MAVZU: KICHIK YODGORLIK UY-MUZEYLARI REJA: 1. Toshkent shahridagi uy-muzeylar faoliyati. 2. Viloyatlardagi mashhur kishilar xotirasini abadiylashtirish.

Vatanimiz tarixida oziga xos ochmas iz qoldirgan mashhur ijodkorlar shoirlar, adiblar, davlat, fan va sanat arboblari xotirasini abadiylashtirish maqsadida ularning uzoq yillar yashab ijod qilgan manzillari uylarining muzey sifatida xalqimizga xizmat qilishi ibratli holdir. Xalqimiz azaldan oz ajdodlarining aqliy salohiyati, istedodi, ibratli umr yollari bilan haqli ravishda faxrlanib kelgan. Ijodkorlarning olmas asarlari, mashhur sanat asarlari hamisha el ardogida bolgan. Uy-muzeylarining tashkil etilishi ulug insonlarning hayoti bardavomligi, ular amalga oshirgan ishlarning xalq tafakkuridan mustahkam joy olganligi, ularga hamisha hurmat va ehtirom bilan qaragan holda ezozlashlari va hamisha yod etishlarining belgisi hamdir. Vatanimizda ana shunday buyuk insonlar xotirasiga bagishlangan bir qancha uy-muzeylar faoliyat yurgizib kelmoqda. Yoldosh Oxunboboev uy-muzeyi Ozbekistonning kozga koringan davlat arbobi Yoldosh Oxunboboevning (1885- 1943) uy-muzeyi Toshkentning markazi shaharning eski imoratlari saqlanib qolgan nohiyasida joylashgan. Muzey revolyusiyaga qadar qurilgan bir qavatli imoratda. Bu yerda bolajak SSSR Oliy Sovetining raisi orinbosari hamda Ozbekiston Oliy Sovetining raisi Yoldosh Oxunboboev 1938-1943 yillar davomida yashagan. Fargona vodiysi oddiy dehqonidan yirik davlat arbobi darajasigacha bosib otilgan yol Oktyabr revolyusiyasidan keyingi yangi jamiyat va davlat qurilishida faol ishtirok etishning natijasidir.Yoldosh Oxunboboev 1930-40- yillarda Ozbekistonning iqtisodiyoti hamda madaniyati rivojlanishiga ulkan hissa qoshgan. Bu vaqtda u qishloq xojaligi va sugorish inshootlarini tashkil etishda, paxta yetishtirishni takomillashtirish hamda madaniy revolyusiyani amalga oshirish ishida, savodsizlikni tugatish va ayollarning ijtimoiylashuvi uchun kurashda faol ishtirok etdi.Uyning ichki devorlarida ekspozitsiyaning hujjatli ashyolari joylashtirilgan. Yoldosh Oxunboboev oilasiga tegishli asl narsalar, juda kop otgan asrga oid maishiy buyumlar, rasmlar, Umumozbek oqsoqoli haykali namoyishga qoyilgan. MUSO TOSHMUHAMMAD OGLI OYBEK (1905-1968) UY-MUZEYI

Muso Toshmuhamedov Oybek ozbek adabiyotining atoqli namoyondasi, yirik nasr ustasi, shoir, olim, tarjimon, publitsist, SSSR va OzSSR Davlat mukofotlari sovrindori, OzSSR FA akademigi edi. U Qutlug qon, Navoiy, Oltin vodiydan shabadalar, Ulug yol kabi mashhur romanlari bilan nom qozongan. Oybek atrofida juda kop madaniyat arboblari birlashgan edi, uning uyida oz davrining ziyolilari muloqot qilishgan. Oybekning uy-muzeyi Toshkentning qadimiy nohiyalaridan birida joylashgan. Bu yerdagi hozirgi Tazetdinov (sobiq Kislovodskaya) nomli sokin kochadagi uyga Oybek oilasi bilan 1940 yilda kochib kirgan. Yozuvchining hayoti va ijodiga bagishlangan adabiy ekspozitsiya 40-yilda qurilgan bir qavatli imoratning 5 ta zalida joylashgan. Yodgorlik qismi 2 qavatli imoratning 6 ta xonasida namoyish etilgan, bu imorat 1958 yili yozuvchining turmush yoldoshi Z.N.Saidnosirova chizmasi bilan bunyod etilgan. Muzey xazinasi sharqshunos olimlar, filologlar, tarixchilarda juda katta qiziqish uygotadi. Bu yerda barcha badiiy asarlarning qolyozma-dastxati juda kop qoralama nusxalari bilan, ilmiy maqolalar, kundaliklar, xatlar, yon daftarlar va rasmlar saqlanadi.Muzeyning ilmiy kutubxonasida kitoblar, jurnallar, gazetadan qirqmalar, dastlabki maqolalar, turli tildagi nashrlar, yozuvchining hayoti va ijodi haqidagi adabiyotlar, sharq adabiyotining namoyandalari Navoiy, Fuzuliy, Hofiz, Sofi Olloyor, Ahmad Yassaviy asarlarining qolyozmalari mavjud. Muzey zallarini O. Tarsiqboev, A. Abdullaev, A. Bure, A. siglinsev, Yu. Strelnikov, A. Mamatova, Z. Saidnosirovalarning Oybek asarlariga ishlagan rasmlari bezab turibdi. MUXTOR AShRAFIY (1912-1975) UY-MUZEYI Uy-muzey Ozbekiston musiqa madaniyati rivojlanishiga munosib hissa qoshgan kompozitor, SSSR xalq artisti, milliy opera asoschilaridan biri, dirijer Muxtor Ashrafiyning hayoti va ijodini yoritishga bagishlangan. Muzey M. Ashrafiy 1965-1975 yillar yashab ijod etgan uyda joylashgan. Bu yerda Sevgi tumori, Temur Malik baletlari, Rustam haqida qissa aratoriyasi, xotira kitobining dastlabki bobi yaratilgan. Muzeyda1930-70 yillardagi M.Ashrafiyning shaxsiy arxivi saqlangan. Ular tarixchilar, musiqachilar, ozbek musiqa madaniyati bilan qiziquvchilarga manzur boladi. Muzeyda nodir qolyozmalar, rasmlar, hujjatlar, afishalar, spektakl

dasturlari, kitoblar, musiqiy yozuvlar, gramplastinkalar va ozbek musiqa asboblari toplami saqlanadi. Ekspozitsiyada Boron birinchi milliy operasi materiallari va dastlabki ijodiy izlanishlar namoyish etilgan. Muzey tomoshabinlarni M. Ashrafiyning 40-50-yillardagi ijodiy faoliyati bilan yaqindan tanishtiradi. Urush yillarida kompozitor Qahramonlik simfoniyasi, Goliblarga shon-sharaflar simfoniyalarini yozdi. 1950-70- yillarda Muxtor Ashrafiy Dilorom, Shoir yuragi operalarini va bir qator simfonik asarlarni yaratdi. Muzey ekspozitsiyalarida ana shu asarlar ustidagi ish jarayoni aks ettiriladi. Muzeyda kichik korgazmalar va kamer konsertlarini otkazadigan musiqiy zal mavjud. Bu yerda M. Ashrafiy asarlarining audio yozuvlarini tinglash mumkin. GAFUR GULOM (1903-1966) UY-MUZEYI Ozbekiston xalq shoiri, yirik nasr ustasi, akademik Gafur Gulom oz davrida ozbek sovet adabiyoti rivojiga ulkan hissa qoshgan. Gafur Gulomning ijod yoli juda murakkab tarixiy sharoitda shakllandi va rivoj topdi. Muzey ekspozitsiyasi Gafur Gulom 1944-1966 yillarda yashab ijod etgan uyda joylashgan. Ekspozitsiyaning adabiy qismida shoirga tegishli rasmlar, hujjatlarning asl nusxalari, shaxsiy buyumlar hamda uning hayotlik hamda otganidan keyingi davrlarda nashr etilgan asarlari orin olgan. Uning yodgorlik qismida shoirning ish xonasi, mehmonxona va dam olish xonalari mavjud. Bu yerda shoirning shaxsiy kutubxonasidan olingan kitoblar, ish stol iva boshqa maishiy buyumlari namoyishga qoyilgan. Bularning hammasi shoir hayotlik davridagidek saqlanishi bilan osha davrning ruhini ifodalab turadi. Gafur Gulomning ijodi 1930-40 yillardagi SSSR va OzSSR hayotidagi muhim voqealar, hodisalarning oziga xos ifodasi hamdir.Chunki uning asarlarida mamlakatda roy berayotgan ijtimoiy- iqtisodiy ozgarishlar, zamonaviy korinishlar aks etib turadi. Uning Turksib yollarida, Men yaxudiy, Sen yetim emassan nazmiy asarlari, Shumbola povestlarida ulkan qurilishlar, mehnatkash xalqning paxta yetishtirishdagi qiyinchiliklari, sovet xalqining nemis-fashist bosqinchilariga qarshi kurashi aks ettirilgan. Shoir 1945 yilda Sharqdan kelayotirman nomli sheriy toplami uchun

SSSR Davlat mukofoti bilan taqdirlangan. 1970 yilda shoirning vafotidan keyin unga songgi yillar ijodi uchun Lenin mukofoti berilgan. ABDULLA QAHHOR (1907-1968) UY MUZEYI Ozbekiston xalq yozuvchisi, SSSR va OzSSR Davlat mukofotlari sovrindori, dramaturg, hajvchi, publitsist va tarjimon Abdulla Qahhor yodgorlik muzeyi umrining songgi yillarida yashab ijod etgan uyida joylashgan.Muzey ekspozitsiyasi adabiy ham yodgorlik bolimlaridan tashkil topgan. Yodgorlik bolimida yozuvchining ish stoli va mehmonxonasi namoyish etiladi. Ish xonasida yozuvchining hayotlik davridagi holat yozuv stoli va uning ustida yozuv anjomlari qanday turgan bolsa, shunday saqlangan. A. Qahhor kutubxonasida qolyozmalar, kitoblar, jurnallar, rus va chet el mumtoz adabiyoti vakillari asarlari, ilmiy nashrlar, eksiklopediyalar va sorov adabiyotlari bor. Abdulla Qahhor asli qoqonlik, temirchi oilasidan. U 1020-yillarda kichik hajviy asarlar yozish bilan ijodini boshlagan bolsa, Sarob, Qoshchinor olovlari kabi mashhur roman va Sinchalak povesti bilan adabiyot olamining yuksak choqqilarini zabt etdi. Ozbek adabiyotida A. Qahhor kichik realistik hikoyalari bilan alohida orin tutadi. A. Qahhor dramaturg sifatida ham mashhur. Uning komediyali pesasi, Ayniqsa Shohi sozana asari SSSR va boshqa sharq davlatlari sahnalaridan uzoq vaqtgacha tushmay oynalib kelgan.Abdulla Qahhor rus tilini juda yaxshi egallagan, A.Pushkin, L.Tolstoy, A. Chexov, N. Gogol, M. Gorkiy va boshqa rus ijodkorlari asarlarini ozbek tiliga mohirona tarjima qilgan. Uning publitsistik va hajviy asarlari Literaturnaya gazeta, Ozbekiston madaniyati gazetasi sahifalarida, Sharq yulduzi va boshqa jurnallarda tez-tez nashr etilar edi. Muzey xazinasi va ekspozitsiyalarda A. Qahhor qolyozmalari, kundaliklari, 1920-30-yillardagi rasmlari bor. A. Qahhor tomonidan Qoqon pedagogika oquv yurtida oqib yurgan kezlarida chiqarilgan devoriy gazeta ham namoyishga qoyilgan. Muzey kolleksiyasi yozuvchining umr yoldoshi Kibriyo Qahhorova tomonidan toplanib davlatga topshirilgan. YUNUS RAJABIY (1897-1976) UY MUZEYI