logo
  1. Bosh sahifa
  2. Diplom ishlar
  3. Umumiy
  4. Ijro harakatlarini amalga oshirishning umumiy shartlari. Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini majburiy ijro etish asos va choralari.

Ijro harakatlarini amalga oshirishning umumiy shartlari. Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini majburiy ijro etish asos va choralari.

Yuklangan vaqt:

12.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

89.45703125 KB
Ko'chirib olish
Ijro harakatlarini amalga oshirishning umumiy shartlari. Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini majburiy ijro etish asos va choralari. Reja: 1. Ijro ishi yuritishni qo'zg'atish. 2. Ijro harakatlarini amalga oshirish joyi va vaqti. 3. Yig'ma ijro ishi yuritish. 4. Ijro ishi yuritishda muddat. 5. Ijro harakatlarini keyinga qoldirish, ijro ishi yuritishni to'xtatib turish, tugatish va tamomlash. 6. Ijro hujjatlarini qaytarish 7. Qarzdorni, uning mol-mulkini yoki bolani qidirish. 8. Qurdor jismoniy shaxsning O'zbekiston Respublikasidan chiqishini vaqtincha cheklash. 9. Yo'qolgan ijro ishi yuritilishini tiklash. 10. Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini majburiy ijro etish asasi va choralari. IJRO ISHI YURITISHNI QO'ZG'ATISH Ijro ishi qo'zg'atish ijro jarayonining birinchi va majburiy bosqichi hisoblanadi. Ijro ishi qo'zg'atish nafaqat majburiy ijro uchun, balki boshqa ijro harakatlarini amalga oshirish uchun asos bo'ladi. Ijro ishi qo'zg'atish haqidagi qaror chiqarmasdan turib qarzdorning moliyaviy ahvoli haqida ma'lumot olishga davlat ijrochisining haqqi yo'q. Ijro ishi qo'zg'atishni davlat ijrochisi yakka tartibda amalga oshiradi. Davlat ijrochisiga ijro hujjati yetib kelganidan so'ng unga ikki majburiyat yuklatiladi. Birinchidan. sud. davlat organi yoki undiruvchidan kelib tushgan ijro hujjatini ijroga qabul qiladi. Ikkinchidan. aniq bir shartlar mavjud bo'lganida ijro ishi qo'zg'atadi. Bunday shartlar ikkita. Birinchi shart ijro hujjatining amal qilish muddati o'tib ketmagan bo'lsa. Ikkinchi shart ijro hujjati qonun tomonidan ijro hujjatlariga qo'yilgan talablarga javob berishi kerak. Ijro ishi yuritishni qo'zg'atish davlat ijrochisi tomonidan sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etishda majburlov choralarini qo'llashning qonuniyligini ta'minlash bosqichidir. Sud yoki boshqa organdan yoxud undiruvchidan (agar ijro hujjatini ijroga topshirish muddati o'tmagan va mazkur hujjat O'zbekiston Respublikasi "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonunining 8-moddasida nazarda tutilgan talablarga muvofiq bo'lsa) davlat ijrochisi ijro hujjatini ijro uchun qabul qilib olishi va ijro ishi yuritishni qo'zg'atishi shart. Agar qonun hujjatlarida ijro hujjatlarining ayrim turlariga majburiy ilovalar nazarda tutilgan bo'lsa, ular davlat ijrochisiga ijro hujjati bilan birga taqdim etilishi kerak. Ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi masala ijro hujjati kelib tushgan vaqtdan boshlab bir ish kuni ichida hal etiladi. Ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qarorda quyidagilar ko'rsatilishi kerak: qaror chiqarilgan sana va joyi: qarorni chiqargan shaxsning lavozimi, familiyasi, ismi va otasining ismi, qaror qaysi ijro ishini yuritish yuzasidan chiqarilganligi; qaror orqali hal qilinadigan masala; davlat ijrochisi qaror qabul qilishda amal qilgan qonun va boshqa qonun hujjatlariga havola qilingan asoslar; ko'rilayotgan masala bo'yicha xulosa: qaror ustidan shikoyat berish yoki protest keltirish tartibi va muddati. Davlat ijrochisi ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qarorda ijro hujjatidagi talablarni ixtiyoriy ravishda bajarish uchun ijro ishi yuritish qo'zg'atilgan kundan e'tiboran ko'pi bilan o'n besh kun muddat belgilaydi (darhol ijro etilishi lozim bo'lgan ijro hujjatlari bo'yicha ixtiyoriy muddat belgilanmaydi) va qarzdorga belgilangan muddat tugagandan keyin ijro hujjatidagi talablar, unda, "Sud hujjatlari va boshka organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonunning 82-moddasida nazarda tutilgan jarimani undirgan holda majburiy ijro etilishi to'g'risida, shuningdek belgilangan hollarda ijro yig'imi undirilishi va O'zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 232-moddalarida belgilangan jinoiy javobgarlik to'g'risida ma'lum qiladi. Jarima tariqasidagi jazoni tayinlash to'g'risidagi hukm asosida berilgan ijro varaqasi bo'yicha ijro ishi yuritish qo'zg'atilgan taqdirda, ixtiyoriy ijro etish muddati ijro ishi yuritishi qo'zg'atish haqida qaror chiqarilgan kundan emas, balki hukm qonuniy kuchga kirgan kundan e'tiboran bir oy etib belgilanadi va ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qarorda qarzdor sud hukmi asosida tayinlangan jarimani belgilangan muddatda to'lashdan bo'yin toylasa, jarima jazosi jazoning boshqa turi bilan almashtirilishi to'g'risida ogohlantiriladi. Tim ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qaror nusxasi undiruvchiga qarzdorga, shuningdek hujjati ijro etilishi lozim bo'lgan sud yoki boshqa organga u chiqarilgan kunning ertasidan kechiktirmay yuboriladi. Undiruvchining arizasiga binoan yoki o'z tashabbusi bilan davlat ijrochisi mulkiy undiruv bo'yicha ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risida qaror chiqarish bilan bir vaqtda qarzdorning mol-mulkini ro'yxatga olib, ularni xatlashga haqlidir. Ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qaror ustidan shikoyat qilish yoki protest bildirish mumkin. Ish yurituvida bir qarzdorga nisbatan qo'zg'atilgan ikki va undan ortiq ijro ish yurituvlari mavjud bo'lganda, tuman (shahar) MIB hududiy bo'limi mazkur ijro ish yurituvlari birlashtiriladi. Ijro ish yurituvlari topshirilgan davlat ijrochisi katta davlat ijrochisining topshirig'iga muvofiq, mazkur ijro ish yurituvlarini birlashtirish to'g'risida qaror chiqaradi. Agar ijro hujjati "Sud organlari yoki boshqa davlat organlari hujjat larini ijro etish to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikasi Qonunida ko'zda tutilgan talablarga muvofiq bo'lmasa yoki ijroga topshirish muddati o'tkazib yuborilgan holda jo'natilgan bo'lsa. ijro hujjati kelib tushgan kundan e'tiboran uch kunlik muddat ichida davlat ijrochisi ijro ishi yuritishni qo'zg'atmasdan qaytarib yuboradi. Ijro hujjatini qaytarib yuborish to'g'risida davlat ijrochisi qaror chiqaradi hamda uning nusxasi qaror chiqarilgan kunning crtasidan kechiktirmay undiruvchiga, ijro hujjatini bergan sud yoki boshqa organga yuboriladi. Davlat ijrochisi ijro hujjatini qaytarish to'g'risidagi qarorda qonun hujjatlarida nazarda tutilgan. qaysi talablar buzilganligini ko'rsatadi. Ijro hujjatining yo'l qo'yilgan nuqsonlarni bartaraf etish uchun qaytarib yuborilishi bunday nuqsonlar bartaraf qilinganidan so'ng ijro hujjatini davlat ijrochisiga ikkinchi marta umumiy tartibda yuborish uchun to'sqinlik qilmaydi. Ijro hujjatini qabul qilishni rad etishga davlat ijrochisi haqli emas. Bir tuman (shahar) MIB hududiy bo'limi ish yuritishida bitta qarzdorga nisbatan qo'zg'atilgan ikki va undan ortiq ijro ishlari mavjud bo'lganda mazkur ijro ishlari birlashtiriladi. IJRO HARAKATLARINI AMALGA OSHIRISH JOYI VA VAQTI Ijro harakatlarini amalga oshirish joyi deyilganda, ijro harakatlari amalga oshiriladigan va majburiy ijro choralari qo'llaniladigan hudud tushuniladi. Qonunchilikka muvofiq, qarzdor jismoniy shaxs bo'lsa, davlat ijrochisi ijro harakatlarini uning yashash joyi yoki ish joyida yoxud uning mol-mulki turgan joyda amalga oshiradi. Shuningdek qarzdor yuridik shaxs bo'lsa, davlat ijrochisi ijro harakatlarini uning organi joylashgan yoki mol-mulki turgan joyda amalga oshiradi. Qarzdor zimmasiga muayyan harakatlarni amalga oshirish majburiyatini yuklovchi ijro hujjatlarining talablari bunday harakatlar amalga oshiriladigan joyda bajariladi. Qarzdorning yashash joyi, ish joyi yoki turgan joyi o'zgargan bo'lsa yoki ilgarigi turgan joyida undiruv qaratilishi mumkin bo'lgan mol-mulki yo'q ekanligi yoxud undiruvchining talablarini qanoatlantirish uchun yetarli emasligi ijro hujjatini ijro etish jarayonida ma'lum bo'lib qolsa, bu haqda davlat ijrochisi darhol dalolamoma tuzadi hamda dalolatnoma tuzgan kunning ertasidan kechiktirmay ijro hujjatini dalolatnomaning nusxasi bilan birga qarzdorning ma'lum bo'lgan yangi yashash joyidagi, ish joyidagi, turgan joyidagi yoki qarzdorning mol-mulki turgan yangi joydagi davlat ijrochisiga yuboradi. ayni bir vaqtda bu haqda undiruvchini, ijro hujjatini bergan sud yoki boshqa organni xabardor qiladi. Ijro hujjatini olgan davlat ijrochisi birinchi ijrochiga (ijro xujjatini yuborgan ijrochiga) ijro hujjati kelib tushgan kundan ikki oy muddatda uning ijrosini ta'minlashi kerak. Agarda ijro hujjatini ko'rsatilgan muddat ichida ijro etishning imkoni bo'lmasa, davlat ijrochisi belgilangan tartibda ijroni keyinga qoldirish choralarini ko'radi. Agar davlat ijrochisi ijro hujjatini ijro etish jarayonida zarurat tug'ilsa, ijro harakatlarini o'z vazifalarini bajara olishi mumkin bo'lgan hududdan tashqarida ham amalga oshirishi mumkin. Bu holda davlat ijrochisi dalolatnoma tuzib, ko'rsatilgan hududga boradi. U yetib borgan paytdan boshlab bir sutka ichida ijro harakatlarini amalga oshirish joyidagi katta davlat ijrochisiga ijro harakatlarini shu hududda amalga oshirishi zarurligi to'g'risida ma'lum qiladi, katta davlat ijrochisi bu yerga kelgan davlat ijrochisiga ko'maklashadi. Bir davlat ijrochisining boshqa davlat ijrochisiga yuborgan ijro hujjati ijro etish uchun qabul qilib olinishi lozim. Ijro harakatlarini amalga oshirish joyi to'g'risida davlat ijrochilari o'rtasida kelib chiqadigan nizolar quyidagicha hal etiladi: - turli viloyatlarda joylashgan ijro harakatlarini amalga oshirish joyi yuzasidan vujudga kelgan nizolarga oid qismi Majburiy ijro byurosi tomonidan: - viloyatlar (shu jumladan, Toshkent shahri va Qoraqalpog'iston Respublikasi) hududida ijro harakatlarini amalga oshirish joyi yuzasidan vujudga kelgan nizolarga oid qismi - uning hududiy boshqarmalari tomonidan hal qilinadi. Ijro harakatlari ish kunlarida soat 8:00 dan 22:00 gacha amalga oshiriladi. Ijro harakatlarini amalga oshirishning aniq vaqtini davlat ijrochisi belgilaydi. Ijro ishi yuritishda qatnashuvchi taraflar ijro harakatlarini amalga oshirishning o'zlari uchun qulay vaqtini taklif etishga haqlidirlar. Ijro harakatlarini sutkaning boshqa vaqtida, shuningdek dam olish va bayram kunlarida amalga oshirishga belgilangan tartibda faqat kechiktirib bo'lmaydigan yoki qarzdorning aybiga ko'ra ularni boshqa vaqtda amalga oshirish mumkin bo'lmagan hollarda yo'l qo'yiladi. YIG'MA IJRO ISHI YURITISH Bitta qarzdorga nisbatan qo'zg'atilgan mulkiy tusga ega bo'lgan bir nechta ijro hujjati, shuningdek solidar javobgar bo'lgan bir nechtal qarzdorga nisbatan bir undiruvchi foydasiga undiruv bo'yicha qo'zg'atilgan ijro ishi yuritishlar yig'ma ijro ishi yuritishga birlashtiriladi. Bir qarzdorga yoki solidar javobgar bo'lgan bir nechta qarzdorga nisbatan undiruv bo'yicha MIB bir nechta hududiy boshqarmasi bo'limlariga kelib tushgan ijro hujjatlari yuzasidan yig'ma ijro ishi yuritish MIB direktori yoxud uning o'rinbosari belgilaydigan bo'lim tomonidan qo'zg'atiladi va yuritiladi. Bir qarzdorga yoki solidar javobgar bo'lgan bir nechta qarzdorga nisbatan undiruv bo'yicha MIB hitta hududiy boshqarmasining bir nechta bo'linmasiga kelib tushgan ijro hujjatlari yuzasidan yig'ma ijro ishi yuritish MIB hududiy boshqarmasi boshlig'i yoxud uning o'rinbosari belgilaydigan hududiy bo'lim tomonidan qo'zg'atiladi va yuritiladi. Yig'ma ijro ishi yuritish qo'zg'atilganidan keyin kelib tushgan va yig'ma ijro ishi yuritilayotgan qarzdorga nisbatan mulkiy tusdagi talablar ko'rsatilgan ijro hujjatlari yig'ma ijro ishini yuritayotgan davlat ijrochisiga topshiriladi. Bu haqda undiruvchi, qarzdor, sud yoki ijro hujjatini bergan boshqa organ xabardor qilinadi. Bir tuman (shahar) MIB hududiy bo`limi ish yuritishida bitta qarzdorga nisbatan qo'zg'atilgan ikki va undan ortiq ijro ishlari mavjud bo'lganda mazkur ijro ishlari yig'ma ijro ishi yuritishga birlashtiriladi. Bo'lim katta davlat ijrochisining topshirig'iga muvofiq, ijro ishlari topshirilgan davlat ijrochisi mazkur ijro ishlarini birlashtirish to'g'risida qaror chiqaradi. Qaror nusxalari u chiqarilgan kunning ertasidan kechiktirmay taraflarga yuboriladi. Ijro ishlari asosan undiruvlar bilan bog'liq ijro hujjatlari bo'yicha birlashtiriladi. Nomulkiy ijro ishlarini mulkiy ijro ishlari bilan birlashtirishga faqatgina ishi holatidan kelib chiqqan va davlat ijrochisi lozim deb topgan hollarda yo'l qo'yiladi. Ijro ishlarini birlashtirishga davlat ijrochisi ijro ishishni o'z ish yuritishiga olgandan keyin yo'l qo'yiladi. Masalan, Davlat ijrochilari Uchtepa tuman bo'limi ish yurituviga qarzdor Nabiyevga nisbatan fuqarolik ishlari bo'yicha Uchtepa tumanlararo sudining 2018-yil 10-dekabrdagi undiruvchi Tolipov foydasiga 5400000 so'm undirish to'g'risidagi 2-1223-sonli ijro hujjati yuzasidan 2019-yil 7-yanvarda qo'zgatilgan 132-sonli va jinoyat ishlari bo'yicha Uchtepa tuman sudining 2019-yil 18-yanvardagi undiruvchi davlat foydasiga 2400000 so'm jinoiy jarimani undirish to'g'risidagi 1-34-sonli ijro hujjati yuzasidan 30 yanvarda qo'zg'atilgan 156-sonli ijro ishlari mavjud. Bunday hollarda bitta qarzdorga nisbatan qo'zgatilgan mulkiy tusga ega bo'lgan bir nechta ijro hujjati qonunga muvofiq yig'ma ijro ishi yuritishga birlashtirilishi kerak. Shuning uchun qarzdor Nabiyevga nisbatan qo'zg'atilgan 132-sonli va 156-sonli, jami 2940000 so'm undirish to'g'risidagi ijro ishlari 132/156-sonli yig'ma ijro ishi yuritishga birlashtiriladi. Yig'ma ijro ishi yuritish qo'zg'atilganidan keyin kelib tushgan va yig'ma ijro ishi yuritilayotgan qarzdorga nisbatan mulkiy tusdagi talablar ko'rsatilgan ijro hujjatlari yig'ma ijro ishini yuritayotgan davlat ijrochisiga topshiriladi. Bu haqda qarzdor, sud, undiruvchi yoki ijro hujjatini bergan boshqa organ xabardor qilinadi. IJRO ISHI YURITISHDA MUDDAT Tjro ishi yuritishda muddatlar deyilganda, davlat ijrochisi hamda ijro ishi yuritishning boshqa ishtirokchilarining ijro ishi yuritilishi munosabati bilan zarur bo'lgan protsessual harakatlarni amalga oshirish kerak bo'lgan vaqt oralig'i tushuniladi. Qonunda belgilangan muddatlardan ilgari ham, bu muddatlar o'tganidan keyin ham ijro harakatlarini amalga oshirish mumkin emas, muddatlar tiklanishi bundan mustasno. O'zbekiston Respublikasi "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonunining 27-moddasi 1-qismi talablariga ko'ra ijro hujjatlari quyidagi muddatlarda ijroga topshirilishi mumkin: - umumiy yurisdiksiya sudlarining sud hujjatlari asosida beriladigan ijro varaqalari uch yil mobaynida, iqtisodiy sudlarning sud hujjatlari esa -olti oy mobaynida; - hakamlik sadining qarorlarini majburiy ijro etish to'g'risidagi sud hujjatlari asosida beriladigan ijro varaqalari - olti oy mobaynida; - notariuslarning ijro xatlari - uch yil mobaynida; mehnat nizolari komissiyalarining guvohnomalari - uch oy mobaynida: - ishlarni ma'muriy tartibda ko'rish vakolatiga ega organlarning (mansabdor shaxslarning) qarorlari - uch oy mobaynida. Boshqa ijro hujjatlarini ijroga topshirish muddatlari tegishli ijro hujjatlarini berish shartlari va tartibini belgilovchi qonun hujjatlarida ko'rsatiladi. Ijro hujjatini ijroga topshirish muddatlari quyidagicha hisoblanadi: - "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonunining 27- moddasi 1-qismining 1-bandida qayd etilgan ijro hujjatlari (sud buyrug'i bundan mustasno) ijroga topshirilganda - sud hujjati qonuniy kuchga kirgan yoki uning ijrosini kechiktirish yoki bo'lib bo'lib ijro etish uchun belgilangan muddat tugagan kundan boshlab yoxud ijro hujjatini ijroga topshirishning o'tkazib yuborilgan muddatini tiklash to'g'risidagi ajrim chiqarilgan kundan boshlab, sud hujjati darhol ijro etilishi lozim bo'lgan hollarda esa hujjat chiqarilgan kunning ertasidan boshlab: - sud buyruqlari ijroga topshirilganda ular berilgan kundan boshlab o'n kunlik muddat o'tganidan keyin: - ishlarni ma'muriy tartibda ko'rish vakolatiga ega organlarning (mansabdor shaxslarning) qarorlari ijroga topshirilganda qaror chiqarilgan kundan boshlab. Umumiy yurisdiksiya sudlarining sud hujjatlari asosida beriladigan ijro varaqalari bo'yicha ularni ijroga topshirish muddatlari. agar qonunda boshqacha tartib belgilangan bo'lmasa, ular berilgan kunning ertasidan boshlab hisoblanadi. Davriy to'lovlarni undirish to'g'risidagi (alimentlar undirish, sog'liqqa shikast yetkazilgani oqibatidagi zararni qoplash to'g'risidagi va shu kabi ishlarga doir) sud hujjatlari bo'yicha ijro hujjatlari to'lovlarni undirishning belgilangan butun davrida o'z kuchini saqlab qoladi. Bunday tartib alimentlar to'lash to'g'risidagi notarial tarzda tasdiqlangan kelishuvlarga nisbatan ham amal qiladi. Bunday hollarda ijro hujjatlarini ijroga topshirish muddatlari har bir to'lov uchun alohida hisoblanadi. Ijro hujjatini ijroga topshirish muddati quyidagi hollarda uzilgan hisoblanadi: ijro hujjati ijroga topshirilganda; jro hujjati qarzdor tomonidan qisman ijro etilganda uziladi. Ijro hujjatini ijroga topshirish muddati uzilgandan so'ng muddatning o'tish davri yangidan boshlanadi. Muddat uzilgunga qadar o'tgan vaqt yangi muddat hisobiga kiritilmaydi. Ijro hujjati uni to'liq yoki qisman ijro etishning imkoniyati yo'qligi sababli undiruvchiga qaytarilgan taqdirda, uni ijroga topshirish muddati uzilgandan keyin ijro hujjati undiruvchiga qaytarilgan kundan boshlab hisoblanadi. Ijroga topshirish muddati o'tkazib yuborilgan ijm hujjatini davlat ijrochisi ish yuritish uchun qabul qilmasdan, bu haqda tegishli qaror chiqaradi. Ijro varaqasi yoki sud buyrug'ini ijroga topshirish muddatini o'tkazib yuborgan undiruvchi tegishli hujjatni qabul qilgan sudga yoki bu hujjat ijro etiladigan joydagi sudga o'tkazib yuborilgan muddatni tiklash to'g'risidagi ariza bilan murojaat qilishga haqlidir. Boshqa ijro hujjatlari bo'yicha o'tkazib yuborilgan muddatlar tiklanmaydi. IJRO HARAKATLARINI KEYINGA QOLDIRISH, IJRO ISHI YURITISHNI TO'XTATIB TURISH, TUGATISH VA TAMOMLASH Davlat ijrochisi undiruvchining arizasiga asosan, shuningdek ijro harakatlarini amalga oshirishga to'sqinlik qiladigan holatlar mavjud bo'lgan taqdirda, ijro harakatlarini qarzdorning arizasiga binoan yoki o'z tashabbusi bilan ko'pi bilan o'n kun muddatga kechiktirishi mumkin. Arizada ijro harakatlarini keyinga qoldirishning so'ralayotgan muddati ko'rsatilishi kerak. Ayrim hollarda davlat ijrochisi tomonidan ijro harakatlarini amalga ushirish, davlat ijrochisi tomonidan belgilangan vaqtda amalga oshirib bo'lmaydi yoki ijro harakatlarini amalga oshirishda ijro hujjatini ijrosini ta'minlashga to'sqinlik qiladigan holatlar mavjud bo'lishi mumkin. Bunda davlat ijrochisi ijro harakatlarini keyinga qoldirishi lozim. Ijro harakatlarini keyinga qoldirish ijro hujjati ijrosini boshqa aniq tayinlanadigan ijro harakatlarini amalga oshirish joyi, kuni va vaqtini belgilashdan iboratdir. Ijro harakatlari keyinga qoldirilgan taqdirda, davlat ijrochisi ijro harakatlarini keyinga qoldirish asosini va ijro harakatlari qaysi muddatga qoldirilganligini ko'rsatgan holda qaror chiqaradi. Chiqarilgan qaror haqida ijro ishi yuritishdagi taraflar, ijro hujjatini bergan sud yoki boshqa organ xabardor qilinadi. Ijro harakatlarini amalga oshirishda to'sqinlik qiladigan holatlarga quyidagilar kiradi: - ijro harakatlarini amalga oshirish joyiga tarjimonning yoki qarzdor va undiruvchining kelmasligi, agarda ulaming ishtirokisiz ijro hujjatining ijrosini ta'minlash imkoniyati bo'lmasa; - mutaxassis oldiga qo'yilgan vazifalarga xulosa olinmagan bo'lsa: taraflarning davlat ijrochisini rad qilish yuzasidan berilgan arizasi qanoatlantirilganda yoki boshqa holatlar bo'yicha mazkur ijro hujjatini umuman ijro etish mumkin bo'lmasa va ijro harakatlarini amalga oshirilganda taraflarning huquqlarini buzilishiga olib kelsa: - qonunda belgilangan boshqa holatlar. Davlat ijrochisi qarzdorning ijro harakatlarini keyinga qoldirish yuzasidan yozgan arizasida keltirilgan vajlarini asossiz deb topganda ijro harakatlarini keyinga qoldirishni rad qiladi va bu to'g'risida qaror chiqarilib, uni nusxasi taraflarga yuboriladi. Davlat ijrochisining ijro harakatlarini keyinga qoldirish (keyinga qoldirishni rad etish) to'g'risidagi qarori ustidan sudga shikoyat qilinishi mumkin. Arizada ijro harakatlarini keyinga qoldirishning so'ralayotgan muddati ko'rsatilishi kerak. Uzrli sabablar bo'lganda, odatda bu sabablar ijro harakatlarini amalga oshirishga to'sqinlik kilganda ijro harakatlari keyinga qoldirilishi mumkin. Qonunda qanday holatlar ijro harakatlarini keyinga qoldirishga asos bo'lishi ko'rsatilmagan. Shuning uchun ham ijro harakatlarini keyinga qoldirish masalasini davlat ijrochisi mavjud holatlardan kelib chiqqan holda hal qiladi. Ijro harakatlarini keyinga qoldirishga asos bo'ladigan holatlarga qarzdor yoki undiruvchining kasalligi, ijro ishi yuritish ishtirokchilarining ijro harakatlarini amalga oshirish vaqti haqida tegishli tarzda xabardor qilinmaganligi va aynan bir ijro harakatini amalga oshirilishiga to'sqinlik qiluvchi boshqa holatlarni kiritish mumkin. Ijro harakatlarini amalga oshirishga to'sqinlik qiluvchi holatlar mavjud bo'lgan taqdirda, mazkur harakatlar qarzdorning arizasiga yoki davlat ijrochisining o'z tashabbusiga ko'ra ko'pi bilan ikki marta kechiktiriladi. Muayyan ijro harakatini kechiktirishning eng ko'p muddati 20 kun. amalga oshirilishini. Demak, ijro harakatlari ko'pi bilan ikki marta kechiktirilishi mumkin. Ammo ijro harakatlarni kechiktirishning umumiy muddati yigirma kundan oshmasligi kerak. Bu muddatning yigirma kundan oshishi ijro hujjatlarini ijro etish muddatlarining buzilishiga olib kelishi mumkin. Davlat ijrochisi ijro harakatlari keyinga qoldirilgan taqdirda qaror chiqaradi va bu haqda ijro ishi yuritish taraflari, ijro hujjatini bergan sud yoki boshqa organga ma'lum qiladi. Ijro harakatlarini amalga oshirishga to'sqinlik qiladigan obyektiv (tabiiy ofatlar. ijro hujjatida ko'rsatilgan ashyolari olib berish lozim bo'lgan mol-mulklarni bo'lmaganligi va shu kabilar) holatlar bo'lgan taqdirda, davlat ijrochisi o'z tashabbusi bilan yoxud taraflardan birining arizasiga ko'ra, shuningdek taraflarning har biri mustaqil tarzda ijroni kechiktirish yoki bo'lib-bo'lib ijro etish hamda ijro etish usuli va tartibini o'zgartirish to'g'risidagi ariza bilan ijro hujjatini bergan sud yoki boshqa organga murojaat qilishga haqlidir. Ijro etish usuli va tartibini o'zgartirish to'g'risidagi ariza MIB hududiy bo'limining gerbli muhri bilan tasdiqlanadi va uning nusxasi ma'lumot uchun undiruvchiga yuboriladi. Sudning tegishli ajrimiga asosan ijro hujjatining ijrosi kechiktirilgan yoki bo'lib-bo'lib ijro etish belgilangan hollarda majburiy ijro harakatlarini amalga oshirilishiga yo'l qo'yilmaydi. Ijro hujjati ijrosini bo'lib-bo'lib ijro etishda undiruvni belgilangan muddatda ta'minlanmagan qismi bundan mustasnodir. Ijro hujjatining ijrosini kechiktirish bu ijro muddati boshlanishining ijro ishi yuritishning umumiy qoidalarida nazarda tutilgan muddatdan ko'ra kechroq muddatga ko'chirilishidir. Ijro harakatlarini amalga oshirishga to'sqinlik qiluvchi holatlar mavjud bo'lganda davlat ijrochisi ijro harakatlarini qarzdorning arizasiga ko'ra yoki o'z tashabbusiga ko'ra kechiktirishi mumkin. Kechiktirish barcha ijro harakatlarni nazarda tutmagan holda ijroni to'xtatib turishni anglatadi. Masalan, ijro ishi kechiktirilgan paytda davlat ijrochisi qarzdorning mulkini xatlay olmaydi. lekin qarzdorning moliyaviy ahvoli haqida ma'lumot yig'ishni davom etishga haqqi bor. Kechiktirishni ma'nosi ijroni ta'minlash uchun qo llaniladigan majburiyʻ choralarni to'xtatib turish. Ijro hujjati ho'lib-bo'lib ijro etilgan taqdirda, ijro hujjati uni bo'lib bo'lib ijro etish to'g'risidagi qarorda belgilangan qism va muddatlar bo'yicha ijro etiladi. Ijro hujjati bo'lib-bo'lib ijro etish esa majburiy choralarni qo'llamaslikni nazarda tutmaydi, balki majburiyatlarni bo'lib bajarishni anglatadi. Ijro hujjati ijrosini kechiktirishda va bo'lib bo'lib ijro etishda uni ijro elish muddatlari o'zgaradi. Shu bilan birga bu ikki tushunchani bir-biridan farqlash zarur. Sud hujjati yoki boshqa organlar hujjatlari ijrosini kechiktirish bu ijro etish muddatini qonun, sud yoki boshqa organ tomonidan belgilangan sanadan sud yoki qaror qabul qilgan boshqa organ tomonidan belgilangan boshqa sanaga ko'chirishdir. Sud hujjati yoki boshqa organ hujjatini bo'lib-bo'lib ijro etishda esa qarzdorga yuklatilgan majburiyatni ijro hujjatini qonun yoki qaror qabul qilgan organ belgilangan aniq bir muddatda to'liq ijro etish emas, balki bo'lib-bo'lib ijro etish huquqi beriladi. Bunda ijro hujjatining har bir qismini ijro etishning, aniq sana yoki davriy vaqt bilan belgilanadigan, aniq muddati ko'rsatiladi. Ijro usuli va tartibini o'zgartirish davlat ijrochisiga majburiy choralar qo'llashni taqiqlamaydi va qarzdomi majburiyatlarini bo'lib bajarishini anglatmaydi. Bu o'z navbatida ijro hujjatidagi talablarni boshqa usul va boshqa tartibda amalga oshirilishini anglatadi. Ijro etish usuli yoki tartibini o'zgarishida bir ijro turining boshqasi bilan almashtirilishi tushuniladi. Masalan, qarzdordan mol- mulkni undirish pul mablag'larini undirish bilan almashtirilishi mumkin. Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarining ijrosini kechiktirish yoki bo'lib-bo'lib ijro etish, ularni ijro etish usuli va tartibini o'zgartish masalasini ijro hujjatini bergan sud yoki boshqa organ hal qiladi. Ijro muddatini kechiktirish yoki bo'lib-bo'lib ijro etish va ijro etish usuli va tartibini o'zgartirishga "Agar ijroga to'sqinlik qiluvchi holatlar mavjud bo'lsa" degan aniq bo'lmagan asos keltirilgan. Ya'ni qanday holatlar ijro etishga to'sqinlik qilishi va ijroni ta'minlashning iloji yo'qligini Qonunuda nazarda tutish lozim. Bunday holatlarni mavjudligini shu haqidagi ariza bilan murojaat qilgan subyekt isbotlashi kerak. Odatda tomonlar kutmagan va ularga bog'liq bo'lmagan sabablar bunday holatlar qatoriga kiradi. Masalan, kutilmagan uydagi yong'in. Yong'in bu uyga ko'chib o'tish va yashashga vaqtinchalik to'sqinlik qiladi. Shunday bo'lsa. bu holatlar kim sabab vujudga kelganligi muhim emas degan xayolga kelamiz. Shaxslar tomonidan qilingan, ijroga to'sqinlik qilgan noqonuniy harakatlar bo'lsa, davlat ijrochisi kerakli organlarga bu shaxslarni qonunchilikda belgilangan tarzda ma'muriy yoki jinoiy javobgarlikka tortish masalasini hal qiladi. Agar hukm qilingan shaxs jazo tariqasida tayinlangan jarimani majburiy ijro etish uchun belgilangan muddatlarda to'lashdan bo'yin tovlasa yoxud qarzdorda undiruv qaratilishi mumkin bo'lgan mol-mulk mavjud emasligi tufayli majburiy ijro etish uchun belgilangan muddat mobaynida jarimani undirishning imkoni bo'lmasa, xuddi shuningdek kechiktirish muddati tugaganidan keyin jarima to'lanmagan yoki jarimani bo'lib-bo'lib to'lash shartlari buzilgan taqdirda, davlat ijrochisi jarima tariqasidagi jazoni jazoning boshqa turi bilan almashtirish to'g'risidagi taqdimnoma bilan sudga o'n kunlik muddat ichida murojaat qiladi. Jarima tariqasidagi jazoga hukm qilingan shaxs jarimani bir oy muddatda jarimani ixtiyoriy ravishda to'lamagan taqdirda, jarima davlat ijrochisi tomonidan majburiy tartibda undirib olinishi. 18 yoshga to'lmagan jinoyat sodir etgan va jarima tariqasidagi jazoga hukm qilingan shaxs hukm qonuniy kuchga kirgan kundan boshlab olti oylik muddat ichida jarimani ixtiyoriy ravishda to'lashi shartligi hamda agar belgilangan muddatda jarimani to'liq miqdorda to'lashga imkoni bo'lmasa, sud uning iltimosnomasiga ko'ra hukmining ijrosini Jinoyat- protsessual kodeksida helgilangan tartibda kechiktirishi yoki jarimani bo'lib-bo'lib to'lashga ruxsat etishi mumkinligi qonunchilikda belilangan. Ijro ishi yuritishni to'xtatib turish bu ijro harakatlarini amalga ushirishni vaqtincha to'xtatib turishdir. Ijro harakatlarini vaqtincha to'xtatib qo'yish zaruriyati odatda ijro ishi yuritishga to'sqinlik qiluvchi va qachon bartaraf etilishi hamda ijro ishi yuritishni tiklash muddatini aniq belgilash imkonini bermaydigan obyektiv holatlar tufayli vujudga keladi. Ijro ishi yuritishni majburiy to'xtatib turish asoslari ikkiga bo linadi. Birinchi holatda ijro ishi yuritish sud tomonidan to'xtatib turilsa,ʻ ikkinchi holatda esa ijro ishi yuritish bevosita davlat ijrochisi tomonidan to'xtatib turiladi. Ijro ishi yuritish quyidagi hollarda sud tomonidan to'xtatib turilishi shart: agar sud tomonidan aniqlangan huquqiy munosabat huquqiy vorislikka yo'l qo'ysa, qarzdor vafot etganda, u vafot etgan deb e'lon qilinganda yoki bedarak yo'qolgan deb topilganda: -qarzdor muomalaga layoqatsiz deb topilganda: *agar qonun hujjatlarida nizolashishga yo'l qo'yilgan bo'lsa, qarzdor ijro hujjati yuzasidan sud tartibida nizolashganda; *ma'muriy huquqbuzarlik to'g'risidagi ishlarni ko'rib chiqish vakolatiga ega organlarning qarorlari (mansabdor shaxslarning harakatlari) ustidan sudga shikoyat berilganda; *ijro hujjati bo'yicha undiruv qaratilgan mol-mulkni ro'yxatdan chiqarish (xatlashdan ozod qilish) to'g'risida sudga da'vo arizasi berilganda: *-qonunda nazarda tutilgan boshqa asoslar vujudga kelganda. Ijro ishi yuritish quyidagi hollarda davlat ijrochisi tomonidan to'xtatib turilishi shart: qarzdor muddatli harbiy xizmatda bo'lganda yoki muddatli harbiy xizmatda bo`lgan undiruvchi iltimos qilganda, - qarzdorning nochorligi (bankrotligi to'g'risidagi ish bo'yicha iqtisodiy sudi tomonidan ish yuritish qo'zg'atilganda, shu jumladan kuzatuvni joriy etish to'g'risida, sud sanatsiyasini yoki tashqi boshqaruvni joriy etish va (yoki) ularning muddatini uzaytirish to'g'risida iqtisodiy sudi tomonidan ajrim qabul qilinganda, "Bankrollik to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq ijro etilishi to'xtatib turilishi mumkin bo'lmagan ijro hujjatlari bundan mustasno; - ijro hujjatini berish uchun asos bo'lgan sud hujjati yoki boshqa organ hujjatini ijro etishni to'xtatib turish huquqi qonunda qaysi mansabdor shaxsga berilgan bo'lsa, o'sha mansabdor shaxs tomonidan qaror chiqarilganda. Ijro ishi yuritish quyidagi hollarda sud tomonidan to'xtatib turilishi mumkin: -qarzdor yoki undiruvchi ijro hujjatini bergan tegishli sudga yoki boshqa organga ijro hujjatini kechiktirib yoki bo'lib-bo'lib ijro etish, ijro etish usuli va tartibini o'zgartirish to'g'risidagi ariza bilan murojaat qilganda; -qarzdor uzoq muddatli xizmat safarida bo'lganda: qarzdor statsionar davolash muassasasida davolanayotganda; - davlat ijrochisining harakatlari (qarorlari) ustidan shikoyat berilganda; - royxatga olingan mol-mulkni baholash natijalari yuzasidan nizolashilganda; -undiruvchi iltimos qilganda. Ijro ishi yuritish quyidagi hollarda davlat ijrochisi tomonidan to'xtatib turilishi mumkin: *davlat ijrochisi ijro etilishi lozim bo'lgan sud hujjati yoki boshqa organ hujjatini tushuntirish to'g'risidagi, ijro hujjatini kechiktirib yoki bo'lib-bolib ijro etish haqidagi, ijro etish usuli va tartibini o'zgartirish to'g'risidagi arizalar bilan ijro hujjatini bergan tegishli sudga yoki boshqa organga murojaat qilganda: *qarzdor jismoniy shaxs, uning mol-mulki yoki olib qo'yilishi lozim bo'lgan bola qidirilayotganda, davlat ijrochisi tomonidan jarima tariqasidagi jinoiy jazoni boshqa jazo turiga almashtirish to'g'risida sudga taqdimnoma kiritilganda. O'zbekiston Respublikasining Bosh davlat ijrochisi, Qoraqalpog'iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar bosh davlat ijrochilari ularga bo'ysunuvchi davlat ijrochilarining harakatlari (harakatsizligi) va qarorlari ustidan shikoyat kelib tushganda, zarur bo'lgan hollarda. ijro ishi yuritishni to'xtatib turishga haqli. Tiro ishi yuritish quyidagi hollarda to'xtatib turiladi: qarzdor vafot etganda, u vafot etgan deb e'lon qilinganda yoki bedarak yo'qolgan, muomalaga layoqatsiz deb topilganda qarzdorning Inquqiy vorislari aniqlanganiga, bedarak yo'qolganning mol-mulki sud tomonidan homiylik va vasiylik organlari belgilagan ishonchli boshqaruvchiga topshirilguniga yoki muomalaga layoqatsiz qarzdorga homiy tayinlanguniga qadar- qarzdoring nochorligi (bankrotligi) to'g'risidagi ish bo'yicha iqtisodiy sud tomonidan ish yuritish qo'zg'atilganda, kuzatuvni joriy etish to'g'risida sud sunatsiyasi yoki tashqi boshqaruv taomilini joriy etish va (yoki) muddatini uzaytirish to'g'risida iqtisodiy sud tomonidan ajrim chiqarilganda qarzdorning nochorligi (bankrotligi) to'g'risidagi ish - bo'yicha qaror qabul qilinguniga qadar; - undiruvchi yoki qarzdor muddatli harbiy xizmatni o'tayotganda, qarzdor kasal bo'lib qolganda, xizmat safarida bo'lganda yoki qarzdor jismoniy shaxs, uning mol-mulki yoki olib qo'yilishi lozim bo'lgan bola qidirilayotganda muddatli harbiy xizmatdan bo'shatilganiga yoki statsionar davolash muassasasidan chiqquniga, xizmat safaridan qaytguniga yoki qarzdor jismoniy shaxs, uning mol- mulki yoki olib qo'yilishi lozim bo'lgan bola qidirib topilguniga qadar - ijro harakatlari, ijro hujjati yoki uni berishga asos bo'lgan hujjat yuzasidan, shuningdek ro'yxatga olingan mol-mulkni baholash natijalari yuzasidan nizolashilayotganda masala mazmunan uzil-kesil ko'rib chiqilguniga qadar: - davlat ijrochisining harakatlari (qarorlari) ustidan shikoyat berilganda shikoyat ko'rib chiqilguniga qadar. Ijro ishi yuritishni to'xtatib turishga sabab bo'lgan holatlar bartaraf qilinganidan keyin ijro ishi yuritish uni to'xtatib turgan sud yoki davlat ijrochisi tomonidan undiruvchining arizasiga yoki davlat ijrochisining tashabbusiga ko'ra ijro ishi yuritish uni to'xtatib qo'ygan sud tomonidan tiklanadi. Ijro ishi yuritishni to'xtatib turishning ko'rsatilgan muddatlarini sud qisqartirishi mumkin. Ijro ishi yuritishni tugatish bu mazkur ijro ishi yuritish bo yicha barcha ijroʻ harakatlarini tugatish demakdir. Bunda ijro harakatlari qayta tiklanmaydi. Sud tomonidan quyidagi hollarda ijro ishi yuritish tugatiladi: undiruvchi yoki qarzdor vafot etganda, u vafot etgan deb e'lon qilinganda, bedarak yo'qolgan deb topilganda, agar sud hujjati yoxud boshqa organning hujjatida qo'yilgan talablar yoki majburiyatlar huquqiy vorisga yoki bedarak yo'qolganning mol-mulkini ishonchli boshqarib turgan shaxsga o'tishi mumkin bo'lmasa, - muayyan harakatlarni amalga oshirish yoxud hunday harakatlarni amalga oshirishdan o'zini tiyish majburiyatini yuklovchi ijro hujjatini ijro etish imkoniyati yo'qolganda. Ijro ishi yuritish quyidagi hollarda davlat ijrochisi tomonidan tugatiladi: - undiruvchi undiruvdan voz kechganda, agar voz kechish sud tomonidan qabul qilingan bo'lsa; - undiruvchi va qarzdor o'rtasida sud tomonidan tasdiqlangan kelishuv bitimi tuzilganda: - jarima tariqasidagi jinoiy jazoni boshqa jazo turiga almashtirish asosan ozod yoxud jarima tariqasidagi jinoiy jazodan amnistiya aktiga qilish to'g'risida sud tomonidan ajrim chiqarilganda: - ijro hujjatini berishga asos bo'lgan sud hujjati yoki boshqa organning hujjati bekor qilinganda yoxud qonunga ko'ra ijro hujjati bo'lgan hujjat bekor qilinganda yoki haqiqiy emas deb topilganda. Iqtisodiy sud bergan ijro hujjati asosida qo'zg'atilgan ijro ishi yuritishni to'xtatib turish va tugatish o'sha iqtisodiy sudi yoki davlat ijrochisi turgan joydagi iqtisodiy sud tomonidan amalga oshiriladi. Ijro ishi yuritishni tamomlash bu ijro ishi yuritishni davlat ijrochisi tomonidan qonunda nazarda tutilgan turli asoslarga ko'ra tamomlanishidir. Ijro ishi yuritish quyidagi hollarda tamomlanadi: ⚫ ijro hujjati amalda ijro etilganda: yig'ma ijro ishi yuritishga birlashtirilgan ijro hujjatlaridagi undiruv to'g'risidagi talablar bir yoki bir nechta solidar javobgar qarzdor hisobidan amalda ijro etilganda; ⚫ ijro hujjati uni bergan sudning yoki boshqa organning talabiga binoan ijro etilmasdan qaytarilganda: ⚫ ijro hujjati O'zbekiston Respublikasining "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonunning 40-moddasida ko'rsatilgan asoslar bo'yicha qaytarilganda: ⚫ ijro hujjati ijro etish uchun qonunchilikda nazarda tutilgan asoslarda boshqa davlat ijrochisiga yuborilganda: ⚫ ijro hujjati ijro etish uchun tugatish komissiyasiga (tugatuvchiga tugatish boshqaruvchisiga) yuborilganda. Ijro ishi yuritish tamomlanganda davlat ijrochisi bu haqda qaror chiqaradi. Ijro ishi yuritishni tamomlash to'g'risidagi qarorda qarzdor jismoniy shaxsni, uning mol-mulkini, olib qo'yilishi lozim bo'lgan bolani qidirish, shuningdek qarzdor uchun belgilangan cheklovlar, shu jumladan O'zbekiston Respublikasidan chiqishga oid cheklashlar va qarzdorning o'z mol- mulkiga bo'lgan huquqlariga doir cheklovlar bekor qilinadi. Ijro ishi yuritish boshqa davlat ijrochisiga yuborilishi munosabati bilan tamomlanayotganda qarzdor jismoniy shaxsni, uning mol-mulkini. olib qo'yilishi lozim bo'lgan bolani qidirish, shuningdek qarzdor uchun belgilangan cheklovlar bekor qilinmaydi. Mazkur vakolatlar ijro ishini yuritishga yuborilgan davlat ijrochisiga o'tadi. Davlat ijrochisi qarorining ko'chirma nusxalari u chiqarilgan kunning crtasidan kechiktirmay undiruvchiga va qarzdorga, shuningdek ijro hujjatini bergan sudga yoki boshqa organga yuboriladi. Ayni vaqtda davlat ijrochisi qarzdorning hisobvaraqlariga qo'yilgan inkasso topshiriqnomalarini chaqirib oladi, shuningdek cheklovlarni ijro etayotgan organlarni ushbu cheklovlarning bekor qilinganligi to'g'risida yozma shaklda xabardor qiladi. IJRO HUJJATLARINI QAYTARISH Ijro hujjati ijroga topshirish muddati o'tib ketganidan keyin yuborilgan bo'lsa yoki Qonunda nazarda tutilgan talablarga muvofiq bo'lmasa yoxud zarur hujjatlarni ularga qo'yiladigan talablarga muvofiq holda rasmiylashtirib ijro hujjatiga ilova qilish to'g'risidagi talabga rioya qilinmagan bo'lsa, davlat ijrochisi ijro hujjatini olgan kundan e'tiboran uch kunlik muddat ichida ijro ishi qo'zg'atmasdan qaytarib yuboradi. Ijro hujjatini qaytarib yuborish to'g'risida qaror chiqariladi, uning nusxasi qaror chiqarilgan kunning ertasidan kechiktirmay undiruvchiga, ijro hujjatini bergan sud yoki boshqa organga yuboriladi. Ijro hujjatini qaytarib yuborish to'g'risidagi qarorda "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonunning 8-moddasida va boshqa qonun hujjatlarida nazarda tutilgan qaysi talablar buzilganligi ko'rsatiladi. Masalan, Davlat ijrochisi Botirovning ish yuritishiga 2018-yil 23-aprelda fuqarolik ishlari bo'yicha tumanlararo sudining 2018-yil 20-martdagi 231-09 sonli, qarzdor Xaitovdan undiruvchi Ikramov foydasiga 500000 so'm qarz undirish to'g'risidagi ijro hujjati kelib tushadi. Davlat ijrochisi ijro hujjatini o'rganib 2018-yil 25-aprelda ijro hujjatida "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonunning 8-moddasi 1-qismi 4-bandi talablari, ya'ni undiruvchining yashash manzili ko'rsatilmaganligi sababli fuqarolik ishlari bo'yicha tumanlararo sudining 231-09 sonli, qarzdor Xaitovdan undiruvchi Ikramov foydasiga 500000 so'm qarz undirish to'g'risidagi ijro hujjatini ijro ishi qo'zg'atmasdan ijro hujjatini qaytarib yuborish to'g'risida qaror chiqarib ijro hujjatini fuqarolik ishlari bo'yicha tumanlararo sudiga qaytarib yuboradi. Ijro hujjatining yo'l qo'yilgan nuqsonlarni bartaraf qilish uchun qaytarib yuborilishi bunday nuqsonlar hartaraf qilinganidan keyin ijro hujjatini davlat ijrochisiga ikkinchi marta umumiy tartibda yuborish uchun to'sqinlik qilmaydi. Ijro ishi yuritish qo'zg'atilganidan keyin ijro hujjatlarini qaytarish tartibi. Ijro hujjatlarida ko'rsatilgan undiruv amalga oshirilmagan yoki qisman amalga oshirilgan bo'lsa, bunday ijro hujjatlari quyidagi hollarda undiruvchiga qaytariladi: - undiruvchining arizasiga ko'ra agar qarzdoring manzilini yoki uning mol- mulki turgan joyni aniqlash yoxud banklar yoki boshqa kredit tashkilotlaridagi hisobvaraqlar va omonatlarda qarzdorga qarashli pul mablag'lari hamda boshqa qimmatliklar turganligi yoki saqlanayotganligi to'g'risidagi ma'lumotlarni olish mumkin bo'lmasa (O'zbekiston Respublikasining "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonunga muvofiq qarzdorni yoki uning mol-mulkini qidirish nazarda tutilgan hollar bundan mustasno); -agar qarzdorning undiruv qaratilishi mumkin bo'lgan mol-mulki yoki daromadlari bo'lmasa va uning mol-mulki yoki daromadlarini qidirish yuzasidan davlat ijrochisi tomonidan qonunda yo'l qo'yiladigan doirada ko'rilgan barcha choralar natijasiz bo'lsa; - agar undiruvchi ijro hujjati ijro etilayotganda qarzdorning sotilmagan mol- mulkini o'ziga olishdan voz kechsa yoxud qarzdorlik hisobidan ushbu mol-mulkni o'ziga olish to'g'risidagi davlat ijrochisining taklifi bo'yicha o'z qarorini belgilangan muddatda taqdim etmagan bo'lsa. - agar undiruvchi o'z harakatlari (harakatsizligi) bilan ijro hujjatining ijro etilishiga to'sqinlik qilayotgan bo'lsa, shu jumladan ijro hujjatida ko'rsatilgan, qarzdordan olib qo'yilgan muayyan ashyolarni olishdan voz kechsa. Agar qarzdorning undiruv qaratilishi mumkin bo'lgan mol-mulki yoki daromadlari bo'lmasa va uning mol-mulki yoki daromadlarini qidirish yuzasidan davlat ijrochisi tomonidan qonunda yo'l qo'yiladigan doirada ko'rilgan barcha choralar natijasiz bo'lsa, agar undiruvchi ijro hujjati ijro etilayotganda qarzdorning sotilmagan mol-mulkini o'ziga olishdan voz kechsa yoxud qarzdorlik hisobidan ushbu mol-mulkni o'ziga olish to'g'risidagi davlat ijrochisining taklifi bo'yicha o'z qarorini belgilangan muddatda taqdim etmagan bo'lsa va agar undiruvchi o'z harakatlari (harakatsizligi) bilan ijro hujjatining ijro etilishiga to'sqinlik qilayotgan bo'lsa, shu jumladan ijro hujjatida ko'rsatilgan, qarzdordan olib qo'yilgan muayyan ashyolarni olishdan voz kechgan asoslar bo'yicha undiruvni amalga oshirish mumkin bo'lmagan taqdirda, davlat ijrochisi bu haqda tegishli dalolatnoma tuzadi. dalolatnomani katta davlat ijrochisi tasdiqlaydi. Agar qarzdoring undiruv qaratilishi mumkin bo'lgan mol-mulki yoki daromadlari bo'lmasa va uning mol-mulki yoki daromadlarini qidirish yuzasidan davlat ijrochisi tomonidan qonunda yo'l qo'yiladigan doirada ko'rilgan barcha choralar natijasiz bo'lsa va qarzdorning undiruv qaratilishi mumkin bo'lgan mol- mulki yoki daromadlari bo'lmasa va uning mol-mulki yoki daromadlarini qidirish yuzasidan davlat ijrochisi tomonidan qonunda yo'l qo'yiladigan doirada ko'rilgan barcha choralar natijasizligi bilan bog'liq asoslar bo'yicha undiruvni amalga oshirish mumkin bo'lmagan taqdirda, budjetga hamda davlat maqsadli fondlariga soliq va boshqa majburiy to'lovlar bo'yicha boqimanda qarzdorlikni undirishni nazarda tutuvchi ijro hujjati davlat soliq xizmati organiga, davlat daromadiga o'zga undiruvni nazarda tutuvchi ijro hujjati esa tegishli ushbu hujjatni bergan sudga yoki boshqa organga qaytariladi. Undiruvchiga ijro hujjatining qaytarilishi mazkur hujjatni hisoblab chiqariladigan muddat doirasida yangidan ijroga topshirish uchun to'siq bo'lmaydi. QARZDORNI. UNING MOL-MULKINI YOKI BOLANI QIDIRISH Davlat ijrochisi ijro hujjatlari bo'yicha qarzdorning yashash joyi yoki uning mol-mulki turgan joyi haqida ma'lumotlar bo'lmagan taqdirda qarzdorni, uning mol-mulkini yoki bolani qidirish bilan bog'lik qidiruv harakatlarini amalga oshiradi. Qidiruv e'lon qilishga quyidagi ikkita shart bo'lgandagina yo'l qo'yiladi: - qidirishga ketadigan xarajatlarni to'lashga undiruvchining roziligi: - undiruvchining bo'nak bilan ta'minlashga roziligi. Bu holda undiruvchi qidiruv xarajatlarini to'lashni qarzdordan sud tartibida talab qilishga haqlidir. Qidiruv ijro hujjatini ijro etish joyida, qarzdorning ma'lum bo'lgan oxirgi yashash joyida (turgan joyida) yoki uning mol-mulki turgan joyida yoxud undiruvchining yashash joyida (turgan joyida) e'lon qilinadi. Qarzdor jismoniy shaxsni va olib qo'yilishi lozim bo'lgan bolani qidirish ichki ishlar organlari tomonidan amalga oshiriladi. Qarzdor yuridik shaxsni, shuningdek qarzdorning Gismoniy yoki yuridik shaxsning) mol-mulkini qidirish davlat ijrochisi tomonidan amalga oshiriladi. Avtomototransport vositasini qidirish davlat ijrochisining qaroriga ko'ra ichki ishlar organlari zimmasiga yuklatilishi mumkin. Quyidagi ijro hujjatlari bo'yicha qarzdorning turgan joyi haqida ma'lumotlar bo'lmaganda, davlat ijrochisi o'z tashabbusi bilan yoki undiruvchining arizasiga ko'ra qarzdorning mol-mulkini yoki bolani qidirish to'g'risida quror chiqaradi. qarorni katta davlat ijrochisi tasdiqlaydi: - alimentlar undirish to'g'risida; mayib bo'lganlik yoki sog'liqqa boshqacha tarzda shikast yetkazganlik oqibatidagi zararni qoplash to'g'risidagi yoxud hoquvchisining vafoti natijasida ziyon ko'rgan shaxslarga zararni to'lash to'g'risida: - zarami davlat foydasiga undirish to'g'risidagi. - bolani olib qo'yish to'g'risida; - mol-mulkni qidirish to'g'risida. Ijro hujjatlarining boshqa turlari bo'yicha davlat ijrochisi qarzdorni yoki uning mol-mulkini qidirishga ketadigan xarajatlarini hamda ko'rsatilgan xarajatlar yuzasidan bo'nak to'lash uchun undiruvchining roziligi bo'lgan taqdirda qidiruv e'lon qilishga haqlidir. Bu holda undiruvchi qidiruv xarajatlarini to'lashni qarzdordan sud tartibida talab qilishga haqlidir. Davlat ijrochisi qidirish to'g'risida qaror chiqarish bilan bir vaqtda ijro ishi yuritishni qidiruv yakunlangunga qadar to`xtatib turish masalasini hal qilish uchun sudga murojaat qilishi mumkin. Davlat ijrochisining qarzdor- jismoniy shaxsni yoki bolani qidirish to'g'risidagi qarori, qaror chiqarilgan kundan uch kundan kechiktirmay tegishli tuman (shahar) ichki ishlar bo'limiga yuboriladi. Ichki ishlar bo'limining vakolatli shaxsi qidirish to'g'risidagi qarorni olgandan 3 kundan kechiktirmay tegishli davlat ijrochisini mazkur qaror ijroga qabul qilinganligi haqida yozma ravishda xabardor qiladi. Har chorak yakunlangandan so'ng, keyingi oyning beshinchi kunidan kechiktirmasdan, qidiruv e'lon qilingan ish yurituvlari yuzasidan katta davlat ijrochisi va tegishli ichki ishlar bo'limi boshlig'i tomonidan tasdiqlanadigan, davlat ijrochilarining qidiruv to'g'risidagi qarorlarini ijrosi yuzasidan solishtirma dalolatnoma tuziladi. Solishtirma dalolatnoma Majburiy ijro byurosining tegishli hududiy boshqarmasiga yuboriladi. hududiy boshqarma solishtirma dalolatnomalarni umumlashtirib, chorak tugaganidan keyingi oyning o'ninichi sanasidan kechiktirmay MIBga yuboradi. Davlat ijrochisi tomonidan qarzdor yuridik shaxsni, shuningdek qarzdorning (jismoniy yoki yuridik shaxsning) mol-mulkini qidirish amalga oshiriladi. Davlat ijrochisi tomonidan qidiruv qarori chiqarilib. katta davlat ijrochisi qarorni tasdiqlagandan so'ng qidiruv to'g'risidagi qaror asosida tegishli organlardan qarzdor va uning mol-mulki to'g'risida ma'lumotlar so'rash, shuningdek ulaming taxminiy joylashgan joyiga chiqish orqali amalga oshiriladi. Qidiruv ijro hujjatini ijro etish joyida. qarzdorning ma'lum bo'lgan oxirgi yashash joyida (turgan joyida) yoki uning mol-mulki turgan joyida yoxud undiruvchining yashash joyida (turgan joyida) e'lon qilinadi. Davlat ijrochisining qaroriga ko'ra, avtotransport vositasini qidirish ichki ishlar organlari zimmasiga yuklatilishi mumkin. Davlat ijrochisi tomonidan qarzdorning avtotransport vositalarini qidirish DYHXX ning tegishli organlari bilan birgalikda amalga oshiriladi. Qarzdorning avtotransport vositasini qidirish to'g'risida davlat ijrochisi qaror chiqaradi. Qarzdorning avtomototransport vositasini qidirish to'g'risidagi davlat ijrochisining qarori chiqarilgan kundan so'ng uch DYHXX organlariga yuboriladi. kundan kechiktirmay tegishli DYHXXning tegishli organi davlat ijrochisining qarzdorning avtotransport vositasini qidirish to'g'risidagi qarorini olgandan uch kundan kechiktirmay tegishli MIB hududiy bo'limini mazkur qarorni ijroga qabul qilgani haqida yozma ravishda xabardor qiladi. Qarzdordan uning mol-mulkini va olib qo'yilishi lozim bo'lgan bolani qidirish xarajatlari undiriladi, davlat ijrochisi bu haqda qaror chiqaradi. katta davlat ijrochisi qarorni tasdiqlaydi. Qarzdor jismoniy shaxsni, avtomototransport vositasini yoxud olib qo'yilishi lozim bo'lgan bolani qidirish bo'yicha xarajatlar ichki ishlar organining arizasiga ko'ra, qarzdor yuridik shaxsni va qarzdorning (jismoniy yoki yuridik shaxsning) mol mulkini qidirish xarajatlari bo'yicha esa tegishli davlat ijrochisi tomonidan qilingan xarajatlar hisob-kitobi asosida aniqlanadi. Davlat ijrochisining qarzdorni yoki uning mol-mulkini qidirishni rad etish to'g'risidagi va qidirish xarajatlarini undirish to'g'risidagi qarori ustidan shikoyat qilish yoki protest bildirish mumkin. QARZDOR JISMONIY SHAXSNING O'ZBEKISTON RESPUBLIKASIDAN CHIQISHINI VAQTINCHA CHEKLASH Sud hujjati asosida berilgan ijro hujjatidagi yoki ijro hujjati bo`lgan sud hujjatidagi talablar belgilangan muddatda qarzdor jismoniy shaxs tomonidan uzrsiz sabablarga ko'ra ijro etilmaganda, davlat ijrochisi undiruvchining arizasi bo'yicha yoki o'z tashabbusi bilan qarzdor jismoniy shaxsning O'zbekiston Respublikasidan chiqishini vaqtincha cheklash to'g'risida qaror chiqarishga haqli. Davlat ijrochisi qarzdor jismoniy shaxsning O'zbekiston Respublikasidan chiqishini vaqtincha cheklash to'g'risidagi qarori katta davlat ijrochisi tomonidan tasdiqlanadi. Mazkur qarorning ko'chirma nusxalari qarzdor jismoniy shaxsga (agar uning turgan joyi ma'lum bo'lsa) ichki ishlar organlarining migratsiya va fuqarolikni rasmiylashtirish bo'limiga hamda Davlat chegarasini qo'riqlash organlariga yuboriladi. Agar ijm hujjati sud hujjati bo'lmasa va sud hujjati asosida berilmagan bo'lsa, undiruvchi qarzdor jismoniy shaxsning O'zbekiston Respublikasidan chiqishini vaqtincha cheklashni belgilash to'g'risidagi ariza bilan sudga murojaat qilishga haqli. Qarzdor jismoniy shaxsning O'zbekiston Respublikasidan chiqishini vaqtincha cheklash to'g'risidagi davlat ijrochisining qarori ustidan shikoyat qilinishi yoki protest keltirilishi mumkin. Qarzdor jismoniy shaxsning O'zbekiston Respublikasidan chiqishini vaqtincha cheklashga asos bo'lgan ijro hujjatining talablari amalda ijro etilganda yoxud u bo'yicha ijro ishi yuritish qonunchilikda belgilangan asoslarga ko'ra tugatilganda yoki tamomlanganda, davlat ijrochisi keyingi kundan kechiktirmasdan qarzdor jismoniy shaxsni, ichki ishlar organlarini va Davlat chegarasini qo'riqlash organlarini qarzdor jismoniy shaxsning O'zbekiston Respublikasidan chiqishiga cheklov olib tashlanganligi to'g'risida yozma shaklda xabardor qiladi. Voyaga yetmagan bolalar ta'minoti uchun alimentlar oldindan to'langan yoki aliment to'lash majburiyatini ta'minlash uchun garov shartnomasi tuzilgan bo'lsa, davlat ijrochisi to'lov yoki garov shartnomasi to'g'risidagi tegishli hujjat olingan kunning ertasidan kechiktirmasdan manfaatdor shaxslarni, ichki ishlar organlarini va davlat chegarasini qo'riqlash organlarini qarzdor jismoniy shaxsning O'zbekiston Respublikasidan chiqishini cheklash olib tashlanganligi to'g'risida yozma shaklda xabardor qiladi. Bunda garov qiymati qonun hujjatlarida belgilangan eng kam ish haqining ikki yuz ellik baravaridan kam bo'lmasligi lozim. Alimentlarni oldindan to'lash, shuningdek chiqib ketishga cheklashni olib tashlash uchun aliment to'lash majburiyatini ta'minlash bo'yicha garov shartnomasini tuzish tartibi O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. Qarzdor jismoniy shaxsning O'zbekiston Respublikasidan chiqishini vaqtincha cheklashni ta'minlash yuzasidan davlat ijrochilarining, ichki ishlar organlari va Davlat chegarasini qo'riqlash organlarining hamkorligi tartibi O'zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi, Ichki ishlar vazirligi va Davlat xavfsizlik xizmati tomonidan belgilanadi. Qarzdorning chiqish huquqlarini vaqtincha cheklash sud hujjati asosida berilgan ijro hujjatidagi yoki ijro hujjati bo'lgan sud hujjatidagi (keyingi o'rinlarda ijro hujjati) talablar qarzdor tomonidan uzrli sabablarsiz belgilangan muddatda ijro etilmaganda qo'llaniladi. Davlat ijrochisi ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qarorida qarzdor tomonidan ijro hujjatidagi talablarni ixtiyoriy ravishda bajarish uchun belgilangan muddatda uzrli sabablarsiz ijro etilmagan taqdirda unga nishatan majburiy ijro harakatlari qo'llanilishi, shu jumladan O'zbekiston Respublikasidan chiqish huquqi vaqtincha cheklanishini ko'rsatadi. Qarzdorning chiqish huquqlarini vaqtincha cheklash quyidagi hollarda qo'llanilmaydi: - ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qaror qabul qilingan kunda eng kam oylik ish haqining ikki baravaridan oshmaydigan miqdorda summa undirishni nazarda tutuvchi ijro ishi bo'yicha, shuningdek sud qarorini ijro etish uchun yetarli mol-mulk olib qo'yilgan taqdirda qarzdor sifatida yuridik shaxs ishtirok etgan ijro hujjati bo'yicha. Qarzdorning chiqish huquqlarini vaqtincha cheklash to'g'risidagi davlat ijrochisining qarori ijro etilishi shart va faqat sud yoki davlat ijrochisi tomonidan qonunda belgilangan tartibda to'xtatilishi mumkin. Qarzdorning chiqish huquqlarini vaqtincha cheklash qarzdor tomonidan ijro hujjatidagi talablar belgilangan muddatda uzrli sabablarsiz ijro etilmaganda davlat ijrochisi tomonidan qarzdorning chiqish huquqlarini vaqtincha cheklash to'g'risida qaror chiqarish yo'li bilan qo'llanilishi mumkin. Qarzdorning chiqish huquqlarini vaqtincha cheklash o'rnatishga asos bo'lgan ijro hujjati talablari amalda ijro etilganda yoxud qonunda belgilangan asoslarga ko'ra ijro hujjati tugatilgan yoki tamomlangan. taqdirda davlat ijrochisi: - ertasi kundan kechiktirmay katta davlat ijrochisining imzosi bilan qarzdorni yozma ravishda xabardor qiladi: - zudlik bilan faks yoki hujjatli ma'lumotni tezkor jo'natish imkonini beradigan boshqa aka vositalari orqali MIB hududiy boshqarmasini xabardor qiladi. Byuroning hududiy boshqarmasi qarzdorning chiqish huquqlarini vaqtincha cheklash olib tashlanganligi to'g'risida qarzdorning O'zbekiston Respublikasidan chiqish huquqlarini vaqtincha cheklash to'g'risidagi qarorlarni ro'yxatga olish kitobi va elektron ma'lumotlar bazasiga tegishli belgi kiritadi va ertasi kundan kechiktirmasdan bu haqda ichki ishlar organlarining migratsiya fuqarolikni rasmiylashtirish bo'limi va (boshqarmasi) hamda davlat chegarasini qo'riqlash organlariga qarzdorning chiqish huquqlarini vaqtincha cheklash olib tashlanganligi haqida xabardor qiladi. Ichki ishlar organlarining migratsiya va fuqarolikni rasmiylashtirish bo'limi (boshqarmasi) hamda davlat chegarasini qo'riqlash organlari xabarni olgandan so'ng zudlik bilan qarzdorga nisbatan O'zbekiston Respublikasidan chiqish huquqlarini vaqtincha cheklashni olib tashlaydi. Davlat ijrochisi, zarurat tug'ilganda, qarzdorning iltimosnomasiga asosan qarzdorning chiqish huquqlarini vaqtincha cheklashni quyidagi hollarda harakatdan to'xtatib turishga haqli: - O'zbekiston Respublikasi hududidan tashqarida qarzdorni kasalxonaga yotqizishni talab qiladigan sog'lig'ini tiklash zaruriyatini tasdiqlovchi hujjatlar mavjud bo'lganda: - O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari, O'zbekiston Respublikasi Prezidenti yoki O'zbekiston Respublikasi Hukumatining qarzdorni O'zbekiston Respublikasidan chiqib ketuvchi rasmiy delegatsiya tarkibiga kiritish haqidagi qarori mavjud bolganda. YO'QOLGAN IJRO ISHI YURITILISHINI TIKLASH Sud tomonidan yo'qolgan ijro ishi yuritilishi ishda ishtirok etgan. shaxslarning, ijro ishi yuritilishi taraflarining. davlat ijrochisining. prokurorning, shuningdek ijro hujjatini bergan sud yoki boshqa organning tashabbusiga binoan tiklanishi mumkin. Yo'qolgan ijro ishi yuritilishi to'liq yoki u sud fikriga ko'ra tiklanishi zarur deb hisoblagan qismida tiklanadi. Ijro etiladigan joydagi sudga yo'qolgan ijro ishi yuritilishini tiklash to'g'risidagi ariza beriladi. Unda ijro ishining yuritilishiga doir ma'lumotlar to'liq bayon etilishi lozim. Arizachida saqlanib qolgan va ijro ishining yuritilishiga daxldor bo'lgan hujjatlar yoki ularning nusxalari arizaga ilova qilinadi. Ishni ko'rayotganda sud ijro ishi yuritishning saqlanib qolgan qismidan, ish yo'qolguniga qadar undan jismoniy va yuridik shaxslarga olib berilgan hujjatlardan, bu hujjatlarning nusxalaridan, shuningdek ijro ishi yuritilishiga daxldor bo'lgan boshqa ma'lumotnoma va hujjatlardan foydalanadi. Ijro harakatlarini bajarish vaqtida ishtirok etgan yoki hozir bo'lgan shaxslarni sud guvoh sifatida so'roq qilishi mumkin. Yo'qolgan ijro ishi yuritilishini aniq tiklash uchun to'plangan materiallar yetarli bo'lmasa, sud ajrim chiqarib, ijro ishi yuritilishini tiklash to'g'risidagi arizani ko'rib chiqishni tugatadi. Bu holda arizachi umumiy tartibda da'vo taqdim etishga haqli. Yo'qolgan ijro ishi yuritilishini tiklash to'g'risidagi ish korib chiqilishi vaqtida arizachi sud tomonidan qilingan sud xarajatlarini to'lashdan ozod qilinadi. Bila turib, yolg'on ariza berilgan bo'lsa, sud xarajatlari arizachidan undirib olinishi lozim. Masalan, Fuqarolik ishlari bo'yicha tumanlararo sudning qarzdordan undiruvchi foydasiga qarzni undirish to'g'risidagi ijro hujjati davlat ijrochilar bo'limiga kelib tushgan bo'lib, ro'yxatga olinib davlat ijrochisiga topshirilib, uning ish yuritishiga beriladi. Davlat ijrochisi ikki oydan keyin lavozimidan ozod etilganidan No'ng ijro ishini topshirmaganligi natijasida ish yo'qolganligi uchun qayta davlat ijrochisi ariza bilan yo'qolgan ijro ishi yuritilishini tiklash to'g'risida ariza bilan tegishli hujjatlarni ilova qilgan holda sudga murojaat qiladi. SUD HUJJATLARI VA BOSHQA ORGANLAR HUJJATLARINI MAJBURIY IJRO ETISH ASOSI VA CHORALARI Sud qarorlarini bajarilishini ta'minlash borasida yurtimizda zarur huquqiy asoslar yaratilgan. Sud qarorlari lozim darajada ijro etilmas ekan, sudlar tomonidan qabul qilingan odil sudlov aktlarining tarbiyaviy va amaliy ahamiyatiga putur yetaveradi. "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonun ijro hujjatlarini majburiy ijro etish sohasidagi huquqiy munosabatlarni tartibga soladi. Majburiy ijro etish choralari to'g'ri rasmiylashtirilgan ijro hujjati qonunda belgilangan tartibda topshirilganda hamda ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risida davlat ijrochisi tomonidan qaror qabul qilinganda qo'llaniladi. Ixtiyoriy ravishda ijro etish uchun davlat ijrochisi tomonidan belgilangan muddatning o'tganligi majburiy ijro etish choralarini qo'llash uchun asos bo'ladi. "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonunning 71-moddasiga ko'ra, davlat ijrochisi qarzdorga muayyan harakatlarni amalga oshirish yoki ularni amalga oshirishdan o'zini tiyish majburiyatini yuklovchi ijro hujjati bo'yicha ijro ishi yuritishni qo'zg'atayotganda ularni ixtiyoriy ravishda ijro etish uchun unga o'n besh kunlik muddat belgilaydi. Majburiy ijro ijro hujjati talabini bajarmagan shaxsga nisbatan sud hujjatlari yoki boshqa organning hujjati asosida uni muayyan harakatlar, mulkiy va nomulkiy xarakterdagi munosabatlar (majburiy jarima, ijro yig'imi undirish vab.) ni majburan bajarishga qaratilgan maxsus choradir. Majburiy ijro faoliyatini qonun bilan nazarda tutilgan o'ziga xos protsessual xarakatlarning yig'indisi sifatida e'tirof etish mumkin. Davlat majburiy ijro choralarini qo'llash yo'llari bilan yurisdiksion organlar qarorida ko'rsatilgan jismoniy yoki yuridik shaxslarning buzilgan huquqlarini tiklab beradi. Majburiy ijro etish choralarning asosiy turlari "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonunning 46-moddasida ko'rsatib o'tilgan. Bu choralar quyidagilardan iborat: - undiruvni qarzdorning pul mablag'lariga va boshqa mol-mulkiga qaratish; - undiruvni qarzdorning boshqa shaxslarda turgan pul mablag'lariga va boshqa mol-mulkiga qaratish; - undiruvni qarzdorning debitorlik qarziga, shu jumladan qarzdor undiruvchi sifatida ishtirok etayotgan ijro hujjati bo'yicha unga tegishli bo'lgan mablag'larga qaratish; - undiruvni qarzdorga tegishli bo'lgan alohida mulkiy huquqlarga qaratish; - undiruvni qarzdorning ish haqi, stipendiyasi, pensiyasi va boshqa turdagi daromadlariga qaratish; - ijro hujjatida ko'rsatilgan muayyan ashyolari qarzdordan olib qo'yish va undiruvchiga topshirish; - ijro hujjatining ijro etilishini ta'minlovchi qonunlarga muvofiq ko'riladigan boshqa choralar. Ijro hujjati talabi davlat ijrochisi tomonidan belgilangan ixtiyoriy muddatda qarzdor tomonidan bajarilmasa, davlat ijrochisi majburiy ijro harakatlariga kirishib, undiruvni qarzdorning mol-mulkiga qaratadi. Undiruvni qarzdorning mol-mulkiga qaratish qarzdorning mol-mulkini xatlash (ro'yxatga olish), olib qo'yish va majburiy realizatsiya qilishdan iboratdir. Qarzdorning mol-mulki ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qaror qarzdorga topshirilgan kundan e'tiboran bir oy muddatdan kechiktirmay, zarur hollarda esa uni topshirish bilan bir vaqtda mol-mulkni xatlash (ro'yxatga olish) va realizatsiya qilish navbati bo'yicha xatlanadi. Mol-mulkni xatlash (ro'yxatga olish) to'g'risida davlat ijrochisi dalolatnoma rasmiylashtiradi. Dalolatnomada quyidagilar ko'rsatilishi shart. - dalolatnomani tuzish vaqti va joyi: - dalolatnomani tuzayotgan davlat ijrochisining hamda dalolatnoma tuzish chog'ida ishtirok etgan shaxslarning familiyasi, ismi va otasining ismi: - ijro hujjatining rekvizitlari va mazmuni: qarzdor va undiruvchining nomlari: - dalolatnomaga kiritilgan har bir ashyoning nomi, o'ziga xos xususiyatlari, belgilari (og'irligi, o'lchovi, eskirganlik darajasi, foydalanish yoki foydalanishda emasligi va h.k.), har bir ashyoning alohida bahosi va barcha mol-mulkning qiymati; -ashyolaming muhrlangani, agar u amalga oshirilgan bo'lsa: - agar mol-mulkni saqlash qarzdorning o'ziga yuklatilgan bo'lmasa, mol-mulk saqlash uchun berilgan shaxsning nomi va manzili: - qarzdor va boshqa shaxslarga davlat ijrochisining harakatlari yuzasidan shikoyat qilish tartibi va muddati, shuningdek qarzdor yoki mol mulkni saqlovchiga saqlash bo'yicha majburiyatlari va saqlashga berilgan mol-mulkni talon-taroj qilish, boshqa shaxsga berish yoki yashirganlik uchun javobgarlik haqida tushuntirilganligi to'g'risida belgi: -undinuvchi. qarzdor va xatlash (ro'yxatga olish)da ishtirok etgan shaxslarning e'tiroz va hayonotlari hamda ular bo'yicha davlat ijrochisining ko'rsatmalari. Mol-mulkni xatlash (ro'yxatga olish) dalolatnomasida undiruv qaratilishi mumkin bo'lmagan mol-mulklarning qarzdorga qoldirilganligi, yuridik shaxslarni mol-mulkini xatlashda esa mol-mulkni xatlash navbatiga rioya qilinganligi ko'rsatilishi lozim. Dalolatnoma ikki nusxada tuziladi, ulardan birinchisi ijro ishi yuritishida qoladi, ikkinchisi qarzdorga topshiriladi. Qarzdor jismoniy shaxslarning mol-mulkini saqlovchi sifatida qarzdorning o'zi, uning oila a'zolari, undiruvchi hamda fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organi vakillari yoki boshqa shaxslar tayinlanishlari mumkin. Qarzdor yuridik shaxsning mol-mulkini saqlovchi sifatida qarzdor yuridik shaxsning vakillari, undiruvchi yoki boshqa shaxslar tayinlanishi mumkin. Xatlangan mol-mulk saqlash uchun qarzdorga emas, boshqa shaxsga topshirilsa, mol-mulkni xatlash (ro'yxatga olish) dalolatnomasi uch nusxada tuzilib, ulardan biri saqlovchiga, ikkinchisi qarzdorga berilib, uchinchisi ijro ishida qoldiriladi. Xatlash (ro'yxatga olish) dalolatnomasida, ro'yxatga olingan mol mulkning materiali, o'lchamlari, vazni, savdo belgisi, ishlab chiqarilgan sanasi va raqami, sotib olingan sanasi va uni tavsiflovchi boshqa belgilar ko'rsatib o'tilishi lozim. Agar mol-mulk egasida ashyolarni sotib olganligi to'g'risidagi hujjatlar saqlanib qolgan bo'lsa, dalolatnomada ularga asoslanishi lozim. Mol-mulkni xatlash (ro'yxatga olish) dalolatnomasida agar davlat ijrochisi tomonidan mol-mulkni tasarruf etish, olib qo'yish yoki undan foydalanishni cheklash kabilar qo'llanilgan bo'lsa, bu haqida belgi qo'yiladi. Mol-mulkni xatlash (ro'yxatga olish) vaqtida davlat ijrochisi xatlangan ashyolari muhrlash huquqiga ega. Qoida tariqasida bu harakat xatlangan ashyolar qimmati pastroq ashyolarga almashtirilishi xavfi bo'lganda. shuningdek saqlovchilarga mol-mulkdan foydalanish taqiqlanganda amalga oshiriladi. Davlat ijrochisi avtotransport vositasidan o'zga shaxslar tomonidan foydalanilishiga va boshqacha tarzda unga tegilishiga cheklovni ta'minlashi (muhrlashi) shart. Qarzdoring. xatlangan mol-mulkini tasarruf qilish yuzasidan davlat ijrochisining taqiqini buzish yoki undan foydalanish huquqining cheklanganligiga rioya qilmaslik qonun hujjatlarida nazarda tutilgan javobgarlikka sabab bo'ladi. A dabiyotlar 1.Tuxtasheva U.A. Ijro ishi yuritish: Darslik. 2-nashr Toshkent: TDYI, 2009.-308 h. 2.Yusupov B. Sud hujjatlarini bujurmaganlik uchun jinoiy javobgarlik muammolari: Monografiya - T.TDYI, 2011.-173 b. 3.M.Q.O'razaliyev Ijro ishi yuritish Darslik. - T TDYU nashriyoti 2019. - 239 bet 4.O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. - T., O'zbekiston. 2018. - 80 b. 5.O'zbekiston Respublikasining 2001-yil 29-avgustdagi "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi № 258-II-sonli Qonuni // O zbekistonʻ Respublikasi Qonun hujjatlari to'plami. 2001.-Ne 21. 145-modda. 6.O'zbekiston Respublikasi Fuqarolik-protsessual kodeksi. O'zbekiston Respublikasining Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi. 7.O'zbekiston Respublikasi Jinoyat-protsessual kodeksi O'zbekiston Respublikasining Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi. 8.O'zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksi. O'zbekiston Respublikasining Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi. 9.O'zbekiston Respublikasi Ma'muriy javobgarlik to'g'risidagi kodeksi O'zbekiston Respublikasining Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi 10.O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etishda mol-mulkni realizatsiya qilish tartib-taomillarini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi 2017-yil 27-iyuldagi PQ-3149-son qarori. O'zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari to'plami. 2007. No 45. 541- modda. 11. O'razaliyev Murod Qorayevich. Ijro ishi yuritish. Darslik. T.: TDYU nashriyoti, 2019.-239 bet.

Ijro harakatlarini amalga oshirishning umumiy shartlari. Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini majburiy ijro etish asos va choralari. Reja: 1. Ijro ishi yuritishni qo'zg'atish. 2. Ijro harakatlarini amalga oshirish joyi va vaqti. 3. Yig'ma ijro ishi yuritish. 4. Ijro ishi yuritishda muddat. 5. Ijro harakatlarini keyinga qoldirish, ijro ishi yuritishni to'xtatib turish, tugatish va tamomlash. 6. Ijro hujjatlarini qaytarish 7. Qarzdorni, uning mol-mulkini yoki bolani qidirish. 8. Qurdor jismoniy shaxsning O'zbekiston Respublikasidan chiqishini vaqtincha cheklash. 9. Yo'qolgan ijro ishi yuritilishini tiklash. 10. Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini majburiy ijro etish asasi va choralari.

IJRO ISHI YURITISHNI QO'ZG'ATISH Ijro ishi qo'zg'atish ijro jarayonining birinchi va majburiy bosqichi hisoblanadi. Ijro ishi qo'zg'atish nafaqat majburiy ijro uchun, balki boshqa ijro harakatlarini amalga oshirish uchun asos bo'ladi. Ijro ishi qo'zg'atish haqidagi qaror chiqarmasdan turib qarzdorning moliyaviy ahvoli haqida ma'lumot olishga davlat ijrochisining haqqi yo'q. Ijro ishi qo'zg'atishni davlat ijrochisi yakka tartibda amalga oshiradi. Davlat ijrochisiga ijro hujjati yetib kelganidan so'ng unga ikki majburiyat yuklatiladi. Birinchidan. sud. davlat organi yoki undiruvchidan kelib tushgan ijro hujjatini ijroga qabul qiladi. Ikkinchidan. aniq bir shartlar mavjud bo'lganida ijro ishi qo'zg'atadi. Bunday shartlar ikkita. Birinchi shart ijro hujjatining amal qilish muddati o'tib ketmagan bo'lsa. Ikkinchi shart ijro hujjati qonun tomonidan ijro hujjatlariga qo'yilgan talablarga javob berishi kerak. Ijro ishi yuritishni qo'zg'atish davlat ijrochisi tomonidan sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etishda majburlov choralarini qo'llashning qonuniyligini ta'minlash bosqichidir. Sud yoki boshqa organdan yoxud undiruvchidan (agar ijro hujjatini ijroga topshirish muddati o'tmagan va mazkur hujjat O'zbekiston Respublikasi "Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonunining 8-moddasida nazarda tutilgan talablarga muvofiq bo'lsa) davlat ijrochisi ijro hujjatini ijro uchun qabul qilib olishi va ijro ishi yuritishni qo'zg'atishi shart. Agar qonun hujjatlarida ijro hujjatlarining ayrim turlariga majburiy ilovalar nazarda tutilgan bo'lsa, ular davlat ijrochisiga ijro hujjati bilan birga taqdim etilishi kerak. Ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi masala ijro hujjati kelib tushgan vaqtdan boshlab bir ish kuni ichida hal etiladi. Ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qarorda quyidagilar ko'rsatilishi kerak: qaror chiqarilgan sana va joyi: qarorni chiqargan shaxsning lavozimi, familiyasi, ismi va otasining ismi, qaror qaysi ijro ishini yuritish yuzasidan chiqarilganligi;

qaror orqali hal qilinadigan masala; davlat ijrochisi qaror qabul qilishda amal qilgan qonun va boshqa qonun hujjatlariga havola qilingan asoslar; ko'rilayotgan masala bo'yicha xulosa: qaror ustidan shikoyat berish yoki protest keltirish tartibi va muddati. Davlat ijrochisi ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qarorda ijro hujjatidagi talablarni ixtiyoriy ravishda bajarish uchun ijro ishi yuritish qo'zg'atilgan kundan e'tiboran ko'pi bilan o'n besh kun muddat belgilaydi (darhol ijro etilishi lozim bo'lgan ijro hujjatlari bo'yicha ixtiyoriy muddat belgilanmaydi) va qarzdorga belgilangan muddat tugagandan keyin ijro hujjatidagi talablar, unda, "Sud hujjatlari va boshka organlar hujjatlarini ijro etish to'g'risida"gi Qonunning 82-moddasida nazarda tutilgan jarimani undirgan holda majburiy ijro etilishi to'g'risida, shuningdek belgilangan hollarda ijro yig'imi undirilishi va O'zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 232-moddalarida belgilangan jinoiy javobgarlik to'g'risida ma'lum qiladi. Jarima tariqasidagi jazoni tayinlash to'g'risidagi hukm asosida berilgan ijro varaqasi bo'yicha ijro ishi yuritish qo'zg'atilgan taqdirda, ixtiyoriy ijro etish muddati ijro ishi yuritishi qo'zg'atish haqida qaror chiqarilgan kundan emas, balki hukm qonuniy kuchga kirgan kundan e'tiboran bir oy etib belgilanadi va ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qarorda qarzdor sud hukmi asosida tayinlangan jarimani belgilangan muddatda to'lashdan bo'yin toylasa, jarima jazosi jazoning boshqa turi bilan almashtirilishi to'g'risida ogohlantiriladi. Tim ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qaror nusxasi undiruvchiga qarzdorga, shuningdek hujjati ijro etilishi lozim bo'lgan sud yoki boshqa organga u chiqarilgan kunning ertasidan kechiktirmay yuboriladi. Undiruvchining arizasiga binoan yoki o'z tashabbusi bilan davlat ijrochisi mulkiy undiruv bo'yicha ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risida qaror chiqarish bilan bir vaqtda qarzdorning mol-mulkini ro'yxatga olib, ularni xatlashga haqlidir. Ijro ishi yuritishni qo'zg'atish to'g'risidagi qaror ustidan shikoyat qilish yoki protest bildirish mumkin. Ish yurituvida bir qarzdorga nisbatan qo'zg'atilgan ikki va undan

ortiq ijro ish yurituvlari mavjud bo'lganda, tuman (shahar) MIB hududiy bo'limi mazkur ijro ish yurituvlari birlashtiriladi. Ijro ish yurituvlari topshirilgan davlat ijrochisi katta davlat ijrochisining topshirig'iga muvofiq, mazkur ijro ish yurituvlarini birlashtirish to'g'risida qaror chiqaradi. Agar ijro hujjati "Sud organlari yoki boshqa davlat organlari hujjat larini ijro etish to'g'risida"gi O'zbekiston Respublikasi Qonunida ko'zda tutilgan talablarga muvofiq bo'lmasa yoki ijroga topshirish muddati o'tkazib yuborilgan holda jo'natilgan bo'lsa. ijro hujjati kelib tushgan kundan e'tiboran uch kunlik muddat ichida davlat ijrochisi ijro ishi yuritishni qo'zg'atmasdan qaytarib yuboradi. Ijro hujjatini qaytarib yuborish to'g'risida davlat ijrochisi qaror chiqaradi hamda uning nusxasi qaror chiqarilgan kunning crtasidan kechiktirmay undiruvchiga, ijro hujjatini bergan sud yoki boshqa organga yuboriladi. Davlat ijrochisi ijro hujjatini qaytarish to'g'risidagi qarorda qonun hujjatlarida nazarda tutilgan. qaysi talablar buzilganligini ko'rsatadi. Ijro hujjatining yo'l qo'yilgan nuqsonlarni bartaraf etish uchun qaytarib yuborilishi bunday nuqsonlar bartaraf qilinganidan so'ng ijro hujjatini davlat ijrochisiga ikkinchi marta umumiy tartibda yuborish uchun to'sqinlik qilmaydi. Ijro hujjatini qabul qilishni rad etishga davlat ijrochisi haqli emas. Bir tuman (shahar) MIB hududiy bo'limi ish yuritishida bitta qarzdorga nisbatan qo'zg'atilgan ikki va undan ortiq ijro ishlari mavjud bo'lganda mazkur ijro ishlari birlashtiriladi. IJRO HARAKATLARINI AMALGA OSHIRISH JOYI VA VAQTI Ijro harakatlarini amalga oshirish joyi deyilganda, ijro harakatlari amalga oshiriladigan va majburiy ijro choralari qo'llaniladigan hudud tushuniladi. Qonunchilikka muvofiq, qarzdor jismoniy shaxs bo'lsa, davlat ijrochisi ijro harakatlarini uning yashash joyi yoki ish joyida yoxud uning mol-mulki turgan joyda amalga oshiradi. Shuningdek qarzdor yuridik shaxs bo'lsa, davlat ijrochisi ijro harakatlarini uning organi joylashgan yoki mol-mulki turgan joyda amalga oshiradi.

Qarzdor zimmasiga muayyan harakatlarni amalga oshirish majburiyatini yuklovchi ijro hujjatlarining talablari bunday harakatlar amalga oshiriladigan joyda bajariladi. Qarzdorning yashash joyi, ish joyi yoki turgan joyi o'zgargan bo'lsa yoki ilgarigi turgan joyida undiruv qaratilishi mumkin bo'lgan mol-mulki yo'q ekanligi yoxud undiruvchining talablarini qanoatlantirish uchun yetarli emasligi ijro hujjatini ijro etish jarayonida ma'lum bo'lib qolsa, bu haqda davlat ijrochisi darhol dalolamoma tuzadi hamda dalolatnoma tuzgan kunning ertasidan kechiktirmay ijro hujjatini dalolatnomaning nusxasi bilan birga qarzdorning ma'lum bo'lgan yangi yashash joyidagi, ish joyidagi, turgan joyidagi yoki qarzdorning mol-mulki turgan yangi joydagi davlat ijrochisiga yuboradi. ayni bir vaqtda bu haqda undiruvchini, ijro hujjatini bergan sud yoki boshqa organni xabardor qiladi. Ijro hujjatini olgan davlat ijrochisi birinchi ijrochiga (ijro xujjatini yuborgan ijrochiga) ijro hujjati kelib tushgan kundan ikki oy muddatda uning ijrosini ta'minlashi kerak. Agarda ijro hujjatini ko'rsatilgan muddat ichida ijro etishning imkoni bo'lmasa, davlat ijrochisi belgilangan tartibda ijroni keyinga qoldirish choralarini ko'radi. Agar davlat ijrochisi ijro hujjatini ijro etish jarayonida zarurat tug'ilsa, ijro harakatlarini o'z vazifalarini bajara olishi mumkin bo'lgan hududdan tashqarida ham amalga oshirishi mumkin. Bu holda davlat ijrochisi dalolatnoma tuzib, ko'rsatilgan hududga boradi. U yetib borgan paytdan boshlab bir sutka ichida ijro harakatlarini amalga oshirish joyidagi katta davlat ijrochisiga ijro harakatlarini shu hududda amalga oshirishi zarurligi to'g'risida ma'lum qiladi, katta davlat ijrochisi bu yerga kelgan davlat ijrochisiga ko'maklashadi. Bir davlat ijrochisining boshqa davlat ijrochisiga yuborgan ijro hujjati ijro etish uchun qabul qilib olinishi lozim. Ijro harakatlarini amalga oshirish joyi to'g'risida davlat ijrochilari o'rtasida kelib chiqadigan nizolar quyidagicha hal etiladi: - turli viloyatlarda joylashgan ijro harakatlarini amalga oshirish joyi yuzasidan vujudga kelgan nizolarga oid qismi Majburiy ijro byurosi tomonidan:

O'xshashlar

Ijro ishi yuritish tushunchasi, mohiyati va pryedmyeti. Ijro ishi yuritishning umumiy qoidalari.
Qarzdorning ish haqi va unga tenglashtirilgan to'lovlarga nisbatan undiruv.
Ijro ishi yuritishda ishtirok etuvchi shaxslar
Undiruvni qarzdorning mol-mulkiga qaratish. Qarzdorning ish haqi va unga tenglashtirilgan to'lovlarga nisbatan undiruv.
Undiruvni qarzdor yuridik shaxsning mol-mulkiga qaratishning xususiyatlari