logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Umumiy
  4. OTLARNING VIRUS VA BAKTERIAL KASALLIKLARI

OTLARNING VIRUS VA BAKTERIAL KASALLIKLARI

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

112.6083984375 KB
Ko'chirib olish
OTLAR NING VIRUS VA BAKTERIAL KASALLIKLAR I Reja: 1. Infeksion kasalliklarning umumiy tavsifi 2. Zamburug’li kasalliklar 3. Infeksion – toksik patologiyalar 4. Manqa kasalligi 5.. Otlar grippi 6. Otlarning infeksion anemiyasi 1. Infeksion kasalliklarning umumiy tavsifi Infeksion kasalliklar hayvon organizmiga kasallik qo’zg’atuvchi (patogen) mikroblar o’rnashishi va keyinchalik ko’payishi va tarqalishi natijasida hosil bo’ladi. Ular boshqa hayvonlarga o’tishi, bosqichma– bosqich rivojlanishi, organizmning spesifik reaksiyasini (antitelolar hosil bo’lishi) chaqirishi va odatda immunitet hosil bo’lishi bilan xarakterlanadi. Infeksion kasalliklar ot organizmiga turli yo’llar: zararlangan tashqi qoplamalar (teri va shilliq pardalar), hazm qilish trakti yoki alimentar yo’l (ozuqa va suv bilan), nafas yo’llari yoki aerogen yo’l va boshq. orqali tushgan bakteriya, kokk, mikroskopik zamburug’, virus, mikoplazmalar bilan chaqiriladi. Yuqumli kasalliklar odam uchun ham xavfli bo’lishi mumkin shu sababli profilaktik tadbirlar o’tkazilishi lozim masalan, yangi olib kelingan hayvonlarni karantinga qo’yish, ozuqa va suv sifatini nazorat qilish, kasallarni ajratish, dezinfeksiya (zararlantirish), deratizasiya (kemiruvchilarga qarshi kurashish) va dezinseksiya (hasharotlar bilan kurashish) o’tkazish va albatta sog’lom hayvonlarni vaksinasiya qilish. Otlarni infeksion kasalliklardan davolash uchun bevosita infeksiyani davolovchi preparatlar va simptomatik vositalar (masalan, yurak vositalar, balg’am chiqaruvchi va boshq.) qo’llanadi. Davolovchi vositalar qo’llangandan so’ng sutni iste’mol qilish va hayvonlarni go’shtga so’yish muddatlari 24 soatdan 1 oygacha davom etishi mumkin. 2. Zamburug’li kasalliklar patologiyasi va maxsus profilaktik tadbirlari Trixofitiya Trixofitiya, yoki temiratki – kontagioz zamburug’li kasallik bo’lib, terida oval keskin chegaralangan deyarli junsiz, po’stloqchalar va tangachalar bilan qoplangan o’choqlar hosil bo’ladi. Kasallikni trixofitonlar deb ataladigan zamburug’lar chaqiradi, ular issiqlik va dezinfeksiyalovchi vositalarga chidamli bo’ladi va tashqi muhitda (to’shama, yer, yog’och narsalarda uzoq vaqt saqlanadi. Patogen zamburug’larni kalamush, sichqon va boshqa kemiruvchilar tarqatadi. Infeksiya manbayi – kasal va sog’aygan hayvonlar. Kuz – qish mavsumidagi yomon ob–havo sharoitlar va terining yuzaki shikastlari bu kasallik hosil bo’lishiga moyillik yaratadi. Inkubasion davr 1 haftadan 1 oygacha davom etadi. Kasallik surunkali kechadi va terida po’stloqchalar va kulrang tangachalar bilan qoplangan kichik junsiz yumaloq shaklda dog’lar hosil bo’lishi bilan ajralib turadi. Ko’pincha ko’z, burun, quloqlar atrofi zararlanib, jarayon bosh, bo’yin va oyoqlarga tarqaladi. Tashhis klinik belgilar, zararlangan joylarni ultrabinafshali nurlantirish natijalari, teridan olingan qirmalarni mikroskopik tekshirish asosida qo’yiladi. Trixofitiyani davolash uchun zararlangan joylar fungisid vositalar bilan ishlanadi. Davolash va profilaktik maqsadlarda yuqori samarali, ishonchli va kam toksik tirik va inaktivasiyalangan vaksinalar 2 baravar ko’p miqdorda qo’llanadi. 3. Infeksion – toksik patologiyalar 3.1. Manqa kasalligi Manqa – ot, eshak, xachir, kam hollarda tuya va mushuksimonlar va odamlarning infeksion, asosan surunkali kechadigan kasalligi bo’lib, o’pka va boshqa ichki a’zolarda, shilliq pardalar va terida spesifik manqali tugunchalar rivojlanishi va keyinchalik ular yaralarga aylanishi bilan xarakterlanadi. Kasallik qo’zg’atuvchisi – manqa bakteriyasi, u suv va chiriydigan substratlarda 14–30 kunlarda, qurigan burun ajralmalarida – 7–15 kunlarda, siydikda – 4soatdan so’ng o’ladi. Quyosh nuri uni 24 soatda, 80 °C da isitish – 5 daqiqada o’ldiradi. Manqa bakteriyasi 5% li faol xlorga ega xlorli oxakda, 2 % li fenol, 1 % li o’yuvchi natr, 3 % li kreolin eritmalarida 1 soat ichida o’ladi. Kasallik manbayi – kasal hayvonlar, o’tkazuvchi omillar – infeksiya tushgan ozuqa, tezak, parvarish predmetlari, ot abzallari. Zararlanish to’g’ridan – to’g’ri kontaktda, hazm trakti va kam hollarda nafas tizimi orqali amalga oshiriladi. Yaylov sharoitida kasallik sekin, tig’iz va ventilyasiyasi yomon otxonalarda tez tarqaladi. Kasallik yilning barcha mavsumlarida, ammo ko’pincha kuz – qish fasllarida hosil bo’ladi. Manqaning inkubasion davri 3 kundan 2–3 haftagacha davom etadi. Kasallik o’tkir, surunkali va latent kechishi mumkin. O’tkir kechishida tana harorati 41– 42 °C gacha ko’tariladi, qaltiroq, shilliq pardalar giperemiyasi, keskin jabrlanish kuzatiladi. 2–3 kunlardan so’ngburunning shilliq pardasida sarg’ish mayda tugunchalar paydo bo’ladi, ular bir necha soatdan so’ng ular birlashadi va nekrozga uchraydi. Ularning o’rnida chetlari notekis yaralar qoladi. Jag’ osti limfatik tugunlar avval shishgan va issiq, keyin esa zich bo’ladi. Ayrim hollarda sonning ichki yuzasi, prepusiya sohasi, yorg’oq, bosh va bo’yindagi teri zararlanadi . Undan tashqari zararlangan oyoqlar shishishi kuzatiladi. O’tkir shaklda kechadigan kasallik 2–4 hafta davom etadi va ko’p hollarda o’lim bilan tugaydi. Manqa kasalligida bosh terisining zararlanishi Surunkali kechadigan manqa kasalligida tana harorati vaqti – vaqti bilan ko’tarilib turadi, hayvon oriqlaydi, yo’taladi, burnidan ekssudat oqadi, jag’ osti limfa tugunlari shishadi. Burunning shilliq pardasida yulduzsimon shaklda chandiqlar va yaralar hosil bo’ladi. Bu shakldagi kasallik bir necha oydan bir necha yillargacha davom etadi. Latentli manqa hayot mobaynida davom etishi mumkin. Hayvonlarda ko’zga tashlanadigan o’zgarishlar kuzatilmaydi, ular sog’lom bo’lib ko’rinadi. Tashhis epizootologik, klinik, allergik, serologik va gistologik tekshirishlar asosida qo’yiladi. Diagnostikaning asosiy usuli – allergik bo’lib, bunda ko’z malleinizasiyasi (kon’yunktival xaltaga 4–5 mallein tomchilari – isitish bilan o’ldirilgan manqa basillasi bulonli kulturasining filtrati yuboriladi) bajariladi. Kasallangan hayvon kon’yunktivasi qizaradi, shishadi, ko’zning ichki burchagidan tasma shaklda avval shilimshiq keyin yiringli massa ajraladi (ijobiy reaksiya). Natijadan qat’iy nazar 5– 6 kunlardan so’ng barcha otlar qayta malleinizasiya qilinadi. Ikki marta ijobiy reaksiya bergan ot kasal deb hisoblanadi. Ko’z malleinizasiyasiga ijobiy reaksiya Manqa kasalligini davolab bo’lmaydi . Kasal hayvonlar bartaraf etiladi. Manqaning oldini olish maqsadida xo’jalikka yangi kelgan hayvonlar karantinga qo’yiladi, otlar bir yilga 2 marta klinik tekshiriladi va malleinizasiya qilinadi. Kasallik aniqlanganda xo’jalik karantin qilinadi, otlar klinik belgilari bo’yicha 4 guruhlarga bo’linadi. Otxona va parvarishlash predmetlari dezinfeksiya qilinadi, go’ng kuydiriladi. Karantin oxirgi kasal ot aniqlangandan keyin 45 kun o’tib bekor qilinadi. 3.2. Otlar grippi Otlar grippi yoki inflyuensa, – o’tkir kechadigan yuqori kontagioz virusli kasallik bo’lib, jabrlanish, yuqori harorat, ko’z yoshi oqishi, yo’tal, ko’z, burun va traxeyalarning shilliq pardalar giperemiyasi bilan namoyon bo’ladi. Barcha yoshdagi otlar kasallanadi. Kasallik qo’zg’atuvchisi – ortomiksoviruslar oilasi Inflyuensa urug’iga kiruvchi viruslar. Tabiatda viruslar odam va ot orasida almashiniladi, bunda u to’siqdan o’tib, odamga ham yuqishi mumkin. Ammo odamda u simptmlarsiz yoki kuchsiz klinik belgilar bilan kechadi. Ot grippi va qushlar grippining ayrim turlari orasida bog’liqlik mavjud. Kasallik yo’talda, ozuqa, suv bilan, otboqarlardan o’tadi. Emlanmagan hayvonlar bo’lganda kasallik ayniqsa tez tarqaladi. Kasallikning inkubasion davri 5–7 kun. Gripp kutilmaganda paydo bo’ladi. Hayvonlar denniklarda befarq turadi, ko’p hollarda oquqani qabul qilmaydi, junlari xurpaygan bo’ladi. Keyin tana harorati 40–41 °C gacha ko’tariladi va bir necha kun ushlanib turadi, uzlukli–uzlukli tez – tez takrorlanadigan yo’tal paydo bo’ladi (2–10 kunlar kuzatiladi) va quruq, keskin, tez–tez takrorlanadigan va og’riqli shaklga o’tadi. Kasal ot burnining shilliq pardasi to’q qizil rangga kiradi, burun va ko’zlardan tiniq ekssudat ajraladi. Sog’aygan hayvonlar virusning shu tipiga qarshi 1 yillik immunitetga ega bo’ladi. Qulunlar emlangan onalaridan passiv immunitet qabul qiladi. Davolash maqsadida skipidar, 2 % li natriy bikarbonati, va gidrokarbonat eritmalari va boshq. bilan ingalyasiya qilinadi. Og’irlashishlarda sulfanilamidlar, antibiotiklar, kimyoviy preparatlar (amantin) va simptomatik vositalar qo’llanadi. Autogemoterapiya tavsiya etiladi (60 ml o’zining qoni har 2–3 kunda 20 ml ga ko’paytirilib va keyin kamaytirilib). Ot grippining oldini olish uchun hayvon inaktivasiya qilingan farmolvaksina bilan emlanadi (4–6 oylar ta’sir etadi). 3.3. Otlarning infeksion anemiyasi Otlarning infeksion anemiyasi – toq tuyoqli hayvonlarning virusli kasalligi bo’lib, tana harorati ko’tarilgan kunlar me’yordagi harorat bilan kunlarning almashinilishi, anemiya (kam qonlik) va o’zoq vaqt virus tashishlik bilan xarakterlanadi. Kasallik qo’zg’atuvchisi – virus bo’lib, efir bilan inaktivasiya qilinadi, tripsinga nisbatan chidamli, 58 °C ga qizdirilganda 1–2 soatda o’ladi. U 2 % li o’yuvchi natriy va formaldegid eritmalarida 20 daqiqada, 3 % li kreolin eritmasi yoki karbol kislotasida 30 daqiqada parchalanadi. Kasallik manbayi – kasal hayvonlar. Virus mexanik yo’l bilan qon so’ruvchi hasharotlar hamda jarrohlik asboblar va ignalar orqali tarqaladiyu kasallik asosan yoz mavsumida o’rmon yoki botqoqlik joylarda paydo bo’ladi. Inkubasion davr 2–5 kundan 93 kunlargacha tashkil qiladi, o’rtacha – 10–20 kunlar. O’ta o’tkir, o’tkir, yarim o’tkir va latent shakllar kuzatiladi. O’ta o’tkir kechishda tana harorati ko’tariladi, hayvon jabrlanadi, gemorragik diatez (terida qizil dog’chalar – qon quyilishlar rivojlanadi) paydo bo’ladi. O’tkir kechishda doimiy yoki vaqti – vaqti rivojlanayotgan lohaslanish, umumiy holsizlanish, shilimshiq pardalar giperemiyasi kuzatiladi, ularda qon quyilishlar, qorin, ko’krak va oyoqlarda shishlar rivojlanadi. Kasallikning bu shakli 7–30 kunlar davom etadi, 80% kasal hayvonlar o’ladi. Yarim o’tkir shakli ko’proq davom etadigan remissiyalar (kasallik belgilarining vaqtincha pasayishi) bilan ajralib turadi. Surunkali kechishda vaqti – vaqti kuzatiladigan lohaslanish xurujlari, oriqlash va anemiya kuzatiladi. Lohaslanishsiz kechadigan davrlar bir necha oylar davom etishi mumkin, residivlar 1–2 kundan 2–3 haftagacha bo’lishi mumkin. Tashhis klinik belgilar va qonning laborator tekshirishlar asosida qo’yiladi. Qonda eritrositlar soni (2–3 mln gacha) va gemoglobin miqdori kamayadi, eritrositlarning cho’kish tezligi tezlashadi, limfositlar ko’payadi. Infeksion anemiyani davolash choralari ishlab chiqilmagan. Kasallikning oldini olish uchun yangi keltirilgan otlar karantin qilinadi. Kasallik aniqlanganda hayvonlarni kiritish va chiqarish taqiqlanadi, kasallanganlar go’shtga topshiriladi, boshqalari xo’jalik ichida qo’llanadi. 3.4. Otlarning infeksion ensefalomiyeliti Otlarning infeksion ensefalomiyeliti – o’tkir virusli kasallik bo’lib, bosh va orqa miyaning yallig’lanishi, markaziy asab tizimi faoliyatining buzilishi, hazm trakti va qovuqning parezi, sarg’ayish bilan kechadi. Odatda tabiiy sharoitda, yaylovdagi 2–12 yoshli otlar kasallanadi. Kasallik qo’zg’atuvchisi – virus, qaysikim quyosh nurlari ostida 4–8 soatdan so’ng inaktivasiya bo’ladi, 65 °C haroratda – 10 daqiqada qaynatganda esa bir necha soniyada o’ladi. –10 °C haroratda u 3 oygacha tirik qoladi. Odatiy konsentrasiyadagi dezinfeksiyalovchi vositalar virusni 10 daqiqada zararlantiradi. Kasallik manbayi – kasal otlar. Kasallikni ayrim pashalar va kanalar tarqatishi mumkin. Kasallik mayda boshlanib, cho’qqisi sentyabrda kuzatiladi. Kasallikning inkubasion davri 15–40 kunni tashkil qiladi. Kechishi o’tkir. Kasallik kuchli qo’zg’alish va belgisiz, kam hollarda latent shakllarda kechadi. Dastlab qisqa vaqt ichida tana harorati ko’tariladi, jabrlanish, ishtaxa pasayishi, esnash kuzatiladi. Keyin qo’zg’alish shaklning belgilari paydo bo’ladi, hayvon to’satdan arqonni uzadi, to’xtovsiz oldinga (kam hollarda orqaga) intiladi, to’siqlarga uriladi, o’zini shikstlaydi. Ko’p hollarda kasal otlar notabiiy holatni egallaydi – boshini yerga tiraydi, yonnboshga yiqilib, suzish harakatlarini bajaradi, boshini orqaga qayiradi. Kasallik 1,5 kundan 15 kungacha davom etishi mumkin. 40 – 90 % larda o’lim bilan tugaydi. 80% gacha kasal hayvonlar birinchi 24–48 soatlarda o’ladi. Kasallikning tinch shakli o’z vaqtida davolanganda sog’ayish bilan tugaydi. Sog’aygan hayvonlar bir umrli immunitetga ega bo’ladi. Otlarning o’tkir infeksion anemiyasida eritrositlar soni va tana harorati grafi klari Tashhis kliniko–epizootologik ma’lumotlar va qonning laborator tahlillari asosida qo’yiladi. Qonda leykositlar (13–16 minggacha va ko’proq) va eritrositlar sonining, bilirubin (10 90 TB gacha) miqdori ko’payishi kuzatiladi. Kasallikni qutirish, Auyeski kasalligi, botulizm va ozuqali zaharlanishlardan va boshq. farqlash lozim. Kasal hayvonlar keng, qalin to’shamali qorong’ilashtirilgan xonaga qo’yiladi. Ularning to’g’ri ichagi tozalanadi va qovug’ining kateterizasiyasi o’tkaziladi. Burunqizilo’ngach zondi yordamida kuniga 2 marta natriy sulfati (100–150 g) kiritiladi, teri ostiga har 4–6 soatda 20 ml kamfora moyi yuboriladi, venaga 400 ml fiziologik eritmada 25 g urotropin, 40 g glyukoza, 20 g kalsiy xloridi yuboriladi. Undan tashqari teri ostiga 10–12 l kislorod, venaga 200 ml 10% li natriy xloridining gipertonik eritmasi yuboriladi. Kerak bo’lganda inyeksiyalar 2–3 soatlardan so’ng takrorlanadi. Kasal hayvonlar ajratiladi va davolanadi. Otxona va parvarishlash predmetlari dezinfeksiya qilinadi. Karantin oxirgi kasal ot sog’aysa yoki o’lgandan keyin 40 kun o’tib bekor qilinadi. Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Dorosh M. V. Bolezni loshadey. Veche, 2007 g.http://www.e–reading. club/book.php?book=83010

OTLAR NING VIRUS VA BAKTERIAL KASALLIKLAR I Reja: 1. Infeksion kasalliklarning umumiy tavsifi 2. Zamburug’li kasalliklar 3. Infeksion – toksik patologiyalar 4. Manqa kasalligi 5.. Otlar grippi 6. Otlarning infeksion anemiyasi

1. Infeksion kasalliklarning umumiy tavsifi Infeksion kasalliklar hayvon organizmiga kasallik qo’zg’atuvchi (patogen) mikroblar o’rnashishi va keyinchalik ko’payishi va tarqalishi natijasida hosil bo’ladi. Ular boshqa hayvonlarga o’tishi, bosqichma– bosqich rivojlanishi, organizmning spesifik reaksiyasini (antitelolar hosil bo’lishi) chaqirishi va odatda immunitet hosil bo’lishi bilan xarakterlanadi. Infeksion kasalliklar ot organizmiga turli yo’llar: zararlangan tashqi qoplamalar (teri va shilliq pardalar), hazm qilish trakti yoki alimentar yo’l (ozuqa va suv bilan), nafas yo’llari yoki aerogen yo’l va boshq. orqali tushgan bakteriya, kokk, mikroskopik zamburug’, virus, mikoplazmalar bilan chaqiriladi. Yuqumli kasalliklar odam uchun ham xavfli bo’lishi mumkin shu sababli profilaktik tadbirlar o’tkazilishi lozim masalan, yangi olib kelingan hayvonlarni karantinga qo’yish, ozuqa va suv sifatini nazorat qilish, kasallarni ajratish, dezinfeksiya (zararlantirish), deratizasiya (kemiruvchilarga qarshi kurashish) va dezinseksiya (hasharotlar bilan kurashish) o’tkazish va albatta sog’lom hayvonlarni vaksinasiya qilish. Otlarni infeksion kasalliklardan davolash uchun bevosita infeksiyani davolovchi preparatlar va simptomatik vositalar (masalan, yurak vositalar, balg’am chiqaruvchi va boshq.) qo’llanadi. Davolovchi vositalar qo’llangandan so’ng sutni iste’mol qilish va hayvonlarni go’shtga so’yish muddatlari 24 soatdan 1 oygacha davom etishi mumkin. 2. Zamburug’li kasalliklar patologiyasi va maxsus profilaktik tadbirlari Trixofitiya Trixofitiya, yoki temiratki – kontagioz zamburug’li kasallik bo’lib, terida oval keskin chegaralangan deyarli junsiz, po’stloqchalar va tangachalar bilan qoplangan o’choqlar hosil bo’ladi.

Kasallikni trixofitonlar deb ataladigan zamburug’lar chaqiradi, ular issiqlik va dezinfeksiyalovchi vositalarga chidamli bo’ladi va tashqi muhitda (to’shama, yer, yog’och narsalarda uzoq vaqt saqlanadi. Patogen zamburug’larni kalamush, sichqon va boshqa kemiruvchilar tarqatadi. Infeksiya manbayi – kasal va sog’aygan hayvonlar. Kuz – qish mavsumidagi yomon ob–havo sharoitlar va terining yuzaki shikastlari bu kasallik hosil bo’lishiga moyillik yaratadi. Inkubasion davr 1 haftadan 1 oygacha davom etadi. Kasallik surunkali kechadi va terida po’stloqchalar va kulrang tangachalar bilan qoplangan kichik junsiz yumaloq shaklda dog’lar hosil bo’lishi bilan ajralib turadi. Ko’pincha ko’z, burun, quloqlar atrofi zararlanib, jarayon bosh, bo’yin va oyoqlarga tarqaladi. Tashhis klinik belgilar, zararlangan joylarni ultrabinafshali nurlantirish natijalari, teridan olingan qirmalarni mikroskopik tekshirish asosida qo’yiladi. Trixofitiyani davolash uchun zararlangan joylar fungisid vositalar bilan ishlanadi. Davolash va profilaktik maqsadlarda yuqori samarali, ishonchli va kam toksik tirik va inaktivasiyalangan vaksinalar 2 baravar ko’p miqdorda qo’llanadi. 3. Infeksion – toksik patologiyalar 3.1. Manqa kasalligi Manqa – ot, eshak, xachir, kam hollarda tuya va mushuksimonlar va odamlarning infeksion, asosan surunkali kechadigan kasalligi bo’lib, o’pka va boshqa ichki a’zolarda, shilliq pardalar va terida spesifik manqali tugunchalar rivojlanishi va keyinchalik ular yaralarga aylanishi bilan xarakterlanadi. Kasallik qo’zg’atuvchisi – manqa bakteriyasi, u suv va chiriydigan substratlarda 14–30 kunlarda, qurigan burun ajralmalarida – 7–15 kunlarda, siydikda – 4soatdan so’ng o’ladi. Quyosh nuri uni 24 soatda, 80 °C da isitish – 5 daqiqada o’ldiradi. Manqa bakteriyasi 5% li faol xlorga ega xlorli oxakda, 2 % li fenol, 1 % li o’yuvchi natr, 3 % li kreolin eritmalarida 1 soat ichida o’ladi. Kasallik manbayi – kasal hayvonlar, o’tkazuvchi omillar – infeksiya tushgan ozuqa, tezak, parvarish predmetlari, ot abzallari. Zararlanish to’g’ridan – to’g’ri kontaktda, hazm trakti va kam hollarda nafas tizimi orqali amalga oshiriladi.

Yaylov sharoitida kasallik sekin, tig’iz va ventilyasiyasi yomon otxonalarda tez tarqaladi. Kasallik yilning barcha mavsumlarida, ammo ko’pincha kuz – qish fasllarida hosil bo’ladi. Manqaning inkubasion davri 3 kundan 2–3 haftagacha davom etadi. Kasallik o’tkir, surunkali va latent kechishi mumkin. O’tkir kechishida tana harorati 41– 42 °C gacha ko’tariladi, qaltiroq, shilliq pardalar giperemiyasi, keskin jabrlanish kuzatiladi. 2–3 kunlardan so’ngburunning shilliq pardasida sarg’ish mayda tugunchalar paydo bo’ladi, ular bir necha soatdan so’ng ular birlashadi va nekrozga uchraydi. Ularning o’rnida chetlari notekis yaralar qoladi. Jag’ osti limfatik tugunlar avval shishgan va issiq, keyin esa zich bo’ladi. Ayrim hollarda sonning ichki yuzasi, prepusiya sohasi, yorg’oq, bosh va bo’yindagi teri zararlanadi . Undan tashqari zararlangan oyoqlar shishishi kuzatiladi. O’tkir shaklda kechadigan kasallik 2–4 hafta davom etadi va ko’p hollarda o’lim bilan tugaydi. Manqa kasalligida bosh terisining zararlanishi Surunkali kechadigan manqa kasalligida tana harorati vaqti – vaqti bilan ko’tarilib turadi, hayvon oriqlaydi, yo’taladi, burnidan ekssudat oqadi, jag’ osti limfa tugunlari shishadi. Burunning shilliq pardasida yulduzsimon shaklda

chandiqlar va yaralar hosil bo’ladi. Bu shakldagi kasallik bir necha oydan bir necha yillargacha davom etadi. Latentli manqa hayot mobaynida davom etishi mumkin. Hayvonlarda ko’zga tashlanadigan o’zgarishlar kuzatilmaydi, ular sog’lom bo’lib ko’rinadi. Tashhis epizootologik, klinik, allergik, serologik va gistologik tekshirishlar asosida qo’yiladi. Diagnostikaning asosiy usuli – allergik bo’lib, bunda ko’z malleinizasiyasi (kon’yunktival xaltaga 4–5 mallein tomchilari – isitish bilan o’ldirilgan manqa basillasi bulonli kulturasining filtrati yuboriladi) bajariladi. Kasallangan hayvon kon’yunktivasi qizaradi, shishadi, ko’zning ichki burchagidan tasma shaklda avval shilimshiq keyin yiringli massa ajraladi (ijobiy reaksiya). Natijadan qat’iy nazar 5– 6 kunlardan so’ng barcha otlar qayta malleinizasiya qilinadi. Ikki marta ijobiy reaksiya bergan ot kasal deb hisoblanadi. Ko’z malleinizasiyasiga ijobiy reaksiya Manqa kasalligini davolab bo’lmaydi . Kasal hayvonlar bartaraf etiladi. Manqaning oldini olish maqsadida xo’jalikka yangi kelgan hayvonlar karantinga qo’yiladi, otlar bir yilga 2 marta klinik tekshiriladi va malleinizasiya qilinadi. Kasallik aniqlanganda xo’jalik karantin qilinadi, otlar klinik belgilari bo’yicha 4 guruhlarga bo’linadi. Otxona va parvarishlash predmetlari dezinfeksiya

O'xshashlar

ITLARNING VIRUS VA BAKTERIAL KASALLIKLARI
VIRUS VA UNING TASNIFI.
OTLARNING ASAB TIZIMI PATOLOGIYASI
Asalarilarning Amerika va Evropa chirish kasalliklari. Aspergillyoz kasalliklari
O'SMA KASALLIKLARI