Sportchining jismoniy texnik va taktik tayyorgarligi. Reja: 1. Texnik tayyorgarlik 2. Sportchini texnik tayyorlashni vazifalari, bos q ichlari va asosi y uslubiyati 3. Sport taktikasi

Musobaqa faoliyatini sportchilar tomonidan shu sport turi uchun maxsus bo‘lgan harakat ko‘nikma va malakalari turi bajara oladigan holatdagina amalga oshirishi mumkin. SHu sababli harakat texnikasini o‘rganishda harakat ko‘nikmasini malakaga aylanishi sport turi uchun eng kerakdirHarakat ko‘nikma va malakalarini, ko‘nikma va malakaga Texnik jarayonni takomillashtirish, sportchi tomonidan axborotni qabul qilish va uni ishlab chiqish, harakatni samarali bajarish sifatini korreksiya va nazorat qilishga bog‘liq. Bu vaqtda analizatorlar orqali oldindan ishlab chiqilgan katta sondagi har xil axborotlar, harakat faoliyatiga samarali yoki uni chalg‘itadigan harakat faoliyatini ajarish vaqtida tushadigan axborotlar quyidagi komponentlarga bo‘linadi. - signal - motivli axborot - teskari aloqali axborot fondli axborot farqlanmaydigan va yo‘ldan uradigan axborotlar. Sportchini texnik tayyorlashni vazifalari, bosqichlari va asosiy uslubiyati Sportchini texnik ma h oratini takomillashtirish jarayonini asosiy vositalari quyidagilardan iborat. 1.Sport turi texnikasi asosida ixtisoslashgan h arakatlarni - uslublarni yuqori barqaror va aniq chegaradagi o‘zgaruvchan h olatda bajarishga erishish. 2.Musobaqa faoliyatini maqsadga muvofiq samarali h olda amalga oshirishda o‘rganilgan uslublarni ketma-ket texnika negiziga aylantirish. 3.Sportchini individual xususiyatiga qarab, h arakat ta’sirini tuzilishini, uni dinamikasi, kinematika va ritmini takomillashtirish. 4.Sportchini ekstremal musobaqa sharoitida, texnikasini mukammalligi va natijaligini oshirish. 5.Sportchini texnik ma h oratini, sport amaliyotining tala - biga va ilmiy - texnik ko‘rsatkichlariga qarab takomillashtirish. Texnik takomillashtirish jarayonida, adabiyotlari, tez informatsiya vositalari, foto-kino-vid e o materiallarini ta h lili, so‘z, ko‘rgazmalilik va amaliy metodlardan,

sur ’ at va ritmni fazaviy va dinamik tavsiflardan foydalangan holda, o‘rgatish jarayonini tahrir qilib borish joiz. Sport taktikasi Sport taktikasini qisqa qilib sportda bahslashish sanati deb tariflash ham mumkin. Kengaytiribroq aytganda, sport tak-tikasi, birinchidan, sportchilarning imkoniyatlarini, raqibning xususiyatlarini hamda musobaqalarning aniq shart- sharoitlarini hisobga olgan holda musobaqalarda qatnashishni maqsadga muvofiq keladigan rejani ishlab chiqishdan: ikkinchidan, sportning imkoniyatlarini mumkin qadar to‘larok namoyon etadigan baxs yuritish vosita va usullaridan foydalanish yo‘li bilan bu rejani amalga oshirishdan iborat. Sportchining taktik tayyorgarligi jarayonida quyidagilar nazarda tutiladi: Sport taktikasining nazariy asoslarini o‘zlashtirish (taktik usullar haqida, ularni qanday va qay xildagi sharoitlarda qo‘llash kerakligi va h akozolar h aqidagi bilimlarni egallash): Sportdagi raqiblar imkoniyatini hamda bo‘lajak musobaqa - larning shart- sharoitlarini o‘rgatish: Taktik usullarni, ularning majmuasi va variantlarini to mukammal taktik ma h orat va malakalarini egallab olgunga qadar o‘zlashtirish. Taktik ma h oratga erishish uchun zarur bo‘lgan taktik tafakkur va boshqa qobiliyatlarni tarbiyalash. Taktik tafakkur, idrok xotira va ijodiy tasavvurga suyanib, tegishli bilim va tajribalardan foydalanishga, sport ba h sida vaziyatni qunt bilan kuzatish, tez tushinish va baholay bilish, o‘z vaqtida to‘g‘ri qarorga kela bilish qobiliyatiga asoslanadi. Taktik tayyorgarlikning amaliy uslublari sportchini musobaqa faoliyatini modellashtirish tamoyiliga asoslanadi. Ra q ibsiz trenirovka q ilish uslubi . Texnikaning asosini o‘rganish, uni faol va ongli taxlil qilish uchun qo‘llaniladi.

SHartli raqib bilan mashg‘ulot o‘tkazish uslubi . Qo‘shimcha va yordamchi inventar va anjomlardan foydalanishni: mishenlar, mejin, har xil trenajer tuzilmalari, shartli raqibni dasturlashgan modeli orqali boshqarish va boshqaruv. SH e rigi bilan mashg‘ulot o‘tkazish uslubi . Taktikani o‘rganish usuli. Bu usulda sherik xarakat texnikasi va taktikasini o‘rganishda faol yordamchi bo‘lib xisoblanadi. Ra q ibi bilan mashg‘ulot o‘tkazish uslubi. Taktik xarakatlarni unsurlari bo‘yicha takrorlash: sportchini individual xususiyati bo‘yicha taktik takomillashtirish: irodaviy sportchilarni takomillashtirish: o‘z imkoniyatlarini raqib tomonidan tashkil qilgan xar xil taktik sharoitlarda qo‘llay bilish. Билим тажрибаси Фикирлаш Щаракат Щаракат кыникмаси Щаракатни бош=аришни таъсирни авто - матлашган ди= - =атни бар=арор тыпланиш щоли щаракатни Нисбатан щаракатларни былакланиши

6-Mavzu: Sportchilarni tayyorlashda yuklamaga umumiy tavsif. Reja : 1. Y u klamaning turlari va xususiyatlari. 2. Mashq yuklamaning hajmi va shiddati 3. Yuklamalar orasidagi dam olishning ahamiyati 4. S port mashg‘ulotida charchash va tiklanish Har qanday jismoniy mashqni bajarish tanani ancha yuqori darajadagi funksional faollikka o‘tkazish bilan bog‘liq. SHunday qilib «mashg‘ulot yuklamasi» tananing qo‘shimcha faolligini anglatadi. Tananing ortiqcha faolligi ma’lum miqdorda kuch sarfini talab etadi (bu kuchning kattaligi yuk kattaligiga bog‘liq), bu ma’lum bir vaqtdan keyin charchashga olib keladi va tiklanishga zarurat seziladi. Mashg‘ulot yuklama kuch sarfi va charchashga olib kelish bilan birga tiklanish jarayonlarini qo‘llaydi, ular faqat to‘la tiklanish bilangina emas, balki ish qobiliyatini submaksimal va maksimal yuklamalarda to‘la tiklanishini (superkompensatsiya) ta’minlaydi. Quyidagi yuklamalar farqlanadi: - mashq (o‘stiruvchi) - bu sportchi tanasida tarkibiy xarakterdagi an-chagina ijobiy o‘zgarishlarni ta’minlaydi.Щарактни автоматлашган ҳ олда бош=ариш Щарак атларни нг би р - би ри га =ы ш или б Щаракатни муста ҳ камлаш Ҳаракат стериотип равишда такрорлаш