logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Umumiy
  4. Okeania davlatlari

Okeania davlatlari

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

48.6708984375 KB
Ko'chirib olish
Mavzu: Okeaniya davlatlari Reja; Hududi, chegaralari, geografik o’rni Siosiy xaritasi Tabiiy sharoiti Mamlakatlari aholisi Mamlakatlari xo’aligi Sanoati Qishloq xo’jaligi Transporti Yirik davlatlari va ularning iqtisodiy rivojlanishi Hududi Chegaralari,Geografik o’rni ; Okeaniya — Tinch okeanning markaziy va gʻarbiy qismlaridagi orollar toʻdasi. 28°25’ shahrik. bilan 52°30’ j.k.lar va 130° shq. u. bilan 105° gʻ.u.lar oraligʻida. Gʻarbiy qismi Avstraliya va Malay arxipelagiga yondosh. Okeaniya Avstraliya bilan bir qitʼa hisoblanadi. Orollarning umumiy maydoni 1,26 mln. km², shuning 80% Yangi Gvineya va Yangi Zelandiya orollariga toʻgʻri keladi. Okeaniyani, odatda, 3 qismga boʻladilar: Melaneziya, Mikroneziya va Polineziya. Orollar suv osti tizmalari yoki marzalarining tepalaridir. Avstraliyaga yaqin joylashgan yirik orollar (Melaneziya, Yangi Zelandiya) esa materik orollar. Vulkan orollariga Gavayi, Samoa, Markiz, Jamiyat, Kuk, Tubuai orollari, Pasxa orol va boshqa kiradi. Okeaniyaning eng baland nuqtasi (Jaya togʻi, 5029 m) Yangi Gvineyaning shim.-gʻarbida joylashgan. Gʻarbiy Mikroneziya, Melaneziya va Yangi Zelandiya orollarining yer yuzasi togʻlik. Sharkiy Mikroneziya va Polineziya orollari mayda marjon atollaridan iborat. Gʻarbiy Mikroneziya va Melaneziya orollari bur-mali choʻkindi svitalar, intruziv va, ayniqsa, effuziv jinslardan tuzilgan boʻlib, Tinch okean tubining gʻarbiy chekkasidagi alp geosinklinalida joylashgan. Bu orollar mezozoy va kaynozoyda burmalangan ulkan tizmalarning suv ustidagi qismlaridir. Bu yerdagi hozirgi zamon vulkanizmi va zilzilalar togʻ hosil boʻlish harakatining davom etayotganligidan darak beradi. Tinch okean markaziy qismidagi orollar neogen oxiri — antropogen boshida yoriklar boʻylab oqib chiqqan bazaltli vulkan tizmalaridir. Gavayi, Samoa, Markiz, Jamiyat, Kuk, Tubuai orollari, Pasxa va boshqa mayda orollar vulkan natijasida hosil boʻlgan. Pekin koʻpgina vulkan choʻqqilari suv ostida boʻlib, ularning usti marjon bilan qoplangan. Marshall, Karolina, Gilbert, Ellis, Tokelau, Feniks, Layn, Tuamotu, Nauru, Oshen va boshqa mayda orollar marjon orollaridir. Okeaniyada foydali qazilmalardan koʻproq nikel, fosfat, neft, oltin, kumir, mis uchraydi. Tabiiy sharoyiti ; Okeaniya orollarining aksari qismi ikkala yarim sharning tropik iklim mintaqasida joylashgan; Avstraliya va Osiyoga yaqin ekvatorial kengliklardagi orollarda iklim subekvatorial, 180-meridiandan gʻarbda ekvatorial iklim. Tropik chizigʻidan shimol va jan.da esa subtropik iklim. Yangi Zelandiyaning Jan. oroli moʻʼtadil mintaqada. Eng issiq oyning oʻrtacha temperaturasi shim.da 25°(avg .), jan.da 16°(fev.), eng sovuqoyniki shim.da 16° (fev.), jan.da 5° (avg .). Ekvatorial zonada oʻrtacha oylik temperatura 26—28°. Okeaniyada temperaturaning sutkalik farqi kam. Yillik yogʻin passat shamollari esadigan tropik mintaqalarda 1000 mm dan kam. Ammo yirik vulkan orollarining shamolga roʻpara yon bagʻirlarida 10 000 mm ga yetadi. Okeaniyaning gʻarbiy qismida, ekvatordan shim.da yezda kuchli tropik dovullar boʻlib turadi. Yangi Gvineya va Yangi Zelandiyadagi togʻlarda muzliklar (umumiy maydoni 1000 km²) bor. Dare va koʻllar Okeaniyaning , asosan, gʻarbiy qismidagi togʻli yirik orollarida joylashgan. Eng katta daryolari: Flay, Digul (600 km) — Yangi Gvineyada. Okeaniyada mayda koʻl koʻp; eng kattasi — Yangi Zelandiyadagi Taupo koʻli. Vulkanli orollarda qaynoq va shoʻr suvli koʻllar, geyzerlar bor. Mamlakatlar aholisi ; Okeaniyaning aholisi 42.4 mln kishi (2020). Okeaniyaga bundan 20—30 ming yillar avval Jan.-Sharqiy Osiyodan borib oʻrnashgan. Keyinroq kelgan qabilalarning papuaslar bilan qoʻshilishidan melanezlar paydo boʻlgan. Mikroneziya va Polineziyaga aholi milodning 1-ming yilligida koʻchib borgan. 16-asr boshida Okeaniyada yashovchi xalqlar jamiyat taraqqiyotining turli bosqichlarida boʻlgan. Yevropaliklar uzoq vaqt Okeaniyaga qiziqmadilar. Koʻpgina orollar yevropaliklarga 18-asrning 2-yarmida maʼlum boʻldi. Okeaniya orollarini dastlab Gʻarbiy Yevropa davlatlari, keyinroq AQSH egallay boshladi. Birinchi jahon urushi (1914—18)dan keyin Okeaniyada siyosiy tashkilotlar vujudga keldi. Ikkinchi jahon urushi (1939—45) davrida Okeaniya urush harakatlari maydoniga aylandi. Okeaniyada rivojlangan davlatlarning harbiy bazalari koʻpaydi. Urushdan keyin Okeaniya xalqlarining mustaqillik uchun kurashi tashkiliy tus oldi. Koʻpgina orollar mustaqil davlatlarga aylandi. Okeaniyada irqi, tili, tarixi va madaniyati jihatidan oʻzaro keskin farq qiluvchi xalqlar yashaydi. Ularni son jihatidan 2 qism-ga: mahalliy aholi va koʻchib borgan aholiga boʻlish mumkin. Okeaniyaning mahalliy aholisi polineziya, melaneziya va mikroneziya antropologik tiplarga mansub. Mahalliy aholining bir qismi malay- polinez tillarida, boshqa qismi papua tillarida soʻzlashadi. Papua tillari bir necha guruhlarga boʻli-nadi. Lekin Okeaniya xalqlarining til guruhlari ularning mavjud etnik va madaniyati jihatidan yaqinligiga toʻla muvofiq emas. Etnografik adabiyotlarda ularni koʻpincha tarixi va madaniyati oʻxshash oblastlar boʻyicha guruhlashtiradilar. Okeaniyaning mahalliy boʻlmagan xalqlari ingliz-yangi zelandiyalik, fransuz (Yangi Kaledoniya), amerikalik, yapon va filippinlik (Gavayi orollari), qind (Fiji orollari) va boshqalardan iborat. Diniy jihatdan Okeaniya aholisining koʻpchiligi xristian. Mamlakatlar xo’jaligi ; Okeaniya dan iqtisodiyoti turli aralashmasi bor juda rivojlangan va jahon bozorida raqobatbardosh , moliyaviy bozorlar bo'yicha Avstraliya , Yangi Kaledoniya , Yangi Zelandiya , Frantsiya Polinezyası va Gavayi yilda qator yuqori, hayot sifati va inson rivojlanishi indeksi , [6] [7] uchun ko'p kam rivojlangan iqtisodiyoti kabi Papua Yangi Gvineya , Indoneziya Yangi Gvineya , Kiribati , Vanuatu va Tuvalu , [8] , shuningdek, shu jumladan, vaqto'rta iqtisodiyoti ning Tinch okeani kabi orollarda Palau , Fidji va Tonga . [9] Okeaniyadagi eng katta va eng gavjum mamlakat Avstraliya, eng katta shahri esa Sidneydir . Avstraliya, Yangi Gvineya va sharqdagi yirik orollarning birinchi ko'chmanchilari 60 000 yil oldin kelgan. [11] Okeaniya birinchi marta 16-asrdan boshlab yevropaliklar tomonidan oʻrganilgan . Portugal navigatorlari 1512-1526 yillar oralig'ida Tanimbar orollariga , Karolin orollarining bir qismiga va Papua-Yangi Gvineya g'arbiy qismiga etib borishdi . 18-asrda o'zining birinchi sayohatida, keyinchalik yuqori darajada rivojlangan Gavayi orollariga kelgan Jeyms Kuk Taitiga bordi va birinchi marta Avstraliyaning sharqiy qirg'oqlarini kuzatib bordi . [12] The Pacific olddavomida asosiy chora ko'rgan Ikkinchi jahon urushi asosan o'rtasida, Ittifoq davlatlari , Amerika Qo'shma Shtatlari va Avstraliya , va eksa elektr Yaponiya Evropa ko'chib kelishi keyingi asrlarda Okeaniya ijtimoiy va siyosiy manzara muhim o'zgarish olib keldi. Hozirgi zamonda milliy bayroqlar va ba'zi Okeaniyaliklar o'zlarining ajralib turadigan va individual o'ziga xosligini namoyish etish istagi haqida munozaralar kuchaymoqda.San'at bo'yicha Aboriginal avstraliyalik Dunyodagi eng uzun uzluksiz amal badiiy an'ana bo'lgan. [14] Papuadagi Puncak Jaya Okeaniyadagi eng baland choʻqqidir, balandligi 4884 metr. [15] Aksariyat Okeaniya davlatlari koʻp partiyaviy vakildir parlament demokratiya bilan, turizm uchun daromad katta manbai mavjud bo'lgan Tinch okeani orollari xalqlar. Qishloq xo'jaligi va tabiiy resurslar ; Okeaniyadagi umumiy ish o'rinlarining atigi 5% dan 10% gacha, lekin eksport ko'rsatkichlariga sezilarli hissa qo'shadi. Aholisi eng ko'p bo'lgan ikki davlat, Avstraliya va Yangi Zelandiya ham eng rivojlangan va ko'pchilik xizmat ko'rsatish sohalariga ega. Bu yirik qishloq xo'jaligi iqtisodiyotiga ega bo'lgan kam rivojlangan Tinch okeani orollari davlatlarining ma'lumotlarini susaytiradi. Tinch okeanining aksariyat mamlakatlari (Avstraliya va Yangi Zelandiyadan tashqari) asosiy sanoat qishloq xo'jaligidir. Ko'pgina davlatlar hali ham qishloq xo'jaligiga ega; masalan, Vanuatu aholisining 80% va Fiji aholisining 70% qishloq xo'jaligida ishlaydi . Tinch okeanidan olinadigan asosiy mahsulot kopra yoki hindiston yong'og'i , ammo yog'ochdir, Mol go'shti , palma moyi , kakao , shakar va zanjabil ham tez-tez orqali o'stiriladi tropik yil Tinch okeani . Baliq ovlash Tinch okeanidagi ko'plab kichik davlatlar uchun asosiy sanoatni ta'minlaydi , ammo ko'plab baliq ovlash joylari boshqa yirik davlatlar, xususan Yaponiya tomonidan ekspluatatsiya qilinadi. Qo'rg'oshin , rux , nikel va oltin kabi tabiiy resurslar Avstraliya va Solomon orollarida qazib olinadi.. Okeaniyaning eng yirik eksport bozorlariga Yaponiya, Xitoy, AQSh, Hindiston, Janubiy Koreya va Yevropa Ittifoqi kiradi. Sanoati ; Tinch okeanidagi orollarda yashovchi aholining katta qismi turizm, ta'lim va moliyaviy xizmatlarni o'z ichiga olgan xizmat ko'rsatish sohasida ishlaydi. Okeaniyaning eng yirik eksport bozorlariga Yaponiya, Xitoy, AQSh va Janubiy Koreya kiradi. Avstraliyada va kamroq darajada Yangi Zelandiyada yashovchi odamlarning aksariyati tog'-kon sanoati, elektrotexnika va ishlab chiqarish sohalarida ham ishlaydi. Kiyim-kechak ishlab chiqarish Tinch okeanining ba'zi qismlarida, ayniqsa Fijida asosiy sanoatdir , garchi bu kamayib bormoqda.Avstraliya mintaqadagi eng katta ishlab chiqarish hajmiga ega. Avtomobillar, elektr jihozlari, mashinalar va kiyim- kechak ishlab chiqarish. Turizm ; Tinch okeanidagi ko'pchilik uchun katta daromad manbaiga aylandi; sayyohlar Avstraliya, Yangi Zelandiya, Yaponiya, Buyuk Britaniya va AQShdan keladi. Fidji hozirda har yili deyarli yarim million sayyohni jalb qiladi; Avstraliyadan chorakdan ko'proq. Bu Fidji iqtisodiyotiga 1995 yildan beri 1 milliard dollar yoki undan ko'proq hissa qo'shmoqda, ammo Fidji orollari hukumati turizm sanoati ichidagi ko'rinmas iqtisodiyot tufayli bu raqamlarni kam baholaydi. Transporti ; Okeaniya davlatlari transportini katta qsmini suv transporti tashkil etadi.Avtomabil transporti asosan Avstraliya Yangi Zenlandiya va qolgan quruqlik maydoni katta orollarda.Okeaniya davlatlari havo transportidan ham rivojlangan davlatlari fodoydalanadi.Okeaniya davlatlari Okeaniya davlatlari Avstralia Hududi,chegaralari,geografik o’rni; Avstraliya– Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdoʻstlik tarkibiga kiruvchi federal davlat. Avstraliyaning Davlatlar nomlari Poytaxti YIM (2020) AQSH dollr Aholisi,kishi (2020) 1 Avstraliya Kanberra 1330 25883652 2 Amerika Samoasi Pogo-pogo 807 56400 3 Fidji Suva 4376 925199 4 Fransuz Poleniziyasi Papeete 3448 273800 5 Guam Aganya 5793 180632 6 Kibati Bairiki 267 122864 7 Kokos Orollari Vestaylent - 596 8 Kuk Orollari Avarua 300 17428 9 Marianna Orollari Sepan 1242 43944 10 Marshal Orollari Aylend 239 58793 11 Medue Oroli Majuro - - 12 Mikroneziya Federativ shtati Palikir 408 105169 13 Nauru Yaren 118 10541 14 Palau Koror 268 21613 15 Papua yangi giviniya Port-morsipi 23592 8454709 16 Pitkern Koror - 49 17 Rojdestvo oroli Adamstaun - 2205 18 Solomon orollari Xaniara 1551 645631 19 Tonga Nukuolofa 508 108335 20 Tuvalu Funafuti 49 10239 21 Tok lou Nuknono 1411 22 Vanuatu Port-Vila 855 295497 23 Yangi Zelandiya Vellington 482 4689874 24 Yangi Kaledoniya Numea 2682 280646 amaldagi Konstitutsiyasi 1901-yilda qabul qilingan. Davlat tuzilishi shakli jihatidan – federatsiya. Davlat boshligʻi – Buyuk Britaniya qiroli (qirolichasi), general- gubernator uning vakili hisoblanadi. Konun chiqaruvchi hokimiyat ikki palatali (vakillar palatasi va senat) federal parlament. Vakillar palatasi (quyi pa-lata) 3 yil muddatga, senat (yuqori palata) deputatlari har bir shtatdan 6 yil muddat-105ga saylanadi. Senat tarkibining yarmi har 3 yilda yangilanadi. General-guberna-tor va bosh vazir boshchilik qiladigan hukumat ijroiya hokimiyatni amalga oshiradi. Avstraliyaning har bir shtati oʻz kon-stitutsiyasi, parlamenti va hukumatiga ega; shtatlarning huquqlari cheklangan. Mamlakat aholisi : Avstraliya hozirgi aholisining aso-siy qismi – Britaniya o.laridan koʻchib kelganlarning avlodlari – inglizlar, irlandlar, shotlandlar boʻlib, ular av-straliyaliklar millatini tashkil etadi (qarang Avstraliyaliklar). Tub joy aholi va duragaylar Avstraliya aholisining 1,5% ni tashkil etadi; ukrainlar, italyanlar, nemislar, greklar, gollandlar va boshqa ham yashaydi. Bir necha yuz oʻzbek bor. Rasmiy tili – ingliz tili. Aholining oʻrtacha zichligi – 1 km² ga salkam 2 kishi. Aholining 80% ga yaqini materikning sharqiy va janubi-sharqiy sohilida istiqomat qiladi; aholining – 2/3 qismi yirik shaharlarda yashaydi. Eng yirik shaharlari: Sidney, Melburn, Brisben, Adelaida, Pert 18-asrgacha Avstraliya aborigenlari ibtidoiy jamoa tuzumi sharoitida yashagan. Yevropaliklardan birinchi boʻlib mate-rikka golland dengiz sayyohlari V. Yans-zon (1606) va A. Ya. Tasman (1642) kelganlar. Yangi qit’ani oʻrganish uchun Angliya bir necha ekspeditsiya, jumladan J. Kuk rahbarligidagi ekspeditsiyani yubordi (1770). 1788-yilda A. Angliya hududi deb e’lon qilindi.19-asrning 20-yillaridan boshlab A.da qoʻychilik rivojlandi, 30-yillarda dast-labki sanoat korxonalari paydo boʻldi. 19-asrning 2-yarmidagi "oltin talvasasi" (1851–61) munosabati bilan koʻchib keluvchilar ancha koʻpaydi. Angliya hukumati A.dagi mustamlakalarda boshlangan keng xalq harakati (oltin izlovchilarning 1854-yildagi Evrika qoʻzgʻoloni va boshqa isyonlar) tazyiqi ostida 1855-yilda ularning koʻpchiligiga oʻzini oʻzi boshqarish xuquqini berishga majbur boʻldi. 1901-yil A.dagi mustamlakalar 6 shtatdan ibo-rat federatsiyaga – Avstraliya Ittifoqiga birlashtirildi va u dominion maqomini oddi. 1906-yilda unga Britaniyaning Pa-pua mustamlakasi (Yangi Gvineya o.ning janubi- sharqiy qismi), Birinchi jahon urushidan keyin esa (bu urushda A. qoʻshinlari Bri- taniya armiyasi tarkibida jang qildi) Germaniyaning sobiq Yangi Gvineya mu- stamlakasi (Yangi Gvineya o.ning shimoli-sharqiy qismi) va Nauru orol (Millatlar Ittifoqi mandati ostidagi hudud sifa-tida) berildi. Ikkinchi jahon urushi vaqtida A. gitlerchilarga qarshi koalitsiya tarafida harakat qildi. 1945-yildan Avstraliya– BMT aʼzosi. Urushdan keyin A. Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdoʻstlik tarkibida qolgan holda mustaqil davlatga aylandi. Urushdan keyin deyarli doimo hokimiyat tepasida burjua partiyalari – liberal va agrar (1975-yildan milliy agrar) partiyalari koalitsiyasi boʻldi. Faqat 1949-yilgacha, 1972-75 yillarda va 1983-yilda hukumatni leyboristlar tuzdi. Bu par-tiya tashki va ichki siyosatda mustaqil yoʻldan borish uchun bir qancha tadbirlarni amalga oshirdi. A. hukumati Nauru (1968) va Papua Yangi Gvineya (1975)ga mustaqillik berishga majbur boʻldi. 1991-yilda A. bilan Oʻzbekiston Respublikasi oʻrtasida diploma-tiya munosabatlari oʻrnatilgan. Milliy bayrami – A. kuni (26-yanvar). Sanoati ; Avstraliya– yuksak darajada rivojlangan industrial agrar mamla-kat. Iqtisodiyotda yirik monopoliyalar hukmron, xorijiy sarmoya, asosan AQSH va Buyuk Britaniya sarmoyasi katta mavqega ega. A. temir ruda, boksit, rutil, qoʻrgʻoshin, jun, shakarqamish mahsuloti eksport qilish sohasida yetakchi oʻrinda, 106koʻmir, rux, mis, marganes, bugʻdoy, goʻsht eksport qilishda oldingi oʻrinlardan birida turadi Avstraliya sanoati yalpi milliy mahsulotning 30% ni beradi. Uning aso-siy tarmoqlari: konchilik, metallurgiya, kimyo, mashinasozlik, oziq-ovqat, yengil sanoat. Asosiy energetika resurslari – kumir va tabiiy gaz. Issiklik elektr stansiyalari elektr energiyaning 80% ga yaqinini hosil qilib beradi. 1994–95 yil 155 mlrd. kVt-s elektr energiyasi hosil qilingan. Eng katta temir ruda havzasi – Gʻarbiy A.dagi Pilbara koni, rangli metall rudalari, asosan Broken-Xill (Yangi Janubiy Uels) va Maunt-Ayza (Kvin-slend), boksitlar Ueypa koni (Kvin-slend) va Gov (Shimoliy hudud)dan qazib olinadi. 1994–95 yil Ill mln. tonna temir rudasi, 202 mln. tonna toshkoʻmir, 32,9 mln. tonna neft, 20,7 mlrd. kub-metr tabiiy gaz, 256 t oltin qazib olingan. Sanoatda mashinasozlik, metallurgiya, kimyo, neft kimyosi (oltin-gugurt kislo-tasi, mineral oʻgʻitlar) va neftni qayta ishlash tarmoqlari ustunlik qiladi. 1994–95 yil 6,2 mln. t poʻlat, 237 ming t mis, 211 ming t qalay, 1,2 mln. t alyu- miniy va 360 min-gga yaqin avtomobil ishlab chiqarilgan. Oziq-ovqat sanoati koʻproq eksportga (goʻsht, un, qand-shakar, sariyogʻ-pishloq, pivo, vino) moslangan. Toʻqimachilik, tikuvchilik, poyabzal korxonalari bor. Asosiy sanoat markazlari: Sidney, Melburn, Brisben, Adelaida, Pert. Vullogong – Port-Kembla, Nyukasl, Jilong, Kuinana port-sanoat majmualari shakllangan Avstraliyaning statistik ko’rsatkichlari Aholisi ;25 925 667 (2021) YaIM 1,7 trillion AQSh dollari (2021 yil hisobi) 1,6 trillion AQSh dollari (2021) YaIM darajasi 12 (nominal, 2021) 19 (PPP, 2021) YaIM o'sishi 2,7% (2018) 1,8% (2019) −6,7% (2020e) 6,1% (2021e) Aholi jon boshiga YaIM 62 728 dollar (nominal, 2021 yil hisobi 54 891 dollar (PPP, 2021 yil hisobi) Aholi jon boshiga YaIM darajasi 9-oʻrin (nominal, 2021 yil) 17 (PPP, 2021) Tarmoqlar bo‘yicha YaIM Xizmatlar : 62,7% Qurilish: 7,4% Konchilik: 5,8% Ishlab chiqarish: 5,8% Qishloq xoʻjaligi: 2,8% (2017) 1,4% (2020 yil hisobi) Yillik 1,3%/har chorakda 0,0% (2019 yil mart, chorak) Aholi kambag'allik chegarasidan past 13,6% (2017). Eksport: 480,2 milliard AQSh dollari (2018–19) Tovarlarni eksport qilish temir rudasi, ko'mir, tabiiy gaz, oltin, alyuminiy, mol go'shti, xom neft, mis, go'sht (mol go'shti bo'lmagan) Asosiy eksport hamkorlari Xitoy (-) 32,6% Yaponiya (+) 13,1% Janubiy Koreya (+) 5,9% AQSH (+) 5,3% Hindiston (+) 4,9% Yangi Zelandiya (+) 3,4% Import 420,4 milliard AQSh dollari (2018–19) Import tovarlari neft, avtomobillar, telekommunikatsiya uskunalari va ehtiyot qismlari, tovarlar transport vositalari, kompyuterlar, dori-darmonlar, oltin, qurilish texnikasi, mebel [18] Asosiy import hamkorlari Xitoy (-) 19,4% AQSH (+) 12,3% Yaponiya (+) 6,4% Germaniya (+) 4,5% Tailand (+) 4,1% Buyuk Britaniya (+) 4,0% To'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar zaxirasi Ichkariga: 682,9 milliard dollar Tashqariga: 491,0 milliard dollar Joriy hisob −38,8 milliard Avstraliya dollari (2018 yil hisobi) Yalpi tashqi qarz 2,095 trillion AQSh dollari (2019 yil 1-ch) Qishloq xo’jaligi ; Avstraliya – yirik yer egaligi mamlakati. Foydalaniladigan yerlarning 80% dan ortigʻi yirik yer egalari qoʻlida. Fermalar sertovarligi, mexani- zatsiyalashuvi va ixtisoslashuvi bilan ajra-lib turadi. Avstraliya (davlat) mahsuloti qiymatining 60% dan koʻprogʻini chorvachilik beradi. Qoʻylar 174 mln., qoramol – 24,1 mln. boshni tashkil etadi. Qoʻychilikning asosiy rayonlari – janubi-sharqiy va janubi-gʻarbiy sohil; sut yetishtiruvchi rayon janubi-sharqiy sohil, goʻsht yetishtiruvchi rayon mamlakat sharqi va shimoli. Salkam 15 mln. gektarga ekin ekiladi, shundan 1,5 mln. gektari sugʻoriladi. Asosiy ekinlar – bugʻdoy (hosili yiliga oʻrtacha 14,3 mln. t) va shakarqamish, shuning-dek arpa, suli, supurgi, joʻxori, sholi, makkajoʻxori, kartoshka, paxta, tama-ki, uzum, mevali daraxtlar. Bir yilda oʻrtacha 3,7 mln. t. shakar xom ashyosi, 3,7 mln. t. goʻsht, 720 ming t. jun yetishtiradi. YANGI ZENLANDIYA Hududi,chegaralari,geografik o’rni: Yangi Zelandiya — Tinch okeanining janubi-gʻarbiy qismidagi orol davlat.U ikkita asosiy quruqlikdan iborat - Shimoliy orol ( Te Ika-a-Maui ) va Janubiy orol ( Te Waipounamu ) vaumumiy maydoni 268,021 kvadrat kilometrni (103,500 kvadrat milya)egallagan 700 dan ortiq kichik orollardan iborat . Yangi Zelandiya sharqda 2000 kilometr (1200 milya) haqida Avstraliya bo'ylab Tasman dengizi va Janubiy orollari 1000 kilometr (600 milya) Yangi Kaledoniya , Fiji , va Tonga . Mamlakatning turli xil topografiyasi va o'tkir tog' cho'qqilari, shu jumladanJanubiy Alp tog'lari tektonik ko'tarilish va vulqon otilishiga ko'p qarzdor . Yangi Zelandiyaning poytaxti - Vellington , eng gavjum shahri – Oklend. Tabbiy sharoyiti ;Yangi Zelandiya suv yarim sharining markaziga yaqin joylashgan va ikkita asosiy orol va 700 dan ortiq kichik orollardan iborat . Ikki asosiy orol ( Shimoliy orol yoki Te Ika-a-Maui va Janubiy orol yoki Te Waipounamu ) eng tor nuqtasida kengligi 22 kilometr (14 mil) boʻlgan Kuk boʻgʻozi bilan ajratilgan .Shimoliy va Janubiy orollari Bundan tashqari, besh yirik obod orollar bor Styuart Island (bo'ylab Foveaux bo'g'ozi ), Chatham Island , Buyuk Barrier ho'l bo'lib ketdi ichida (Hauraki ko'rfazi ), D'Urvil oroli ( Marlboro tovushlarida ) va Vayxeke oroli (Oklend markazidan taxminan 22 km (14 milya). Yangi Zelandiya uzun va tor — shimoliy-shimoli-sharqiy o‘qi bo‘ylab 1600 kilometrdan (990 milya) ortiq, maksimal kengligi 400 kilometr (250 mil) — taxminan 15 000 km (9,300 mil) qirg‘oq chizig‘i bilan va umumiy er maydoni 268 000 kvadrat kilometr (103 500 sq mi). Olisda joylashgan orollari va uzoq qirgʻoq chizigʻi tufayli mamlakat keng dengiz resurslariga ega. Uning eksklyuziv iqtisodiy zonasi dunyodagi eng yirik zonalardan biri bo'lib, uning maydonidan 15 baravar ko'proqni egallaydi.Janubiy orol Yangi Zelandiyaning eng katta quruqlik qismidir. Uning uzunligi bo'ylab Janubiy Alp tog'lari bilan bo'linadi 3 000 metrdan (9 800 fut) oshiq 18 ta cho'qqi bor, ularning eng balandi Aoraki / Kuk tog'i 3 724 metr (12 218 fut). Fiordlendning tik togʻlari va chuqur fiordlari Janubiy orolning janubi- gʻarbiy qismidagi keng muzlik davrini qayd etadi. Shimoliy orol unchalik togʻli emas, lekin vulkanizm bilan ajralib turadi. Yuqori faol Taupō vulqon zonasi katta vulqon platosini hosil qilgan, Shimoliy orolning eng baland tog'i Ruapehu tog'i (2,797 metr (9,177 fut)) bilan tiniqlangan. Plato ham mamlakatning eng yirik ko'l, mezbonlik ko'li Taupo , [154] cho'kib ketdilar Kaldera dunyodagi eng faol biri. Mamlakat o'zining xilma-xil topografiyasi va hatto to'lqinlar ustida paydo bo'lishi uchun Tinch okeani va Hind-Avstraliya plitalari o'rtasida joylashgan dinamik chegaraga qarzdor .Yangi Zelandiya qismi hisoblanadi Zealandia , bir microcontinent asta-sekin yuz yiqilib so'ng botirilgan Avstraliya deyarli yarmi hajmi Taxminan 25 million yil oldin, plitalar tektonik harakatining siljishi mintaqani burish va maydalashga kirishdi . Bu hozir eng ko'p janubiy Alp tog'larida yaqqol ko'rinib turibdi, u yer qobig'ining yonidagi siqilishi natijasida hosil bo'lganAlp yoriqlari . Boshqa joylarda, plitalar chegarasi o'z ichiga oladi yitimin ishlab chiqarish, boshqa ostida bir plastinka Puysegur zovur janubga, to Hikurangi shunday shiddatli Shimoliy oroli sharqiy va Kermadec va Tonga atrofida keyingi shimoliy. Yangi Zelandiyaning xilma-xil iqtisodiyoti katta xizmat ko'rsatish sohasiga ega bo'lib, 2013 yil holatiga ko'ra barcha YaIM faoliyatining 63 foizini tashkil qiladi . Yirik ishlab chiqarish tarmoqlariga alyuminiy ishlab chiqarish, oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlash, metall ishlab chiqarish, yogʻoch va qogʻoz mahsulotlari kiradi. 2013 yil holatiga ko'ra, tog'-kon sanoati, ishlab chiqarish, elektr energiyasi, gaz, suv va chiqindilarni ta'minlash xizmatlari YaIMning 16,5% ni tashkil etdi . Birlamchi sektor 2013 yil holatiga ko'ra YaIMning atigi 6,5% ni tashkil etganiga qaramay, Yangi Zelandiya eksportida ustunlik qilishda davom etmoqda .axborot texnologiyalari sohasi jadal o'sib bormoqda. Asosiy kapital bozori Yangi Zelandiya birjasi (NZX). 2014-yil fevral holatiga ko‘ra , NZX jami 258 ta ro‘yxatga olingan qimmatli qog‘ozlarga ega bo‘lib, ularning umumiy kapitallashuvi 94,1 milliard NZD dollarni tashkil qiladi. Yangi Zelandiyaning pul birligi Yangi Zelandiya dollari (norasmiy ravishda “Kivi dollari” nomi bilan tanilgan) ham Tinch okeanidagi toʻrtta orol hududida muomalada boʻladi. Yangi Zelandiya dollari dunyodagi eng ko'p sotiladigan valyutalar ro'yxatida 10-o'rinda turad. Yangi Zenlandiyaning statistik ko’rsatkichlari - Aholi -5 084 300 (2020 yil iyun) -YaIM 193,545 milliard AQSh dollari (nominal, 2020) 205,541 milliard AQSh dollari ( PPP , 2020 -YaIM darajasi 52-oʻrin (nominal, 2020) 63-o‘rin (PPP, 2020) -YaIM o'sishi 3,2% (2018) 2,2% (2019) −7,2% (2020e) 5,9% (2021) -Aholi jon boshiga YaIM 38 675 AQSh dollari (nominal, 2020) 40 096 AQSH dollari ( PPP , 2020) -Aholi jon boshiga YaIM darajasi 23-chi (nominal, 2020 yil) 29-son (PPP, 2020) -Tarmoqlar bo‘yicha YaIM -Birlamchi sanoat tarmoqlari: 7,6% -Ishlab chiqarish: 12,2% -Xizmatlar: 71% (2011) -Inflyatsiya ( CPI ) -1,2% (2020 yil hisobi) -1% (YTD, 2019 yil iyun) -Aholini kambag'allik chegarasidan past 11,0% (2014) Jini koeffitsienti 33,9 o‘rtacha (2019) Inson taraqqiyoti indeksi 0,931 juda yuqori (2019) 0,859 juda yuqori Tengsizlikka moslangan (2019) Ishchi kuchi 2,610 million (2020 yil oktyabr, chorak) 67,7% bandlik darajasi (2019 yil iyun, chorak) Kasb bo'yicha ishchi kuchi Qishloq xoʻjaligi : 6,6% sanoat : 20,7% xizmatlar : 72,7% (2017 yil hisobi) Ishsizlik 9,2% (2020 yil hisobi) 3,9% (2019 yil iyun, chorak) 109 ming (2019 yil iyun, chorak) Asosiy sanoat tarmoqlari Oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlash , to'qimachilik , mashinalar va transport uskunalari, moliya , turizm , tog'-kon sanoati. Eksporti: 62,4 milliard dollar (2020-yil Tovarlarni eksport qilish Sut mahsulotlari, go'sht, yog'och va yog'och mahsulotlari, mevalar, mashina va uskunalar, vino, baliq va dengiz mahsulotlari Asosiy eksport hamkorlari Xitoy 23,0% Avstraliya 16,4% AQSH 11,4% Yevropa Ittifoqi 10,6% Yaponiya 5,3% (2019/20-moliya) Import: 59,6 milliard dollar (2020-yil) Import tovarlari Avtomobillar va samolyotlar, mashina va uskunalar, neft, elektronika , to'qimachilik, plastmassa Asosiy import hamkorlari Yevropa Ittifoqi 17,6% Avstraliya 15,8% Xitoy 15,6% AQSH 11,4% Yaponiya 5,0% (2019/20-moliya) To'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar zaxirasi 84,19 milliard dollar (2017 yil 31 dekabr hisobi) Chet elda: 16,74 milliard dollar (2016 yil 31 dekabr hisobi) Joriy hisob −5,471 milliard dollar (2017 yil hisobi) Yalpi tashqi qarz 156,181 milliard NZ$ (YaIMning 53%) (2018 yil dekabr) 86,342 milliard NZ$ (YaIMning 30,5%) (2018 yil fevral). Xo’jalik tarmoqlari ; Yangi Zelandiyaning xilma-xil iqtisodiyoti katta xizmat ko'rsatish sohasiga ega bo'lib, 2013 yil holatiga ko'ra barcha YaIM faoliyatining 63 foizini tashkil qiladi .Yirik ishlab chiqarish tarmoqlariga alyuminiy ishlab chiqarish, oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlash, metall ishlab chiqarish, yogʻoch va qogʻoz mahsulotlari kiradi. 2013 yil holatiga ko'ra, tog'-kon sanoati, ishlab chiqarish, elektr energiyasi, gaz, suv va chiqindilarni ta'minlash xizmatlari YaIMning 16,5% ni tashkil etdi . Birlamchi sektor 2013 yil holatiga ko'ra YaIMning atigi 6,5% ni tashkil etganiga qaramay, Yangi Zelandiya eksportida ustunlik qilishda davom etmoqda . axborot texnologiyalari sohasi jadal o'sib bormoqda. Asosiy kapital bozori Yangi Zelandiya birjasi (NZX). 2014-yil fevral holatiga ko‘ra , NZX jami 258 ta ro‘yxatga olingan qimmatli qog‘ozlarga ega bo‘lib, ularning umumiy kapitallashuvi 94,1 milliard NZD dollarni tashkil qiladi. [24] Yangi Zelandiyaning pul birligi Yangi Zelandiya dollari (norasmiy ravishda “Kivi dollari” nomi bilan tanilgan) ham Tinch okeanidagi toʻrtta orol hududida muomalada boʻladi. Yangi Zelandiya dollari dunyodagi eng ko'p sotiladigan valyutalar ro'yxatida 10-o'rinda turadi. Foydalanilgan adabiyotlar : 1.A.Qayumov,I.Safarov,V.Fedorka. Jahon iqtisodiy ijtimoiygeografiyasi Toshkent-“O’zbekiston”,2019 2. Зарифа Ускиноваю . Жачон мамлакатлари .”Adabiyot uchqunlari” Тошкент - 2015 Internet saytlari 1. https://www.worldstopexports.com 2. https://countrymetrs.info/en 3. https://qomus.info 4. https://uz.delachieve 5. https://uz.wikipedia 6. https://duf-obozreni 7. https://en.wikipedia.org

Mavzu: Okeaniya davlatlari Reja; Hududi, chegaralari, geografik o’rni Siosiy xaritasi Tabiiy sharoiti Mamlakatlari aholisi Mamlakatlari xo’aligi Sanoati Qishloq xo’jaligi Transporti Yirik davlatlari va ularning iqtisodiy rivojlanishi Hududi Chegaralari,Geografik o’rni ; Okeaniya — Tinch okeanning markaziy va gʻarbiy qismlaridagi orollar toʻdasi. 28°25’ shahrik. bilan 52°30’ j.k.lar va 130° shq. u. bilan 105° gʻ.u.lar oraligʻida. Gʻarbiy qismi Avstraliya va Malay arxipelagiga yondosh. Okeaniya Avstraliya bilan bir qitʼa hisoblanadi. Orollarning umumiy maydoni 1,26 mln. km², shuning 80% Yangi Gvineya va Yangi Zelandiya orollariga toʻgʻri keladi. Okeaniyani, odatda, 3 qismga boʻladilar: Melaneziya, Mikroneziya va Polineziya. Orollar suv osti tizmalari yoki marzalarining tepalaridir. Avstraliyaga yaqin joylashgan yirik orollar (Melaneziya, Yangi Zelandiya) esa materik orollar. Vulkan orollariga Gavayi, Samoa, Markiz, Jamiyat, Kuk, Tubuai orollari, Pasxa orol va boshqa kiradi. Okeaniyaning eng baland nuqtasi (Jaya togʻi, 5029 m) Yangi Gvineyaning shim.-gʻarbida joylashgan. Gʻarbiy Mikroneziya, Melaneziya va Yangi Zelandiya orollarining yer yuzasi togʻlik. Sharkiy Mikroneziya va Polineziya orollari mayda marjon atollaridan iborat. Gʻarbiy Mikroneziya va Melaneziya orollari bur-mali choʻkindi svitalar, intruziv va, ayniqsa, effuziv jinslardan tuzilgan boʻlib, Tinch okean tubining gʻarbiy chekkasidagi alp geosinklinalida joylashgan. Bu orollar mezozoy va kaynozoyda burmalangan ulkan tizmalarning suv ustidagi qismlaridir. Bu yerdagi hozirgi zamon vulkanizmi va zilzilalar togʻ hosil boʻlish harakatining davom etayotganligidan darak beradi. Tinch okean markaziy qismidagi orollar neogen oxiri — antropogen boshida yoriklar boʻylab oqib chiqqan bazaltli vulkan tizmalaridir. Gavayi, Samoa, Markiz, Jamiyat, Kuk, Tubuai orollari, Pasxa va boshqa mayda orollar vulkan natijasida hosil boʻlgan. Pekin koʻpgina vulkan choʻqqilari suv ostida boʻlib,

ularning usti marjon bilan qoplangan. Marshall, Karolina, Gilbert, Ellis, Tokelau, Feniks, Layn, Tuamotu, Nauru, Oshen va boshqa mayda orollar marjon orollaridir. Okeaniyada foydali qazilmalardan koʻproq nikel, fosfat, neft, oltin, kumir, mis uchraydi. Tabiiy sharoyiti ; Okeaniya orollarining aksari qismi ikkala yarim sharning tropik iklim mintaqasida joylashgan; Avstraliya va Osiyoga yaqin ekvatorial kengliklardagi orollarda iklim subekvatorial, 180-meridiandan gʻarbda ekvatorial iklim. Tropik chizigʻidan shimol va jan.da esa subtropik iklim. Yangi Zelandiyaning Jan. oroli moʻʼtadil mintaqada. Eng issiq oyning oʻrtacha temperaturasi shim.da 25°(avg .), jan.da 16°(fev.), eng sovuqoyniki shim.da 16° (fev.), jan.da 5° (avg .). Ekvatorial zonada oʻrtacha oylik temperatura 26—28°. Okeaniyada temperaturaning sutkalik farqi kam. Yillik yogʻin passat shamollari esadigan tropik mintaqalarda 1000 mm dan kam. Ammo yirik vulkan orollarining shamolga roʻpara yon bagʻirlarida 10 000 mm ga yetadi. Okeaniyaning gʻarbiy qismida, ekvatordan shim.da yezda kuchli tropik dovullar boʻlib turadi. Yangi Gvineya va Yangi Zelandiyadagi togʻlarda muzliklar (umumiy maydoni 1000 km²) bor. Dare va koʻllar Okeaniyaning , asosan, gʻarbiy qismidagi togʻli yirik orollarida joylashgan. Eng katta daryolari: Flay, Digul (600 km) — Yangi Gvineyada. Okeaniyada mayda koʻl koʻp; eng kattasi — Yangi Zelandiyadagi Taupo koʻli. Vulkanli orollarda qaynoq va shoʻr suvli koʻllar, geyzerlar bor. Mamlakatlar aholisi ; Okeaniyaning aholisi 42.4 mln kishi (2020). Okeaniyaga bundan 20—30 ming yillar avval Jan.-Sharqiy Osiyodan borib oʻrnashgan. Keyinroq kelgan qabilalarning papuaslar bilan qoʻshilishidan melanezlar paydo boʻlgan. Mikroneziya va Polineziyaga aholi milodning 1-ming yilligida koʻchib borgan. 16-asr boshida Okeaniyada yashovchi xalqlar jamiyat taraqqiyotining turli bosqichlarida boʻlgan. Yevropaliklar uzoq vaqt Okeaniyaga qiziqmadilar. Koʻpgina orollar yevropaliklarga 18-asrning 2-yarmida maʼlum boʻldi. Okeaniya orollarini dastlab Gʻarbiy Yevropa davlatlari, keyinroq AQSH egallay boshladi. Birinchi jahon urushi (1914—18)dan keyin Okeaniyada siyosiy tashkilotlar vujudga keldi. Ikkinchi jahon urushi (1939—45) davrida Okeaniya urush harakatlari maydoniga aylandi. Okeaniyada rivojlangan davlatlarning harbiy bazalari koʻpaydi. Urushdan keyin Okeaniya xalqlarining mustaqillik uchun kurashi tashkiliy tus oldi. Koʻpgina orollar mustaqil davlatlarga aylandi. Okeaniyada irqi, tili, tarixi va madaniyati jihatidan oʻzaro keskin farq qiluvchi xalqlar yashaydi. Ularni son jihatidan 2 qism-ga: mahalliy aholi va koʻchib borgan aholiga boʻlish mumkin. Okeaniyaning mahalliy aholisi polineziya, melaneziya va mikroneziya antropologik tiplarga mansub. Mahalliy aholining bir qismi malay-

polinez tillarida, boshqa qismi papua tillarida soʻzlashadi. Papua tillari bir necha guruhlarga boʻli-nadi. Lekin Okeaniya xalqlarining til guruhlari ularning mavjud etnik va madaniyati jihatidan yaqinligiga toʻla muvofiq emas. Etnografik adabiyotlarda ularni koʻpincha tarixi va madaniyati oʻxshash oblastlar boʻyicha guruhlashtiradilar. Okeaniyaning mahalliy boʻlmagan xalqlari ingliz-yangi zelandiyalik, fransuz (Yangi Kaledoniya), amerikalik, yapon va filippinlik (Gavayi orollari), qind (Fiji orollari) va boshqalardan iborat. Diniy jihatdan Okeaniya aholisining koʻpchiligi xristian. Mamlakatlar xo’jaligi ; Okeaniya dan iqtisodiyoti turli aralashmasi bor juda rivojlangan va jahon bozorida raqobatbardosh , moliyaviy bozorlar bo'yicha Avstraliya , Yangi Kaledoniya , Yangi Zelandiya , Frantsiya Polinezyası va Gavayi yilda qator yuqori, hayot sifati va inson rivojlanishi indeksi , [6] [7] uchun ko'p kam rivojlangan iqtisodiyoti kabi Papua Yangi Gvineya , Indoneziya Yangi Gvineya , Kiribati , Vanuatu va Tuvalu , [8] , shuningdek, shu jumladan, vaqto'rta iqtisodiyoti ning Tinch okeani kabi orollarda Palau , Fidji va Tonga . [9] Okeaniyadagi eng katta va eng gavjum mamlakat Avstraliya, eng katta shahri esa Sidneydir . Avstraliya, Yangi Gvineya va sharqdagi yirik orollarning birinchi ko'chmanchilari 60 000 yil oldin kelgan. [11] Okeaniya birinchi marta 16-asrdan boshlab yevropaliklar tomonidan oʻrganilgan . Portugal navigatorlari 1512-1526 yillar oralig'ida Tanimbar orollariga , Karolin orollarining bir qismiga va Papua-Yangi Gvineya g'arbiy qismiga etib borishdi . 18-asrda o'zining birinchi sayohatida, keyinchalik yuqori darajada rivojlangan Gavayi orollariga kelgan Jeyms Kuk Taitiga bordi va birinchi marta Avstraliyaning sharqiy qirg'oqlarini kuzatib bordi . [12] The Pacific olddavomida asosiy chora ko'rgan Ikkinchi jahon urushi asosan o'rtasida, Ittifoq davlatlari , Amerika Qo'shma Shtatlari va Avstraliya , va eksa elektr Yaponiya Evropa ko'chib kelishi keyingi asrlarda Okeaniya ijtimoiy va siyosiy manzara muhim o'zgarish olib keldi. Hozirgi zamonda milliy bayroqlar va ba'zi Okeaniyaliklar o'zlarining ajralib turadigan va individual o'ziga xosligini namoyish etish istagi haqida munozaralar kuchaymoqda.San'at bo'yicha Aboriginal avstraliyalik Dunyodagi eng uzun uzluksiz amal badiiy an'ana bo'lgan. [14] Papuadagi Puncak Jaya Okeaniyadagi eng baland choʻqqidir, balandligi 4884 metr. [15] Aksariyat Okeaniya davlatlari koʻp partiyaviy vakildir parlament demokratiya bilan, turizm uchun daromad katta manbai mavjud bo'lgan Tinch okeani orollari xalqlar. Qishloq xo'jaligi va tabiiy resurslar ; Okeaniyadagi umumiy ish o'rinlarining atigi 5% dan 10% gacha, lekin eksport ko'rsatkichlariga sezilarli hissa qo'shadi. Aholisi eng ko'p bo'lgan ikki davlat, Avstraliya va Yangi Zelandiya ham eng rivojlangan va ko'pchilik xizmat ko'rsatish sohalariga ega. Bu yirik qishloq xo'jaligi

iqtisodiyotiga ega bo'lgan kam rivojlangan Tinch okeani orollari davlatlarining ma'lumotlarini susaytiradi. Tinch okeanining aksariyat mamlakatlari (Avstraliya va Yangi Zelandiyadan tashqari) asosiy sanoat qishloq xo'jaligidir. Ko'pgina davlatlar hali ham qishloq xo'jaligiga ega; masalan, Vanuatu aholisining 80% va Fiji aholisining 70% qishloq xo'jaligida ishlaydi . Tinch okeanidan olinadigan asosiy mahsulot kopra yoki hindiston yong'og'i , ammo yog'ochdir, Mol go'shti , palma moyi , kakao , shakar va zanjabil ham tez-tez orqali o'stiriladi tropik yil Tinch okeani . Baliq ovlash Tinch okeanidagi ko'plab kichik davlatlar uchun asosiy sanoatni ta'minlaydi , ammo ko'plab baliq ovlash joylari boshqa yirik davlatlar, xususan Yaponiya tomonidan ekspluatatsiya qilinadi. Qo'rg'oshin , rux , nikel va oltin kabi tabiiy resurslar Avstraliya va Solomon orollarida qazib olinadi.. Okeaniyaning eng yirik eksport bozorlariga Yaponiya, Xitoy, AQSh, Hindiston, Janubiy Koreya va Yevropa Ittifoqi kiradi. Sanoati ; Tinch okeanidagi orollarda yashovchi aholining katta qismi turizm, ta'lim va moliyaviy xizmatlarni o'z ichiga olgan xizmat ko'rsatish sohasida ishlaydi. Okeaniyaning eng yirik eksport bozorlariga Yaponiya, Xitoy, AQSh va Janubiy Koreya kiradi. Avstraliyada va kamroq darajada Yangi Zelandiyada yashovchi odamlarning aksariyati tog'-kon sanoati, elektrotexnika va ishlab chiqarish sohalarida ham ishlaydi. Kiyim-kechak ishlab chiqarish Tinch okeanining ba'zi qismlarida, ayniqsa Fijida asosiy sanoatdir , garchi bu kamayib bormoqda.Avstraliya mintaqadagi eng katta ishlab chiqarish hajmiga ega. Avtomobillar, elektr jihozlari, mashinalar va kiyim- kechak ishlab chiqarish. Turizm ; Tinch okeanidagi ko'pchilik uchun katta daromad manbaiga aylandi; sayyohlar Avstraliya, Yangi Zelandiya, Yaponiya, Buyuk Britaniya va AQShdan keladi. Fidji hozirda har yili deyarli yarim million sayyohni jalb qiladi; Avstraliyadan chorakdan ko'proq. Bu Fidji iqtisodiyotiga 1995 yildan beri 1 milliard dollar yoki undan ko'proq hissa qo'shmoqda, ammo Fidji orollari hukumati turizm sanoati ichidagi ko'rinmas iqtisodiyot tufayli bu raqamlarni kam baholaydi. Transporti ; Okeaniya davlatlari transportini katta qsmini suv transporti tashkil etadi.Avtomabil transporti asosan Avstraliya Yangi Zenlandiya va qolgan quruqlik maydoni katta orollarda.Okeaniya davlatlari havo transportidan ham rivojlangan davlatlari fodoydalanadi.Okeaniya davlatlari Okeaniya davlatlari

Avstralia Hududi,chegaralari,geografik o’rni; Avstraliya– Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdoʻstlik tarkibiga kiruvchi federal davlat. Avstraliyaning Davlatlar nomlari Poytaxti YIM (2020) AQSH dollr Aholisi,kishi (2020) 1 Avstraliya Kanberra 1330 25883652 2 Amerika Samoasi Pogo-pogo 807 56400 3 Fidji Suva 4376 925199 4 Fransuz Poleniziyasi Papeete 3448 273800 5 Guam Aganya 5793 180632 6 Kibati Bairiki 267 122864 7 Kokos Orollari Vestaylent - 596 8 Kuk Orollari Avarua 300 17428 9 Marianna Orollari Sepan 1242 43944 10 Marshal Orollari Aylend 239 58793 11 Medue Oroli Majuro - - 12 Mikroneziya Federativ shtati Palikir 408 105169 13 Nauru Yaren 118 10541 14 Palau Koror 268 21613 15 Papua yangi giviniya Port-morsipi 23592 8454709 16 Pitkern Koror - 49 17 Rojdestvo oroli Adamstaun - 2205 18 Solomon orollari Xaniara 1551 645631 19 Tonga Nukuolofa 508 108335 20 Tuvalu Funafuti 49 10239 21 Tok lou Nuknono 1411 22 Vanuatu Port-Vila 855 295497 23 Yangi Zelandiya Vellington 482 4689874 24 Yangi Kaledoniya Numea 2682 280646

O'xshashlar

O'zbekistonning eng qadimgi davlatlari Qadimgi Xorazm va Baqtriya davlatlari
O‘zbekiston va MDH davlatlari
Qang’ va Dovon davlatlari.
Old Osiyo davlatlari qadimgi davrda
XX asr Kavkaz davlat davlatlari (Qorabog` masalasi)