'lumotlar bazasi, bir yoki undan ko'p turdagi ma'lumotlar to'plamini o'z
ichiga olgan, ma'lumotlar bilan ishlash, ulardan foydalanish va ulardan yangi
ma'lumotlar olish uchun mahsulot qiluvchi dasturiy vosita hisoblanadi.
Ma'lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari esa quyidagilardir:

Ma'lumotlar tahlili - Ma'lumotlar bazasini qurishdan oldin, tizimni ishlash
uchun ma'lumotlarni to'plash, tahlil qilish, ularning turini aniqlash va qayerda
saqlash kerakligini belgilash lozim.
Ma'lumotlar modeli - Ma'lumotlar bazasida qayd etilgan ma'lumotlarning
jadval yoki ustunlarga ajratilishi, ularning o'zaro bog'liq ekanligi va ulardan
foydalanish uchun ishlab chiqilgan barcha so'rovlarning aniqligi belgilanishi kerak.
Ma'lumotlar saqlash - Ma'lumotlar bazasida ma'lumotlarni saqlash uchun
kerakli ma'lumotlar turi, turar joyi, ularning qo'llanilishi va boshqa zaruriy
xususiyatlar aniqlanishi kerak.
Ma'lumotlar bazasining tuzilishi - Ma'lumotlar bazasi tuzilishi yuzaga kelgan
talablarga muvofiq belgilanishi, ma'lumotlar o'qish va yozish uchun ma'lumotlar
bazasi tuzilishining muhiti va ma'lumotlar o'zgarishlari, yozishlarini tahrirlash
uchun talablar aniqlanishi lozim.
Ma'lumotlar bazasi boshqaruv tizimi - Ma'lumotlar bazasi boshqaruv tizimi,
ma'lumotlar saqlash, tuzilish va ishlashga oid barcha jarayonlarni boshqarish
imkoniyatlarini beradi.
Ma'lumotlar bazasi tuzishning asosiy ko'rsatkichlari esa quyidagilardir:
Jadval - Ma'lumotlar bazasida saqlangan ma'lumotlarning turini ifodalaydi.
Ustun - Jadvalda saqlangan bir elementning bir qismi. Ustunlar ma'lumotlar
tahliliga, murojat qilish va ularni qayta ishlash uchun ishlatiladi.
Qator - Jadvaldagi bitta yozuv.
Baza - Ma'lumotlar to'plami.
Indeks - Ma'lumotlar bazasida ma'lumotlarga tez kirish uchun aniqlikni oshiruvchi
indekslar tuzishga imkon beruvchi obyektlar.
1.3. Ma'lumotlar bazasida turli xil ma'lumotlarni saqlash va ularga
kirish usullari
Ma'lumotlar bazasi (MB) turli xil ma'lumotlarni saqlash uchun
foydalaniladigan turli xil moslamalar va usullarga ega. Asosiy usullar
quyidagilardir:
Relatsion ma'lumotlar bazasi: Bunda, ma'lumotlar bir yoki bir nechta
jadvallarda saqlanadi. Jadvallar ko'pincha turli maydonlarni (ustunlar) o'z ichiga
oladi. Relatsion ma'lumotlar bazalari uchun asosiy kirish usullari SQL ga
asoslangan.
Har bir ma'lumotlar bazasi turi o'zining kamchiliklari va afzalliklari bilan
keladi. Relatsion ma'lumotlar bazasi, ma'lumotlarni to'g'ridan-to'g'ri bog'lashga

ruxsat beradi va jadvallar orqali bir-biriga bog'langan. NoSQL esa ma'lumotlar turli
xil formatlarda saqlanadi va kichik miqdorda ma'lumotlar uchun kattalikda ko'proq
ishlab chiqish imkonini beradi. Ma'lumotlar bazalari turli xil maqsadlar uchun
ishlatiladi. Ushbu maqsadlarga mos keladigan ma'lumotlar bazasi turi va kirish
usullari, ma'lumotlar soni va turiga qarab tanlanishi kerak.
Tur - Ma'lumotlar bazasida saqlanadigan ma'lumotlar turini aniqlaydi. Misol
uchun, talabalar, o'qituvchilar, fanlar, sinflar kabi turli xil ma'lumotlarni saqlash
uchun tur ko'rsatkichidan foydalaniladi.
Jadvallar - Ma'lumotlar bazasida turli xil jadvallar (tables) yaratiladi, har bir
jadval uning tegishli ma'lumotlari to'plamini saqlaydi. Jadvalni yaratish uchun
ma'lumotlar bazasidagi tur belgilangan va jadval nomi aniqlangan bo'lishi kerak.
Jadval strukturasida ustunlar (columns) va qatorlar (rows) mavjud bo'ladi.
Ustun - Jadval strukturasining bitta elementi bo'lib, ma'lumotlar turi va bir
necha xususiyatlar bilan belgilanadi. Ustunlar ma'lumotlar turi (data type) bo'yicha
ayirboshlash uchun ishlatiladi. Misol uchun, "tarbiyalanuvchi_ismi", "yoshi",
"manzili" ustunlari "string", "integer", "varchar" ma'lumot turlari bo'yicha
ayirboshlanadi.
Qator - Jadval strukturasidagi bir necha ustunlar bo'lgan bir qator. Har bir
qatorda ustunlarning qiymatlari ko'rsatiladi.
Boshqaruv tili - Ma'lumotlar bazasini boshqarish uchun foydalaniladigan
maxsus tilda yozilgan dasturlar va buyruqlar.
Primary key - Jadvalda har bir qatorning turli xil ustunlariga mos ravishda
raqamli qiymat berilishi mumkin. Bu ustunni "primary key" ko'rsatkich bilan
belgilash orqali, shu ustun qiymatlari bo'yicha qatorlarga kuzatish, qatorni
yangilash yoki o'chirish va boshqa amallarni bajarish mumkin bo'ladi.
Foreign key - Jadvalning bir ustunida boshqa jadvalning "primary key"
ustuniga havola qilish uchun foydalaniladi. Bu xususiyat orqali jadvallar o'rtasida
bog'lanish yaratiladi va ma'lumotlar ustuvor tarzda saqlanadi.
Indeks - Ma'lumotlar bazasidagi katta jadvallarda ma'lumotlarga tezroq
kirish uchun indeks (index) yaratish mumkin. Indeks yaratilgan ustun ma'lumotlari
belgilangan tartibda saqlanadi va ma'lumotga tezroq murojat qilish mumkin
bo'ladi.
View - Jadval yoki jadvallardagi ma'lumotlarni aniqlangan tartibda ko'rsatuvi.
1.4. Ma’lumotlar bazasi tuzish va boshqarishda kerak bo’lgan asosiy
dasturlar va tillar

Ma'lumotlar bazasi tuzish va boshqarishda foydalaniladigan asosiy dasturlar va
tillar quyidagilardir:
SQL (Structured Query Language): bu ma'lumotlar bazasida ma'lumotlar
bilan ishlash uchun ko'p foydalaniladigan dasturlardan biridir. SQL orqali
ma'lumotlar bazasiga so'rovlar yuboriladi va natijalarga ko'rish, qo'shish,
o'zgartirish, o'chirish amallari bajariladi.
Oracle: bu ma'lumotlar bazasini tuzish va boshqarish uchun foydalaniladigan
paydo bo’lgan dasturlardan biridir. Oracle, yuqori darajadagi ma’lumotlar
bazalarini tuzish uchun mo'ljallangan.
MySQL: bu ma'lumotlar bazasi tuzish va boshqarish uchun bepul va ochiq
manbali dasturdir. MySQL, avtomatik ravishda texnik ko'rsatmalarga mos
keladigan va yuqori darajadagi ma'lumotlar bazasini tuzish uchun ishlatiladi.
Microsoft SQL Server: bu Microsoft tomonidan ishlab chiqilgan ma'lumotlar
bazasi tuzish va boshqarish uchun mo'ljallangan dasturdir. Microsoft SQL Server,
Windows operatsion tizimida ishlaydi va texnik ko'rsatmalarga mos keladi.
MongoDB: bu NoSQL ma'lumotlar bazasi tuzish va boshqarish uchun
foydalaniladigan dasturdir. MongoDB, tarmoqli dasturlar uchun ma'lumotlar
bazasini tuzish uchun mos keladi.
PostgreSQL: bu ma'lumotlar bazasi tuzish va boshqarish uchun bepul va
ochiq manbali dasturdir. PostgreSQL, yuqori darajadagi ma’lumotlar bazasini
tuzish uchun mo'ljallangan va qo'shimcha funksiyalarni o'z ichiga oladi.
Python: bu tarmoqli dasturlash uchun eng mashhur tillardan biridir. Python,
ma'lumotlar bazasi tuzish va boshqarishda ham ishlatiladi.
Java: bu dasturlash tilidir, ma'lumotlar bazasi tuzish va boshqarishda ham
ishlatiladi. Java yuqori darajada himoyalangan va obyektga yo'naltirilgan
dashturlash tilidir.
ASOSIY QISM:
2.1. Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasining tuzilishi va
Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasida kerakli
ma’lumotlarni saqlash uchun jadvallar va maydonlar.
Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasi tuzilishi, umumiy
ravishda, ma’lumotlar bazalarining tuzilishi bilan bir xil bo’lib, ma’lumotlar bazasi
turli xil obyektlarning ma’lumotlarini saqlash, tahlil qilish, o’zgartirish va
o’chirishni o’z ichiga oladi.
Bunday ma’lumotlar bazasi tuzilishi, bir nechta jadvallar yoki ma’lumotlar
birikmalaridan tashkil topilgan, ularning har biri esa bog’liq ma’lumotlar

to’plamiga ega. Bunday ma’lumotlar bazasi tuzilishida, har bir jadvalning
maydonlari to’plamining ma’lumot turi aniqlanadi va ular bog’liqligi kuzatiladi.
Bu tuzilishda barcha ma’lumotlar jadvallarda saqlanadi va bu jadvallar o’zaro
bog’lanadi.
Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar bazasida saqlanadigan
ma'lumotlar uchun bir nechta jadvallar yaratilishi mumkin. Masalan,
tarbiyalanuvchilar haqida ma'lumotlar saqlanadigan tarbiyalanuvchilar jadvalida
tarbiyalanuvchilarning ismi, familiyasi, tug'ilgan sanasi, jinsi, guruh raqami, o'quv
yili kabi maydonlar saqlanishi mumkin.
Bundan tashqari, o'qituvchilar, fanlar, fan darslarining tartibi, fanlar va
darslar orasidagi bog'lanishlar va boshqa ko'plab ma'lumotlar uchun boshqa
jadvallar ham yaratilishi mumkin.
Har bir jadvalda esa, ma'lumotlar uchun ko'rsatkichlar (maydonlar) saqlanadi.
Jadvaldagi har bir qator esa, shu ko'rsatkichlarga mos keladigan qiymatlarni
saqlash uchun ishlatiladi.
Maktabgacha ta'lim muassasalarining ma'lumotlar bazasining tuzilishi,
quyidagicha bo'lishi mumkin:
Muassasa: Bu jadval, har bir muassasa haqida ma'lumotlarni saqlaydi. U
quyidagi maydonlarga ega bo'lishi kerak:
Muassasa_ID: Muassasaning identifikatori (Primary Key)
Muassasa_nomi: Muassasaning nomi
Manzil: Muassasaning manzili
Telefon: Muassasaning telefon raqami
Guruh: Bu jadval, har bir yosh guruh haqida ma'lumotlarni saqlaydi. U quyidagi
maydonlarga ega bo'lishi kerak:
Guruh_ID: Guruhning identifikatori (Primary Key)
Guruh_nomi: Guruhning nomi
Yoshi: Guruhning yoshi
Muassasa_ID: Muassasaning identifikatori (Foreign Key)
Bolalar: Bu jadval, har bir bola haqida ma'lumotlarni saqlaydi. U quyidagi
maydonlarga ega bo'lishi kerak:

Bola_ID: Bolaning identifikatori (Primary Key)
Familiya: Bolaning familiyasi
Ism: Bolaning ismi
Sharif: Bolaning otasining ismi
Tugulgan_sana: Bolaning tug'ilgan sanasi
Guruh_ID: Bolaning guruh identifikatori (Foreign Key)
O'qituvchilar: Bu jadval, har bir o'qituvchi haqida ma'lumotlarni saqlaydi. U
quyidagi maydonlarga ega bo'lishi kerak:
Oqituvchi_ID: O'qituvchining identifikatori (Primary Key)
Familiya: O'qituvchining familiyasi
Ism: O'qituvchining ismi
Sharif: O'qituvchining otasining ismi
Lavozim: O'qituvchining lavozimi
Muassasa_ID: O'qituvchining ishlayotgan muassasa identifikatori (Foreign Key)
Dars_Jadvali: Bu jadval, har bir guruh uchun dars jadvalini saqlaydi. U quyidagi
maydonlarga ega bo'lishi kerak:
Jadval_ID: Dars jadvalining identifikatori (Primary Key)
Kun: Darsning hafta kuni
Vaqt: Darsning vaqti
Dars_nomi: Darsning nomi
Guruh_ID: Darsning o'tkaziladigan guruh identifikatori (Foreign Key)
Oqituvchi_ID: Darsni o'tkazuvchi o'qituvchi identifikatori (Foreign Key)
Bu jadval va maydonlar, maktabgacha ta'lim muassasalarining ma'lumotlar
bazasining asosiy tuzilishini tashkil qiladi. Bundan tashqari, siz o'z
muassasangizga xos bo'lgan boshqa ma'lumotlarni ham qo'shishingiz mumkin.
Malumotlar bazasini tuzish bosqichlari:

Maktabgacha talim muassasasi malumotlar bazasi relyatsion modeli

2.2. Ma'lumotlarni kiritish va o'zgartirish uchun mos dasturlar yaratish
Ma'lumotlarni kiritish va o'zgartirish uchun mos dasturlar mos keladigan
ma'lumotlar bazasi boshqaruv tizimiga bog'liq bo'ladi. Ma'lumotlarni kiritish va
o'zgartirish uchun mos dasturlar odatda foydalanuvchi interfeysidan foydalanib,
qo'shimcha dastur yozmagan holda mavjud bo'lgan ma'lumotlar bazasidagi
jadvallarni boshqarishni ta'minlaydi.
Hodimlar haqida malumotlar saqlovchi jadval
Maydon nomi Tipi Izoh
id int( 4 ) Kalit maydon
F_I_SH varchar(55) Xodimning ism sharifi
Email varchar(55) Xodimning elektron pochtasi
lavozim Varchar(40) Xodimning lavozimi
Ish_vaqti time Xodimning ish vaqti
maoshi Int(8) Oylik maoshi
yoshi date Tug’ilgan sanasi
Telefon_raqam varchar(40) Telefon raqami
Yashash_manzil varchar(40) Yashash manzili
Guruh haqida malumotlar saqlovchi jadval
Maydon nomi Tipi Izoh
id int( 4 ) Kalit maydon
guruh_nomi varchar(55) Guruh nomi
Tarbiyalovchisi varchar(55) Tarbiyalovchi ismi
fanlari Varchar(40) Fanlari
xonasi int Xonasi raqami
Maktabgacha ta’lim muasassi haqida malumotlar saqlovchi jadval
Maydon nomi Tipi Izoh
id int(4) Kalit maydon
Nomi varchar(55) nomi

E_mail varchar(55) elektron pochtasi
sayti Varchar(40) Sayti nomi
rahbari Varchar(40) rahbari
Telefon_raqam Varchar(40) Telefon raqami
manzili Varchar(40) manzili
Tarbiyalanuvchilar haqida malumotlar saqlovchi jadval
Maydon nomi Tipi Izoh
id int( 4 ) Kalit maydon
FISH varchar(55) Tarbiyalonuvchilar ism sharifi
jins varchar(55) Tarbiyalonuvchilar jinsi
manzil Varchar(40) Tarbiyalonuvchilar yashash manzili
Telefon raqam varchar(55) Telefon traqami
yosh varchar(55) yoshi
Tarbiyalovchilar haqida malumotlar saqlovchi jadval
Maydon nomi Tipi Izoh
id int( 4 ) Kalit maydon
FISH varchar(55) ism sharifi
Elektron manzili varchar(55) elektron pochtasi
malumoti Varchar(40) malumoti
Telefon_raqam varchar(40) Telefon raqami
Yashash_manzil varchar(40) Yashash manzili
Tugilgan_sana varchar(40) Tarbiyalovchi tugilgan sana
Tugilgan joy varchar(40) Tarbiyalovchi tugilgan manzil
Xonalar haqida malumotlar saqlovchi jadval
Maydon nomi Tipi Izoh
id int( 4 ) Kalit maydon
nomer varchar(55) Xona raqami
nomi varchar(55) Xona nomi
qavat Int(2) Xona joylashgan qavat

Malumotlar bazasini yaratish:
CREATE DATABASE `mtm`;
Malumotlar bazasida jadval yaratish:
CREATE TABLE mtm(Id INT(3) NOT NULL,
Nomi VARCHAR(55) NOT NULL,
Rahbari VARCHAR(55) NOT NULL,
Manzil VARCHAR(55) NOT NULL,
Telefon_raqam VARCHAR(55) NOT NULL,
Sayt VARCHAR(55) NOT NULL,
E_mail VARCHAR(55) NOT NULL );
Malumotlar bazasidagi jadvallarga malumot kiritish:
INSERT INTO `mtm`(`Id`, `Nomi`, `Rahbari`, `Manzil`, `Telefon_raqam`, `E_mail`)
VALUES
(1,"Qizaloq","Xayetov X","Tayloq","+998915268049","Xxayetov@gmail.com"),
(2,"Quyoshcha","Malikov
A","Samarqand","+998901235445","Amalikov@gmail.com"),
(3,"Yulduzcha","Axatov A","Samarqand","+99890123534","Aaxatov@gmail.com"),
(4,"Nur","Oblaberdeyev
SH","Tayloq","+998933456556","SHoblaberdeyev@gmail.com"),
(5,"Kuzmunchoq","Sharipov
F","Pasdarg`om","+998939876776","Sharipov@gmail.com"),
(6,"A B C","Xalokov Z","Urgut","+998974567656","xalokov@gmail.com"),
(7,"Chiroqcha","Saidov Z","Urgut","+998974567666","saidov@gmail.com"),

(8,"Quvnoq bola","Marupov
Q","Quqon","+998974523446","marupov@gmail.com"),
(9,"Soglom
bola","NomozovN","Namangan","+998954563412","nomozov@gmail.com"),
(10,"Moychechak","Nomozov
N","Namangan","+998954563412","nomozov@gmail.com");
Malumotlar bazasida jadval yaratish:
CREATE TABLE `Hodimlar` (
`ID` int(11) NOT NULL,
`F_I_SH` varchar(55) NOT NULL,
`Yoshi` int(55) NOT NULL,
`Telefon_raqami` varchar(55) NOT NULL,
`Yashash_manzili` varchar(55) NOT NULL,
`Maosh` int(55) NOT NULL,
`Lavozim` varchar(55) NOT NULL,
`Ish_vaqti` time NOT NULL,
`Email` varchar(55) NOT NULL) ;
Malumotlar bazasidagi jadvallarga malumot kiritish:
INSERT INTO `Hodimlar`(`ID`, `F_I_SH`, `Yoshi`, `Telefon_raqami`,
`Yashash_manzili`,
`Maosh`, `Lavozim`, `Ish_vaqti`, `Email`) VALUES
('1', 'Raimov Firdavs', '17', '998945320123',
'muminov kuchasi 7-uy', '200', 'ishchi', '09:00:00', 'ulmassonme@gmail.com'),
('2', 'Dusmurodova Iroda', '23',
'998901234567', 'gulzor kuchasi 8-uy', '120000000', 'ishchi', '09:00:00',
'Dusmurodova@gmail.com'),
('3', 'Atamurodova Nodira', '23',

'998901234987', 'tinchlik kuchasi 11-uy', '120000000', 'ishchi', '09:00:00',
'Atamurodova@gmail.com'),
('4', 'Toshpulatov Javohir', '32',
'998901658987', 'firdavsiy kuchasi 13-uy', '150000000', 'ishchi', '10:00:00',
'Toshpulatov@gmail.com'),
('5', 'Xaitov Daler', '21', '998901658797',
'arabxona kuchasi 3-uy', '120000000', 'ishchi', '09:00:00', 'xaitov@gmail.com'),
('6', 'Xamrakulov Diyor', '21',
'998901652397', 'nizomiy kuchasi 7-uy', '120000000', 'ishchi', '09:00:00',
'xamrakulov@gmail.com');
Malumotlar bazasida jadval yaratish:
CREATE TABLE `Tarbiyalonuvchi` (
`id` int(11) NOT NULL,
`FISH` varchar(120) NOT NULL,
`Jins` varchar(100) NOT NULL,
`Yosh` varchar(180) NOT NULL,
`TelefonRaqam` varchar(30) NOT NULL,
`Turar_joyi` varchar(200) NOT NULL,
`Manzil` varchar(200) NOT NULL);
Malumotlar bazasidagi jadvallarga malumot kiritish:
INSERT INTO ` Tarbiyalonuvchi ` (`id`, `FISH`, `Jins`, `Yosh`, `TelefonRaqam`,
`Turar_joyi`, `Manzil`) VALUES (1, 'Axmedov Shaxzod', 'Erkak', '3',
'+998956483215', '', 'Samarqand shagro bogishamol kochasi'), (2, 'Axmedov
Shaxzod', 'Erkak', '3', '+998956496325', '', 'Jizzax shahri'), (3, 'Axmedova
Shaxzoda', 'Ayol', '3', '+9989564258361', '', 'Ishtixon tumani'), (4, 'Axmedov
Jamol', 'Erkak', '4', '+998956426876', '', 'Bulungur tumani'), (5, 'Xatamov Shaxzod',
'Erkak', '4', '+99895649876324', '', 'Gagarin kochasi'), (6, 'Alixanov Otajon',
'Erkak', '4', '+9989564231059', '', 'Namzagoh kochasi'), (7, 'Adostonov Rashid',

'Erkak', '4', '+998956483215', '', 'Jonboy tumani'), (8, 'Ismoilov Aminjon', 'Erkak',
'5', '+9989564596320', '', 'Tayloq tumani'), (9, 'Latipov Shaxzod', 'Erkak', '5',
'+998956326964', '', 'Bulvar'), (10, 'Abdullayev Doston', 'Erkak', '5',
'+99895659632', '', 'Bulvar'), (11, 'Alixanov Shaxzod', 'Erkak', '5',
'+998954693258', '', 'Gagarin kochasi'), (12, 'dostonov Otajon', 'Erkak', '4',
'+998956931596', '', 'Sattepo'), (13, 'Ismoilov Rashid', 'Erkak', '3',
'+998956931269', '', 'Mikra rayon'), (14, 'Latipov Aminjon', 'Erkak', '3',
'+998956935159', '', 'Bulvar'), (15, 'Latipov Salim', 'Erkak', '3', '+998953216829', '',
'Hazora');
Malumotlar bazasida jadval yaratish:
CREATE TABLE `tarbiyalovchilar` (
`id` int(11) NOT NULL,
`Fish` varchar(120) NOT NULL,
`Tugilgan sana` varchar(100) NOT NULL,
`Tugilgan joyi` varchar(200) NOT NULL,
`Telefon raqami` varchar(20) NOT NULL,
`Elektron manzili` varchar(40) NOT NULL,
`Malumoti` varchar(120) NOT NULL);
Malumotlar bazasidagi jadvallarga malumot kiritish:
INSERT INTO `tarbiyalovchilar` (`id`, `Fish`, `Tugilgan sana`, `Tugilgan joyi`,
`Telefon raqami`, `Elektron manzili`, `Malumoti`) VALUES
(2, 'Teshayev Shavkat Toshpulatovich', '1964', 'Samarqand', '+99891 9873234',
'nnnnnnnnnnn@gmail.com', 'tarbiyalovchi'),
(3, 'Jabborova Maxbuba Saparboyevna', '1965', 'Qashqadaryo', '+99891 9813214',
'mmmmmr@gmail.com', 'uqituvchi'),
(4, 'Turdiboyeva Asrora Murodullayevna', '1967', 'Surxondaryo', '+99891
9873224', 'professor@gmail.com','oliy'),
(5, 'Azizova Amira', '1970', 'Qoshrobot tumani', '+99891 3448990',
'azizov@mail.ru',
'Akademik'),

(6, 'Obidjonova Amira', '1971', 'Oqrabot tumani', '+99891 6786990',
'obidjon@mail.ru', 'oliy'),
(7, 'Shodmonova Aliya', '1960', 'Bulungur tumani', '+99891 4354834',
'ashodmon@mail.ru', 'oliy'),
(8, 'Sodiqova Soliya', '1975', 'Qoshrobot tumani', '+99891 3548990',
'sobirs@mail.ru',
'oliy'),
(11, 'Teshayeva Shoira Toshpulatovna', '1964', 'Samarqand', '+99891 9873234',
'pmmmmr@gmail.com', 'oliy');
Malumotlar bazasida jadval yaratish:
CREATE TABLE `guruh`(
id INT(10) NOT NULL,
guruh_nomi VARCHAR(100) NOT NULL,
tarbiyalovchisi VARCHAR(100) NOT NULL,
xonasi INT(10) NOT NULL,
Fanlar VARCHAR(255) NOT NULL
);
Malumotlar bazasidagi jadvallarga malumot kiritish:
INSERT INTO guruh(id, guruh_nomi, tarbiyalovchisi, xonasi, fanlar)
VALUES
(1,'Quyoshcha','Qayumova Bahora', 10,8),
(2,'Boychechak','Ashurova Maftuna', 9,6),
(3,'Moychechak','Bobomalikova Nodira', 8,7),
(4,'Yulduzchalar','Nosirova Nafisa', 5,7),
(5,'Arichalar','Siraliyeva Muxlisa', 4,5),
(6,'Raduga','Sarayeva Albina', 2,5),
(7,'Bulutcha','Bozorova Umida', 7,6),

(8,'Qor parchalari','Aliyeva Farida', 3,6),
(9,'Urmoncha','Ravshanova Feruza', 6,7),
(10,'Soglom avlod','Mexdiyeva Maxbuba', 1,7),
(11,'Odob axloq','Azizova Shazoda', 11,7)
Malumotlar bazasida jadval yaratish:
CREATE TABLE Xonalar( id INT(10) NOT NULL, Nomi VARCHAR(100) NOT
NULL, Qavat INT(100) NOT NULL, Nomer INT(10) NOT NULL );
Malumotlar bazasidagi jadvallarga malumot kiritish:
INSERT INTO `Xonalar`( id,`Nomi`, `Qavat`, `Nomer`) VALUES
(1,'Boychechak',3,301), (2,'Binafsha',3,302), (3,'Yulduzcha',3,303),
(4,'Quyoshcha',3,304), (5,'Kamalak',3,305), (6,'Mittivoy',3,306),
(7,'Qor_parcha',3,307), (8,'Bilimdon',3,308), (9,'Aqlvoy',3,309),
(10,'Zukkolar',3,310), (11,'Bogbonlar',2,201), (12,'Gulchlar',2,202),
(13,'Qorovulxona',2,203), (16,'Oshxona',2,204), (17,'Med',2,205),
(18,'Boshqaruvchi',2,206), (19,'Aktiv_zal',2,207), (20,'Sport_zal',2,208),
(21,'Sklad',2,209), (22,'001',2,210);
Ma'lumotlarni o'zgartirish uchun quyidagi SQL buyrug'i ishlatiladi:
UPDATE `Hodimlar`
SET `Telefon` = '+998909876543', `Manzil` = 'Yangi manzil'
WHERE ` ID` = 1;
Bu so'rov ID ustuni 1 ga teng bo'lgan hodimning telefon raqamini
'+998909876543' ga va manzilini 'Yangi manzil' ga o'zgartiradi.
Ma'lumotlarni o'chirish uchun quyidagi SQL buyrug'i ishlatiladi :
DELETE FROM `Hodimlar` WHERE ` ID` = 1;
Bu so'rov Hodim jadvalidan ID ustuni 1 ga teng bo'lgan hodimni o'chiradi.
DELETE FROM so'rovi WHERE operatorisiz ishlatilsa, jadvaldagi barcha
ma'lumotlar o'chiriladi.
Ma'lumotlarni ko'rish uchun quyidagi SQL buyrug'i ishlatiladi:
SELECT `ID`, `Familiya`, `Ism` FROM `Hodimlar` WHERE `ID` = 1;

Bu so'rov Hodim jadvalidan ID, Familiya va Ism ustunlarini tanlaydi, lekin
faqatgina ID ustuni 1 ga teng bo'lgan hodim uchun.
2.3. Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar bazasida kerakli
so'rovlar yaratish
Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar bazasida kerakli ma'lumotlarni olish
uchun turli xil so'rovlar yaratish mumkin. Quyidagi misollar ma'lumotlarni olish
uchun mos so'rovlardan ba'zi namunalar:
Barcha Tarbiyalonuvchilarni olish:
SELECT * FROM `Tarbiyalonuvchi`;
Bitta Tarbiyalonuvchining ma'lumotlarini olish:
SELECT * FROM `Tarbiyalonuvchi` WHERE id = 1;

Tarbiyalonuvchilarni guruhlarga bo'lib olish:
SELECT * FROM Tarbiyalonuvchi JOIN guruh ON Tarbiyalonuvchi.id =
guruh.id LIMIT 0, 25
Tarbiyalonuvchilarning yoshi bo'yicha saralash:
SELECT * FROM Tarbiyalonuvchi ORDER BY yosh ASC;

Tarbiyalonuvchilarning yoshlarining o'rtasini hisoblash:
SELECT AVG(yosh) FROM Tarbiyalonuvchi;
Tarbiyalonuvchilar soni guruhlar bo'yicha hisoblash:

SELECT guruh_nomi, COUNT(Tarbiyalonuvchi.id) as 'Tarbiyalonuvchi
soni' FROM Tarbiyalonuvchi JOIN guruh ON Tarbiyalonuvchi.id = guruh.id
GROUP BY guruh_nomi
Tarbiyalonuvchilarning guruhlari bo'yicha yoshi ortasini hisoblash:
SELECT guruh_nomi, AVG(Tarbiyalonuvchi.yosh) as 'Yosh ortasi' FROM
Tarbiyalonuvchi JOIN guruh ON Tarbiyalonuvchi.id = guruh.id GROUP BY
guruh_nomi;
Bunday turli xil so'rovlarni yaratish mumkin va ma'lumotlarni qidirish va tahlil
qilish uchun foydalanish mumkin.

Xulosa
Men “ Maktabgacha ta'lim muassasalari ma'lumotlar bazasini loyihalash”
mavzusida bajargan kurs ishini bajarish davomida yangi adabiyotlardan hamda
turli ma’lumotlardan foydalandim. Bundan tashqari dasturlash texnologiyasi bilan
tanishdim. Maktabgacha ta'lim muassasalari ma'lumotlar bazasini tuzish va
yaratish, bu muassasalar uchun zarur va muhim jarayondir. Ma'lumotlar bazasi,
ma'lumotlarni birlashtirish, saqlash, tahlil qilish va hisobot berish imkoniyatini
beradi, bu esa muassasaning ish faoliyatini samarali boshqarishga yordam beradi.
Nazariy va amaliy qismning ko'rsatkichlari orqali, ma'lumotlar bazasining
tuzilishining asosiy qadamlari, jadvallar va maydonlar yaratish, ma'lumotlarni
kiritish va o'zgartirish, shuningdek kerakli so'rovlar yaratishga oid mahoratlar
o'rganildi. Bu jarayonlar, ma'lumotlar bazasining ishlatilishini ta'minlaydi va uning
samaradorligini oshiradi.
Dasturlash tillari ma'lumotlar bazasini yaratish va unga kirish uchun asosiy
vositalardir. Ularning bilim va mahoratlari, maktabgacha ta'lim muassasalarining
ma'lumotlar bazasini samarali boshqarishini ta'minlaydi.
Nihoyat, maktabgacha ta'lim muassasalarining ma'lumotlar bazasini tuzish
va yaratish, bu tizimlarning ish faoliyatini sifatli va samarali boshqarishga yordam
beradi.
Bundan tashqari, maktabgacha ta'lim muassasalarining ma'lumotlar bazasini
yaratish va uni boshqarish, muassasaning ish faoliyatini sifatli va samarali
boshqarishga katta yordam beradi. Bu jarayon, o'quvchilarni kuzatish, o'qituvchilar
bilan ishlash, dars jadvalini boshqarish va muassasaning boshqa bir qator
faoliyatlari uchun muhim ahamiyatga ega. Ma'lumotlar bazasining yaratilishi va
boshqarilishi, maktabgacha ta'lim muassasalarining yuqori sifatli xizmat
ko'rsatishini ta'minlaydi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
"School Information System Design and Implementation" – Li Li and Wei Li
(2013)
"Educational Data Mining: Applications and Trends" –Cristóbal Romero,
Sebastian Ventura, Mykola Pechenizkiy, and Ryan S.J.d. Baker (2014)
"Data Management for Researchers: Organize, Maintain and Share Your
Data for Research Success" – Kristin Briney (2015)
"Database Systems: Design, Implementation, & Management" – Carlos
Coronel, Steven Morris, and Peter Rob (2016)
"Database Systems: The Complete Book" – Hector Garcia-Molina, Jeffrey
D. Ullman, and Jennifer Widom (2008)
"Information Storage and Retrieval" – Robert R. Korfhage (1997)
"Database Management Systems" – Raghu Ramakrishnan va Johannes Gehrke.
"Fundamentals of Database Systems" – Ramez Elmasri va Shamkant B. Navathe.
"Database Design for Mere Mortals" – Michael J. Hernandez.
"Beginning Database Design: From Novice to Professional" – Clare Churcher.
"SQL Cookbook" –Anthony Molinaro.
"Data Management for Researchers: Organize, Maintain and Share Your
Data for Research Success" – Kristin Briney (2015)
"Database Systems: Design, Implementation, & Management" – Carlos
Coronel, Steven Morris, and Peter Rob (2016)
"Database Systems: The Complete Book" – Hector Garcia-Molina, Jeffrey
D. Ullman, and Jennifer Widom (2008)
"School Information System Design and Implementation" – Li Li and Wei Li
(2013)
"Educational Data Mining: Applications and Trends" –Cristóbal Romero,
Sebastian Ventura, Mykola Pechenizkiy, and Ryan S.J.d. Baker (2014)

Maktabgacha ta’lim muassasi” ma’lumotlar bazasini loyihalashtirish va ishlab chiqish REJA: Kirish Nazariy qism: 1.1. Ma’lumotlar bazasi va uning asosiy tushunchalari; 1.2 .Maktabgacha ta’lim muassasalari ma’lumotlar bazasi haqida umumiy tushunchalar ; 1.3. Ma’lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari; 1.4 . Ma'lumotlar bazasida turli xil ma'lumotlarni saqlash va ularga kirish usullari; Asosiy qism: 2.1. Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasining tuzilishi va maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasida kerakli ma’lumotlarni saqlash uchun jadvallar va maydonlar; 2.2. Ma'lumotlarni kiritish va o'zgartirish uchun mos dasturlar yaratish; 2.3. Maktabgacha ta’lim muassasalari ma'lumotlar bazasida kerakli bir nechta so'rovlar yaratish. Xulosa: Foydalanilgan adabiyotlar:

KIRISH Hozirgi kunda axborotni boshqarish juda muhim tushunchaga aylanib bo’ldi. Axborot dunyosidagi eng asosiy vazifa – uni qayta ishlashdir.Umuman olganda, ma’lumotlarni qayta ishlash deganda, ular ustida bajariladigan amallar – saqlash, uzatish, tahrirlash kabilarni tushunishimiz mumkin.Axborotlarning bir joyga jamlanishi “ma’lumotlar bazasi” tushunchasini vujudga keltirdi. Ma’lumotlar bazasi texnologiyalarining paydo bo’lishi va rivojlanishi tarixini tor ma’noda qarab chiqaylik. Bu reja, maktabgacha talim muassasasi ma'lumotlar bazasini loyihalashtirish va ishlab chiqish kurs ishi uchun yaratilgan va bu mavzularni o'rganish orqali talabalar ma'lumotlar bazalari va ularni boshqarishga oid asosiy tushunchalarni olishlari va dasturlashda kerakli texnologiyalarni o'rganishlari maqsad qo'yilgan. Nazariy qismda, “Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasining umumiy tushunchasi va maqsadi” ma'lumotlar bazasining konseptual tushunchasi va maqsadini ta'riflashni o'z ichiga oladi. "Ma’lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari va ko'rsatkichlari" esa ma'lumotlar bazasini yaratishda va boshqarishda kerak bo'lgan asosiy qadamlar va ko'rsatkichlar haqida tushuncha beradi. "Ma'lumotlar bazasida turli xil ma'lumotlarni saqlash va ularga kirish usullari" esa ma'lumotlar bazasida turli xil ma'lumotlarni saqlash va ularga kirish usullarini ta'riflashni o'z ichiga oladi. Asosiy qismda esa,"Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar bazasining tuzilishi" ma'lumotlar bazasining tuzilish tizimini o'z ichiga oladi. "Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar bazasida kerakli ma'lumotlarni saqlash uchun jadvallar va maydonlar" esa ma'lumotlar bazasida saqlanuvchi ma'lumotlarning tuzilishi haqida tushuncha beradi. "Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar bazasida kerakli so'rovlar yaratish" esa ma'lumotlar bazasidan foydalanuvchilar

tomonidan kerakli ma'lumotlarni izlash uchun so'rovlar yaratishning zarur bo'lganligini ta'kidlashni o'z ichiga oladi. NAZARIY QISM: 1.1. Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasining umumiy tushunchasi va maqsadi Maktabgacha talim muassasalari ma'lumotlar bazasi - bu o'quv jarayonining boshqaruvchi organlari, ta'lim dasturi, tarbiyalanuvchilar, tarbiyalovchilar va boshqa mutaxassislar tomonidan ishlatiladigan ma'lumotlar tizimi. Maktabgacha ta’lim muassasi bazasini yaratishning asosiy maqsadi, o'quv jarayonini avtomatlashtirish, hisob-kitob va statistik ma'lumotlarni jalb qilish, ta'lim jarayonini baholash va tahlil qilish imkonini berishdir. Bu tizim, o'quv jarayonining barcha yonalishlari uchun avtomatlashtirilgan ma'lumotlarni tahlil qilish, bir qancha ma'lumotlarni muhokama qilish va bu ma'lumotlarga asoslangan natijalar asosida yangi ta'lim jarayonini yaratish imkonini beradi. Maktabgacha ta’lim muassasi bazasini har bir talaba, o'qituvchi va tashkilot uchun ajratilgan ma'lumotlarni, ularning faoliyati va natijalarini bir-biriga bog'liq ma'lumotlarni to'plash, saqlash va taqdim etishga imkon beradi. Bu tizim orqali, talabalarni baholash, ularning yutuqlari va muvaffaqiyatlari, o'qituvchilar faoliyati va boshqa statistik ma'lumotlar avtomatik ravishda aniqlanadi.Maktabgacha ta’lim muassasi bazasini yaratish, ta'lim jarayonini optimallashtirishga va avtomatlashtirishga imkon beradi. Bu tizim, barcha ma'lumotlar bilan ishlashni ta'minlaydi va ta'lim jarayonini ko'rib chiqish uchun muhim ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Shu sababli, bu tizim o'quv jarayonining barcha yo'nalishlarida ishlatiladi Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasi, o‘quv jarayonida tarbiyalanuvchilar va tarbiyalovchilar to‘g‘risida muhim ma‘lumotlar o‘z ichiga olgan tizimdir. Bu ma‘lumotlar tashkil topgan muddatlar, dars jadvali, guruhlar, tarbiyalanuvchi va tarbiyalovchilar ma‘lumotlari, o‘quv dasturlari va boshqalar kabi ma‘lumotlar bo‘ladi. Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasi, o‘quv jarayonida tarbiyalanuvchilar va tarbiyalovchilar to‘g‘risida muhim ma‘lumotlar o‘z ichiga olgan tizimdir. Bu ma‘lumotlar tashkil topgan muddatlar, dars jadvali, guruhlar, tarbiyalanuvchi va tarbiyalovchilar ma‘lumotlari, o‘quv dasturlari va boshqalar kabi ma‘lumotlar bo‘ladi.Maktabgacha talim muassasalari ma’lumotlar bazasining umumiy maqsadi, tarbiyalanuvchilarni o‘rganish jarayonida kerakli ma‘lumotlarni to‘plab, saqlash va ulardan foydalanib o‘rganish jarayonida tarbiyalovchilarga yordam berishdir. Bu ma‘lumotlar bazasi tarbiyalovchilar bilan bir qancha

ma’lumot almashish, o‘quv jarayonini tahlil qilish, yuqori darajadagi ma’lumotlar bazalarida ishlatish uchun ma’lumotlarni tayyorlashni o‘z ichiga oladi. 1.2. Ma’lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari va ko'rsatkichlari Maktabgacha ta'lim muassasalarining ma'lumotlar bazasini tuzishning asosiy qadamlari quyidagicha: Ma'lumotlar bazasini tuzishning birinchi qadami, kerakli ma'lumotlarni aniqlovchi reja tuzishdir. Bu reja ma'lumotlar bazasidagi jadval va ustunlarni, ularning turini, munosabatlarini va qo'shimcha cheklovchilarini (primary key, foreign key) aniqlaydi. Ma'lumotlar Bazasini yaratish : MySQL, PostgreSQL, Oracle yoki boshqa ma'lumotlar bazasi boshqaruv tizimini (DBMS) ishlatib, fizik ma'lumotlar bazasini yaratish.Ma'lumotlar bazasiga tegishli jadvallarni yaratish. Har bir jadval maktabgacha ta'lim muassasasining turli jihatlarini aks ettirishi mumkin, masalan, tarbiyalanuvchilar, tarbiyalovchilar, guruhlar, darsliklar, to'lovlar va h.k. Ma'lumotlarni kiritish: Jadvalga ma'lumotlarni kiritish. Bu, tarbiyalanuvchilar, tarbiyalovchilar, guruhlar va boshqa jadvaldagi ma'lumotlar bo'lishi mumkin. Munosabatlar va Cheklovchilarni Sozlash: Jadvalar orasidagi munosabatlarni (foreign keys) va cheklovchilarni (constraints) sozlash. Ma'lumotlarni Sozlash va Tahlil Qilish : Ma'lumotlar bazasiga SQL so'rovlari orqali murojaat qilish, masalan, SELECT, INSERT, UPDATE, va DELETE va boshqa tahlil va hisobotlar yaratish. Ma'lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari, dastlabki ma'lumotlar bazasi loyihalashida foydalaniladi va barcha ma'lumotlaar bazalari uchun o'ziga xosdir. Ko'rsatkichlari esa, ma'lumotlar bazasining maqsad va talablariga binoan belgilanadi. Ma'lumotlar bazasi tuzishida amalga oshiriladigan ishlar ko'p xil bo'lishi mumkin, ammo ushbu ko'rsatkichlar amaliyotda qo'llanadigan barcha ma'lumotlar bazalari uchun o'ziga xosdir. Ma'lumotlar bazasi, bir yoki undan ko'p turdagi ma'lumotlar to'plamini o'z ichiga olgan, ma'lumotlar bilan ishlash, ulardan foydalanish va ulardan yangi ma'lumotlar olish uchun mahsulot qiluvchi dasturiy vosita hisoblanadi. Ma'lumotlar bazasi tuzishning asosiy qadamlari esa quyidagilardir:

Ma'lumotlar tahlili - Ma'lumotlar bazasini qurishdan oldin, tizimni ishlash uchun ma'lumotlarni to'plash, tahlil qilish, ularning turini aniqlash va qayerda saqlash kerakligini belgilash lozim. Ma'lumotlar modeli - Ma'lumotlar bazasida qayd etilgan ma'lumotlarning jadval yoki ustunlarga ajratilishi, ularning o'zaro bog'liq ekanligi va ulardan foydalanish uchun ishlab chiqilgan barcha so'rovlarning aniqligi belgilanishi kerak. Ma'lumotlar saqlash - Ma'lumotlar bazasida ma'lumotlarni saqlash uchun kerakli ma'lumotlar turi, turar joyi, ularning qo'llanilishi va boshqa zaruriy xususiyatlar aniqlanishi kerak. Ma'lumotlar bazasining tuzilishi - Ma'lumotlar bazasi tuzilishi yuzaga kelgan talablarga muvofiq belgilanishi, ma'lumotlar o'qish va yozish uchun ma'lumotlar bazasi tuzilishining muhiti va ma'lumotlar o'zgarishlari, yozishlarini tahrirlash uchun talablar aniqlanishi lozim. Ma'lumotlar bazasi boshqaruv tizimi - Ma'lumotlar bazasi boshqaruv tizimi, ma'lumotlar saqlash, tuzilish va ishlashga oid barcha jarayonlarni boshqarish imkoniyatlarini beradi. Ma'lumotlar bazasi tuzishning asosiy ko'rsatkichlari esa quyidagilardir: Jadval - Ma'lumotlar bazasida saqlangan ma'lumotlarning turini ifodalaydi. Ustun - Jadvalda saqlangan bir elementning bir qismi. Ustunlar ma'lumotlar tahliliga, murojat qilish va ularni qayta ishlash uchun ishlatiladi. Qator - Jadvaldagi bitta yozuv. Baza - Ma'lumotlar to'plami. Indeks - Ma'lumotlar bazasida ma'lumotlarga tez kirish uchun aniqlikni oshiruvchi indekslar tuzishga imkon beruvchi obyektlar. 1.3. Ma'lumotlar bazasida turli xil ma'lumotlarni saqlash va ularga kirish usullari Ma'lumotlar bazasi (MB) turli xil ma'lumotlarni saqlash uchun foydalaniladigan turli xil moslamalar va usullarga ega. Asosiy usullar quyidagilardir: Relatsion ma'lumotlar bazasi: Bunda, ma'lumotlar bir yoki bir nechta jadvallarda saqlanadi. Jadvallar ko'pincha turli maydonlarni (ustunlar) o'z ichiga oladi. Relatsion ma'lumotlar bazalari uchun asosiy kirish usullari SQL ga asoslangan. Har bir ma'lumotlar bazasi turi o'zining kamchiliklari va afzalliklari bilan keladi. Relatsion ma'lumotlar bazasi, ma'lumotlarni to'g'ridan-to'g'ri bog'lashga

O'xshashlar

Universitet ma’lumotlar bazasini loyihalashtirish va ishlab chiqish

“MAKTAB” ma’lumotlar bazasini loyihalashtirish va ishlab chiqish

Avtosalon ma’lumotlar bazasini loyihalashtirish va ishlab chiqish

“Univerisitet” ma’lumotlar bazasini loyihalashtirish va ishlab chiqish

Shifoxona ma’lumotlar bazasini loyihalashtirish va ishlab chiqish