logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Umumiy
  4. MATLAB tizimi muloqot muhiti va ishchi varaqalari bilan ishlash

MATLAB tizimi muloqot muhiti va ishchi varaqalari bilan ishlash

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

324.9208984375 KB
Ko'chirib olish
MATLAB tizimi muloqot muhiti va ishchi varaqalari bilan ishlash Reja: 1. Matlab tizimi haqida. 2. MATLAB tizimi interfeysi. 3. MATLAB dasturlash tili alifbosi va oddiy arifm е tik amallar. MATLAB tizimi   - kompyut е rda  turli  yo’nalishdagi:  mexanika,  matematika,  fizika, muxandislik  va  boshqaruv  masalalarini  yechish,  turli  xil  mexanik,  energetik  va   dinamik  sistemalarni  modellashtirish,  loyihalash,  tavsiflash  va  tahlil  qilish   masalalarining  aniq,  t е z,  samarali  hal  etish  uchun  mo’ljallangan  sist е ma  va  turli  xil sohali  foydalanuvchilarga  muljallangan  dasturlash  tilidir. MATLAB   tizimining  yaratilishi  professor  Kliv  B.Mouler  (Clive  B.Mouler) va  MathWorks  firmasi  prezidenti  Djek  Litl  (Jack  Little)  lar  faoliyati  bilan  bog’liq.   Bir  necha  yillar  Nyu-Mexiko,  Michigan  va  Stenford  universitetlarining  matematika kafedrasi  va  kompyuter  markazlarida  ishlagan  Kliv  Mouler,  keyinchalik  faoliyatini MathWorks  firmasida  davom  ettirgan.  1984-yilda  u,  Fortran  tizimida  matrisali   hisoblashlar  va  chiziqli  algabra  masalalarini  yechish  paketlarini  yaratish  ishlarida   qatnashgan  va  birinchi  marta  "MATLAB"  atamasini  kiritgan.  “MATLAB”  so’zi   inglizcha  “ Matrix Laboratory ”  so’zlarining  qisqartirilgan  ifodasidir.              Dastlab,  MATLAB  paketi  matrisali  hisoblashlar,  dasturlar  kutubxonasi   uchun  qulay  qobiq  sifatida  qo’llanilgan  bo’lsa,  keyinchalik  yuzlab  yuqori  malakali   matematiklar  va  injener-texnik  dasturchilar  tajribasida,  o’ziga  xos  laboratoriya   sharoitida  uning  imkoniyatlari  ancha  kengaydi  va  hozirga  kelib,  ilmiy-texnikaviy   dasturlash  tili  sifatida  kompyuter  algebrasi  tizimlarining  ilg’or  vakillaridan  biriga   aylandi.               MATLAB  tizimining  integrallashgan  muhiti(interfeysi)  universal-interfaol   rejimda  ishlaydi.  Bir  tomondan,  MATLAB  tizimidan  dasturlash  tili  sifatida   foydalanib,  hisoblash  jarayonlarini  o’ta  tez  va  yuqori  aniqlikda  olish  mumkin   bo’lsa,  ikkinchi  tomondan,  virtual  laboratoriya  sifatida  yuqoridagi  tizimlarni   modellashtirish,  loyihalash,  tavsiflash  va  tahlil  qilish  mumkin.  Bundan  tashqari,   MATLAB  dasturiy  tizimi  bilan  Microsoft  Office,  Maple  sistemasi  va  boshqa  bir   qancha  dasturlarga  bevosita  bog’lash  orqali  shu  dasturlarda  ishchi  varag’ida   MATLABda  mavjud  buyruqlardan  “jonli”  ravishda  foydalanish  mimkin.  Masalan   Microsoft Office  Excelda  MATLAB  buyruqlaridan  foydalanish  orqali  undagi   ishlarni  osonlashtirish  mumkin.  Microsoft  Office  Wordda(Word+Notebook)  esa   MATLAB  tizimi  buyruqlaridan  foydalanib,  “jonli”  elektron  darsliklar,   qo’llanmalar,  prezentatsiyalar  va  turli  ko’rinishdagi  “jonli”  elektron  hujjatlar   yaratish  imkoniyatlari  mavjud. 1-rasm. Matlab tizimini ishga tushgandan keyingi ishchi oynasi 2-rasm.   MATLAB   tizimining asosiy  oynasi 2. MATLAB tizimi interfeysi. MATLAB  tizimining  asosiy  oynasi  quyidagicha  ko’rinishda  bo’lib,  quyidagi bo’limlardan  iborat: 1. Sarlavha  satri; 5. Komandalar  ishchi  varag’i; 2. Asosiy  m е nyular  satri; 6. Oxirgi  yozilgan  komandalar   ro’yxati; 3. Uskun alar  panеli; 7. Holat  satri. 4. Ishchi soha; Asosiy  m е nyular  satri  quyidagi  m е nyulardan  iborat. File   —  fayllar  bilan   ishlash  menyusi Edit   —  tahrirlash   menyusi View   —  uskunalar   panelini  chiqarish  va   yopish  menyusi Web   —  Internet   manbalari  menyusi Windows —  oynalar   bilan  ishlash  menyusi Help   —  ma’lumotnoma menyusi Menyu buyruqlari: Fayllar bilan  ishlaydigan  standart  buyruqlarni  o’z  ichiga  olgan   File   menyusining  1- bandi   New buyrug’i  bo’lib,  unda M-file, Figure, Model, GUI bandlari  mavjud.  New+M-file – yangi  M-file  yaratish  New+Figure – yangi  figura(grafik  oyna)  yaratish  New+Model – yangi  model  yaratish  New+GUI –   yangi  FGI(  Foydalanuvchining  Grafikli  Interfeysi)ni  yaratish  … Izoh:   Qolgan  menyu  va  menyu  bandlaridagi  buyruqlarini  mustaqil  o’rganish,   Windows  sistmasida  ishlay  oladigan  foydalanuvchilar  ixtiyoriga  havola  qilamiz. MATLAB   ning  ishchi  varag’i  tom  ma’noda  uch  qismga  bo’linadi: 1. Buyruqlarni  kiritish  maydoni  – buyruqlar  satridan  tashkil  topgan.  Har  bir   buyruq  satri  >>  simvoli(bu  simvol  avtomatik  tarzda  buyruqlar  satrining   boshida  bo’ladi  va  uni  yozish  shart  emas)  bilan  boshlanadi; 2. Natijani  chiqarish  maydoni  – kiritilgan  buyruqlarni  qayta  ishlangandan   so’ng  hosil  bo’lgan  ma'lumotlar  (analitik  ifodalar,  natijalar  va  xabarlar)  ni   o’z  ichiga  oladi; 3. Matnli izohlar  maydoni  - ro’y  b е rgan  xatoliklar  yoki  bajarilgan  buyruqlarga   izohlar,  turli  xarakt е rdagi  xabarlar. Buyruqlar  Enter  tugmasini  bosish  (bir  marta)  orqali  amalga  oshiriladi. 2. MATLAB dasturlash tili alifbosi va oddiy arifm е tik amallar.                 MATLAB  dasturlash  tilida  boshqa  dasturlash  tillari  kabi  lotin   alifbosining  A  dan  Z gacha  barcha  katta  va  kichik  harflari,  0 dan  9 gacha  arab   raqamlaridan  foydalaniladi.  Katta  va  kichik  harflar,  xuddi  C++  dasturlash   tilidagidek,  ham  o’zgaruvchi  sifatida,  ham  ozgarmas  sifatida  bir-biridan  farq  qiladi. Lotin  alifbosi  harflaridan  tashqari,  klaviaturadagi  barcha  maxsus  belgilardan   foydalaniladi.                 Buyruqlar  Enter  tugmasini  bosish  (bir  marta)  orqali  amalga  oshiriladi.   O'zgaruvchi  nomi  nechta  va  qanaqa  belgi  yoki  belgilardan  iborat  bo'lishidan  qat'iy   nazar,  lotin  harflaridan  boshlanib,  63  ta  belgidan  oshmasligi  shart.  Katta  va  kichik   harflar  bir-biridan  farq  qiladi.  Agar  buyruq  o'zgaruvchi  nomi  yozilmay  bajarilsa,   buyruq  natijasi  maxsus   ans (inglizcha  answer-javob)  o'zgaruvchisi  orqali  beriladi.   Ishchi  sohadagi  o’zgaruvchilar  haqidagi  ma’lumotlarni   who   yoki   whos   buyruqlari   orqali  ko’rish  mumkin.                 MATLAB  da  barcha  ma’lumotlar   matritsa yoki massiv   ko’rinishida(“MATLAB”  so’zi  inglizcha  “ Matrix Laboratory ”,  yani   “ Matritsali Laboratoriya ”  so’zlarining  qisqartirilgan  ifodasidir)  tasvirlanadi.   Hattoki,  skalyar  o’zgaruvchilarni  umumiy  holda   1x1   o’lchovli  massiv(matritsa)   deb  qarash  qabul  qilingan.  Shuning  uchun  ham  massiv  va  matritsalar  ustida   ishlash, MATLAB  da  samarali  ishlashda  muhim  ahamiyatga  ega.                Massiv  – bir  turdagi  ma’lumotlarning  raqamlangan  va  tartiblangan   to’plamidir.  Massivning  nomi  bo’lishi  shart.  Massivlar  o’lchovi  yoki  o’lchami   bilan  bir-biridan  farq  qiladi:  bir  o’lchovli,ikki  o’lchovli,  ko’p  o’lchovli.  Massiv   elementlariga  murojaat  qilish  indekslar  orqali  amalgam  oshriladi.  MATLAB  da   massiv  elementlarini  raqamlash  bir(1)dan  boshlangani  uchun  indekslari  birga  teng   yoki  katta  bo’ladi.               MATLAB  da  arifmetik  amallar  yetarlicha  kengaytirilgan,  hamda   matritsaviy  va  arifmetik  amallarni  o’z  ichiga  oladi.  Quyida  arifmetik  va  matritsaviy amallar  keltirilgan: 1) o’zgarmaslar T.  R O’zgarmaslar O’zgarmaslarning  aytilishi 1. pi   soni 2. i yoki j mavhum  son 3. inf chеksizlik 4. NaN   ko’rinishdagi  aniqmaslik 5. true mantiqiy rost 6. false mantiqiy  yolg’on 2) arifmеtik amallar: T.  R Arifmеtik   amal   bеlgilari Arifmеtik  amal  bеlgilari  aytilishi 1. + Qo’shish(skalyar  yoki  matritsaviy) 2. - Ayirish(skalyar  yoki  matritsaviy) 3. * Ko’paytirish(skalyar  yoki  matritsaviy) 4. / Bo’lish(skalyar) 5. ^ Darajaga  ko’tarish(skalyar  yoki  matritsaviy) 6. .* Massiv  mos  elementlari  buyicha  ko’paytirish 7. ./ O’lchovlari  bir  xil  massiv  mos  elementlari   buyicha  bo’lish 8. .^ Massiv mos  elementlari  buyicha  darajaga   ko’tarish 9. \ Martitsaviy  chapdan  ungga  bo’lish 10. .\ Massiv  mos  elementlari  buyicha  chapdan   ungga  bo’lish 11. ' Qo’shma  matritsani  hisoblash 12. .' Transponerlash               MATLAB  da  matematik  ifodalar  ma’lum  bir  bajarilish  tartibiga  asosan   bajarililadi.  Avval  mantiqiy  amallar,  so’ngra  arifmetik  amallar:  avval  daraja,  keyin   ko’paytirish  va  bo’lish,  undan  keyin  esa  qo’shish  va  ayirish  bajariladi.  Agar   ifodada  qavslar  bo’lsa,  avval  qavs  ichidagi  ifoda  yuqoridagi  tartibda  bajariladi. 3) munosabat amallari: T.  R Operator(sintaksis) Amal  bеlgilari  aytilishi 1. = = ; ( х   = = у ) Teng 2.    = ; ( х   =  у ) Teng  emas 3.    ; ( х    у ) Kichik 4.    ; ( х    у ) Katta 5.    = ; ( х   =  у ) Kichik yoki  teng 6.    = ; ( х   =  у ) Katta  yoki  teng 4) mantiqiy amallar: T.  R Operator(sintaksis) Amal  bеlgilari  aytilishi 1.  ; and ( and ( a,  b )) va 2.  ; or ( or   ( a,  b )) yoki 3.    ; not ( not ( a,  b )) inkor 4. xor ( xor   ( a,  b )) 5. any ( any   (a)) 6. all ( all   ( a )) Butun, ratsional va kompl е ks sonlar. MATLABda sonlarni  haqiqiy  (o’zgarish  diapozonlari  [10 -308 ;  10 308 ]  va  [10 -4950 ;   10 4950 ],  double,  real)  va  kompl е ks  (complex)  ko’rinishlarda  tasvirlash  mumkin.   Kompl е ks  sonlar  alg е braik  shaklda  yoziladi,  ya'ni   z = x + iy   va  u buyruqlar  satrida   >>z=x+i*y  yoki  >>z=x+yi  ko’rinishda(  ushbu  >>z=x+iy  buyuq  xato  hisoblanadi)   bo’ladi. Haqiqiy  sonlar  esa  butun  (integer)  va  ratsional  sonlarga  bo’linadi.  Ratsional  sonlar   3  xil  ko’rinishda  tasvirlanishi  mumkin:  ratsional  kasr  ko’rinishida,  masalan,  35/36;  qo’zg’aluvchan  v е rgulli  (float)  ko’rinishida,  masalan:  4.5; ko’rsatkichli  shaklda,  ya'ni  6,02·10 -19   sonni  6.02*10^19  ko’rinishda   tasvirlash  mumkin. Yunon  alfavitining  harflarini  MATLABda  yozish   uchun  esa  shu   harfning  nomini  yozish  tavsiya  etiladi.  Masalan,      ni  hosil  qilish   uchun   pi   yozuvi  yoziladi. FOYDALANILGAN  ADABIYOTLAR:   1. M.  Olimov,  K.  Ismanova,  P.  karimov,  Sh.  Ismoilov.  Amaliy  matematik  dasturlar paketi.  Toshkent,  “Tafakkur  bo’stoni”,  2015   2.  Алексеев  Е.Р.,  Чеснокова  О.В.,  Решение  задач  вычислительной  математики в  пакетах   Matchad   12,   MATLAB   7,   Maple   9,- M .:  НТ.  Пресс,  2006.-  496  с.:  ил.- Самоучитель.   3.  Кирьянов  Д.В.,  Самоучитель  Matchad  12.-СПб.:  БХВ-Петербург,  2004.-  576 с.   4.  S.S.  Irisqulov,  K.D.  Ismanova,  M.Olimov,  A.Imomov  Sonli  usullar  va   algoritmlar,  O’quv  darslik.-N.:  Namangan  nashriyoti,  2012,  -276  b.   5.  Демидович  Б.П.,  Марон  И.А.  Основы  вычислительной  математики.   Москва,  Наука  1970.   6.  Демидович  Б.П.,  Марон  И.А.,  Шувалова  В.З.,  Численные  методы  анализа,  - М.  Наука,  1967.-368  с.  9.  Данилов  А.И.  Компьютерный  практикум  по  курсу  «Теория  управления».   SIMULINK  – моделирование  в среде  MATLAB.  Учебное  пособие.  –М.:   МГУИЭ.  2002.   10.  MATLAB.  Язык  технических  вычислений.  Перевод  с английского   Конюшенко  В.В.  74  с.  11.  Дащенко  А.Ф.,  Кириллов  В.Х.,  Коломиец  Л.В.,  Оробей  В.Ф.  MATLAB   12.  инженерных  и научных  расчетах.  Монография.  Одесса   14.  Плис  А.И.,  Силвина  Н.А.  Matlab  2000:

MATLAB tizimi muloqot muhiti va ishchi varaqalari bilan ishlash Reja: 1. Matlab tizimi haqida. 2. MATLAB tizimi interfeysi. 3. MATLAB dasturlash tili alifbosi va oddiy arifm е tik amallar.

MATLAB tizimi   - kompyut е rda  turli  yo’nalishdagi:  mexanika,  matematika,  fizika, muxandislik  va  boshqaruv  masalalarini  yechish,  turli  xil  mexanik,  energetik  va   dinamik  sistemalarni  modellashtirish,  loyihalash,  tavsiflash  va  tahlil  qilish   masalalarining  aniq,  t е z,  samarali  hal  etish  uchun  mo’ljallangan  sist е ma  va  turli  xil sohali  foydalanuvchilarga  muljallangan  dasturlash  tilidir. MATLAB   tizimining  yaratilishi  professor  Kliv  B.Mouler  (Clive  B.Mouler) va  MathWorks  firmasi  prezidenti  Djek  Litl  (Jack  Little)  lar  faoliyati  bilan  bog’liq.   Bir  necha  yillar  Nyu-Mexiko,  Michigan  va  Stenford  universitetlarining  matematika kafedrasi  va  kompyuter  markazlarida  ishlagan  Kliv  Mouler,  keyinchalik  faoliyatini MathWorks  firmasida  davom  ettirgan.  1984-yilda  u,  Fortran  tizimida  matrisali   hisoblashlar  va  chiziqli  algabra  masalalarini  yechish  paketlarini  yaratish  ishlarida   qatnashgan  va  birinchi  marta  "MATLAB"  atamasini  kiritgan.  “MATLAB”  so’zi   inglizcha  “ Matrix Laboratory ”  so’zlarining  qisqartirilgan  ifodasidir.              Dastlab,  MATLAB  paketi  matrisali  hisoblashlar,  dasturlar  kutubxonasi   uchun  qulay  qobiq  sifatida  qo’llanilgan  bo’lsa,  keyinchalik  yuzlab  yuqori  malakali   matematiklar  va  injener-texnik  dasturchilar  tajribasida,  o’ziga  xos  laboratoriya   sharoitida  uning  imkoniyatlari  ancha  kengaydi  va  hozirga  kelib,  ilmiy-texnikaviy   dasturlash  tili  sifatida  kompyuter  algebrasi  tizimlarining  ilg’or  vakillaridan  biriga   aylandi.               MATLAB  tizimining  integrallashgan  muhiti(interfeysi)  universal-interfaol   rejimda  ishlaydi.  Bir  tomondan,  MATLAB  tizimidan  dasturlash  tili  sifatida   foydalanib,  hisoblash  jarayonlarini  o’ta  tez  va  yuqori  aniqlikda  olish  mumkin   bo’lsa,  ikkinchi  tomondan,  virtual  laboratoriya  sifatida  yuqoridagi  tizimlarni   modellashtirish,  loyihalash,  tavsiflash  va  tahlil  qilish  mumkin.  Bundan  tashqari,   MATLAB  dasturiy  tizimi  bilan  Microsoft  Office,  Maple  sistemasi  va  boshqa  bir   qancha  dasturlarga  bevosita  bog’lash  orqali  shu  dasturlarda  ishchi  varag’ida   MATLABda  mavjud  buyruqlardan  “jonli”  ravishda  foydalanish  mimkin.  Masalan  

Microsoft Office  Excelda  MATLAB  buyruqlaridan  foydalanish  orqali  undagi   ishlarni  osonlashtirish  mumkin.  Microsoft  Office  Wordda(Word+Notebook)  esa   MATLAB  tizimi  buyruqlaridan  foydalanib,  “jonli”  elektron  darsliklar,   qo’llanmalar,  prezentatsiyalar  va  turli  ko’rinishdagi  “jonli”  elektron  hujjatlar   yaratish  imkoniyatlari  mavjud. 1-rasm. Matlab tizimini ishga tushgandan keyingi ishchi oynasi

2-rasm.   MATLAB   tizimining asosiy  oynasi 2. MATLAB tizimi interfeysi. MATLAB  tizimining  asosiy  oynasi  quyidagicha  ko’rinishda  bo’lib,  quyidagi bo’limlardan  iborat: 1. Sarlavha  satri; 5. Komandalar  ishchi  varag’i; 2. Asosiy  m е nyular  satri; 6. Oxirgi  yozilgan  komandalar   ro’yxati; 3. Uskun alar  panеli; 7. Holat  satri.

4. Ishchi soha; Asosiy  m е nyular  satri  quyidagi  m е nyulardan  iborat. File   —  fayllar  bilan   ishlash  menyusi Edit   —  tahrirlash   menyusi View   —  uskunalar   panelini  chiqarish  va   yopish  menyusi Web   —  Internet   manbalari  menyusi Windows —  oynalar   bilan  ishlash  menyusi Help   —  ma’lumotnoma menyusi Menyu buyruqlari:

O'xshashlar

Matlab tizimining muloqot muhiti va ishchi varaqlar bilan ishlash
Sinflar bilan amallar va Qt muhiti
MULOQOT
Jamiyat va axborot. Turli soxalarda axborot tizimi. Axborotlar bilan ishlash jarayoni.
Windows opyeratsion muhiti. Windows muhiti to’g’risida boshlang’ich ma’lumotlar va uning asosiy imkoniyatlari. Windowsning asosiy elyemyentlari, oyna, tuzilishi va turlari. Ishchi stol.