logo

Maktabdan tashqari ta'lim

Yuklangan vaqt:

09.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

36.94140625 KB
                     Maktabdan tashqari ta'lim .  
   
    Reja:
1.   Maktabdan tashqari ta lim muassasalari.ʼ
2. Barkamol avlod bolalar maktabi   ustavi.
3.  
Maktabdan tashqari ta`limda marketing faoliyati.  
4.
  Maktabdan keyingi hayot: oliy ta’lim yoki ish.
5.Adabiyotlar.             Maktabdan tashqari ta ʼ lim muassasalari.
    
          Maktabdan tashqari ta lim muassasalariʼ   - bolalar va o smirlar bilan	ʻ
maktabdan   tashqari   ish   olib   boruvchi   ijtimoiytashkiliy   va   instruktiv-
metolik   muassasalar.   Maktab   bilan   yaqindan   boglanib   ish   yuritadi.
Maktabdan   tashqari   ta lim   muassasalarit.m.   ga   bolalar,   o smirlar	
ʼ ʻ
ijoliyoti saroylari, uylari, klublari va markazlari, bolalar-o smirlar sport	
ʻ
maktablari,   san at   maktablari,   musiqa   maktablari,   studiyalar,	
ʼ
kutubxonalar,   soglomlashtirish   muassasalari   va   boshqa   muassasalar
kiradi. Ular yil bo yi ishlayli. Bolalar va o smirlarning yakka tartiblagi
ʻ ʻ
ehtiyojlarini qondirish, ularning bo sh vaqti va dam olishini tashkil etish	
ʻ
uchun davlat organlari. jamoat birlashmalari. shuningdek, bo!iqa yuridik
va jismoniy shaxslar madaniy-estetik, ilmiy, texnikaviy, sport va boshqa
yo nalishlarla   Maktabdan   tashqari   ta lim   muassasalarit.m.ni   tashkil	
ʻ ʼ
etishlari   mumkin.   Maktabdan   tashqari   ta lim   muassasalarit.m.da	
ʼ
umumiy   o rta   ta lim   maktablarining   barcha   sinf   o k,uvchilari   o z	
ʻ ʼ ʻ ʻ
ixtiyorlari   bilan   maktab   o quv   dasturidan   tashqari   qo shimcha   fanlar,	
ʻ ʻ
san at   turlari,   badiiy   hunarmandchilik   va   boshqa   kasb-hunar,   sport	
ʼ
turlarini   o rganadilar.   Maktabdan   tashqari   ta lim   muassasalarit.m.da	
ʻ ʼ
o quvchilar   uchun   turli   yo nalishlar   bo yicha   to garak,   klub,   studiya,	
ʻ ʻ ʻ ʻ
ansambl,   guruh   va   shahrik.   tashkil   qilinadi.   Maktabdan   tashqari   ta lim	
ʼ
muassasalarit.m.   O zbekiston   Respublikasi   Xalq   ta limi   vazirligi	
ʻ ʼ
tomonidan   tasdiqlangan   me yoriy   hujjatlarga   muvofiq   faoli-yat   olib	
ʼ
borali.   O zbekistonda   621   Maktabdan   tashqari   ta lim   muassasalarit.m.	
ʻ ʼ
faoliyat   ko rsatadi;   ularda   200   dan   ortiq   maktabdan   tashqari   ta lim	
ʻ ʼ
yo nalishi   bo yicha   33   mingdan   ziyod   turli   to garak,   klub,   seksiya,	
ʻ ʻ ʻ
studiya,   ansambl   va   boshqa   ijodiy   uyushmalar   tashkil   etilgan.
2002/2003   o quv   yili   boshida   Maktabdan   tashqari   ta lim	
ʻ ʼ
muassasalarit.m. da ta lim oluvchilar 715 ming o quvchini tashkil etdi.	
ʼ ʻ
Maktabda   o‘qib   yurgan   vaqtingizda   to‘garaklar,   sport   seksiyalariga
qatnashganmisiz?   Buning   uchun   qayerga   qatnagansiz,   sport
maktabigami?   “Barkamol   avlod”   bolalar   maktabigami   yoki   musiqa   va
san’at   maktabigami?   Ushbu   ta’lim   muassasalari   maktabdan   tashqari
ta’lim   muassasalari   hisoblanadi.Bolalarning   ehtiyojlarini
qanoatlantirish,   bo‘sh   vaqti   va   dam   olishini   tashkil   etish   uchun   davlat
organlari,   nodavlat   notijorat   tashkilotlari,   shuningdek,   tijorat tashkilotlari   madaniy-estetik,   ilmiy,   texnikaviy,   sport
yo‘nalishidagi   maktabdan   tashqari   ta’lim   tashkilotlarini   tashkil   etishi
mumkin.Maktabdan tashqari ta’lim bolalarga uzluksiz ta’lim berishning
tarkibiy qismi sifatida ularning iste’dodi va qobiliyatini rivojlantirishga,
ma’naviy ehtiyojlarini qanoatlantirishga qaratilgan. Maktabdan tashqari
ta’lim berish tartibi ta’lim sohasidagi vakolatli davlat boshqaruvi organi
tomonidan belgilanadi.Maktabdan tashqari ta’lim tashkilotlari jumlasiga
bolalar,   o‘smirlar   ijodiyoti   saroylari,   uylari,   klublari   va   “Barkamol
avlod”   bolalar   maktablari,   bolalar-o‘smirlar   sport   maktablari,   bolalar
musiqa   va   san’at   maktablari,   studiyalar,   axborot-kutubxona   hamda
sog‘lomlashtirish   muassasalari   kiradi.“Barkamol   avlod”   maktablarida
o‘quvchilar   qiziqishi   va   talabiga   ko‘ra   “STEAM   –   ta’lim”   (Science   –
tabiiy   fanlar,   Technology   –   texnologiyalar,   Engineering   –
muhandislik,   Art   –   san’at,   Mathematics   –   matematika)   dasturi   joriy
etilgan.   Maktabdan   tashqari   ishlar   bolalarning   yoshi   va   qiziqishlarini
hisobga   olgan   holda,   ularni   ihtiyoriy   ravishda,   aktiv   va   mustaqil
qatnashishlari sharoitida tashkil qilinadi.
Rayon, shahar, o‘lka va respublika hamda maktab o‘quvchilari saroylari
va   uylari   –   ancha   keng   tarqalgan   maktabdan   tashqari   muassasalardir.
Ular   xalq   maorifi   organlari   rahbarligi   ostida   ishlaydilar.Maktabdan
tashqari mussasa bolalar kutubxonasining ishi diqqatga sazovor. Bolalar
kutubxonalari maktablarning I-VIII sinflari o‘quvchilariga, shuningdek,
maktabgacha   tarbiya   yoshidagi   kitob   o‘qiy   oladigan   bolalarga   xizmat
ko‘rsatadi. Kutubxonaning butun ishi bolalarga yaxshi tarbiya berishga,
fan   asoslarini   o‘rganishda   o‘quvchilarga   yordamlashishga,   bolalarda
o‘qish   madaniyatini   tarbiyalashga,   mustaqil   ravishda   bilim   olish
malakalarini   hosil   qilish   va   mustahkamlashga   qaratilgan.Ko‘pgina
maktabdan   tashqari   muassasalarning   ishlari   misolida,   maktabdan
tashqari   muassasalar   o‘quvchilar   bilan   olib   boriladigan   t’lim-tarbiya
ishida   maktab   va   oilaga   jiddiy   yordam   bermoqdalar   degan   xulosaga
kelish mumkin. O‘qituvchi muayyan aholi yashaydigan joyda maktabda
qanday   muassasalar   borligini   bilib,   ular   bilan   hamkorlikda   qilinadigan
ishni yo‘lga qo‘yadi, o‘quvchilarning qiziqishlarini hisobga olgan holda,
ularni   to‘garaklarga   yo‘llaydi.   Maktab   bolalalari   bilan   olib   boriladigan
tarbiyaviy   ishni   rejalashtirishda   maktabdan   tashqari   muassasalardan
olishi   mumkin   bo‘lgan   yordamni   ham   nazarda   tutadi.   Maktabning tarbiyaviy   ish   rejasini   bolalar   muassasalarining   rejasiga   moslashtirish
zarur.   Maktab   tarbiyaviy   ish   rejasini   o‘quvchilar   bilan   sinfdan   va
maktabdan tashqarida olib boriladigan ishlarning forma va metodlarini,
ularni   oqilona   yo‘lga   qo‘yishni   o‘z   ichiga   oladi.Sinfdan   va   maktabdan
tashqari   ishlar   tashkilotchisi,   maktab   tarbiyaviy   ishining   umumiy
rejasini   tuzadi   hamda   o‘quvchilarga   har   tomonlama   tarbiya   berishda
maktab o‘qituvchilari, maktabdan tashqari muassasalar hamda maktabni
otaliqqa olgan tashkilotlarning ishlarini bir-biriga muvofiqlashtiradi.
Ma’lumki, «iqtisod» so‘zining ma’nosi keng bo‘lib, chuqur mazmunga
ega.   Ko‘p   urindi   bu   so‘z   xalq   ichida   «tejamkorlik»   so‘zining   sinomini
sifatida  qo‘llaniladi.  Tejamkorlik  haqida  so‘z  ketganda  isrofgarchilikka
yo‘l qo‘ymaslikki tushunamiz.«Iqtisod» tushunchasiga, mashhur o‘zbek
muayamini Abdulla Avloniy quyidagicha ta’rif beradi: «Iqtisod deb pul
va mol kabi na’matlarning qadrini bilmakka aytilur.Mol qadrini biluvchi
kishilar   o‘rinsiz   yerga   bir   tiyin   sarf   qilmas,   o‘rni   kelganda,   so‘mni
ayamas.   Sahovatning   ziddi   bahillik   o‘ldig‘i   kabi   iqtisodning   ziddi
isrovdur. Alloh. Taolo isrof qiluvchilarni suymas».Ota-bobolarimizning
o‘z   farzandlarini   tejamkor   bo‘lishga   undaganlarini   xalq   og‘zaki   ijodi
misolida   ham   ko‘rishimiz   mumkin.   Masalan,   tejamkorlik   mavzui   xalq
maqollarida   ham   o‘z   aksini   topgan.   Zero,   bu   maqollar   yuz   yillar
davomida   avloddan-avlodga   o‘tib,   xalqning   dilida   saqlanib
kelgan.Maqollar   kishilarning   tarixiy   tajribasi   sifatida   ko‘pgina
sinovlardan   o‘tib   shakllanadi   va   chuqur   ma’no   kasb   etadi.   Mana
ularning   ayrimlari:   «Tejagan-birga   birni   qo‘shar,   tejamagan   birini   ham
boy berar», «Pul topish uchun kuch-quvvat kerak, tejash uchun-fahmu-
farosat»,   «O‘zingnikini   bir   bor   tejasang,   xalqnikini   ming   bor   teja»,
«Tejamligu   rasomadlik-aka-uka,   to‘g‘riligu   halollik-opa-singil»,
«Tejamkor-olqish olar, isrofgar koyishga qolar» va hokazo.Hattoki, ota-
onalarimiz   tejamkorlik   ruhida   tarbiyalash   vazifasiga   farzandlarining
baxtli-saodatli   bo‘lishning   bir   sharti,   axloqiy   tarbiyaning   bir   ko‘rinishi
sifatida   qaraganlar.Bozor   iqtisodiyotining   maqsadi   jamiyatning   barcha
a’zolarini,   jumladan,   ota-onalarni,   ularning   farzandlarini   amaliy   hisob-
kitobga   va   oqilona   omilkorlikka   o‘rgatishdan   iborat.   Zotan,   pul   ham
shaxsni tarbiyalaydi. Uni mensimaslik ikki tomonlama xatolarni keltirib
chiqarishi   mumkin.   Uning   bir   tomoni,   bolani   oilaning   moddiy
qiyinchiliklarini   bilishni   istamaslik   odati   paydo   bo‘ladi   va   u tekinxo‘rlikka   o‘rganadi.   Ikkinchi   tomoni,   pulga   xirs   qo‘yish,
ochko‘zlik,   xudbinlik,   xasislik   kabi   illatlarni   keltirib
chiqaradi.Ma’lumki,   azaldan   ota-onalarimiz   bolalarni   xo‘jalik   ishlari
bilan   tanishtirib,   oilaning   kirim   va   chiqim   ishlarini   ularga   o‘rgatib
kelishgan.   Shu   tarzda,   bolada   oilaning   moddiy   ahvoli   xasida   tasavvur
hosil bo‘lishiga e’tibor berilgan.Hozirgi zamonda butun dunyoda ko‘zga
tashlayotgan   oziq-ovqat,   ichimlik   suvi,   foydali   qazilmalar   va   shu   kabi
zaxiralarning kamayib borayotganligi, shuningdek, ahvoli sonining ortib
ketayotganligi   qator   muammolarni   keltirib   chiqarayotganligi
tejamkorlik,   ishbilarmonlik,   omilkorlik   kabi   qadriyatlarning
umuminsoniy,   umumbashariy   ahamiyatini   zarurligini   ko‘rsatib
bermoqda.Demak,   tejamkorlik   ishbilarmonlikni   bir   ko‘rinishi   sifatida
qadriyat   hisoblanib   kelingan   va   u   ma’naviy-axloqiy   mazmunga   egadir.
Bu   tushunchani   bola   ongiga   singdirib   borish   ota-onaning   vazifasini
bo‘lib,   uni   bajarish   faqat   shaxsiy   ish   bo‘lmasdan,   balki   ijtimoiy
ahamiyatiga molik hodisadir. Chunki, bola o‘zida tejamkorlik tuyg‘usini
shakllantira   borib,   faqat   o‘z   mehnatini   va   o‘zgalar   mehnatini   qadriga
yetadigan bo‘ladi. Buni anglab yetish bolada o‘zi, ota-onasi va jamiyat
yaratgan boyliklarni qadriga yetish, ularni asrab-avaylash ko‘nikmasi va
malakasi   paydo   bo‘la   boshlaydi.Ota-onalar   bolalarining   kelajagini
o‘ylab,   ularni   ilk   yoshlaridan   mehnatga   solib   chiniqtirib   boradilar.
To‘g‘ri tarbiyaning eng ta’sirni, eng samarali usuli ham shu mehnatdir.
Ota-onalar   bolalarining   mehnatiga   hamma   vaqt   ham   muhtoj
bo‘lavermaydilar,   lekin   bolani   yoshligidan   ishga   o‘rgatish,   mehnatga
ko‘niktirish   zimmalaridagi   burch   ekanligidan   shunday   yo‘l
tutadilarMa’lumki,   har   bir   oilaning   o‘z   xo‘jaligi   bo‘ladi   va   u   o‘z
xo‘jaligini   sof,   halol   mehnati   bilan   quradi:   bu   xo‘jalik   daromadi   oila
a’zolarining   qandaydir   doimiy   fonda   olib   turishlari   orqasidan   emas,
balki   ish   haqining   oshuvi   va   oila   harajatlaridan   orttirib,   tejab   qolish
tufayli   ko‘payadi.Bizdagi   oila   xo‘jaligi   ro‘zg‘or   uchun   kerakli   bo‘lgan
buyumlardan, ashyo va jihozlardan iboratdir. Oila davlatmand bo‘lsa, bu
hol oila a’zolari yaxshi va baxtli kechirayotganini, iste’mol buyumlarini
ko‘proq kelayotganini, o‘z ehtiyojlarini ko‘proq xarid kelayotganini, o‘z
ehtiyojlarini   ko‘proq   qanoatlantirayotganini   bildiradi.Har   bir   oila   o‘z
xo‘jaligini   tuzatib   olish   yo‘li   bilan   turmushini   yaxshilashga   urinadi.
Oilaning   davlatmand   bo‘lishi   ko‘proq   butun   mamlakat   erishgan
muvaffaqiyatlarga   uning   iqtisodiyot   va   madaniyat   sohasidagi yutuqlariga   bog‘liq   bo‘ladi.   oilada   bolalarni   tejamkorlik   ruhida
tarbiyalashga   qanchalik   ko‘p   e’tibor   berilsa,   ular   xalqqa   ham,   ota-
onalariga   ham   o‘zlariga   ham   shuncha   ko‘p   foyda   yetkazadilar.Har   bir
bola   oilaning   tenghuquqli   a’zosidir.   Demak,   u   oila   xo‘jaligining
ishtirokchisidir.   Shu   bilan   birga,   bolalarimizni   faqat   oila   xo‘jaligini
yuritishga   qobiliyatli   kishilar   qilib   tarbiyalabgina   qolmay,   shuningdek
butun   jamiyat   xo‘jaligini   ham   tejab-tergan   yuritadigan   sadoqatli
fuqarolar   qilib   tarbiya   qilmog‘imiz   lozim.Barcha   ota-onalar   bunday
tarbiya   maqsadlari   to‘g‘risida   o‘zlarida   ravshan   tushuncha   hosil   qilib,
bu   bilan   o‘z   tarbiya   yo‘sinlarini   doimiy   ishga   solib   va   tekshirib
borishlari   zarur.Ko‘pincha   ota-onalar   bolalarining   hamma   narsani
muhayyo   bo‘lishi,   ya’ni   yaxshi   yeb-ichishi,   yaxshi   kiyinishi,   katta
bo‘lganda   uy-joyli   bo‘lishi   haqida   o‘ylaydilar.   Bularning   hammasini
farzandlariga   cheksiz   mehribonliklaridan   va   ularni   behad
sevganliklaridan   qiladilar.   Bolalarini   deb   o‘zlarining   eng   zarur
ehtiyojlarini   qondirishni   ham   chetga   surib   qo‘yyadilar,   lekin   buni   bola
esiga   ham   keltirmaydi   va   hatto   sekin-asta   o‘zini   hammadan   ortiq,
mening   istagim   ota-onam   uchun   qonun,   deb   o‘ylashga   odatlanadi.Bu
tarbiyaning   noto‘g‘ri   va   zararli   yo‘li   bo‘lib,   bundan   ota-onalarning
o‘zlari   ko‘proq   zahmat   chekadilar.   Bizningcha,   ota-onalar   o‘z
farzandlarini   mehnatsevar   va   tejamkor   qilib   tarbiyalash   uchun
quyidagilarga   amal   qilishlari   kerak.Bola   o‘z   ota   onasining   qaerda
ishlashini   va   nima   ishlab   chiqarishini,   bu   ishlab-chiqarishning   butun
jamiyat   uchun   qanday   ahamiyati   borligini   bilishi   kerak.Umuman,   bola
ota-onasi   ishlab,   topib   keltiradigan   daromadning   katta   va   foydali
ijtimoiy   mehnat   evaziga   olinadigan   ish   haqi   ekanini   mumkin   qadar
ertaroq yaxshi tushunishi lozim.bolani oila byudjeti bilanmumkin qadar
ertaroq   tanishtirish   lozim.   u   otasi   va   onasining   qancha   maosh   olishini
bilishi   kerak.   Bola   ota   yoki   onasining   nimaga   muhtoj   ekanligini,   bu
muhtojlikning   qanchalik   zarurligini   bilishi   zarur,   u   oilaning   boshqa
a’zolari   ehtiyojini   yaxshiroq   qondirish   uchun   o‘zining   ba’zi
ehtiyojlaridan vaqtincha kechishga odatlanishi kerak. Oilaning umumiy
ehtiyojiga   doir   masalalarini   muhokama   qilishga   bolani   ko‘proq   jalb
qilish lozim.
Agar   oilaning   moddiy   sharoiti   juda   yaxshi   bo‘lsa,   bolaning   o‘z
tengdoshlari   oldida   bunday   yaxshi   sharoit   bilan   g‘ururlanish   va maqtanishga   odatlantirmaslik   kerak.   Bola   oilaning   boyligidan   o‘zgalar
oldida   gerdayishga   hech   qanday   asos   yo‘qligini   tushunish   zarur.Ota-
onalar   bolalarining   halol,   rostgo‘y   va   sofdillikka   odatlanib   borishlarini
diqqat bilan kuzatib borishlari kerak. Ular hech narsani boladan atayin
yashirmasliklari   va   shu   bilan   birga   uning   ko‘z   o‘ngida   yotgan   bo‘lsa
ham, so‘roqsiz olmaslikka o‘rgatishlari zarur. Havas keltiradigan har xil
narsalarni atayin bolaning ko‘z o‘ngicha qo‘yib, uni ana shu narsalarga
beparvolik   bilan,   suhlik   qilmay   qarashga   o‘rgatish   lozim.Oilada
tejaskorlik va xtiyotkorlik tarbiyasini to‘g‘ri tashkil etib eskirib qolgan
narsalarni   yaxshilab   ta’mir   qilib,   yangisini   sotib   olish   vaqtini   cho‘zish
va   shu   yo‘l   bilan   ota-onalar   yoki   oilaning   boshqa   a’zolari   topgan
pulning   ma’lum   qismini   tejab   qolish   bolani   juda   kichik   yoshligidan
boshlab   xo‘jaligini   yaxshi   yuritmoqchi   bo‘lgan   kishi   ro‘zg‘orda   qaysi
narsaning   eskira   boshlanganini   avvalroq   payqashi,   ro‘zg‘or
buyumlarining   juda   eskirib   qolishiga   yo‘l   qo‘ymasligi,   ularni   o‘z
vaqtida   tuzattirish,   bozorda   yoki   do‘konda   tasodifan   ko‘rib   qolgan
narsasini sotib olavermay, balki haqiqatdan kerak bo‘lgan narsani sotib
olishi maqsadga muvofiqdir. Bolalarga ham shu odatni singdirib borish
kerak.Bola   faqat   o‘z   xonadonidagi   buyumlarinigina   ehtiyot   qilib
qolmay,   balki   boshqa   kishilarning   buyumlarini   ayniqsa,   ko‘pchilik
foydalanadigan   buyumlarni   ham   ehtiyot   qiladigan   bo‘lishi   lozimTejab-
tergab ish ko‘rish odatlarini bolada mumkin qadar ertaroq tarbiyalamoq
kerak.   Odat   mashq   qilish   bilan   hosil   bo‘ladi.   shu   yo‘l   bilan   bolada
buyumlarni   tejab-tergab   turish   istagini   doimo   rag‘batlantirib   turish
kerak.Pulni   tejab-tergan   sarflash   ayniqsa   muhimdir.   bunday
harajatlarning   ro‘yxati   bolaning   yoshiga   va   oilaning   qurbiga   qarab
turlicha   bo‘lishi   mumkin.   Deylik,   10   yashar   bola   uchun   taxminan
quyidagicha   ro‘yxat   tuzsa   bo‘ladi:   daftar,   kitob   sotib   olish,   yo‘l   kira,
butun   oila   uchun   non,   sut,   saryog‘,   sovun   sotib   olish,   uning   o‘zi   va
ukasiga   ruchka   olish…   bola   katta   bo‘lgan   sari,   bunday   harajatlar
ro‘yxati   ancha   ma’suliyatliroq   va   murakkabroq   bo‘la   borishi
lozim.Oilada   ota-onalar   o‘z   farzandlarining   mehnatsevar,   tejamkor   va
ehtiyotkor   kishilar   bo‘lib   yetishishlarida   o‘zlari   namuna   bo‘lishlari
kerak. Bu tarbiya ishlari uchun juda muhim omillardan sanaladi.
Oila byudjeti va xo‘jaligi . Bizning   mavzuni   o‘rganishda   oila   byudjeti   va   xo‘jaligi,   uni
rejalashtirish,   ota-ona,   bolalar   o‘rtasida   ishlarning   taqsimlanishi   va
oilaning   iqtisodiy   manbai   xususida   fikr   yuritilib,   o‘quvchilarda   oila
byudjetining   daromadi   va   harajati,   oila   xo‘jaligini   boshqarish   kabi
tushunchalar   shakllantiriladi.O‘qituvchi   darsning   tashkiliy   qismidan
keyin quyidagi ikki lavhani ikki o‘quvchiga o‘qitadi.
“BARKAMOL AVLOD” BILAN YURT KELAJAGI SARI
        “Barkamol   avlod”   bolalar   maktablari   ish   faoliyati   davomida   ming-minglab
o‘quvchi   yoshlarning   o‘z   qiziqishlariga   ko‘ra   kasb-xunarga   yo‘naltirib,   hayotda
to‘g‘ri yo‘lini topishida ko‘mak berib kelmoqda.Dastavval 2011-yilda “Barkamol
avlod”   markazlari   O‘zbekiston   Respublikasi   vazirlar   mahkamasining   2011-yil
28-fevraldagi Maktabdan tashqari ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora-
tadbirlari   to‘g‘risidagi   50-sonli   Qarori   hamda   2011-yil   11-maydagi   “Barkamol
avlod”   markazlari   to‘g‘risidagi   nizom,   130-son   qarorga   ilova   asosida   tashkil
etilgan.   “Barkamol   avlod”   markazlari   3   ta   yo‘nalishda   (Badiiy   ijodiyot,   texnik
ijodiyot  hamda  o‘lkashunoslik  va ekalogiya)  o‘z faoliyatni  olib  borgan. 2019-yil
30-sentabrdagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentinig 4467-sonli qarori   asosida
“Barkamol   avlod”   markazlari   tugatilib   2020-yil   mart   oyida   O‘zbekiston
Respublikasi   Xalq  ta’limi  vazirligi   tasarrufidagi  texnik   ijodiyot,   badiiy  ijodiyot,
o‘lkashunoslik   va   ekologiya   bo‘yicha   “Barkamol   avlod”   respublika   bolalar
markazlari   negizida   “Barkamol   avlod”   bolalar   maktablari   tashkil   etilgan.
Shundan   so‘ng,   “Barkamol   avlod”   bolalar   maktabi   2021-yil   27-maydagi
O‘zbekiston   Respublikasi   Vazirlar   mahkamasining     Maktabdan   tashqari   ta’lim
tizimini   takomillashtirishning   qo‘shma   chora   tadbirlari   to‘g‘risidagi   331-sonli
qarori   bilan “Barkamol avlod” bolalar maktablari to‘g‘risidagi nizom asosida o‘z
ish faoliyatini boshladi va 7-yo‘nalish 65 nomdagi to‘garaklar faoliyatini yo‘lga
qo‘ydi.   Ushbu   yo‘nalishlarda     Madaniyat   va   san’at   (11   nomdagi   to‘garak),
Texnika konstruktorlik va modellashtirish (17 nomdagi to‘gark), Jimoniy tarbiya
va   sport   (4   nomdagi   to‘garak),   Hunarmandchilik   va   qo‘l   mehnati   (14   nomdagi
to‘garak), Turizm va ekologiya (9 nomdagi to‘garak), Oliy ta’lim muassasalari va
maktabga   tayyorlov   va   Xorijiy   til   yo‘nalishlarida   to‘garaklar   tashkil   etilib,
kelajak   avlodning   komil   inson   bo‘lib   shakllanishiga   xizmat   qilib
kelmoqda.Jumladan,   “Barkamol   avlod”   respublika   bolalar   maktabi   AKFA
Universiteti,   Hunarmand   uyushmasi,   “Sharq   ayoli”   Xalqaro   xotin   qizlar   jamoat
fondi,   O‘zbekiston   Respublikasi   Badiiy   akademiyasi   va   boshqa   bir   qancha
nufuzli   tashkilotlar   bilan   hamkorlik   Memorandumlar   imzolandi.   Bu   albatta
quvonarli hol. Joriy yilda “Barkamol avlod” bolalar maktablari to‘garak a’zolari
bir   qancha   Xalqaro   tanlovlarda   ishtirok   etishib   yuqori   natijalarni   qo‘lga   kiritib
kelishmoqda.   Biz   ishonamiz-ki   “Barkamol   avlod”   bolalari   har   javhada   ilg‘or,
intiluvchan   va o‘z  kuch  qudratiga  ishonadigan   yoshlar  bo‘lib   maqsad  sari  olg‘a qadam tashlaydi. Vatanimizning buyuk kelajagiga, “Barkamol avlod” bolalari o‘z
xissasini   qo‘shadi   va   dovrug‘ini   dunyoga   tanitadigan   yetakchi   yoshlar   qatorida
albatta bo‘ladi.
Barkamol avlod markazlari
      Markaz   6   yoshdan   18   yoshgacha   bo‘lgan   bolalarga   ularning   har
tomonlama kamol topishlari va bo‘sh vaqtlarini mazmunli o‘tkazishlari
uchun   keng   imkoniyatlar   yaratadi. Markaz   alohida
binoda   yoki   umumta’lim   maktablari   binolarining   alohida   o‘quv
bloklarida  alohida  kirish  joyi  bilan  ta’minlangan  va  maktabdagi  o‘qish
jarayoniga   xalaqit   bermaydigan   holda   tashkil   qilinadi   hamda   mustaqil
ravishda   faoliyat   ko‘rsatadi .   Markazda   texnik,   badiiy   ijodiyot,
o‘lkashunoslik va ekologiya yo‘nalishlaridagi to‘garaklar tashkil etiladi.
Markazda   o‘qish   istagini   bildirgan   bolalar   ularning   ota-onalari   bilan
tuzilgan   shartnomaga asosan qabul qilinadi .
Maktabdan tashqari ta`limda marketing faoliyati.
      Annotatsiya.   Maktabdan   tashqari   ta'lim   muassasalariga   bolalar   va
o'smirlar   bilan   maktabdan   tashqari   ishlarni   olib   boruvchi   ijtimoiy-
tashkiliy  va   instruktiv-metodik  muassasalar  kiradi.   Maktabdan  tashqari
ta'lim   muassasalari   maktab   bilan   yaqindan   bog'lanib   ish   yuritadi,   ular
bolalar   va   o'smirlar   ijod   saroylar,   klublar   va   markazlar,   bolalar   va
o'smirlar   sport   maktablari,   san'at   maktablari,   musiqa   maktablari,
studiyalar,   kutubxonalar,   sog'lomlashtirish   muassasalari   va
boshqalardan iborat.
Kalit so'zlar: maktab, ta'lim, marketing.
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining "Maktabdan tashqari
ta'lim   tizimini   takomillashtirishning   qo'shimcha   chora-tadbirlari
to'g'risida"gi  qarorida xalq ta'limi sohasidagi maktabdan tashqari ta'lim
tizimining   huquqiy   va   tashkiliy   asoslarini   takomillashtirish,   yoshlar
ta'lim-tarbiyasi   uchun   qo'shimcha   sharoitlar   yaratishga   qaratilgan
kompleks   chora-tadbirlarni   o'z   ichiga   olgan   beshta   tashabbusni
amaliyotga tatbiq etish masalalari ilgari surilgan.
Unga   ko'ra   «Barkamol   avlod»   respublika   bolalar   maktabi,
Qoraqalpog'iston   Respublikasi,   viloyatlar   va   Toshkent   shahar, shuningdek,   tuman   (shahar)   «Barkamol   avlod»   bolalar   maktablari,
Respublika   «Bolalar   kutubxonasi»,   Qoraqalpog'iston   Respublikasi,
viloyatlar va Toshkent shahar «bolalar kutubxonalari»ni yuqori malakali
mutaxassislar,   to'garak   rahbarlari,   kutubxonachilari,   instruktor-
uslubchilari,   uslubchilar   bilan   ta'minlash   choralarini   ko'rish   vazifalari
belgilab berilgan.
Bu borada maktabdan tashqari ta'lim xizmatlari marketingini joriy etish
va undan foydalanish muammosini ko'rib chiqishning dolzarbligi dunyo
bo'yicha   maktabdan   tashqari   ta'lim   tizimini   rivojlantirishning
zamonaviy tendensiyalari bilan bog'liq.
Marketing   so'zi   XX   asrning   90-yillarida   paydo   bo'lgan   bo'lib,   "bozor"
degan ma'noni anglatadi va bir nechta ma'nolarga ega:
-   marketing   (inglizcha   marketing,   market   -   bozor),   iqtisodiy   qarorlar
qabul   qilish   uchun   bozorda   sodir   bo'layotgan   jarayonlarni   diqqat   bilan
ko'rib   chiqishni   o'z   ichiga   olgan   korxonaning   boshqaruv   tizimlaridan
biri;   uning   maqsadi   -   ishlab   chiqarishni   ijtimoiy   talabga,   bozor
talablariga   moslashtirish   uchun   shart-sharoitlar   yaratish,   maksimal
foyda   olish   maqsadida   bozorni   o'rganish,   sotishni   faollashtirish,
tovarlarning   raqobatbardoshligini   oshirish   bo'yicha   tashkiliy-texnik
chora-tadbirlar tizimini ishlab chiqishdan iborat.
Marketingning   quyidagi   turlari   mavjud:   global,   tabaqalashtirilgan,
integrasiyalashgan,   interfaol,   ommaviy,   ko'p   bosqichli   (tarmoqli),
tabaqalanmagan,   onlayn,   operativ,   internet   -marketing,   katalogli
marketingi,   to'g'ridan-to'g'ri,   to'g'ridan-to'g'ri   integrasiyalashgan,
to'g'ridan-to'g'ri pochta orqali, ijtimoiy, strategik, televizion.
Maktabdan tashqari ta'limda marketing faoliyatini joriy etish bolalar va
ularning   ota   -onalari   hamda   baktabdan   tashqari   ta'lim   muassasalari
xodimlarining   ehtiyojlarini   qondirishga   qaratilgan   talabni   o'rganish   va
aholini   yuqori   sifatli   ta'lim   xizmatlari   bilan   ta'minlashga   qaratilgan
faoliyatdir.
Moddiy mahsulot ishlab chiqarishdan farqli o'laroq, maktabdan tashqari
ta'lim   xizmati   o'ziga   xos   xususiyatlarga   ega   bo'lib,   u   talab   va   takliflar
asosida   o'ziga   xos   qonuniyatlarga   amalYANGILANAYOTGAN
O'ZBEKISTON TARAQQIYOTIDA IQTISODIY FANLARNI O'QITISHNING DOLZARB MASALALARI RESPUBLIKA ILMIY-
AMALIY KONFERENSIYASI
qiladi.   Shuning   uchun   maktabdan   tashqari   ta'limda   marketing   faoliyati
yoshlarga ta'lim va tarbiya berishda bir qator xizmatlar ko'rsatish orqali
jamiyatning   maktabdan   tashqari   ta'limga   bo'lgan   talabini   qondirishga
qaratilgan boshqaruv faoliyatini o'z ichiga oladi.
Bugungi   kunga   kelib,   maktabdan   tashqari   ta'lim   xizmatlarini
ko'rsatishning   turli   shakllari   mavjud:   har   xil   turdagi   to'garaklar,
kutubxonalar,   bolalar   ta'lim   markazlari,   sport   seksiyalari   va   boshqalar.
Shu   bilan   birga,   ta'lim   xizmatlari   bozorining   rivojlanishi   bilan   parallel
ravishda ular rivojlanib bormoqda.
Maktabdan   tashqari   ta'limda   marketing   faoliyatini   joriy   etish
o'quvchilarning   individual   ta'lim   ehtiyojlarini   sifatli   qondirish,
o'qituvchilarni   kasbiy   mahorati   va   ijodiy   salohiyatiga   ko'ra   tanlash,
guruhlarda   bolalar   sonining   kamligi,   o'qish   qulayligi,   ta'lim   da
sturlarining moslashuvchanligi bilan ajratib turadi.
Maktabdan tashqari ta'limda marketing faoliyatini joriy etish bolalar va
o'smirlar   sport   maktablari,   bolalar   musiqa   va   san'at   maktablari,
"Barkamol   avlod"   markazlari   hamda   bolalar   oromgohlarida   tashkil
etiladigan   ta'lim   jarayonlarining   qiziqarli   bo'lishini   ta'minlaydi.
Shuningdek   umumiy   o'rta   ta'lim   muassasalarida   o'quvchilar   uchun
tashkil etiladigan ta'lim -tarbiya jarayonlari bilan uzviylikni ta'minlash,
bolalar   ongiga   umuminsoniy   va   milliy   qadriyatlarni   singdirish,   ularda
mafkuraviy   immunitetni   shakllantirishga   qaratilgan   ma'naviy-ma'rifiy
chora-tadbirlar jarayonlarini takomillashtirishga erishiladi.
Maktabdan   tashqari   ta'limda   marketing   faoliyatini   joriy   etishda
jamoatchilik   fikrining   muntazam   ravishda   o'zgarib   turishini   e'tiborga
olgan   holda   tizimga   doimiy   o'zgartirishlar   kiritib   borishga   e'tibor
qaratish   kerak.   Shuningdek,   tizimni   rivojlantirishda   milliy   reklamaga
urg'u   berish,   veb   saytlarni   rivojlantirish,   yarmarkalar,   tanlovlar,
zamonaviy   texnologiyalar   ko'rgazmalarida   ishtirok   etish   muhim
omillardan hisoblanadi.
    Maktabdan keyingi hayot: oliy ta’lim yoki ish?  Zamonaviy   dunyo   bizga   kasbiy   tayyorgarlikka   qo'yiladigan   yuqori
talablar   shartlarini   talab   qilmoqda.   Har   bir   talaba   o'qishni   tugatgandan
keyin nimani tanlash kerak degan savolga duch keladi: oliy ma'lumotmi
yoki   ishmi?   Bu   savolga   javob   berish   uchun   siz   har   bir   variantning
barcha   ijobiy   va   salbiy   tomonlarini   tortishingiz   kerak.
  Bir qarashda ish yanada jozibali tanlovdek tuyulishi mumkin, chunki u
sizga   pul   ishlashni   boshlash   va   ota-onangizdan   mustaqil   bo'lish
imkoniyatini   beradi.   Ammo   shuni   unutmangki,   oliy   ma'lumotsiz   ish
odatda past maosh va cheklangan martaba istiqbollarini o'z ichiga oladi.
Bundan tashqari, bugungi dunyoda yuqori maoshli ishlarning aksariyati
oliy   ma'lumotni   talab   qiladi.
Boshqa tomondan, oliy ta'lim kasbiy va shaxsiy rivojlanish, shuningdek,
kelajakda   yaxshi   maoshli   ishga   joylashish   uchun   katta   imkoniyatlar
ochadi.   Bundan   tashqari,   ta'lim   turli   sohalardagi   muammolarni
muvaffaqiyatli hal qilish uchun zarur bo'lgan bilim va ko'nikmalarga ega
bo'lish   imkoniyatini   beradi,   bu   kelajakdagi   martabada   foydali   bo'lishi
mumkin.   Ammo shuni ta'kidlash kerakki, oliy ma'lumot olish har doim
ham   muvaffaqiyatli   martaba   kafolati   emas.   Ba'zi   bitiruvchilar   ish
tajribasi   yo'qligi   yoki   tegishli   malakaga   ega   bo'lmagani   uchun   o'qishni
tugatgandan   keyin   ish   topishda   qiynaladi.   Bunday   hollarda,   o'qishni
tugatgandan   so'ng   darhol   ish   boshlash   maqsadga   muvofiq   bo'lishi
mumkin.   Demak,   oliy   ta’lim   va   maktabdan   keyingi   ish   o‘rtasidagi
tanlov har bir insonning shaxsiy maqsadi va ehtiyojlariga bog‘liq. Ideal
holda, mehnat bozorida eng raqobatbardosh bo'lish uchun oliy ma'lumot
olishga   va   shu   bilan   birga   ish   tajribasiga   ega   bo'lishga   intilishi   kerak.
Biroq,   agar   oliy   ma'lumot   olish   imkoni   bo'lmasa,   ish   tanlash   va   shu
bilan birga kollej yoki tungi maktabda o'qishni davom ettirish mumkin.
  Har   holda,   maqsadlaringizga   erishish   uchun   reja   va   strategiyaga   ega
bo'lish muhimdir. Ba'zi yoshlar o'qish uchun pul topish uchun ishlashni
boshlashlari   va   tayyor   bo'lgach,   maktabga   qaytishlari   mumkin.
Boshqalar qimmatli ish tajribasiga ega bo'lish va o'z martabalarini quyi
darajadan   qurishni   boshlash   uchun   o'zlarining   kasbiy   qiziqishlari   bilan
bog'liq   ishlarni   tanlashlari   mumkin.
Shuni   ham   unutmaslik   kerakki,   maktabdan   keyingi   hayot   nafaqat   ish
yoki   o'qish,   balki   yangi   tanishlar   va   tajribalar   orttirish   imkoniyatidir.
Ikkala variant ham o'zlarining afzalliklari va kamchiliklariga ega, ammo
oxir-oqibat,   tanlov   faqat   har   bir   insonga   bog'liq. Xulosa   qilib   aytganda,   men   oliy   ma'lumot   va   ish   o'rta   maktabdan
keyingi   hayotning   ikkita   muhim   omili   ekanligiga   ishonaman.   Ularning
orasidagi   tanlov   har   bir   insonning   shaxsiy   maqsadlari   va   ehtiyojlariga
bog'liq bo'lib, maqsadlaringizga erishish uchun reja va strategiyaga ega
bo'lish   muhimdir.   Qaysi   yo'lni   tanlamasligingizdan   qat'iy   nazar,
maktabdan   keyingi   hayot   -   bu   kasbiy   va   shaxsiy   rivojlanish,
shuningdek,   kelajakdagi   martaba   uchun   foydali   bo'lgan   yangi   bilim   va
ko'nikmalarga ega bo'lish vaqti ekanligini hisobga olish kerak.
        Bakalavr   (lot.   baccalaria   –   vassalning   yer-mulki)   –   ko pʻ
mamlakatlardagi   dastlabki   ilmiy   daraja.   O rta   asrda   G arbiy   Yevropa	
ʻ ʻ
universitetlarida   ta limning   birinchi   bosqichini   tugallagan   talabalarga	
ʼ
berilgan.   O zbekistonda   "Ta lim   to g risida"gi   qonun   va   "Kadrlar	
ʻ ʼ ʻ ʻ
tayyorlash milliy dasturi" (1997) ga muvofiq universitet va boshqa oliy
o quv   yurtlarining   1bosqichi   –   bakalavriatni   tugatganlarga   B.   darajasi	
ʻ
beriladi hamda davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi, kasb-hunar
faoliyati   bilan   shug ullanish   huquqini   beradigan   diplom   topshiriladi.	
ʻ
Ba zi   xorijiy   mamlakatlar   (mas,   Fransiya)da   o rta   ma lumotga   ega	
ʼ ʻ ʼ
bo lib, oliy o quv yurtiga kirib o qish huquqiga ega bo lgan shaxs ham
ʻ ʻ ʻ ʻ
B. deb ataladi.
      Magistratura   (lot. magistratus — boshliq) — 1) Qad. Rimda davlat
lavozimi;   2)   ayrim   davlatlarda   sud   mahkamalari   tizimi;   3)   ko p	
ʻ
davlatlarda   oliy   ta lim   bosqichi;   4)   O zbekistonda   aniq   mutaxassislik	
ʼ ʻ
bo yicha   fundamental   va   amaliy   bilim   beradigan,   bakalavriat   negizida	
ʻ
ta lim   muddati   kamida   2   yil   davom   etadigan   oliy   ta lim.   Magistrlik
ʼ ʼ
dasturini   tugallab,   ilmiy   yoki   ilmiy   texnikaviy   mazmundagi   magistrlik
dissertatsiyasini himoya qilgandan so ng, bitiruvchilarga davlat malaka	
ʻ
attestatsiyasi   yakunlariga   ko ra   magistr   darajasi   berilib,   ularga   davlat	
ʻ
tomonidan tasdiqlangan namunadagi, kasbhunar va ilmiy faoliyat bilan
shug ullanish   huquqini   beradigan   diplom   topshiriladi.   O zRda   M.ni	
ʻ ʻ
birinchi marta 2001-yil 1828 kishi bitirib chiqdi.
Aspirantura   ( lotincha :   aspirans   (aspirantis) )	
 –	 	uzluksiz	 ta’lim
tizimining	
 tarkibiy	 qismi,	 oliy	 malakali	 ilmiy	 va	 ilmiy-pedagog
kadrlar	
 	( fan	 	nomzodlari )	 	tayyorlash	 	shak-
li.   O zbekistonda	
ʻ   Aspirantura	 	1930-yillarda	 	tashkil	 	etilgan. Aspirantura O zbekiston	 Respublikasi	 Fan	 va	 texnika	 davlat	ʻ
komiteti	
 	hamda   O zbekiston	 	Respublikasi	 	Vazirlar	ʻ
Mahkamasi   huzuridagi   Oliy	
 attestatsiya	 komissiyasi   (OAK)	 bilan
kelishilgan	
 holda	 O zbekiston	 Fanlar	 Akademiyasi	 Hay’ati,	 vazirlik	ʻ
va	
 idoralar	 hay’atining	 qarori	 bilan	 ilmiy	 tadqiqot	 institutlari,	 oliy
o quv	
 yurtlari	 va	 boshqa	 ilmiy	 muassasa	 hamda	 tashkilotlarda	ʻ
tegishli	
 mutaxassisliklar	 bo yicha	 ochi-ladi.	 Aspirantura	 ishlab	ʻ
chiqarishdan	
 	ajralgan	 	va	 	ajralmagan	 	holda	 	tashkil	 	qilinadi.
Aspiranturada	
 ilmiy	 tadqiqot	 ishlari	 olib	 borish	 muddati	 ishlab
chiqarishdan	
 ajralgan	 holda	 3	 yil,	 ishlab	 chiqarishdan	 ajralmagan
holda	
 4	 yildan	 oshmasligi	 kerak.	 Aspiranturadan	 ajralgan	 holdagi
Aspiranturaga	
 30	 yoshgacha,	 ishlab	 chiqarishdan	 ajralmagan
holdagi	
 Aspiranturaga	 esa	 40	 yoshgacha	 bo lgan	 ilmiy	 hamda	ʻ
ilmiy-pedagogik	
 ishga	 layoqatli	 muta-xassis	 va   magistrlar   qabul
qilinadi.	
  Aspiranturaga	 	kiruvchilar	 	urnatilgan	 	tartibda	 	kirish
imtihonlarini	
 	topshiradilar.	 	Aspiranturadan	 	ajralgan	 	holdagi
Aspiranturaga	
 qabul	 qilinganlarga	 stipendiya	 to lanadi.	 Aspirantlar	ʻ
o z	
 ilmiy	 faoliyatlarini	 ilmiy	 tadqiqot	 instituti	 yoki	 oliy	 o quv	 yurti	 il-	ʻ ʻ
miy	
 kengashi	 tomonidan	 tasdiklangan	 ilmiy	 mavzu	 asosida
tuzilgan	
 	shaxsiy	 	ish	 	rejasiga	 	muvofiq	 	tashkil	 	etadilar.
Aspirantlarga	
 ularning	 ilmiy	 faoliyatlariga	 rahbarlik	 qilish	 uchun
fan	
 doktori	 va	 professorlardan	 ilmiy	 rahbarlar	 tayin-lanadi.	 Ba’zi
hollarda,	
 istisno	 tarzida,	 shu	 sohada	 ma’lum	 ilmiy	 muvaffaqiyatga
erishgan	
 hamda	 doktorlik	 dissertatsiyasi	 ustida	 ilmiy	 tadqiqot	 olib
borayotgan	
 katta	 ilmiy	 xodim	 yoki	 dotsent	 ilmiy	 unvoniga	 ega	 fan
nomzodlari	
 	ham	 	ilmiy	 	rahbarlikka	 	tayinlanishlari	 	mumkin.
Aspirantlar	
 dissertatsiya	 mavzulari	 bo yicha	 ilmiy	 izlanishlarini	ʻ
ilmiy	
 tadqiqot	 institutlari	 va	 oliy	 o quv	 yurtlarining	 laboratoriya,	ʻ
kafedra	
 va	 boshqalar	 ilmiy	 bo limlarida	 olib	 boradilar.	 Zaruriyat	ʻ
tug ilgan	
 	hollarda	 	ular	 	shar-tnoma	 	asosida	 	rivojlangan	ʻ
mamlakatlar	
 ilmiy	 markaz	 va	 oliy	 o quv	 yurtlariga	 yuborilishi	ʻ
mumkin.	
 	Aspirantlar	 	nom-zodlik	 	dis-sertatsiyalarini	 	ixtisos-
lashtirilgan	
 ilmiy	 kengashlarga	 himoya	 uchun	 taqdim	 etihdan
odsin	
 	OAK	 	tomonidan	 	belgilangan	 	nomzodlik	 	imtihon (minimum)larini topshirishlari	 zarur.	 Ilmiy	 va	 ilmiy-pedagog	 kadrlar
tayyor-lash	
 shakllaridan	 biri	 – idora	 ichida	 va	 idoralararo	 maqsadli
Aspirantura	
 	ham	 	mavjud.	 	Maqsadli	 	Aspiranturaga	 	tuzilgan
shartnoma	
 	asosida	 	muassasa	 	va	 	tashkilotlar	 	tomonidan
yuboriladigan	
 oliy	 ma’lumotli	 muta-xassislar	 va	 magistrlar	 tanlov
asosida	
 	qabul	 	qilinadi.	 	Aspirantura	 	asosan	 	akademik	 	va
malakaviy	
 imtihonlarni	 topshirish	 hamda	 ilmiy	 tadqiqot	 ishlari
natijalarini,	
 ya’ni	 nomzodlik	 dissertatsiyasini	 himoya	 qilish	 bilan
yakun-lanadi.  
Ma lumot	
ʼ   (pedagogikada)   —   shaxsning   o qish-o rganish   natijasida	ʻ ʻ
o zlashtirgan   bilim   ko nikmalari   hajmi,   yo nalishi   va   darajasi.	
ʻ ʻ ʻ
Ta limtarbiya   hamda   mustaqil   bilim   olish   jarayonida   olinadi.   M.
ʼ
insoning  ongli  faoliyati  jarayonida  o zlashtirib  boriladi.  Ushbu  jarayon	
ʻ
bolaning   fikrlash   qobiliyati   shakllanishidan   boshlab   dastlab   oilada,
so ngra uzluksiz ta lim tizimining turli bosqichlarida ta limtarbiya olish	
ʻ ʼ ʼ
davomida   amalga   oshiriladi.   Uzluksiz   ta lim   tizimining   har   bir	
ʼ
bosqichida   tegishli   ta lim   standartlari   hamda   o quv   das-turlari   bilan	
ʼ ʻ
belgilangan   hajm   va   yo nalishdagi   M.   o zlashtirib   boriladi.   M.ni	
ʻ ʻ
o zlashtirish jarayonini tashkil qilishning asosiy shakli ta lim va tarbiya	
ʻ ʼ
mashgulotlaridan iborat. Bunda M. oluvchini talaba, o quvchi, shogird,	
ʻ
bu   jarayonga   rahbarlik   qiluvchilarni   o qituvchi,   murabbiy,   ustoz   deb	
ʻ
nomlanadi. M. olish manbai darslik, qo llanma, qo shimcha adabiyotlar,
ʻ ʻ
atrof   muhitdagi   narsa   va   voqea-hodisalar,   M.   olish   vositasi   o quv	
ʻ
qurollari hamda mantiqiy tafakkur jarayonidan iborat. M. oila, bog cha,
ʻ
maktab,   akademik   litsey   yoki   kasbhunar   kolleji,   oliy   o quv   yurti,	
ʻ
maktabdan   tashqari   ta lim   muassasalari,   oliy   o quv   yurtidan   keyingi	
ʼ ʻ
ta lim shakllari — aspirantura, doktorantura hamda qayta tayyorlash va	
ʼ
malaka   oshirishda   o zlashtiriladi.Shaxsning   M.   darajasi   boshlang ich,	
ʻ ʻ
umumiy   o rta,   o rta   maxsus,   oliy   bo lishi   mumkin.   M.   umumiy   va	
ʻ ʻ ʻ
maxsus   M.ga   ajraladi.   Umumiy   M.   kelajakdagi   ixtisosi,   kasbidan   qat i	
ʼ
nazar, har bir kishi uchun zarur bo lgan bilim, malaka va ko nikmalarni	
ʻ ʻ
anglatadi.   Maxsus   M.   muayyan   mutaxassislikdagi   xodimning   kasbiga
oid   M.ni   bildiradi.   Umumiy   M.   maxsus   ma lumotning   zarur   negizidir.	
ʼ Maxsus   M.   oliy   (qarang   Oliy   ta limʼ ),   o rta   maxsus   va   kasb-hunar	ʻ
(qarang   O rta maxsus	
ʻ ,   kasb-hunar ta limi	ʼ )  
Doktorantura haqida
Oliy ta’limdan keyingi ta’lim   — doktorlik dissertatsiyasini tayyorlash
va himoya qilish maqsadida mutaxassislikni chuqur o‘rganishni va ilmiy
izlanishlar   olib   borishni   nazarda   tutadigan   tayanch   doktorantura,
doktorantura   va   mustaqil   izlanuvchanlik   asosida   ilmiy   darajaga   ega
ilmiy   va   ilmiy-pedagogik   kadrlar   tayyorlashni   ta’minlaydigan   ta’lim
turi;  
oliy   ta’limdan   keyingi   ta’lim   instituti   —   ilmiy   tashkilot   yoki   ta’lim
muassasalarida   tayanch   doktorantura,   doktorantura   yoki   mustaqil
izlanuvchilik   shakllaridagi   oliy   ta’limdan   keyingi   ta’limni   amalga
oshirish tizimi;
stajyor-tadqiqotchilik   —   ishlab   chiqarishdan   ajralgan   holda   tegishli
ixtisoslik   bo‘yicha   ilmiy   va   ilmiy-ijodiy   izlanishlarni   olib   borish   va
falsafa   doktori   (PhD)   ilmiy   darajasini   olish   uchun   izlanuvchini
tayyorlash shakli;
tayanch doktorantura   — falsafa doktori (Doctor of Philosophy (PhD)
ilmiy   darajasiga   da’vogar   izlanuvchilar   uchun   ishlab   chiqarishdan
ajralgan   holda   tashkil   etiladigan   oliy   malakali   ilmiy   va   ilmiy-pedagog
kadrlar ixtisosligi bo‘yicha oliy ta’limdan keyingi ta’lim shakli;
doktorantura   — fan doktori (Doctor of Science (DSc) ilmiy darajasiga
da’vogar izlanuvchilar uchun ishlab chiqarishdan ajralgan holda tashkil
etiladigan   oliy   malakali   ilmiy   va   ilmiy-pedagog   kadrlar   ixtisosligi
bo‘yicha oliy ta’limdan keyingi ta’lim shakli;
mustaqil izlanuvchilik   — falsafa doktori (Doctor of Philosophy (PhD)
yoki   fan   doktori   (Doctor   of   Science   (DSc)   ilmiy   darajalariga   da’vogar
izlanuvchilar   uchun   ishlab   chiqarishdan   ajralmagan   holda   tashkil
etiladigan   oliy   malakali   ilmiy   va   ilmiy-pedagog   kadrlar   ixtisosligi
bo‘yicha oliy ta’limdan keyingi ta’lim shakli;
stajyor-tadqiqotchi   —   ilmiy   tashkilot   yoki   ta’lim   muassasalariga
stajyor-tadqiqotchilikka belgilangan tartibda qabul qilingan shaxs; doktorant   —   ilmiy   tashkilot   yoki   ta’lim   muassasalariga   tayanch
doktorantura   yoki   doktoranturaga   belgilangan   tartibda   qabul   qilingan
shaxs;
mustaqil   izlanuvchi   —   ilmiy   tashkilot   yoki   ta’lim   muassasalariga
mustaqil izlanuvchilikka belgilangan tartibda qabul qilingan shaxs;
izlanuvchi   —   falsafa   doktori   (PhD)   yoki   fan   doktori   (DSc)   ilmiy
darajasini olish uchun doktorlik dissertatsiyasini tayyorlayotgan shaxs.
O‘zbekiston   Respublikasi   Innovatsion   rivojlanish   vazirligi   tomonidan
2019   yilda   oliy   ta’limdan   keyingi   ta’lim   tizimida   qabul   kvotalari
bo‘yicha   buyurtmalarni   shakllantirish,   hujjatlarni   topshirish   va
ro‘yxatga olish, faoliyat samaradorligi monitoringini olib borishni Oliy
ta’limdan keyingi ta’limni muvofiqlashtirishning yagona elektron tizimi
( phd.mininnovation.uz ) sinov tariqasida amalga oshirilmoqda.
Izlanuvchilarda   mavjud   muammo   va   qiyinchiliklarini   hal   etish
maqsadida:
-   vazirlik,   idoralar   va   OTM,   ilmiy   tashkilotlarning   mas’ul   xodimlari
orasida   tezkor   axborot   almashish   va   maslahat   berib   borish   maqsadida
telegram   guruh   (Doktorantura   online)   tashkil   qilindi   va   doimiy
maslahatlar berib borish yo‘lga qo‘yildi;
-   Oliy   ta’limdan   keyingi   ta’lim   institutiga   kirish   istagida   bo‘lganlar
uchun   t.me/doktoranturatalabgor   hamda   tizim   yuzasidan   taklif   va
mulohazalarga   t.me/test_phd   telegram   guruhlari   tashkil   qilindi   va
doktorantlarning savollariga faol ravishda javoblar berib borilmoqda.
 
Stajyor-tadqiqotchilik, 	tayanch	 	doktorantura,	 	mustaqil
izlanuvchilik	
 	(PhD)ga	 	o'qishga	 	talabgorlar	 	quyidagi
hujjatlarni	
 taqdim	 etadilar  
 Ariza
 Qisqacha   biografik   ma'lumot   (ma'lumotnoma   -   namuna   3.5   shakl
bo'yicha o'zbekcha va ruscha shaklda)  Mehnat   daftarchasining   belgilangan   tartibda   tasdiqlangan   nusxasi
(ishlayotgan talabgorlar uchun)
 Oliy   ta'lim   muassasasi   magistraturasi   diplomi   yoki   klinik
ordinaturani   tugatganligi   (tibbiyot   fanlari   uchun),   oliy   ma'lumot
(mutaxassislik dasturlari bo'yicha) to'g'risida diplom nusxasi
 Nashr   etilgan   ilmiy   ishlar   ro'yxati,   shuningdek   ularning   nusxalari
(kamida 1 ta maqola va 2 ta tezis)
 Ish joyidan tavsifnoma (Mustaqil izlanuvchilar uchun)
 Pasport nusxasi
 O'zbekiston   Respublikasi   Prezidenti   Davlat   stipendiyasi   hujjat
nusxasi (mavjud bo'lsa)
 Xorijiy tilni bilish darajasini belgilovchi CEFR tizimi bo‘yicha B2
(IELTS   6)   darajasidan   past   bo‘lmagan   amaldagi   milliy   yoki
xalqaro sertifikat (mavjud bo'lsa)
Barcha   hujjatlar   PDF   shaklida   tayyorlanib   Oliy   ta'limdan   keyingi
ta'limni   muvofiqlashtiruvchi   Yagona   elektron   tizimi   orqali   ro'yxatdan
o'tgan holda yuboriladi
Doktorantura, mustaqil	 izlanuvchilik	 (DSc)ga	 o'qishga	 talabgorlar
quyidagi	
 hujjatlarni	 taqdim	 etadilar
 Ariza
 Qisqacha   biografik   ma’lumot   (ma'lumotnoma,   namuna   bo'yicha
3.5 shakl, o'zbekcha va ruscha shaklda)
 Mehnat   daftarchasining   belgilangan   tartibda   tasdiqlangan   nusxasi
(ishlayotgan talabgorlar uchun)
 Oliy   ma’lumot,   fan   nomzodi   yoxud   falsafa   doktori   (PhD)   yoki
xorijiy   davlatlarda   unga   tenglashtirilgan   ilmiy   darajaga   ega
bo'lganligi to'g'risidagi diplom nusxasi
 Tadqiqot   mavzusi   bo'yicha   ilmiy   ma’ruza   va   fan   doktori   (DSc)
ilmiy   darajasini   olish   uchun   tayyorlangan   doktorlik   dissertatsiyasi
rejasining batafsil loyihasi
 Nashr   etilgan   ilmiy   ishlar   ro'yxati,   shuningdek   ularning   nusxalari
(kamida 3 ta maqola va 2 ta tezis)
 Ish joyidan tavsifnoma (Mustaqil izlanuvchilar uchun)
 Pasport nusxasi  Ilmiy   yutuqlari   (O'zbekiston   Respublikasi   Prezidenti   Davlat
stipendiyasi hujjat nusxasi)
Barcha   hujjatlar   PDF   shaklida   tayyorlanib   Oliy   ta'limdan   keyingi
ta'limni   muvofiqlashtiruvchi   Yagona   elektron   tizimi   orqali   ro'yxatdan
o'tgan holda yuboriladi. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2022-yil  28-yanvardagi  
“2022-2026-yillarga mo‘ljallangan O‘zbekistonning taraqqiyot 
strategiyasi to‘g‘risida”gi Farmoni
2.O‘zbekiston   Respublikasi   Vazirlar   Mahkamasining 
27.05.2021yildagi   331-son “Maktabdan tashqari ta’lim tizimini 
rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori
3.  Pudenko  T.I, “Ta’lim  klasterlarini  rivojlantirish  ta’limni  
boshqarishning  modeli sifatida”, Ta’limni boshqarish: nazariya va 
amaliyot 2014, 3 33.
4.  Farg‘ona  viloyat  “Barkamol  avlod”  bolalar  maktabi  tomonidan  
2023-yilning  5 oyligida amalga oshirilgan ishlar haqida 
ma’lumotnoma. Z.Yo‘ldoshev.
5.  M.U.  Badalova.  “Maktabdan  tashqari  ta’lim  tizimini  
takomillashtirishda  ta’lim klasterlarining roli”.  202

Maktabdan tashqari ta'lim . Reja: 1. Maktabdan tashqari ta lim muassasalari.ʼ 2. Barkamol avlod bolalar maktabi ustavi. 3. Maktabdan tashqari ta`limda marketing faoliyati. 4. Maktabdan keyingi hayot: oliy ta’lim yoki ish. 5.Adabiyotlar.

Maktabdan tashqari ta ʼ lim muassasalari. Maktabdan tashqari ta lim muassasalariʼ - bolalar va o smirlar bilan ʻ maktabdan tashqari ish olib boruvchi ijtimoiytashkiliy va instruktiv- metolik muassasalar. Maktab bilan yaqindan boglanib ish yuritadi. Maktabdan tashqari ta lim muassasalarit.m. ga bolalar, o smirlar ʼ ʻ ijoliyoti saroylari, uylari, klublari va markazlari, bolalar-o smirlar sport ʻ maktablari, san at maktablari, musiqa maktablari, studiyalar, ʼ kutubxonalar, soglomlashtirish muassasalari va boshqa muassasalar kiradi. Ular yil bo yi ishlayli. Bolalar va o smirlarning yakka tartiblagi ʻ ʻ ehtiyojlarini qondirish, ularning bo sh vaqti va dam olishini tashkil etish ʻ uchun davlat organlari. jamoat birlashmalari. shuningdek, bo!iqa yuridik va jismoniy shaxslar madaniy-estetik, ilmiy, texnikaviy, sport va boshqa yo nalishlarla Maktabdan tashqari ta lim muassasalarit.m.ni tashkil ʻ ʼ etishlari mumkin. Maktabdan tashqari ta lim muassasalarit.m.da ʼ umumiy o rta ta lim maktablarining barcha sinf o k,uvchilari o z ʻ ʼ ʻ ʻ ixtiyorlari bilan maktab o quv dasturidan tashqari qo shimcha fanlar, ʻ ʻ san at turlari, badiiy hunarmandchilik va boshqa kasb-hunar, sport ʼ turlarini o rganadilar. Maktabdan tashqari ta lim muassasalarit.m.da ʻ ʼ o quvchilar uchun turli yo nalishlar bo yicha to garak, klub, studiya, ʻ ʻ ʻ ʻ ansambl, guruh va shahrik. tashkil qilinadi. Maktabdan tashqari ta lim ʼ muassasalarit.m. O zbekiston Respublikasi Xalq ta limi vazirligi ʻ ʼ tomonidan tasdiqlangan me yoriy hujjatlarga muvofiq faoli-yat olib ʼ borali. O zbekistonda 621 Maktabdan tashqari ta lim muassasalarit.m. ʻ ʼ faoliyat ko rsatadi; ularda 200 dan ortiq maktabdan tashqari ta lim ʻ ʼ yo nalishi bo yicha 33 mingdan ziyod turli to garak, klub, seksiya, ʻ ʻ ʻ studiya, ansambl va boshqa ijodiy uyushmalar tashkil etilgan. 2002/2003 o quv yili boshida Maktabdan tashqari ta lim ʻ ʼ muassasalarit.m. da ta lim oluvchilar 715 ming o quvchini tashkil etdi. ʼ ʻ Maktabda o‘qib yurgan vaqtingizda to‘garaklar, sport seksiyalariga qatnashganmisiz? Buning uchun qayerga qatnagansiz, sport maktabigami? “Barkamol avlod” bolalar maktabigami yoki musiqa va san’at maktabigami? Ushbu ta’lim muassasalari maktabdan tashqari ta’lim muassasalari hisoblanadi.Bolalarning ehtiyojlarini qanoatlantirish, bo‘sh vaqti va dam olishini tashkil etish uchun davlat organlari, nodavlat notijorat tashkilotlari, shuningdek, tijorat

tashkilotlari madaniy-estetik, ilmiy, texnikaviy, sport yo‘nalishidagi maktabdan tashqari ta’lim tashkilotlarini tashkil etishi mumkin.Maktabdan tashqari ta’lim bolalarga uzluksiz ta’lim berishning tarkibiy qismi sifatida ularning iste’dodi va qobiliyatini rivojlantirishga, ma’naviy ehtiyojlarini qanoatlantirishga qaratilgan. Maktabdan tashqari ta’lim berish tartibi ta’lim sohasidagi vakolatli davlat boshqaruvi organi tomonidan belgilanadi.Maktabdan tashqari ta’lim tashkilotlari jumlasiga bolalar, o‘smirlar ijodiyoti saroylari, uylari, klublari va “Barkamol avlod” bolalar maktablari, bolalar-o‘smirlar sport maktablari, bolalar musiqa va san’at maktablari, studiyalar, axborot-kutubxona hamda sog‘lomlashtirish muassasalari kiradi.“Barkamol avlod” maktablarida o‘quvchilar qiziqishi va talabiga ko‘ra “STEAM – ta’lim” (Science – tabiiy fanlar, Technology – texnologiyalar, Engineering – muhandislik, Art – san’at, Mathematics – matematika) dasturi joriy etilgan. Maktabdan tashqari ishlar bolalarning yoshi va qiziqishlarini hisobga olgan holda, ularni ihtiyoriy ravishda, aktiv va mustaqil qatnashishlari sharoitida tashkil qilinadi. Rayon, shahar, o‘lka va respublika hamda maktab o‘quvchilari saroylari va uylari – ancha keng tarqalgan maktabdan tashqari muassasalardir. Ular xalq maorifi organlari rahbarligi ostida ishlaydilar.Maktabdan tashqari mussasa bolalar kutubxonasining ishi diqqatga sazovor. Bolalar kutubxonalari maktablarning I-VIII sinflari o‘quvchilariga, shuningdek, maktabgacha tarbiya yoshidagi kitob o‘qiy oladigan bolalarga xizmat ko‘rsatadi. Kutubxonaning butun ishi bolalarga yaxshi tarbiya berishga, fan asoslarini o‘rganishda o‘quvchilarga yordamlashishga, bolalarda o‘qish madaniyatini tarbiyalashga, mustaqil ravishda bilim olish malakalarini hosil qilish va mustahkamlashga qaratilgan.Ko‘pgina maktabdan tashqari muassasalarning ishlari misolida, maktabdan tashqari muassasalar o‘quvchilar bilan olib boriladigan t’lim-tarbiya ishida maktab va oilaga jiddiy yordam bermoqdalar degan xulosaga kelish mumkin. O‘qituvchi muayyan aholi yashaydigan joyda maktabda qanday muassasalar borligini bilib, ular bilan hamkorlikda qilinadigan ishni yo‘lga qo‘yadi, o‘quvchilarning qiziqishlarini hisobga olgan holda, ularni to‘garaklarga yo‘llaydi. Maktab bolalalari bilan olib boriladigan tarbiyaviy ishni rejalashtirishda maktabdan tashqari muassasalardan olishi mumkin bo‘lgan yordamni ham nazarda tutadi. Maktabning

tarbiyaviy ish rejasini bolalar muassasalarining rejasiga moslashtirish zarur. Maktab tarbiyaviy ish rejasini o‘quvchilar bilan sinfdan va maktabdan tashqarida olib boriladigan ishlarning forma va metodlarini, ularni oqilona yo‘lga qo‘yishni o‘z ichiga oladi.Sinfdan va maktabdan tashqari ishlar tashkilotchisi, maktab tarbiyaviy ishining umumiy rejasini tuzadi hamda o‘quvchilarga har tomonlama tarbiya berishda maktab o‘qituvchilari, maktabdan tashqari muassasalar hamda maktabni otaliqqa olgan tashkilotlarning ishlarini bir-biriga muvofiqlashtiradi. Ma’lumki, «iqtisod» so‘zining ma’nosi keng bo‘lib, chuqur mazmunga ega. Ko‘p urindi bu so‘z xalq ichida «tejamkorlik» so‘zining sinomini sifatida qo‘llaniladi. Tejamkorlik haqida so‘z ketganda isrofgarchilikka yo‘l qo‘ymaslikki tushunamiz.«Iqtisod» tushunchasiga, mashhur o‘zbek muayamini Abdulla Avloniy quyidagicha ta’rif beradi: «Iqtisod deb pul va mol kabi na’matlarning qadrini bilmakka aytilur.Mol qadrini biluvchi kishilar o‘rinsiz yerga bir tiyin sarf qilmas, o‘rni kelganda, so‘mni ayamas. Sahovatning ziddi bahillik o‘ldig‘i kabi iqtisodning ziddi isrovdur. Alloh. Taolo isrof qiluvchilarni suymas».Ota-bobolarimizning o‘z farzandlarini tejamkor bo‘lishga undaganlarini xalq og‘zaki ijodi misolida ham ko‘rishimiz mumkin. Masalan, tejamkorlik mavzui xalq maqollarida ham o‘z aksini topgan. Zero, bu maqollar yuz yillar davomida avloddan-avlodga o‘tib, xalqning dilida saqlanib kelgan.Maqollar kishilarning tarixiy tajribasi sifatida ko‘pgina sinovlardan o‘tib shakllanadi va chuqur ma’no kasb etadi. Mana ularning ayrimlari: «Tejagan-birga birni qo‘shar, tejamagan birini ham boy berar», «Pul topish uchun kuch-quvvat kerak, tejash uchun-fahmu- farosat», «O‘zingnikini bir bor tejasang, xalqnikini ming bor teja», «Tejamligu rasomadlik-aka-uka, to‘g‘riligu halollik-opa-singil», «Tejamkor-olqish olar, isrofgar koyishga qolar» va hokazo.Hattoki, ota- onalarimiz tejamkorlik ruhida tarbiyalash vazifasiga farzandlarining baxtli-saodatli bo‘lishning bir sharti, axloqiy tarbiyaning bir ko‘rinishi sifatida qaraganlar.Bozor iqtisodiyotining maqsadi jamiyatning barcha a’zolarini, jumladan, ota-onalarni, ularning farzandlarini amaliy hisob- kitobga va oqilona omilkorlikka o‘rgatishdan iborat. Zotan, pul ham shaxsni tarbiyalaydi. Uni mensimaslik ikki tomonlama xatolarni keltirib chiqarishi mumkin. Uning bir tomoni, bolani oilaning moddiy qiyinchiliklarini bilishni istamaslik odati paydo bo‘ladi va u

tekinxo‘rlikka o‘rganadi. Ikkinchi tomoni, pulga xirs qo‘yish, ochko‘zlik, xudbinlik, xasislik kabi illatlarni keltirib chiqaradi.Ma’lumki, azaldan ota-onalarimiz bolalarni xo‘jalik ishlari bilan tanishtirib, oilaning kirim va chiqim ishlarini ularga o‘rgatib kelishgan. Shu tarzda, bolada oilaning moddiy ahvoli xasida tasavvur hosil bo‘lishiga e’tibor berilgan.Hozirgi zamonda butun dunyoda ko‘zga tashlayotgan oziq-ovqat, ichimlik suvi, foydali qazilmalar va shu kabi zaxiralarning kamayib borayotganligi, shuningdek, ahvoli sonining ortib ketayotganligi qator muammolarni keltirib chiqarayotganligi tejamkorlik, ishbilarmonlik, omilkorlik kabi qadriyatlarning umuminsoniy, umumbashariy ahamiyatini zarurligini ko‘rsatib bermoqda.Demak, tejamkorlik ishbilarmonlikni bir ko‘rinishi sifatida qadriyat hisoblanib kelingan va u ma’naviy-axloqiy mazmunga egadir. Bu tushunchani bola ongiga singdirib borish ota-onaning vazifasini bo‘lib, uni bajarish faqat shaxsiy ish bo‘lmasdan, balki ijtimoiy ahamiyatiga molik hodisadir. Chunki, bola o‘zida tejamkorlik tuyg‘usini shakllantira borib, faqat o‘z mehnatini va o‘zgalar mehnatini qadriga yetadigan bo‘ladi. Buni anglab yetish bolada o‘zi, ota-onasi va jamiyat yaratgan boyliklarni qadriga yetish, ularni asrab-avaylash ko‘nikmasi va malakasi paydo bo‘la boshlaydi.Ota-onalar bolalarining kelajagini o‘ylab, ularni ilk yoshlaridan mehnatga solib chiniqtirib boradilar. To‘g‘ri tarbiyaning eng ta’sirni, eng samarali usuli ham shu mehnatdir. Ota-onalar bolalarining mehnatiga hamma vaqt ham muhtoj bo‘lavermaydilar, lekin bolani yoshligidan ishga o‘rgatish, mehnatga ko‘niktirish zimmalaridagi burch ekanligidan shunday yo‘l tutadilarMa’lumki, har bir oilaning o‘z xo‘jaligi bo‘ladi va u o‘z xo‘jaligini sof, halol mehnati bilan quradi: bu xo‘jalik daromadi oila a’zolarining qandaydir doimiy fonda olib turishlari orqasidan emas, balki ish haqining oshuvi va oila harajatlaridan orttirib, tejab qolish tufayli ko‘payadi.Bizdagi oila xo‘jaligi ro‘zg‘or uchun kerakli bo‘lgan buyumlardan, ashyo va jihozlardan iboratdir. Oila davlatmand bo‘lsa, bu hol oila a’zolari yaxshi va baxtli kechirayotganini, iste’mol buyumlarini ko‘proq kelayotganini, o‘z ehtiyojlarini ko‘proq xarid kelayotganini, o‘z ehtiyojlarini ko‘proq qanoatlantirayotganini bildiradi.Har bir oila o‘z xo‘jaligini tuzatib olish yo‘li bilan turmushini yaxshilashga urinadi. Oilaning davlatmand bo‘lishi ko‘proq butun mamlakat erishgan muvaffaqiyatlarga uning iqtisodiyot va madaniyat sohasidagi