logo
  1. Bosh sahifa
  2. Diplom ishlar
  3. Umumiy
  4. Undiruvni qarzdor yuridik shaxsning mol-mulkiga qaratishning xususiyatlari

Undiruvni qarzdor yuridik shaxsning mol-mulkiga qaratishning xususiyatlari

Yuklangan vaqt:

12.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

48.943359375 KB
Ko'chirib olish
Undiruvni qarzdor yuridik shaxsning mol-mulkiga qaratishning xususiyatlari Reja: 1. Undiruv qaratilishi mumkin bo'lmagan mol-mulk. 2. Qarzdorning mol-mulkini xatlash. Qimmatli qog'ozlarni xatlash. 3. Qurzdorning mol-mulkini baholash va saqlash. 4. Xatlangan mol-mulkni realizatsiya qilish. 1. UNDIRUV QARATILISHI MUMKIN BO'LMAGAN MOL-MULK Undiruv qarzdor jismoniy shaxsga ijro hujjatlari bo'yicha mulk huquqi asosida tegishli bo'lgan yoki uning umumiy mulkdagi ulushi bo`lgan yagona uyga (kvartiraga), agar qarzdor va (yoki) uning oila a'zolari unda doimiy ravishda yashayotgan bo'lsa, qaratilmaydi, ijro hujjatida undiruvai mazkur uyga (kvartiraga), qaratish nazarda tutilgan yoxud ushbu mol-mulk majburiyat bo'yicha garov narsasi bo'lgan hollar bundan mustasno. Undiruv boshqa uylarga (kvartiralarga) ularda qarzdor va (yoki) uning oila a'zolari yoxud o'zga shaxslar doimiy ravishda yashab turgan-turmaganligidan qat'i nazar, qaratilishi mumkin. Undiruv sud tomonidan undiruvchi yoki davlat ijrochisining arizasiga ko'ra qarzdorning yagona uyiga (kvartirasiga) yoxud uy hududidagi alohida turgan binoga yoki uyning muayyan qismiga, agar sud uyni (kvartirani), shu jumladan unga tutash hududni "qismlarga bo'lish mumkin, qarzdor tasarrufida qolgan qismi esa qarzdor va uning oila a'zolari normal turmush kechirishi uchun yetarli", deb topgan taqdirda qaratilishi mumkin. Ro'yxati O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan, qarzdor va uning oila a'zolari normal turmush kechirish; uchun zarur bo'lgan uy anjomlari va jihozlariga, kiyimlar hamda boshqa buyumlarga ijro hujjatlari bo'yicha undiruv qaratilishi mumkin emas. Investor bilan davlat mulkini boshqarish bo'yicha vakolatli davlat organi o'rtasida tuzilgan investitsiya shartnomasiga muvofiq investitsiya majburiyatlari sifatida kiritilayotgan mablag'lar va boshqa mol-mulk investitsiya davri mobaynida qarzdorning ilgari yuzaga kelgan qarzini uzish hisobiga majburiy tartibda undirib olinmaydi.. Bu o'rinda ta'kidlash joizki, O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2009-yil 14-apreldagi 110-son qarori bilan Qarzdor va uning oilasining normal turmush kechirishi uchun zarur bo'lgan, ijro hujjatlari bo'yicha undiruv qaratilishi mumkin bo'lmagan uy anjomlari va jihozlari, kiyimlar hamda boshqa buyumlar ro'yxati tasdiqlangan bo'lib, mazkur ro'yxatga muvofiq qarzdor- jismoniy shaxsga mulk huquqi asosida tegishli bo'lgan yoki uning umumiy mulkdagi ulushi bo'lgan mol-mulk va buyumlarining quyidagi turlariga undiruv qaratilishi mumkin emas. 1. Asosiy mashg'uloti qishloq xo'jaligi hisoblangan shaxslarning: yagona sigiriga. sigiri bo'lmaganda yagona g'unajiniga. xo'jaliklarida sigir ham, g'unajin ham bo'lmaganda yagona echkisiga. qo'yi yoki cho'chqasiga, shuningdek uy parrandasiga (uy tovug'i, o'rdak. g'oz, kurka va sesarkaga); qoramol uchun yangi yem-xashak yig'ib olinguniga yoki yaylovga chiqarguniga qadar (agar qoramolga undiruv qaratilmagan bo'lsa) yem-xashakka navbatdagi ekish uchun zarur bo'lgan urug'larga. 2. Qarzdor va uning qaramog'idagi shaxslar normal turmush kechirishi uchun zarur bo'lgan quyidagi uy anjomlari, jihozlar, kiyimlarga: har bir shaxsga kiyimlar: kuzgi yoki bahorgi palto yoki plash, bitta qishlik palto (yoki chopon, po'stin), bitta qishlik kostyum (ayollar uchun ikkita qishlik ko'ylak), erkaklar uchun bitta yozlik kostyum yoki chopon (ayollar uchun ikkita yozlik ko'ylak). har bir mavsum uchun bittadan bosh kiyim (bundan tashqari, ayollar uchun ikkita yozlik ro'mol va bitta issiq ro'mol yoki sholro'mol), uzoq muddat foydalanilgan va qiymatga ega bo'lmagan boshqa kiyim-kechaklar va bosh kiyimlarga; - foydalanilgan oyoq kiyimlari. ichki kiyimlar, choyshablar, oshxona va yemakxona jihozlariga (qimmatbaho metallardan tayyorlangan. qimmatbaho va yarim qimmatbaho toshlardan yasalgan qadama naqshli buyumlar, shuningdek badiiy san'at qiymatiga ega bo'lgan buyumlardan tashqari): - har bir shaxs uchun mebel: bittadan karavot va stul yoki kursi, oila uchun hitta stol, bitta shkaf va bitta sandiqga: - bolalarning barcha jihozlariga. 3. Nogiron shaxslarda foydalanishda bo'lgan reabilitatsiya qilishning nogironlarni texnik vositalari va protez-ortopediya buyumlariga. 4. Qarzdorning asosiy mashg'uloti qishloq xo'jaligi bo'lsa, yangi hosilga qadar qarzdor va uning oilasi uchun zarur bo'lgan miqdorda oziq-ovqat mahsulotlariga, boshqa hollarda esa - qarzdor oilasining har biri uchun eng oylik ish haqi miqdorida oziq-ovqatlarga kum oylik (pul mablag'lariga). 5. Qarzdor va uning oilasi ovqat tayyorlashi va isitish mavsumi mobaynida uy-joyini isitishi uchun zarur bo'lgan yoqilg'iga ijro hujjatlari bo'yicha undiruv qaratilishi mumkin emas. 2. QARZDORNING MOL-MULKINI XATLASH TARTIBI QIMMATLI QOG'OZLARNI XATLASH Qarzdorning mol-mulkini xatlash mol-mulkni ro'yxatga olishdan, uni tasarruf qilish man etilganligini e'lon qilishdan, zarur hollarda esa mol-mulkdan foydalanish huquqini cheklashdan, uni olib qo'yish yoki saqlashga topshirishdan iborat. Qarzdorning mol-mulki ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qaror qarzdorga topshirilgan kundan e'tiboran bir oy muddatdan kechiktirmay xatlanadi. Undiruvchining arizasiga yoki o'z tashabbusiga ko'ra davlat ijrochisi ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qarorni chiqarish (topshirish) bilan bir vaqtda qarzdorning mol-mulkini ro'yxatga olib, ularni xatlashga haqli bo'lib, bu haqda mazkur qarorda ko'rsatib o'tadi. Davlat ijrochisi tomonidan qaror chiqarish (topshirish) bilan bir vaqtda xatlash, qoidaga ko'ra qarzdor yoki boshqa shaxslar mol-mulkini yashirishi, yo'qotishi, boshqa shaxsga berishi yoxud mol-mulkning iste'mol xususiyatlari tubdan o'zgartirilishi yoki yo'qotilishi mumkin deb taxmin qilingan hollarda amalga oshiriladi. Cheklashning turlari, hajmi va muddatlarini har bir muayyan holda mol-mulkning xususiyatini, uning mulkdori yoki egasi uchun ahamiyatini hisobga olib davlat ijrochisi belgilaydi. Davlat ijrochisiga muayyan ijro ishi yuritish holatlaridan kelib chiqib. mol- mulkni xatlash bilan bir vaqtda ushbu mol-mulkni yoki uning ayrim ashyolarini olib qo'yish huquqi berilgan. Davlat ijrochisi bu huquqdan odatda xatlangan mol- mulkning yo'q bo'lib ketishi yoki yaroqsiz bo`lib qolishi ehtimoli bor hollarda foydalanadi. Qonunga ko'ra, tez buziladigan oziq-ovqat mahsulotlari va boshqa ashyolar olib qo'yiladi va darhol realizatsiya qilish uchun topshiriladi. Qarzdorning mol-mulkini ro'yxatga olish paytida aniqlanib, xatlangan so'mlar va chet el valyutasidagi pul mablag'lari, qimmatli qog'ozlar. qimmatbaho toshlar, oltin, kumush, platina va platina guruhidagi metallardan, qimmatbaho toshlardan, marvariddan yasalgan zargarlik buyumlari va boshqa buyumlar, shuningdek ana shunday buyumlarning rezgilari va alohida qismlari (bo'laklari) olib qo'yilishi shart. Ko'rsatilgan qimmatliklar dalolatnoma tuzilgan holda olib qo'yiladi va saqlash uchun Markaziy bankning tegishli muassasasiga topshiriladi. Qarzdorning mol-mulki xolislar ishtirokida. qarzdor-jismoniy shax bo'lmaganda voyaga yetgan oila a'zolaridan birining ishtirokida, agar ula ham bo'lmasa, fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organi vakillari ishtirokida ro'yxatga olinadi. Qarzdor - jismoniy shaxsning mol-mulkini xatlash uning vakolati tegishli tarzda rasmiylashtirilgan vakili (qonuniy vakili yoki ishonchnoma bilan qatnashayotgan vakili) ishtirokida ham amalga oshirilishi mumkin. Qarzdorning mol-mulkini xatlash bo'yicha harakatlar mol-mulkni ro'yxatga olish va xatlash to'g'risidagi belgilangan shaklda tuziladigan dalolatnoma bilan amalga oshiriladi. Mol-mulkni ro'yxatga olish va xatlash dalolatnomasida quyidagilar ko'rsatilishi lozim: - dalolatnomani tuzish vaqti va joyi: - dalolatnomani tuzayotgan davlat ijrochisining hamda dalolatnoma tuzish chog'ida ishtirok etgan shaxslarning familiyasi, ismi va otasining ismi; ijro hujjatining rekvizitlari va mazmuni; - qarzdor va undiruvchining nomlari: - dalolatnomaga kiritilgan har bir ashyoning nomi, o'ziga xos xususiyatlari (og'irligi, o'lchovi, eskirganlik darajasi va h.k.). har bir ashyoning alohida bahosi va barcha mol-mulkning qiymati -ashyolarning muhrlanganligi (agar u amalga oshirilgan bo'lsa): agar mol- mulkni saqlash qarzdorning o'ziga yuklatilmagan bo'lsa, mol-mulk saqlash uchun berilgan shaxsning nomi va manzili; - qarzdor va boshqa shaxslarga davlat ijrochisining harakatlari yuzasidan shikoyat qilish tartibi va muddati, shuningdek qarzdor yoki mol mulkni saqlovchiga saqlash bo'yicha majburiyatlari va saqlashga berilgan mol-mulkni talon-toroj qilish, boshqa shaxsga berish yoki yashirganlik uchun javobgarlik haqida tushuntirilgani to'g'risida belgi: - undiruvchi, qarzdor va xatlashda ishtirok etgan shaxslarning e'tiroz va bayonotlari hamda ular bo'yicha davlat ijrochisining ko'rsatmalari. Mol-mulkni ro'yxatga olish va xatlash dalolatnomasida qarzdorning ro'yxatga olingan mol- mulkning materiali, o'lchamlari. vazni, savdo belgisi, ishlab chiqarilgan sanasi va raqami, sotib olingan sanasi va uni tavsiflovchi boshqa belgilar qayd qilinadi. Davlat ijrochisi mol-mulkni tasarruf etish, olib qo'yish yoki undan foydalanishni cheklab kuygan bo'lsa, mol-mulkni ro'yxatga olish va xatlash dalolatnomasida bu haqida helgi qo'yadi. Qarzdorning mol mulkini xatlash vaqtida davlat ijrochisi xatlangan mol-mulk pastroq qiymatlisiga almashtirilish xavfi bo'lganda yoki saqlovchiga mol-mulkdan foydalanish taqiqlanganda muhrlah qo'yishi mumkin. Qarzdorga tegishli bo'lgan qimmatli qog'ozlarning xatlanishi qarzdorga ularni tasarruf etish, sotish, foydalanish, shuningdek bunday qimmatli qog'ozlarni huquqlarni hisobga olish uchun boshqa depozitariyga topshirish taqiqlanganligini anglatadi. Qimmatli qog'ozlar (obligatsiya. veksel, chek, depozit va jamg'arma sertifikatlari. bankning taqdim qiluvchiga pul beriladigan jamg'arma daftarchasi, konosament, aksiya) xatlanganda davlat ijrochisi qaror chiqaradi. Davlat ijrochisining qimmatli qog'ozlar xatlanganligi to'g'risidagi qarorida yoki dalolatnomasida xatlangan qimmatli qog'ozlarning umumiy soni, ularning turi va qimmatli qog'ozlar emitentlari to'g'risidagi ma'lumotlar, qimmatli qog'ozlar chiqarilgan sana. ularni identifikatsiya qilish, shuningdek qimmatli qog'ozlarning qarzdorga tegishliligini aniqlash imkonini beruvchi boshqa ma'lumotlar ko'rsatiladi. Qarzdorning mol-mulkini ro'yxatga olish paytida aniqlangan qimmatli qog'ozlar olib qo'yiladi. Hujjatli qimmatli qog'ozlar ularning turgan joyi bo'yicha, hujjatsiz qimmatli qog'ozlar esa ushbu qog'ozlar egasining huquqlari ro'yxatga olingan joy bo'yicha xatlanadi. Davlat ijrochisi qimmatli qog'ozlar xatlanganda qaror chiqaradi. Davlat ijrochisi hujjath qimmatli qog'ozlar xatlanganligi to'g'risida xatlangan qimmatli qog'ozlarning xatlov dalolatnomasini ham tuzadi. Qimmatli qog'ozlar xatlanganligi to'g'risidagi davlat ijrochisining qarorida yoki dalolatnomasida xatlangan qimmatli qog'ozlarning umumiy soni, ularning turi va qimmatli qog'ozlar emitentlari to'g'risidagi ma'lumotlar, qimmatli qog'ozlar chiqarilgan sana, ularni identifikatsiya qilish, shuningdek qimmatli qog'ozlarning qaralorga tegishliligini aniqlash imkonini beruvchi boshqa ma'lumotlar ko'rsatiladi. Qarzdorga tegishli bo'lgan qimmatli qog'ozlarning xatlanishi qarzdorga ularni tasarruf etish, shuningdek bunday qimmatli qog'ozlarni huquqlarni hisobga olish uchun boshqa depozitariyga topshirish taqiqlanganligini anglatadi. O'zga turdagi cheklovlarni belgilashda, shu jumladan qarzdorning qimmatli qog'ozlarda mustahkamlab qo'yilgan daromad olish huquqi va boshqa huquqlarini cheklashda davlat ijrochisi belgilangan cheklovlarni qimmath qog'ozlarni xatlash to'g'risidagi qarorda sanab o'tishi shart. 3. QARZDORNING MOL-MULKINI BAHOLASH VA SAQLASH Qarzdorning mol-mulkini baholash tartibi "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonumming 54-moddasi ko`rsatilgan. Davlat grochisi mol-mulkni sotish uchun uning dastlabki narxim belgilash maqsadida qarzdorning ro'yxatga olingan mol-mulkin baholash to'g'risida qaror chiqaradi va bu qarorga asosan jo hujjatlariga asosan realizatsiya qilinadigan mol-mulkni baholash huquqiga ega bo'lgan baholovchi tashkilotni jalb etadi. Baholovchi sifatida baholash faoliyatini amalga oshirish huquqini beruvchi litsenziyaga ega bo'lgan yuridik shaxs jalb etiladi. Ro'yxatga olingan mol-mulkni baholashni tashkil etish qonun hujjatlarida belgilangan tartibda davlat ijrochisi tomonidan bozor qiymati bo'yicha amalga oshiriladi. Davlat ijrochisi alohida ko'char mol-mulkning shartnomaviy narxini faqat alohida olingan mol-mulkning qiymati eng kam ish haqining yigirm baravaridan, mol-mulkning jamni qiymati esa eng kam ish haqining y baravaridan oshmagan taqdirdagina. baholovchi tashkilotni jalb etmagan holda mustaqil belgilashi mumkin. avtomototransport vositalari bundan mustasno. Garovga qo'yilgan mol-mulk bilan ta'minlangan majburiyatlarni ijro etishda undiruv ushbu mol-mulkka qaratilgan taqdirda garovga qo'yilgan mol-mulkning kimoshdi savdosi boshlanadigan boshlang'ich realizatsiya qilish narxi sud qarori bilan belgilanadi. Qimmatli qog'ozlar, valyuta qimmatliklari. qimmatbaho metallar va qimmatbaho toshlardan yasalgan zargarlik buyumlari va boshqa ro'zg'or buyumlari, nodir buyumlar. asl tasviriy san'at hamda haykaltaroshlik asarlari mutaxassislar, albatta. ishtirok etgan holda qonun hujjatlarida belgilangan tartibda baholanishi, keyin tuch ish kuni ichida) mas'uliyatli saqlash uchun bankka yoki qimmatli qog'ozlar markaziy depozitariysiga yoxud investitsiya vositachisiga topshirilishi kerak. muayyan turdagi qimmatliklar muzeyga yoki ulaming saqlanish sharoitlarini ta'minlovchi boshqa ixtisoslashtirilgan muassasaga topshirilishi lozimligi to'g'risida qonun hujjatlarida belgilangan hollar bundan mustasno. Fond birjasining birja kotirovkasi varag'iga kiritilgan qimmatli qog'ozlarning qiymati tegishli qimmatli qog'ozlar o'zida birja kotirovkasi varag'iga kiritilgan va qonun hujjatlariga muvofiq kotirovka qilinadigan fond birjasiga qimmatli qog'ozlar kotirovkalariga doir so'rov berish orqali davlat ijrochisi tomonidan aniqlanadi. Agar davlat ijrochisi tomonidan ro'yxatga olingan qimmatli qog'ozlar fond birjasining birja kotirovkasi varag'iga kiritilmagan bo'lsa, davlat jrochisi qimmatli qog'ozlarni baholash uchun qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda baholovchi tashkilotni jalb etadi. Davlat ijrochisi tomonidan mol-mulkni yoki mulkiy huquqni baholash to'g'risidagi hisobot olingan (chiqarilgan) paytdan e'tiboran uchish kunidan kechiktirmay uro ishi yuritishdagi taraflarga baholash natijalari haqida bildirishnoma yuboriladi. Baholash to'g'risidagi hisobotda ko'rsatilgan baholash obyektining qiymati xususida ijro ishi yuritishdagi taraflar o'tkazilgan baholash to'g'risida o'zlari xabardor qilingan kundan e'tiboran o'n kundan kechiktirmay sudda nizolashishi mumkin. Davlat ijrochilari tomonidan ijro harakatlarini amalga oshirishda xatlangan mol-mulkni baholash tartibi davlat ijrochilari tomonidan ijro harakatlarini amalga oshirishda xatlangan mol-mulkni baholash tartibi to'g'risidagi nizom' bilan tartibga solinadi. Davlat ijrochisi avtotransport vositalari, ko'chmas mulk va fond birjasining rasmiy listingiga kiritilmagan va markazlashtirilgan tartibda kodirovka qilinmayotgan qimmatli qog'ozlarni baholash uchun baholovchi tashkilotni jalb qiladi. Fond birjasining rasmiy listingiga kiritilgan qimmatli qog'ozlarning qiymati davlat ijrochisi tomonidan ushbu qimmatli qog'ozlar bo'yicha fond hirjasiga vezmu so'rovnoma yuborish orqali belgilanadi. Garovga qo'yilgan mol-mulk bilan ta'minlangan majburiyatlarni ijro etishda undiruv ushbu mol-mulkka qaratilgan taqdirda, garovga qo'yilgan mol-mulkning kimoshdi savdosi boshlanadigan boshlang'ich realizatsiya qilish narxi sud qarori bilan belgilanadi. Davlat ijrochisi mol-mulkni mustaqil baholanganda mol-mulkni baholash to'g'risida qaror chiqaradi. Agar mol-mulk baholovchi tashkilot tomonidan baholangan hollarda baholash natijalarini qabul qilish va ijro ishi hujjatlariga biriktirish to'g'risida qaror chiqaradi. Mol-mulk davlat ijrochisi tomonidan mustaqil baholanganda mol mulkning alohida olingan shartnomaviy narxi uning ichki bozorda talab va taklif konyunkturasining mavjud ma'lumotlari asosida baholash kunida amal qilib turgan narxining 70 foizidan kam bo'lmagan miqdorda belgilanadi. Davlat ijrochisi mol-mulkning narxini aniqlashda bozordagi mavjud talab va takliflar to'g'risidagi ochiq ma'lumotlar (bozor ma'muriyatidan olingan ma'lumot, internetdan olingan axborot va mutaxassis xulosasi)ga asoslanadi. Davlat ijrochisi tomonidan mustaqil baholanishi mumkin bo'lgan mol- mulkning shartnomaviy narxi mol-mulk xatlangandan keyin o'n kundan kechiktirmasdan belgilanishi lozim. Mol-mulkni baholash to'g'risida qaror qabul qilingandan e'tiboran mazkur qarorning nusxasi uch ish kunidan kechiktirmasdan taraflarga yuboriladi. Davlat ijrochisi tomonidan mol-mulkni yoki mulkiy huquqni baholash to'g'risidagi hisobot olingan (chiqarilgan) paytdan e'tiboran uch ish kunidan kechiktirmay ijro ishini yuritishdagi taraflarga baholash natijalari haqida bildirgi yuboriladi. Baholash to'g'risidagi hisobotda ko'rsatilgan baholash obyektining qiymati xususida ijro ishini yuritishdagi taraflar o'tkazilgan baholash to'g'risida o'zlari xabardor qilingan kundan e'tiboran o'n kundan kechiktirmay sudda nizolashishi mumkin. Ijro harakatlarini amalga oshirishda davlat ijrochisi tomonidan xatlangan mol-mulkni baholashni amalga oshiruvchi, baholovchi tashkilotlarni tanlab olish tartibini Majburiy ijro byurosi belgilaydi. Qarzdorning mol-mulki saqlash uchun qarzdorga yoki davlat ijrochisi tayinlagan boshqa shaxslarga (bundan buyon matnda saqlovchi deb yuritiladi) mol- mulkni xatlash dalolatnomasiga imzo qo'ydirgan holda topshiriladi. Davlat ijrochisi xatlangan mol-mulkni saqlash uchun qaysi saqlovchiga topshirgan bo'lsa, o'sha saqlovchi davlat ijrochisining yozma ravishdagi roziligisiz bu mol-mulkdan foydalanishi mumkin emas. Qimmatli qog'ozlar markaziy depozitariysiga yoki investitsiya vositachisiga saqlash uchun topshirilgan qimmatli qog'ozlar bo'yicha, shuningdek mol-mulkning xossalariga ko'ra undan foydalanish uning yo'q bo'lib ketishiga yoki qimmati pasayishiga olib kelgan taqdirda, davlat ijrochisi bunday rozilikni berishga haqli emas. Agar mazkur mol-mulkdan foydalanish uning saqlanishini ta'minlash uchun zarur bo'lsa, davlat ijrochisining roziligi talab etilmaydi. Saqlovchi, agar qarzdor uning o'zi yoki uning oila a'zolari (qarzdor yuridik shaxs bo'lsa, uning xodimi) bo'lmasa, saqlaganligi uchun tegishli haq oladi. Saylovchining mol-mulkni saqlash uchun qilgan zarur xarajatlari ham mazkur mol- mulkdan foydalanish orqali amalda olgan foydasi chegirih tashlangan holda qoplanadi. Xatlangan avtotransport vositasi auksion o'tkazilguniga qadar davlat ijrochisi tomonidan belgilanadigan, uning asralishi uchun tegishli sharoitlar ta'minlanadigan maxsus ajratilgan joylarda (saqlash joylarida. omborlarda. vakolatli organlar va boshqa tashkilotlarning jarima maydonlarida saqlanadi. Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini majburiy ijro etishda xatlangan va olib qo'yilgan mol-mulkni saqlash tartibi hamda shartlari Vazirlar Mahkamasining 2009-yil 8-maydagi 132-son qarori bilan tasdiqlangan "Sud hujjatlari va boshqa organ hujjatlarini majburiy ijro etishda xatlangan va olib qo'yilgan mol-mulkni saqlash tartibi hamda shartlari to'g'risida"gi nizomi' asosida amalga oshiriladi. Ushbu nizom "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikasi Qonunining 55-moddasiga muvofiq sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini majburiy ijro etishda xatlangan va olib qo'yilgan mol-mulkni saqlash tartibi hamda shartlarini belgilaydi. Mol-mulkni xatlash mol-mulkni ro'yxatga olishdan, uni tasarruf qilish man etilganligini e'lon qilishdan, zarur hollarda esa mol-mulkdan foydalanish huquqini cheklashdan, uni olib qo'yish yoki saqlashga topshirishdan iboratdir. Cheklashning turlari, hajmi va muddatlarini har bir muayyan holda mol-mulkning xususiyatini, uning mulkdori yoki egasi uchun ahamiyatini hisobga olib, davlat ijrochisi belgilaydi. Xatlash: - undiruvchiga olib beriladigan yoki realizatsiya qilinadigan qarzdorning mol- mulki saqlanishini ta'minlash maqsadida; -javobgarga tegishli bo'lib, uning o'zida yoki boshka shaxslarda turgan mol- mulkni xatlash to'g'risidagi sud ajrimi ijro etilayotganda qo'llanadi. Xatlangan mol- mulkni olib qo'yib, realizatsiya qilish uchun topshirish davlat ijrochisi tomonidan belgilangan muddatda, biroq xatlangandan keyin kamida uch ish kunidan so'ng amalga oshiriladi. Davlat ijrochisi muayyan ijro ishini yuritish holatlaridan kelib chiqib mol- mulkni xatlash bilan bir vaqtda ushbu mol-mulkni yoki uning ayrim ashyolarini olib qo'yishga haqli. Qarzdorning xatlangan mol-mulkini tasarruf qilish yuzasidan davlat ijrochisining ta'qiqini buzish yoki undan foydalanish huquqining cheklanganligiga rioya qilmaslik qonun hujjatlarida nazarda tutilgan javobgarlikka sabab bo ladi. Xatlangan va olib qo'yilgan mol-mulk sifatida quyidagilarniʻ saqlovchi belgilagan holda saqlash uchun topshirilishi mumkin: - qarzdorni, undiruvchini, ularning vakillarini, qarzdor yoki undiruvchinining voyaga yetgan oila a'zolarini (jismoniy shaxs bo'lgan qarzdor yoki undiruvchi uchun). yuridik shaxsning xodimini (yuridik shaxs bo'lgan qarzdor yoki undiruvchi uchun); - fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organi vakilini: saqlash uchun maxsus shart-sharoitlarni talab qiladigan mol-mulkni (avtotransport vositasi. dori- darmonlar. zargarlik buyumlari va boshqalarni xatlab qo'yishda mol-mulkni mas'uliyatli saqlashning belgilangan normalariga muvofiq maxsus omborxona binolari, asbob uskunalar va shart-sharoitlarga ega bo'lgan boshqa tashkilotlarning vakilini: - O'zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzuridagi Majburiy ijro byurosi (keyingi o'rinlarda Byuro deb ataladi) organlarining mol mulkni realizatsiya qilish bo'yicha xizmatlar ko'rsatish yuzasidan shartnomalar tuzilgan va mol-mulkni saqlash uchun tegishli binolarga ega bo'lgan savdo tashkilotlarini. Xatlangan mol-mulkni muayyan saqlovchiga saqlashga berish masalasi davlat ijrochisi tomonidan har bir holatda uni ro'yxatga olishda. eng avvalo, mol- mulkning saqlanishini ta'minlash uchun zarur shart sharoitlar mavjudligidan, mol- mulkning o'zlashtirilishiga. rastrata qilinishiga, yashirilishiga. nobud qilinishiga, unga shikast yetkazilishiga yo'l qo'ymaslikdan yoki boshqacha tarzda mol- mulkning miqdor, sifat va qiynan tavsifining o'zgarishidan, shuningdek ushbu mol- mulk bilan bog'liq keyingi ijro xatti-harakatlarini amalga oshirishda yetkazilishi mumkin bo lgan har xil to'siqlarning oldini olishdan kelib chiqqan holda hal ʻ qilinadi. Qarzdoming mol-mulki saqlash uchun saqlovchiga mol-mulkning xatlash dalolatnomasiga imzo qo'ydirilgan holda topshiriladi. Avtotransport vositasi xatlangan taqdirda davlat ijrochisi ushbu mol mulkdan boshqa shaxslarning foydalanishini va boshqacha tarzda tegilishini cheklashni (muhrlab qo'yishni) ta'minlashi shart. Avtotransport vositalari davlat ijrochisi tomonidan belgilanadigan ularning saqlanishi uchun tegishli shart-sharoitlar bilan ta'minlanadigan (vakolatli organlar. DYHXX organlari va boshqa tashkilotlarning to'xtash joylari, omborlari, jarima maydonchalari va hokazolar) maxsus ajratilgan joylarga qo'yiladi. Davlat rochisi savdoga qo'yilgan avtomototransport vositasini saqlash joyini o'zgartirishga va ularning saqlanishini ta'minlash uchun Zarur shart-sharoitlarga ega bo`lgan ixtisoslashtirilgan savdo tashkilotlarida avtotransport vositalarini saqlash joylari mavjud bo'lgan taqdirda uni unga saqlash uchun berishga haqlidir. Bunday vaziyatda qabul qilish-topshirish dalolatnomasi tuzilib, davlat ijrochisi, mol-mulkning saqlanishi uchun mas'ul bo'lgan shaxs, shuningdek mol-mulkning saqlanishi uchun yangidan tayinlangan mas'ul shaxs tomonidan imzolanadi. Qarzdorning ko'chmas mulkini xatlashda mol-mulk qo'riqlashga topshirilishi mumkin. Byuro organlarida qarzdorning xatlangan mol-mulkka bo'lgan huquqlari mavjudligini va hajmini tasdiqlovchi hujjatlarning txonalarda, seyflarda va shu kabilarda), ularning saqlanishi ta'minlanadigan shartlarda saqlanishiga yo'l qo'yiladi. Xatlangan mol-mulk, uning egasi, qarzdor yoki boshqa shaxslarning xohishidan qat'i nazar, xatlangan joyda quyidagi hollarda mumkin: qoldirilishi - davlat ijrochisida mol-mulk joyini o'zgartirish uning shikastlanishiga, qiymatining kamayishiga olib kelishi mumkin bo'lgan asoslar mavjud bo'lganda: - davlat ijrochisida yoki saqlovchida ushbu mol-mulkni joyini o`zgartirish imkoniyatining obyektiv sabablari mavjud bo'lmaganda. Ushbu holatda saqlovchi xatlangan mol- mulkning saqlanishini ta'minlash uchun zarur bo'lgan. qonun hujjatlariga zid bo'lmagan har qanday xatti-harakatni amalga oshirishga haqli. Bunda davlat ijrochisi mol-mulkni xatlash dalolatnomasida xatlangan mol-mulkning egasiga. qarzdorga yoki uchinchi shaxsga xatlangan va saqlash uchun saqlovchiga topshirilgan mol-mulkdan saqlovchining to'sqinliksiz foydalanishini ta'minlash majburiyatini yuklaydi. Saqlovchi mol-mulkning saqlanishi uchun tegishli shart-sharoitlarga rioya qilishi va ularni ta'minlashi shart, mol-mulkni o'zlashtirgan, rastrata qilgan, yashirgan, nobud qilgan yoki unga shikast yetkazishga yo'l qo'ygan taqdirda javobgar bo'ladi, shu jumladan jinoiy javobgar bo'ladi. bu to'g'risida mol-mulkni saqlashga qabul qilib olgan shaxsning imzosi bilan xatlash to'g'risidagi dalolatnomada (qarorda) yozuv qayd etiladi yok saqlovchidan tegishli tilxat olinadi. Saqlovchi, shuningdek mol-mulkka nisbatan ijro xatti-harakatlarini amalga oshirish, shu jumladan ko'zdan kechirish, tanishish, baholash yoki olib qo'yish uchun davlat ijrochisining xatlangan mol-mulkdan foydalanishini ta'minlashi shart. Qarzdorning mol-mulkini ro'yxatga olish paytida aniqlanib, xatlangan so'mlar va chet el valyutasidagi pul mablag'lari, qimmatli qog'ozlar. qimmatbaho toshlar. oltin. kumush. platina va platina guruhidagi metallardan. qimmatbaho toshlardan. marvariddan yasalgan zargarlik buyumlari va boshqa buyumlar, shuningdek ana shunday buyumlarning rezgilari va alohida qismlari (bo'lakları) olib qo'yilishi shart. Olib qo'yilgan so'mdagi naqd pul mablag'lari keyingi ish kunidan kechikmay Byuro organining depozit hisob raqamiga o'tkazish uchun bankka topshiriladi. Qimmatli qog'ozlar, valyuta qimmatliklari, qimmatbaho metallar va qimmatbaho toshlardan yasalgan zargarlik buyumlari va boshqa ro'zg'or buyumlari, nodir buyumlar, asl tasviriy san'at hamda haykaltaroshlik asarlari uch ish kuni mobaynida mas'uliyatli saqlash uchun bankka yoki Qimmatli qog'ozlar markaziy depozitariysiga yoki investitsiya vositachisiga topshirilishi kerak, nwuayyan turdagi qimmatliklar muzeyga yoki ularning saqlanish sharoitlarini ta'minlovchi boshqa ixtisoslashtirilgan muassasaga topshirilishi lozimligi to'g'risida qonun hujjatlarida belgilangan hollar bundan mustasno. Pochta markalari, shu jumladan kolleksiya pochta markalari saqlash uchun pochta aloqa tashkilotlariga topshiriladi. Tez huziladigan, shu jumladan saqlash muddati 72 soatgachani tashkil qiladigan oziq-ovqat mahsulotlari, shuningdek yaroqlilik muddati bir oy mobaynida tugaydigan tovarlar olib qo'yilib, iste'molga (foydalanishga, qayta ishlashga) yaroqliligini aniqlash uchun o'tkazilgan ekspertiza xulosasi olingan va baholangan vaqtdan boshlab bir sutka davomida realizatsiya qilish uchun topshiriladi. Bunda tez buziladigan tovarlarni ekspertizadan o'tkazish va baholash bir kun muddatda amalga oshiriladi. Davlat ijrochisi tomonidan ijro xatti-harakatlarini amalga oshirishda qarzdorda qurol-yarog'lar, o'q-dorilar, narkotik vositalar, ularning analoglari psixotrop moddalar va radioaktiv materiallar borligi aniqlangan taqdirda davlat ijrochisi darhol tegishli huquqni muhofaza qilish organi vakilini ushbu holat yuzasidan qaror qabul qilish uchun chaqiradi va u yetib kelgunga qadar bunday mol-mulkning qo'riqlanishini ta'minlaydi. Saylovchining javobgarligi: - mol-mulk realizatsiya qilingan hollarda: ko'chmas mulk va avtomototransport vositalari realizatsiya qilinganda-mol-mulkni qabul qilib xaridorga topshirgandan keyin, - mol-mulk belgilangan tartibda egasiga qaytarilgan hollarda; - qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa hollarda tugatiladi. Davlat ijrochisi mol-mulkni saqlashga topshirishda mol-mulkni tasarruf etishni taqiqlash va mazkur mol-mulkdan foydalanish yuzasidan muayyan cheklashlarni belgilash yo'li bilan saqlashning maxsus rejimini belgilaydi. Davlat ijrochisi xatlangan mol-mulkni saqlash uchun qaysi saqlovchiga topshirgan bo'lsa, o'sha saqlovchi davlat ijrochisining yozma ravishdagi roziligisiz ushbu mol mulkdan foydalanishi mumkin emas. Bankka yoki Qimmatli qog'ozlar markaziy depozitariysiga yoki investitsiya vositachisiga mas'uliyatli saqlash uchun topshirilgan mol-mulk bo'yicha, shuningdek mol-mulkning xossalariga ko'ra, undan foydalanish uning yo'q bo'lib ketishiga yoki qimmati pasayishiga olib kelgan taqdirda, davlat ijrochisi bunday rozilikni berishga haqli emas. Agar mazkur mol-mulkdan foydalanish uning saqlanishini ta'minlash uchun zarur bo'lsa, davlat ijrochisining roziligi talab etilmaydi. Xatlangan va olib qo'yilgan mol- mulkni uni buzilishiga va (yoki) keyinchalik sotib bo'lmaydigan ahvolga olib kelishi mumkin bo'lgan holatda saqlashga qo'yish taqiqlanadi. Bu holda davlat ijrochisi mol mulkni zarur holatda saqlash bo'yicha kechiktirib bo'lmaydigan chora tadbirlar ko'radi. Davlat ijrochisi xatlangan va saqlashga topshirilgan mol-mulkni lentalardan, shu jumladan o'zi yopishuvchi lentalardan foydalanib. qulflarni almashtirib va boshqa usullar bilan multrlab qo'yish yo'li bilan. boshqa shaxslar tomonidan foydalanishni va boshqacha tarzda u bilan munosabatda bo'lishni cheklab qo'yilishini ta'minlash chora-tadbirlarini ko'rishga haqli. Mol-mulkka uning xatlashda turganligini bildiruvchi maxsus ma'lumotlar, shuningdek farqlovchi belgilar qo'yilishiga yo'l qo'yiladi. Zarur hollarda davlat ijrochisi xona va omborlarni, shu jumladan ularga xatlangan mol-mulk saqlash uchun joylashtirilganda yoki davlat ijrochisi tomonidan mazkur xonalar va omborlardan foydalanishni taqiqlash to'g'risida qaror qabul qilingan hollarda muhrlab qo'yishga haqli. Xona va omborlarni muhrlab qo'yish to'g'risida yoki ulardan foydalanishni taqiqlash to'g'risida qaror qabul qilishda davlat ijrochisi qarzdorning yoki boshqa shaxsning ushbu xonadagi xatlanmagan boshqa mol-mulkdan foydalanish imkoniyatini hisobga oladi. Davlat ijrochisi va boshqa shaxslar xatlangan mol-mulkka saqlovchi ishtirokida yo'l qo'yilishi mumkin. Xatlangan mol-mulkka nisbatan ijro xatti- harakatlarini anualga oshirish paytida, shu jumladan mol-mulkni ko'zdan kechirish, tanishish, baholash va olib qo'yish vaqtida saqlovchining ishtirok etishi mumkin bo'lmagan taqdirda mol-mulkka va xonani ochishga davlat ijrochisining va ikki nafar guvohning ishtirokida ruxsat etiladi. bu haqda tegishli dalolatnoma tuziladi. Saqlovchi, agar qarzdor uning o'zi yoki uning oila a'zolari (qarzdor yuridik shaxs bo`lsa. - uning xodim) bo'lmasa, saqlaganligi uchun tegishli haq oladi. 4. XATLANGAN MOL-MULKNI REALIZATSIYA QILISH Xatlangan mol-mulkni realizatsiya qilish tartibi "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonunining 56-moddasida ko`rsatilgan. Qarzdorning xatlangan mol-mulkini realizatsiya qilish, agar qonun hujjatlarida boshqacha hol nazarda tutilgan bo'lmasa, xatlash asoslari va mol-mulk turlaridan qat'i nazar, xatlangan kundan e'tiboran ikki oy ichida uni sotish orqali amalga oshiriladi. qonunga muvofiq muomaladan chiqarilgan mol-mulk bundan mustasno. Qarzdorning mol-mulkini realizatsiya qilish shartnoma-vositachilik asoslarida sotishga topshiriladigan mol-mulkni internet-do'konlar orqali sotish yoxud elektron onlayn-auksionlarda "E-IJRO AUKSION" yagona elektron savdo maydonchasida amalga oshiriladi. Avtotransport vositalarini. ko'chmas mulkni, shu jumladan yer uchastkasini, qurilishi tugallanmagan obyektlarni, ko'chmas mulkni uzoq muddatli ijaraga olish huquqlarini, yer uchastkasiga nisbatan mulkiy huquqlarni, intellektual faoliyat natijalariga va xususiy alomatlarini aks ettiruvchi vositalarga bo'lgan mulkiy huquqlarni realizatsiya qilish qonun hujjatlarida belgilangan tartibda vakolatli operator tomonidan elektron onlayn-auksionlarda amalga oshiriladi. Mol-mulkni shartnoma-vositachilik asoslarida realizatsiya qiladigan savdo tashkilotlarini tanlash O'zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi tomonidan belgilangan tartibda o'tkaziladigan tanlov asosida amalga oshiriladi. Agar savdo tashkilotlariga realizatsiya qilish uchun topshirilgan mol mulk u topshirilgan kundan e'tiboran o'ttiz kun ichida realizatsiya qilinmasa, mazkur mol- mulk davlat ijrochisi tomonidan quyidagi tartibda arzonlashtirilishi kerak: - davlat soliq xizmati organi va moliya organi vakillari ishtirokida mol-mulk qiymatining 10 foizidan oshmagan miqdorda davlat daromadiga undirishni nazarda tutuvchi ijro hujjatlari bo'yicha. mol-mulk qiymatining 10 foizi miqdorida boshqa ijro hujjatlari bo'yicha Mol-mulk arzonlashtirilganda davlat ijrochisi belgilangan tartibda dulolatnoma tuzadi, shundan so'ng arzonlashtirilgan mol-mulk savdo tashkilotlariga takroran realizatsiya qilish uchun topshiriladi. Garovga qo'yilgan mol-mulk bilan ta'minlangan qarzni undirish to'g'risidagi ijro hujjatlari bo'yicha mazkur mol-mulkni realizatsiya qilishda mol-mulk arzonlashtirilmaydi va u birinchi baholangan narx bo'yicha savdo tashkiloti tomonidan takroran realizatsiya qilishga topshiriladi. Mol-mulk takroriy elektron onlayn-auksionlarda realizatsiya qilinmaganligi munosabati bilan vakolatli operator tomonidan qaytarilgan taqdirda yoki takroran realizatsiya qilish uchun savdo tashkilotlariga topshirilgan boshqa mol-mulk o'ttiz kun mobaynida realizatsiya qilinmagan taqdirda, u mol-mulk narxining 10 foiziga arzonlashtirilgan narxda undiruvchiga taklif qilinadi. davlat daromadiga ijro hujjatlari bo'yicha undirish qaratilgan mol-mulk esa ushbu moddada belgilangan tartibda yuna arzonlashtirilishi va realizatsiya qilishga topshirilishi lozim. Garovga qo'yilgan mol-mulk bilan ta'minlangan qarzni undirish to'g'risidagi ijro hujjatlari bo'yicha ushbu mol-mulk realizatsiya qilinmagan taqdirda, davlat ijrochisi garovga oluvchiga mol-mulkni takroriy auksion shaklidagi kimoshdi savdolaridagi yoki savdo tashkilotlarining takroriy realizatsiya qilishidagi boshlang'ich sotish narxidan 10 foizga kamaytirilgan summada o'zida qoldirishni taklif qiladi. Qimmatli qog'ozlar qimmatli qog'ozlarning birja bozorlarida va uyushgan birjadan tashqari bozorlarida realizatsiya qilinishi kerak. Ular davlat ijrochisi bilan tuzilgan shartnoma asosida faoliyat yurituvchi investitsiya vositachisi - broker tomonidan kimoshdi savdosiga qo'yiladi. Qimmatli qog'ozlar arzonlashtirilmaydi va ikki oy mobaynida bir necha marta kimoshdi savdosiga qo'yiladi. Qimmatli qog'ozlar mazkur muddatda realizatsiya qilinmagan taqdirda, davlat ijrochisi undiruvchiga ushbu qimmatli qog'ozlarni ularning broker tomonidan kimoshdi savdosiga qo'yilgan oxirgi kimoshdi savdosi kunining oxirgi kimoshdi savdosi soatidagi o'rtacha narxida o'zida qoldirishni taklif etadi. Davlat ijrochisining realizatsiya qilinmagan mol-mulkni o'zida qoldirish haqidagi ushbu "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonun 56-moddasining yettinchi va sakkizinchi qismlarida nazarda tutilgan taklifi davlat ijrochisi tomonidan tegishli mol mulk realizatsiya qilinmaganligi to'g'risidagi xabarnoma olingan kundan e'tiboran uch ish kunidan kechiktirmay undiruvchiga yuborilishi kerak. Bir navbatdagi talablar bo'yicha bir nechta undiruvchi mavjud bo'lgan taqdirda, takliflar davlat ijrochisi tomonidan O'zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzuridagi Majburiy ijro byurosi organlariga ijro hujjatlarining kelib tushishi navbatiga kora undiruvchilarga yuboriladi. Agar mol-mulkning davlat ijrochisi tomonidan taklif qilingan bahosi ijro hujjati bo'yicha undiruvchiga to'lanishi lozim bo'lgan summadan ortiq bolsa, undiruvchi realizatsiya qilinmagan mol-mulkni o'zida qoldirishga tegishli farqni bir vaqtning o'zida O'zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzuridagi Majburiy ijro byurosi organining depozit hisobvarag'iga to'lagan (o'tkazgan) taqdirda haqli, bu haqida taklifda ko'rsatib o'tiladi. Undiruvchi realizatsiya qilinmagan mol- mulkni o'zida qoldirish to'g'risidagi qarori haqida davlat ijrochisini taklifni olgan kundan e'tiboran besh kun ichida yozma shaklda xabardor qilishi shart. Undiruvchi mol-mulkni o'zida qoldirishdan voz kechgan yoxud bu haqdagi o'z qarorini belgilangan muddatda yozma shaklda taqdim etmagan taqdirda mol- mulk ijro xarajatlari, shu jumladan mol-mulkni olib qo'yish, baholash va realizatsiya qilish bo'yicha qilingan xarajatlar undirilgan holda qarzdorga qaytariladi. Undiruvchi garovga oluvchi realizatsiya qilinmagan garovga qo'yilgan mol-mulkni o'zida qoldirishdan voz kechganda yoxud belgilangan muddatda o'z qarorini yozma shaklda taqdim etmaganda, ijro ishi yuritish ijro hujjatini undiruvchiga qaytarish bilan tamomlanadi, realizatsiya qilinmagan boshqa mol- mulk bo'yicha ijro ishi yuritish esa qarzdorda undiruvga qaratilishi mumkin bo'lgan o'zga mol-mulk mavjud bolmasa. ijro hujjatini undiruvchiga qaytarish bilan tamomlanadi. Olib qo'yilgan va realizatsiya qilinmagan mol-mulk qarzdor qarzini va davlat ijrochisi mol-mulkni olib qo'yish, baholash va realizatsiya qilish bilan bog'liq holda qilgan xarajatlarning o'rni to'liq qoplanganligini tasdiqlovchi hujjatlarni undiruvni amalga oshirayotgan davlat ijrochisiga taqdim etgan taqdirda ham qarzdorga qaytariladi. Realizatsiya qilingan mol-mulkni, ya'ni mol-mulkning bahosi to'liq to languniga qadar xaridorlarga berib yuborish, shuningdek to'lovni kechiktirish (bo'lib-bo'lib to'lash) sharti bilan realizatsiya qilish savdo tashkilotlariga va davlat ijrochilariga taqiqlanadi. Davlat daromadiga o'tkaziladigan mol-mulkni realizatsiya qilish xususiyatlari, shuningdek ko'chmas mulkni uzoq muddatga ijaraga olish huquqlarini, qarzdorning yer yer uchastkalariga, intellektual faoliyat natijalariga va xususiy alomatlarini aks ettiruvchi vositalarga bolgan mulkiy huquqlarini realizatsiya qilish tartibi ushbu qonun talablari hisobga olingan holda O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. A dabiyotlar 1.Tuxtasheva U.A. Ijro ishi yuritish: Darslik. 2-nashr Toshkent: TDYI, 2009.-308 h. 2.Yusupov B. Sud hujjatlarini bujurmaganlik uchun jinoiy javobgarlik muammolari: Monografiya - T.TDYI, 2011.-173 b. 3.M.Q.O'razaliyev Ijro ishi yuritish Darslik. - T TDYU nashriyoti 2019. - 239 bet 4.O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. - T., O'zbekiston. 2018. - 80 b. 5.O'zbekiston Respublikasining 2001-yil 29-avgustdagi "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi № 258-II-sonli Qonuni // O zbekistonʻ Respublikasi Qonun hujjatlari to'plami. 2001.-Ne 21. 145-modda. 6.O'zbekiston Respublikasi Fuqarolik-protsessual kodeksi. O'zbekiston Respublikasining Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi. 7.O'zbekiston Respublikasi Jinoyat-protsessual kodeksi O'zbekiston Respublikasining Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi. 8.O'zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksi. O'zbekiston Respublikasining Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi. 9.O'zbekiston Respublikasi Ma'muriy javobgarlik to'g'risidagi kodeksi O'zbekiston Respublikasining Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi 10.O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etishda mol-mulkni realizatsiya qilish tartib-taomillarini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi 2017-yil 27-iyuldagi PQ-3149-son qarori. O'zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari to'plami. 2007. No 45. 541- modda. 11. O'razaliyev Murod Qorayevich. Ijro ishi yuritish. Darslik. T.: TDYU nashriyoti, 2019.-239 bet.

Undiruvni qarzdor yuridik shaxsning mol-mulkiga qaratishning xususiyatlari Reja: 1. Undiruv qaratilishi mumkin bo'lmagan mol-mulk. 2. Qarzdorning mol-mulkini xatlash. Qimmatli qog'ozlarni xatlash. 3. Qurzdorning mol-mulkini baholash va saqlash. 4. Xatlangan mol-mulkni realizatsiya qilish.

1. UNDIRUV QARATILISHI MUMKIN BO'LMAGAN MOL-MULK Undiruv qarzdor jismoniy shaxsga ijro hujjatlari bo'yicha mulk huquqi asosida tegishli bo'lgan yoki uning umumiy mulkdagi ulushi bo`lgan yagona uyga (kvartiraga), agar qarzdor va (yoki) uning oila a'zolari unda doimiy ravishda yashayotgan bo'lsa, qaratilmaydi, ijro hujjatida undiruvai mazkur uyga (kvartiraga), qaratish nazarda tutilgan yoxud ushbu mol-mulk majburiyat bo'yicha garov narsasi bo'lgan hollar bundan mustasno. Undiruv boshqa uylarga (kvartiralarga) ularda qarzdor va (yoki) uning oila a'zolari yoxud o'zga shaxslar doimiy ravishda yashab turgan-turmaganligidan qat'i nazar, qaratilishi mumkin. Undiruv sud tomonidan undiruvchi yoki davlat ijrochisining arizasiga ko'ra qarzdorning yagona uyiga (kvartirasiga) yoxud uy hududidagi alohida turgan binoga yoki uyning muayyan qismiga, agar sud uyni (kvartirani), shu jumladan unga tutash hududni "qismlarga bo'lish mumkin, qarzdor tasarrufida qolgan qismi esa qarzdor va uning oila a'zolari normal turmush kechirishi uchun yetarli", deb topgan taqdirda qaratilishi mumkin. Ro'yxati O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan, qarzdor va uning oila a'zolari normal turmush kechirish; uchun zarur bo'lgan uy anjomlari va jihozlariga, kiyimlar hamda boshqa buyumlarga ijro hujjatlari bo'yicha undiruv qaratilishi mumkin emas. Investor bilan davlat mulkini boshqarish bo'yicha vakolatli davlat organi o'rtasida tuzilgan investitsiya shartnomasiga muvofiq investitsiya majburiyatlari sifatida kiritilayotgan mablag'lar va boshqa mol-mulk investitsiya davri mobaynida qarzdorning ilgari yuzaga kelgan qarzini uzish hisobiga majburiy tartibda undirib olinmaydi.. Bu o'rinda ta'kidlash joizki, O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2009-yil 14-apreldagi 110-son qarori bilan Qarzdor va uning oilasining normal turmush kechirishi uchun zarur bo'lgan, ijro hujjatlari bo'yicha undiruv qaratilishi mumkin bo'lmagan uy anjomlari va jihozlari, kiyimlar hamda boshqa buyumlar ro'yxati tasdiqlangan bo'lib, mazkur ro'yxatga muvofiq qarzdor-

jismoniy shaxsga mulk huquqi asosida tegishli bo'lgan yoki uning umumiy mulkdagi ulushi bo'lgan mol-mulk va buyumlarining quyidagi turlariga undiruv qaratilishi mumkin emas. 1. Asosiy mashg'uloti qishloq xo'jaligi hisoblangan shaxslarning: yagona sigiriga. sigiri bo'lmaganda yagona g'unajiniga. xo'jaliklarida sigir ham, g'unajin ham bo'lmaganda yagona echkisiga. qo'yi yoki cho'chqasiga, shuningdek uy parrandasiga (uy tovug'i, o'rdak. g'oz, kurka va sesarkaga); qoramol uchun yangi yem-xashak yig'ib olinguniga yoki yaylovga chiqarguniga qadar (agar qoramolga undiruv qaratilmagan bo'lsa) yem-xashakka navbatdagi ekish uchun zarur bo'lgan urug'larga. 2. Qarzdor va uning qaramog'idagi shaxslar normal turmush kechirishi uchun zarur bo'lgan quyidagi uy anjomlari, jihozlar, kiyimlarga: har bir shaxsga kiyimlar: kuzgi yoki bahorgi palto yoki plash, bitta qishlik palto (yoki chopon, po'stin), bitta qishlik kostyum (ayollar uchun ikkita qishlik ko'ylak), erkaklar uchun bitta yozlik kostyum yoki chopon (ayollar uchun ikkita yozlik ko'ylak). har bir mavsum uchun bittadan bosh kiyim (bundan tashqari, ayollar uchun ikkita yozlik ro'mol va bitta issiq ro'mol yoki sholro'mol), uzoq muddat foydalanilgan va qiymatga ega bo'lmagan boshqa kiyim-kechaklar va bosh kiyimlarga; - foydalanilgan oyoq kiyimlari. ichki kiyimlar, choyshablar, oshxona va yemakxona jihozlariga (qimmatbaho metallardan tayyorlangan. qimmatbaho va yarim qimmatbaho toshlardan yasalgan qadama naqshli buyumlar, shuningdek badiiy san'at qiymatiga ega bo'lgan buyumlardan tashqari): - har bir shaxs uchun mebel: bittadan karavot va stul yoki kursi, oila uchun hitta stol, bitta shkaf va bitta sandiqga: - bolalarning barcha jihozlariga. 3. Nogiron shaxslarda foydalanishda bo'lgan reabilitatsiya qilishning nogironlarni texnik vositalari va protez-ortopediya buyumlariga. 4. Qarzdorning asosiy mashg'uloti qishloq xo'jaligi bo'lsa, yangi hosilga qadar qarzdor va uning oilasi uchun zarur bo'lgan miqdorda oziq-ovqat mahsulotlariga,

boshqa hollarda esa - qarzdor oilasining har biri uchun eng oylik ish haqi miqdorida oziq-ovqatlarga kum oylik (pul mablag'lariga). 5. Qarzdor va uning oilasi ovqat tayyorlashi va isitish mavsumi mobaynida uy-joyini isitishi uchun zarur bo'lgan yoqilg'iga ijro hujjatlari bo'yicha undiruv qaratilishi mumkin emas. 2. QARZDORNING MOL-MULKINI XATLASH TARTIBI QIMMATLI QOG'OZLARNI XATLASH Qarzdorning mol-mulkini xatlash mol-mulkni ro'yxatga olishdan, uni tasarruf qilish man etilganligini e'lon qilishdan, zarur hollarda esa mol-mulkdan foydalanish huquqini cheklashdan, uni olib qo'yish yoki saqlashga topshirishdan iborat. Qarzdorning mol-mulki ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qaror qarzdorga topshirilgan kundan e'tiboran bir oy muddatdan kechiktirmay xatlanadi. Undiruvchining arizasiga yoki o'z tashabbusiga ko'ra davlat ijrochisi ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qarorni chiqarish (topshirish) bilan bir vaqtda qarzdorning mol-mulkini ro'yxatga olib, ularni xatlashga haqli bo'lib, bu haqda mazkur qarorda ko'rsatib o'tadi. Davlat ijrochisi tomonidan qaror chiqarish (topshirish) bilan bir vaqtda xatlash, qoidaga ko'ra qarzdor yoki boshqa shaxslar mol-mulkini yashirishi, yo'qotishi, boshqa shaxsga berishi yoxud mol-mulkning iste'mol xususiyatlari tubdan o'zgartirilishi yoki yo'qotilishi mumkin deb taxmin qilingan hollarda amalga oshiriladi. Cheklashning turlari, hajmi va muddatlarini har bir muayyan holda mol-mulkning xususiyatini, uning mulkdori yoki egasi uchun ahamiyatini hisobga olib davlat ijrochisi belgilaydi. Davlat ijrochisiga muayyan ijro ishi yuritish holatlaridan kelib chiqib. mol- mulkni xatlash bilan bir vaqtda ushbu mol-mulkni yoki uning ayrim ashyolarini olib qo'yish huquqi berilgan. Davlat ijrochisi bu huquqdan odatda xatlangan mol- mulkning yo'q bo'lib ketishi yoki yaroqsiz bo`lib qolishi ehtimoli bor hollarda

foydalanadi. Qonunga ko'ra, tez buziladigan oziq-ovqat mahsulotlari va boshqa ashyolar olib qo'yiladi va darhol realizatsiya qilish uchun topshiriladi. Qarzdorning mol-mulkini ro'yxatga olish paytida aniqlanib, xatlangan so'mlar va chet el valyutasidagi pul mablag'lari, qimmatli qog'ozlar. qimmatbaho toshlar, oltin, kumush, platina va platina guruhidagi metallardan, qimmatbaho toshlardan, marvariddan yasalgan zargarlik buyumlari va boshqa buyumlar, shuningdek ana shunday buyumlarning rezgilari va alohida qismlari (bo'laklari) olib qo'yilishi shart. Ko'rsatilgan qimmatliklar dalolatnoma tuzilgan holda olib qo'yiladi va saqlash uchun Markaziy bankning tegishli muassasasiga topshiriladi. Qarzdorning mol-mulki xolislar ishtirokida. qarzdor-jismoniy shax bo'lmaganda voyaga yetgan oila a'zolaridan birining ishtirokida, agar ula ham bo'lmasa, fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organi vakillari ishtirokida ro'yxatga olinadi. Qarzdor - jismoniy shaxsning mol-mulkini xatlash uning vakolati tegishli tarzda rasmiylashtirilgan vakili (qonuniy vakili yoki ishonchnoma bilan qatnashayotgan vakili) ishtirokida ham amalga oshirilishi mumkin. Qarzdorning mol-mulkini xatlash bo'yicha harakatlar mol-mulkni ro'yxatga olish va xatlash to'g'risidagi belgilangan shaklda tuziladigan dalolatnoma bilan amalga oshiriladi. Mol-mulkni ro'yxatga olish va xatlash dalolatnomasida quyidagilar ko'rsatilishi lozim: - dalolatnomani tuzish vaqti va joyi: - dalolatnomani tuzayotgan davlat ijrochisining hamda dalolatnoma tuzish chog'ida ishtirok etgan shaxslarning familiyasi, ismi va otasining ismi; ijro hujjatining rekvizitlari va mazmuni; - qarzdor va undiruvchining nomlari: - dalolatnomaga kiritilgan har bir ashyoning nomi, o'ziga xos xususiyatlari (og'irligi, o'lchovi, eskirganlik darajasi va h.k.). har bir ashyoning alohida bahosi va barcha mol-mulkning qiymati -ashyolarning muhrlanganligi (agar u amalga oshirilgan bo'lsa): agar mol- mulkni saqlash qarzdorning o'ziga yuklatilmagan bo'lsa, mol-mulk saqlash uchun berilgan shaxsning nomi va manzili;

O'xshashlar

Undiruvni qarzdorning mol-mulkiga qaratish
Undiruvni qarzdorning mol-mulkiga qaratish. Qarzdorning ish haqi va unga tenglashtirilgan to'lovlarga nisbatan undiruv.
Ijro harakatlarini amalga oshirishning umumiy shartlari. Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini majburiy ijro etish asos va choralari.
Ijro ishi yuritishda ishtirok etuvchi shaxslar
Qarzdorning ish haqi va unga tenglashtirilgan to'lovlarga nisbatan undiruv.