WEB serverlar. Ma’lumotlar bazasi. Saytni testlash va baholash.

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

438.4287109375 KB

Ko'chirib olish

MAVZU: WEB serverlar. Ma’lumotlar bazasi. Saytni testlash va
baholash.
KIRISH:
REJA:
1- WEB SERVERLAR
2- MALUMOTLAR BAZASINI YARATISH
3-WEB SERVER NIMA

WEB SERVERLAR
Web sahifa va web saytlarga xizmat ko`rsatish uchun mezbon
kompyuterlar va serverlarda ishlatish uchun server dasturiy ta'minoti kerak bo`ladi.
Web saytlar va bu saytlarni yaratish, boshqarish uchun mo`ljallangan dasturiy
ta'minot mezbon kompyuterda joylashgan bo`ladi, mezbon kompyuterlar
bog`lanish protokollarini boshqaradi. Mezbon kompyuterlar Unix, Windows yoki
Macintosh kabi turli operatsion tizim ostida ishlaydilar. Bu operatsion tizimlarning
hammasi tarkibiga TCP/IP protokolini qo`llab-quvvatlovchi dasturiy vositalar
kiradi.
Server dasturiy ta'minoti serverlarda joylashgan bo`lib, klient kompyuteridagi web
brauzer talablariga ko`ra so`ralgan web sahifalarga xizmat ko`rsatadi va boshqa
amallarni bajaradi. Server dasturiy ta'minoti TCP/IP bog`lanishlar uchun javob
bermaydi. Buni serverdagi operatsion tizim bajaradi. Lekin server dasturiy
ta'minoti operatsion tizim yordamida HTTP bog`lanishlar va talablarini qo`lga
kiritadi va ularni qayta ishlaydi Server dasturiy ta'minotining har xil turlari,
masalan ma'lumotlar ombori serveri, FTP serveri, tarmoq serverlari mavjud.
Xususan, web server HTTP serverining bir turi bo`lib, uning vazifasiga klient
kompyuterlariga HTTP protokoli yordamida turli ma'lumotlarni jo`natish kiradi.
Odatda, klient kompyuteridagi web brauzer serverga HTML xujjatni jo`natish kabi
talablarni qo`yadi. Server bunday talablarni olgach, unga javob beradi. Bu
javobning boshida uzatish haqida ma'lumot, qolgan qismi HTML fayldan iborat
bo`ladi.
Albatta, web serverlar sahifalarni web brauzerga uzatishdan boshqa ishlarni ham
qiladi. U web sahifadagi CGI stsenariylarini mos CGI ilovalariga uzatadi. Bu
stsenariylar tashqi mini-dasturlarni ishga tushiradi. Zarurat bo`lganda, bu dasturlar
ishining natijalarini web server orqaga web brauzerga qaytaradi. Bulardan tashqari,
web serverlar tarkibiga konfiguratsiya fayllari va utilitlar kiradi, ular web saytlarni
turli usullarda himoya qilish va boshqarish imkonini beradilar.

Web server dasturiy ta'minoti
1) Klient kompyuteri dasturi ( brauzer ) serverga kerakli ma'lumot haqida
talabnoma yuboradi. Bu talabnoma web server tomonidan qayta ishlanadi.
Yagona IP manziliga ega mezbon kompyuterda bir necha turdagi serverlar
joylashgan bo`lishi mumkin. Shu sababli bitta kompyuterga joylashgan turli
serverlar kompyuterning turli kirish portlaridan foydalanadilar. Kirish
portallari 0 dan 65535 gacha raqamlab chiqilgan bo`ladi. Mezbon
kompyuterlar IP manzilidan tashqari domen (soha) nomlariga ega. Bu nomlarga
mos keladigan IP manzillarni aniqlash uchun DNS ( Domain Name System –
domen nomlari tizimi ) dan foydalaniladi.
2) Brauzer yuborgan talabnomalar zarur hujjatlarning formatini belgilab beradi.
Agar web brauzer HTML faylni so`rasa, bu fayl bevosita web brauzerga
jo`natiladi.
3) Agar web brauzer boshqa formatdagi, masalan ma'lumotlar omboriga tegishli
ma'lumotni so`rasa, bu talabnoma CGI orqali tegishli ilovaga uzatiladi. CGI
stsenariyi orqali topilgan yoki qayta ishlangan ma'lumotlar serverga qaytariladi.
Server esa ularni brauzerga uzatadi.

4) Odatda har bir server oldindan aniqlangan kirish portidan foydalaniladi. Bu
portlarning nomerlari quyidagicha bo`lishi mumkin. (raqamlar 16 lik sanoq
sistemasida keltirilgan):
1. HTTP server – # 80.
2. FTP server – #21.
3. Gopher server – #70.
4. Telnet server – # 23.
5. Usenet server – # 119.
6. WAIS server – # 210.
Web sahifa va ma'lumotlar ombori
Butun olam to`rining eng foydali imkoniyatlaridan biri to`rda ma'lumotlarni
qidirishdir. Ma'lumotlarni qidirishda web serverlardagi ma'lumotlar omboridan
foydalaniladi.
Bu saytlarda sodda yoki o`ta murakkab qidiruv kriteriylarini yaratib,
qidiruvni boshlash mumkin.
Dunyodagi eng katta va eng ko`p foydalaniladigan qidiruv tizimi Yahoo web
saytida joylashgan. Uning birinchi sahifasi qidiruv uchun mo`ljallangan darchadir.
Siz o`zingiz izlayotgan ma'lumotga oid kalit so`zni kiritasiz va qidiruvni
boshlaysiz. Bunga javoban, server o`z ma'lumotlar omboridan bu kalit so`z
uchragan barcha saytlar ro`yxatini sizning kompyuteringizga yuboradi.

Tarmoq nafaqat ma'lumotlar omboridan ma'lumot qidiradi. U bunday ma'lumotlar
omborlarini yaratadi va ularni ma'lumotlar bilan to`ldirib boradi. Web serverlarda
ma'lumotlar ombori bilan ishlash CGI ( Common Gateway Interface –umumiy
shlyuz interfeysi ) orqali amalga oshiriladi. Bu interfeys yordamida sodda yoki
o`ta murakkab ma'lumotlar omborini boshqarish tizimlarini ishlatish va ular bilan
ma'lumot almashish mumkin.
1. Butun olam to`rida ma'lumotlar omboridan keng foydalaniladi. Masalan, ulardan
kerakli web sahifani qidirib topishda foydalaniladi.
To`rda qidiruv maxsus saytlardan boshlanadi. Bu sayt sahifasida qidiruv qay
tarzda va nimani qidirish kerakligiga qarab, kerakli maydonchalarga ma'lumotlar
kiritiladi. Bundan tashqari, bu sahifada qidiruv CGI stsenariyini ishlatish uchun
HTML kod ham bo`ladi.
Brauzer qidiruv haqidagi ma'lumotni serverga qidiruv satri orqali jo`natadi. qidiruv
satrida bu qidiruv uchun mo`ljallangan CGI stsenariyi va u joylashgan papka
ko`rsatiladi. Odatda barcha CGI stsenariylar serverning cgi-bin papkasiga
joylanadi. qidiruv satrida nima qidirilishi ham ko`rsatiladi. Bu narsa
stsenariydan “/” belgisi bilan ajratiladi. qidirilayotgan ob'ekt xossalari bir-
biridan “&” belgisi (ampersend deb o`qiladi) bilan ajratiladi. Bo`sh joy
o`rniga “+” ishorasidan foydalaniladi.
Masalan, qidiruv ma'lumotlari omboridan ismi-sharifi Aliev Vali bo`lgan va Pop

tumanida yashovchi shaxsni qidir stsenariyi yordamida topish uchun quyidagi
HTML kod yoziladi.
<a href= “cgi-bin/qidir/name=ali+valiyev&city=pop”>
2. Qidiruv satri web serverga jo`natilgach, undagi ma'lumotlar CGI orqali
ma'lumotlar omboriga jo`natiladi.
3. Ma'lumotlar omboridan qidiruv talablariga javob beruvchi yozuvlar ajratib
olinadi.
4. Ajratib olingan ma'lumotlarni cgi yangi html sahifa ko`rinishida serverga
kiritadi. Server bu sahifani brauzerga jo`natadi.
WEB XIZMATLAR
Web xizmatlari va uning yaqin qarindoshi .NET ko`pchilikka ma'lum
bo`lmagan texnologiyalardir. Ular Internetden shaxsiy yoki tijorat maqsadida
foydalanish samaradorligini keskin oshirib yuboradi. Ular turli dasturlar va
xizmatlardan masofadan turib foydalanish, turli ma'lumotlarni kompyuteringizning
ishchi stoliga avtomatik etkazib berishga xizmat qiladi. Bu texnologiyalar o`ta
moslashuvchan bo`lib, ulardan turli maqsadlarda foydalanish mumkin.
Masalan, bu texnologiyalar asosida minut sayin o`zgarib turadigan obi-havo,
bozordagi narx-navo yoki valyuta kursi haqidagi ma'lumotlarni doimiy ravishda
olib turish mumkin. Bu texnologiya yordamida tijorat bo`yicha hamkorlarning
kompyuter tizimlarini birlashtirish mumkin.
Bu ikki texnologiya oxirgi paytda ko`p muhokama qilinayotganligiga qaramay,
uning imkoniyatlarini noto`g`ri tushunayotganlar kam emas. Ular juda murakkab
tuyulsada, aslida moduli dasturiy komponentalar bo`lib, internetning maxsus aloqa
protokollaridan foydalanadilar. Ular Internetda jimgina inqilob qilayotgan
texnologiyalardir, chunki bu texnologiyalardan foydalanish shaxsiy kompyuterning
operatsion tizimidan voz kechish imkonini beradi. Narxi bir necha yuz, xatto, yuz
ming dollar turadigan dasturni sotib olish o`rniga undan internet orqali

kompyuterning web brauzerida bepul foydalanish mumkin.
Web xizmatlari tushunchasiga ko`p narsalarni kiritishsa-da, aslida haqiqiy web
xizmatlari faqat bir qator protokollar va texnologiyalardan foydalanadilar. web
xizmatlarning negizi XML ( Extensible Markup Language – kengayadigan
hoshiyalash tili ) dir. Bu til yordamida taklif qilinayotgan va qilinadigan xizmatlar
tavsiflanadi.
SOAP ( Simple Object Access Protocol – ob'ektlar bilan ishlashning sodda
protokoli ) web xizmatlar bilan bog`lanishning standartidir. Boshqa muhim
texnologiyalar WSDL ( Web Services Description Language – Web
xizmatlarini tavsiflash tili ) and UDDI ( Universal Description, Discovery and
Integration – universal tavsiflash, yaratish va integratsiyalash )lardir.
1. Web xizmatlari va .NET dasturlar boshqa xizmatlardan brauzer yordamida
Internet orqali masofadan turib foydalanish imkonini beradi. Dastlab .NET da yoki
web xizmatlar sifatida ishlatiladigan xizmatlar, dasturlar yaratilishi kerak. Web
xizmatlar odatda JAVA tilida yoziladi.
.NET da ishlaydigan dasturlar Visual Studio.NET platformasida yaratiladi. Unda
dasturlar yaratish uchun turli tillar, masalan, Visual Basic.NET , Visual
C#.NET kabi tillardan foydalanish mumkin.
2. WSDL ( Web Services Descriptions Language –web xizmatlarni
tasvirlash tili ) xizmatlarni tavsiflash uchun xizmat qiladi. Tavsiflash paytida bu
xizmatning aniq joylashgan o`rni, uni qanday ishga tushirish, u taklif qiladigan
xizmat turi va shunga o`xshash ma'lumotlar aniqlashtiriladi. Xizmatlarni
tavsiflovchisi XML tili konstruktsiyalarida yaratiladi.
3. Servis registrlarida taklif qilinayotgan xizmat turlari qayd qilinadi. Xizmat
tavsiflovchilari ularni SOAP ( Simple Object Access Protocol – ob'ektlarga
etishishning soda protokoli ) protokoli yordamida servis registrida qayd qiladilar.
Servis registrlarida UDDI ( Universal Description Discovery and Integration –
tavsiflash, yaratish va joriy qilishning universal standarti ) deb nomlanuvchi
standartlar guruhi yordamida kompaniyalar o`zlari va taklif qilinayotgan xizmatlari

xaqida axborotni e'lon qiladilar. Foydalanuvchilar esa kerakli xizmatlarni qidirib
topadilar va ishlatadilar.
4. Xizmatga talabgor deb ataluvchi shaxslar va kompaniyalar kerakli xizmatni
topish uchun Servis registriga SOAP protokoli orqali murojaat qiladilar.
5. Kerakli xizmat turining tavsiflovchisi topilgach, unda xizmat qaerda
joylashganligi va undan qanday foydalanish mumkinligi aniqlashtiriladi.
6. Bu ma'lumotlar asosida xizmatga talabgor xizmatni o`z kompyuterida ishga
tushiradi.
MATNNI HOSHIYALASH TILLARI
Web-texnologiyani (Internet-texnologiya) o’rganishni Web-dizaynning
quyidagi uchta tushunchasini o’rganishdan boshlanadi: Web-sahifa, Web-sayt va
Web-server.
Web-sahifa – o’zining unikal adresiga ega bo’lgan va maxsus ko’rish dasturi
yordamida (brauzer) ko’riluvchi xujjatdir. Unga matn, grafika, ovoz, video yoki
animatsiya ma'lumotlar birlashmasi - multimediyali xujjatlar, boshqa xujjatlarga
gipermurojaatlar kirishi mumkin.
Web-sayt – bir qancha web-sahifalarning mantiqiy birlashmasi.
Web-server – tarmoqqa ulangan kompyuter yoki undagi dastur hisoblanib,
umumiy resurslarni klientga taqdim etish yoki ularni boshqarish vazifalarini

bajaradi. Web-serverlar ma'lumotlar bazalari va multimediyali ma'lumotlarni bir
biriga moslashtiradi; Web-serverda Web-sahifa va Web-saytlar saqlanadi.
Internet tarmog’idagi Web-sahifalarni ko’rishingiz uchun WWW (World Wide
Web) deb ataluvchi servisdan foydalanasiz.
World Wide Web (WWW, Butun dunyo o’rgamchak to’ri) – bu klient-server
texnologiyasi asosida tashkil etilgan, keng tarqalgan Internet xizmatidir.
Matnni hoshiyalash tillari va ularning qisqacha tasnifi
Web-texnologiyaning (Internet-texnologiya) Web-dizayn qismini o’rganishni esa
razmetkali til yoki matnni hoshiyalash til tasnifi bilan boshlaymiz.
Maxsus til mavjud bo’lib, bu til yordamida matnlar, grafik ma'lumotlar Web-sahifa
xujjatga joylashtiriladi va bu xujjatni barcha kompyuterda ko’rish imkoniyati
mavjuddir. Bunday maxsus tillar razmetkali tillar yoki matnni hoshiyalash
tillari deb ataladi. Ularning asosiy vazifasi – Web-sahifaga “ma'lumotlarni
joylashtirish” va ular orasidagi aloqani (giperssilkalar ya`ni giperaloqalar)
ta'minlashdan iborat.
Matnni hoshiyalash tillari ni web sahifadagi yo`l harakati belgilariga o`xshatish
mumkin.
Hoshiyalash tillari web sahifani ekranda qanday boshqarish va ekranda
ko`rsatish farmoyishlari to`plamidir. Bu farmoyishlar teglar ( tag – nishon,
etiketka, degan ma'noni anglatadi ) deb ataladi va matn ko`rinishida bo`lgan web
sahifaga joylanadi.
Teglarda alohida fayllarda joylashgan grafik tasvirlarga murojaatlar ham bo`lishi
mumkin. Bunday teglar web brauzerga shu tasvirlarni chaqirish va web sahifada
aks ettirish kerakligini bildiradilar. Teglar yordamida web
sahifaga gipermurojaatlar ham kiritiladi. Bu gipermurojaatlarni faollashtirganda,
foydalanuvchi bu teglarda ko`rsatilgan yangi web sahifa va resurslarga o`tadilar
yoki boshqa fayllarni web brauzerga yuklab oladilar. Shunday qilib, web sahifa

hoshiyalash tilida tasvirlangan va har qanday web brauzer ekranda aks ettira
oladigan teglar to`plamidir.
Web sahifada aks etishi kerak bo`lgan va boshqa matn muharrirlarida tayyorlangan
xujjat tarkibida sarlavha, paragraflar, ro`yxatlar, turli shaklda formatlangan matn
bo`ladi. Bu matnni web brauzer tushunmaydi, chunki u hali hoshiyalash tillari
yordamida hoshiyalanmagan va shu sababli u web brauzerda bo`sh joy kabi aks
etadi. Bu matnni web brauzer to`g`ri tasvirlashi uchun unga mos teglarni qo`yib
chiqish kerak. Bu esa HTML tili yordamida amalga oshiriladi. HTML – butun
olam to`rining ishchi tili. Uni barcha web brauzerlar tushunadi, uni barcha
qurilmalar qo`llab quvvatlaydi, ya'ni u bilan ishlay oladi.
Hoshiyalash tillari dasturlash tillaridan tubdan farq qiladi. Dasturlash tillari
yordamida murakkab ilovalar, masalan matn yoki rasm muharriri yaratish mumkin.
Hoshiyalash tillari ularga nisbatan birmuncha sodda bo`lib, ma'lumotni qanday
tasvirlash uchun ishlatadi. Masalan, hoshiyalash tili yordamida, matndagi
belgilarni qalin yoki qiyshiq qilib aks ettirish mumkin. Hoshiyalash tillarida uning
farmoyishlari, ya'ni teglari, xujjat ichida, u aks ettirishi kerak bo`lgan matn bilan
birga joylashadi.
HTML (Hypertext Markup Language – gipermatnni hoshiyalash tili) butun
olam to`rining hoshiyalash tilidir. Dastlab World Wide Web tizimi matnli
ma'lumotlarni va HTML xujjatlarni ko’rishga mo’ljallangan, matnni taxrirlovchi
tilga o’xshash tizim bo’lgan. Ayni damda HTML tili WWW daga eng ommabop
tillardan biri hisoblanadi. HTML tilida yozilgan ma'lumotlar o’z ichiga matn
fayllar, grafik ma'lumotlar va boshqalvrni oladi.
Xujjatlar orasidagi aloqani ta'minlash va ma'lumotlarni formatlash vositalari teg
(tag) deb ataluvchi vosita orqali amalga oshiriladi.
Web-sahifaning matn va teglari aralash ravishda HTML-xujjat deb ataluvchi
faylining ichiga joylashtiriladi. Qanday tegni qo’llaganingizga qarab brauzer
oynasida ma'lumotlar turlicha ko’rinadi. HTML xujjatga ma'lumotlarni
joylashtirish va tahrirlash uchun yuzlab teglar mavjud. Masalan, <p> va </p>
teglari abzatsni tashkil etadi, <i> va </i> juft teglari esa, matnni yozma (kursiv)

holda ko’rsatish uchun qo’llaniladi. Shu bilan birga gipermatnli ssilkalar teglari
ham mavjud. Ushbu elementlar foydalanuvchiga gipermatn ustiga sichqoncha
kursori bosilganda boshqa xujjatga bog’lanish imkonini beradi.
Demak, uning yordamida web xujjatlar formatlanadi, ular tarkibiga gipermatnlar
orasidagi bog`lanishlarni ta'minlaydigan teglar kiritiladi. HTML xujjatlari oddiy
matn xujjatlaridir. Uni yaratish va tahrirlash uchun siz ixtiyoriy matn muharriridan
foydalanishingiz mumkin. Bundan tashqari, HTML uchun maxsus yaratilgan
ko`plab, bepul va pulga sotiladigan HTML muharrirlari ham mavjud.
Tarmoq kun sayin rivojlanib bormoqda, U bilan birga HTML ham kengaymoqda
va o`zgarmoqda. Uning asosida dinamik HTML umumiy nomi bilan atalgan bir
qator texnologiyalar yaratildi. Bu texnologiyalar web sahifalarning bundan buyon
statik, ya'ni o`zgarmas bo`lib qolmasligini ta'minlaydi. Ular yordamida HTML
animatsiyalarni yaratadi va ko`rsatadi, web sahifalar interfaol ko`rinishda ishlay
oladi va yana ko`plab ilgari iloji bo`lmagan imkoniyatlar yaratadi.
XML (Extended Markup Language – kengaytirilgan .
Bu til boshqa hoshiyalash tillaridan butkul farq qiladi. Bu tilda web
sahifalarning mazmuni uni taqdim etishdan, ya'ni shaklidan butunlay ajratilgan.
Masalan, bevosita matnda belgilarning o`lchamini o`zgartirish o`rniga sahifa
kontenti qanday ko`rinishda tasvirlanishi kerakligi haqida qoliplar va stil
varaqlarini yaratadi.
XML Veb xizmatlari deb nom olgan butunlay yangi texnologiyaning negizini
tashkil etadi. Bu texnologiya asosida web brauzerdan foydalanib, Internet orqali
butkul yangi turdagi xizmatlarni etkazib berish mumkin.
XML bilan bog`liq AJAX nomli texnologiya Internetdan xuddi kompyuterning ish
stolidagi ilovalar kabi foydalanish imkonini beradi
Ma'lumotlar bazasi bilan ishlaydigan dasturlar. Ma'lumotlar bazasi dasturiy
ta'minotiga umumiy nuqtai
Deyarli har bir tashkilot o'z ma'lumotlar bazasiga ega. Lekin aslida nima bor, hatto
saytlar ham ma'lumot bilan ishlashni oson va oson qilish uchun ulardan

foydalanadilar. Haqiqatan ham, ular hech qanday muammosiz hisob-kitoblarni
amalga oshirishga, kerakli ma'lumotlarni tezda topishga va umuman olganda, har
qanday ma'lumotda tartib yaratishga imkon beradi.
Ko'pincha dasturchilar ularni yaratish bilan shug'ullanadilar, chunki bu oliy o'quv
yurtlarida o'qitiladigan murakkab jarayon. Ma'lumotlar bazalarini ishlab chiqish
uchun dasturiy ta'minotni yaratish uchun ko'plab darslar, kurslar va dasturlar
to'plami mavjud, haqiqatan ham juda xilma-xil, siz osongina chalkashib ketishingiz
mumkin. Ushbu maqolada ma'lumotlar bazasini ishlab chiqish uchun ba'zi asosiy
dasturlar muhokama qilinadi.
SQL haqida
SQL - bu ma'lumotlar bazalarini yaratish uchun ishlatiladigan dasturlash tili.
Agar siz uni kompyuteringizga o'rnatib, ma'lumotlar bazasini yaratishni
boshlasangiz, bu juda Buning sababi, SQL-ning o'zida hech qanday grafik
qobig'i yo'q va ma'lumotlar bazasiga so'rovlar umuman yuborilishi kerak. buyruq
qatori ... Shu sababli, ma'lumotlar bazalarini ishlab chiqishni soddalashtiradigan
turli xil dasturlar paydo bo'ldi. Biroq, bu tilning asoslarini o'rganish hali ham
bunga arziydi. To'satdan siz so'rov qilishingiz kerak va dastur to'g'ri ishlamayapti.

Microsoft Access
Ma'lumotlar bazalarini yaratish uchun ushbu dastur ko'pchilik uchun yaxshi
tanish. Axir u paketda keladi Microsoft dasturlari Idora. Ushbu dastur o'rganish
eng oson dasturlardan biridir, chunki u erda SQL dasturlash tilini bilish deyarli
shart emas. Siz faqat qaysi so'rovni amalga oshirishni belgilashingiz mumkin va
dastur SQL so'rovini o'zi tuzadi.
Dasturning dolzarbligi haqida. Hozirgacha ko'plab tashkilotlarning ma'lumotlar
bazalari yordami bilan tuzilgan Microsoft Access ... Haqiqatan ham, dasturning o'zi
juda engil, intuitiv interfeys mavjud. Bundan tashqari, Access asoslari hatto o'rta
maktab va kollejda ham o'qitiladi!
PhpMyAdmin
Access , albatta , yaxshi dastur , lekin veb - sayt uchun ma ' lumotlar bazasi
kerak bo ' lsa , u buni qilmaydi . Keyin PhpMyAdmin yordamga keladi. Bu
juda foydali dastur ma'lumotlar bazalarini yaratish uchun. Kompyuterga o'rnatish
biroz vaqt talab etadi. Shuning uchun, ma'lumotlar bazalarini yaratish uchun

ushbu dasturni o'rnatishda siz ko'rsatmalarga qat'iy rioya qilishingiz kerak. Ammo
PhpMyAdmin-ning yana bir afzalligi shundaki, unga Internet orqali veb-sayt
sifatida kirish mumkin! Misol uchun, sizda WordPress tomonidan quvvatlanadigan
veb-saytingiz bor. U ma'lumotlar bazasiga ega bo'ladi. Va agar sizda yaxshi
xostingda saytingiz bo'lsa, unda, ehtimol, ma'lumotlar bazalari bilan ishlash
PhpMyAdmin orqali amalga oshiriladi va unga xosting
Ma'lumotlar bazalarini yaratish uchun yana bir dastur. Bu bepul, ammo
yaxshilangan funksiyalarga ega pullik versiyasi ham mavjud. Ushbu dasturda
jadvallar bilan havolalar yaratish oson va umuman olganda, u bilan ishlash qulay.
Bundan tashqari, ortiqcha narsa shundaki, siz ma'lumotlar bazasini grafik shaklda
ko'rsatishingiz mumkin. Ko'pchilik ma'lumotlar bazalari bilan ishlashda ushbu
dasturni afzal ko'radi. Asosan, PhpMyAdmin o'z imkoniyatlaridan kam emas, lekin
shunga qaramay u ko'proq saytlar ma'lumotlar bazasi bilan ishlash uchun
mo'ljallangan.

Ushbu maqolada ma'lumotlar bazalarini yaratish uchun asosiy dasturlar
ko'rib chiqilgan. Darhaqiqat, ularning ko'pi bor, shuning uchun har kim o'zi uchun
vositani tanlaydi, lekin agar siz endigina boshlayotgan bo'lsangiz va bu sohani
o'rganishni istasangiz, u bilan ishlash tavsiya etiladi. MySQL WorkBench ...
O'qiganingizdan keyin SQL asoslari , siz uchun qaerda ishlash kerakligi haqida
endi sezilarli farq bo'lmaydi, chunki so'rovlar hamma joyda bir xil. Bundan
tashqari, bitta dasturda ma'lumotlar bazasini yaratganingizdan so'ng, uni boshqa
dastur orqali ochishingiz ham qulay, u ham ma'lumotlar bazasi bilan ishlashga
mo'ljallangan. Ma'lumotlar bazasi bilan dasturiy ta'minot yaratishda siz ushbu
bilimsiz qilolmaysiz. Bundan tashqari.

“Turistlar” jadvalidagi ma’lumotlarni va “Turistlar” jadvalining joriy yozuvi
bilan bog‘langan Microsoft Access ma’lumotlar bazasidan “Turistlar haqida
ma’lumot” jadvalining yozuvini aks ettiruvchi oddiy ma’lumotlar bazasi ilovasini
yarataylik.
Buning uchun bo'sh Windows ilovasini yaratamiz. Atrof-muhit ko'rinishi
rivojlanishi ko'rsatilgan.
"Ma'lumotlar" komponentlar guruhi ajratilgan bo'lib, unda ma'lumotlarga kirish va
manipulyatsiya qilish uchun komponentlar mavjud.
Ma'lumotlar bazasi ma'lumotlarini shaklga bog'lash "Bog'lash manbasi"
komponenti tomonidan amalga oshiriladi. Keling, uni shaklga o'tkazamiz. Uni
formaga joylashtirgandan keyin ishlab chiqish muhiti quyidagi shaklni oladi

MAVZU: WEB serverlar. Ma’lumotlar bazasi. Saytni testlash va baholash. KIRISH: REJA: 1- WEB SERVERLAR 2- MALUMOTLAR BAZASINI YARATISH 3-WEB SERVER NIMA

WEB SERVERLAR Web sahifa va web saytlarga xizmat ko`rsatish uchun mezbon kompyuterlar va serverlarda ishlatish uchun server dasturiy ta'minoti kerak bo`ladi. Web saytlar va bu saytlarni yaratish, boshqarish uchun mo`ljallangan dasturiy ta'minot mezbon kompyuterda joylashgan bo`ladi, mezbon kompyuterlar bog`lanish protokollarini boshqaradi. Mezbon kompyuterlar Unix, Windows yoki Macintosh kabi turli operatsion tizim ostida ishlaydilar. Bu operatsion tizimlarning hammasi tarkibiga TCP/IP protokolini qo`llab-quvvatlovchi dasturiy vositalar kiradi. Server dasturiy ta'minoti serverlarda joylashgan bo`lib, klient kompyuteridagi web brauzer talablariga ko`ra so`ralgan web sahifalarga xizmat ko`rsatadi va boshqa amallarni bajaradi. Server dasturiy ta'minoti TCP/IP bog`lanishlar uchun javob bermaydi. Buni serverdagi operatsion tizim bajaradi. Lekin server dasturiy ta'minoti operatsion tizim yordamida HTTP bog`lanishlar va talablarini qo`lga kiritadi va ularni qayta ishlaydi Server dasturiy ta'minotining har xil turlari, masalan ma'lumotlar ombori serveri, FTP serveri, tarmoq serverlari mavjud. Xususan, web server HTTP serverining bir turi bo`lib, uning vazifasiga klient kompyuterlariga HTTP protokoli yordamida turli ma'lumotlarni jo`natish kiradi. Odatda, klient kompyuteridagi web brauzer serverga HTML xujjatni jo`natish kabi talablarni qo`yadi. Server bunday talablarni olgach, unga javob beradi. Bu javobning boshida uzatish haqida ma'lumot, qolgan qismi HTML fayldan iborat bo`ladi. Albatta, web serverlar sahifalarni web brauzerga uzatishdan boshqa ishlarni ham qiladi. U web sahifadagi CGI stsenariylarini mos CGI ilovalariga uzatadi. Bu stsenariylar tashqi mini-dasturlarni ishga tushiradi. Zarurat bo`lganda, bu dasturlar ishining natijalarini web server orqaga web brauzerga qaytaradi. Bulardan tashqari, web serverlar tarkibiga konfiguratsiya fayllari va utilitlar kiradi, ular web saytlarni turli usullarda himoya qilish va boshqarish imkonini beradilar.

Web server dasturiy ta'minoti 1) Klient kompyuteri dasturi ( brauzer ) serverga kerakli ma'lumot haqida talabnoma yuboradi. Bu talabnoma web server tomonidan qayta ishlanadi. Yagona IP manziliga ega mezbon kompyuterda bir necha turdagi serverlar joylashgan bo`lishi mumkin. Shu sababli bitta kompyuterga joylashgan turli serverlar kompyuterning turli kirish portlaridan foydalanadilar. Kirish portallari 0 dan 65535 gacha raqamlab chiqilgan bo`ladi. Mezbon kompyuterlar IP manzilidan tashqari domen (soha) nomlariga ega. Bu nomlarga mos keladigan IP manzillarni aniqlash uchun DNS ( Domain Name System – domen nomlari tizimi ) dan foydalaniladi. 2) Brauzer yuborgan talabnomalar zarur hujjatlarning formatini belgilab beradi. Agar web brauzer HTML faylni so`rasa, bu fayl bevosita web brauzerga jo`natiladi. 3) Agar web brauzer boshqa formatdagi, masalan ma'lumotlar omboriga tegishli ma'lumotni so`rasa, bu talabnoma CGI orqali tegishli ilovaga uzatiladi. CGI stsenariyi orqali topilgan yoki qayta ishlangan ma'lumotlar serverga qaytariladi. Server esa ularni brauzerga uzatadi.

4) Odatda har bir server oldindan aniqlangan kirish portidan foydalaniladi. Bu portlarning nomerlari quyidagicha bo`lishi mumkin. (raqamlar 16 lik sanoq sistemasida keltirilgan): 1. HTTP server – # 80. 2. FTP server – #21. 3. Gopher server – #70. 4. Telnet server – # 23. 5. Usenet server – # 119. 6. WAIS server – # 210. Web sahifa va ma'lumotlar ombori Butun olam to`rining eng foydali imkoniyatlaridan biri to`rda ma'lumotlarni qidirishdir. Ma'lumotlarni qidirishda web serverlardagi ma'lumotlar omboridan foydalaniladi. Bu saytlarda sodda yoki o`ta murakkab qidiruv kriteriylarini yaratib, qidiruvni boshlash mumkin. Dunyodagi eng katta va eng ko`p foydalaniladigan qidiruv tizimi Yahoo web saytida joylashgan. Uning birinchi sahifasi qidiruv uchun mo`ljallangan darchadir. Siz o`zingiz izlayotgan ma'lumotga oid kalit so`zni kiritasiz va qidiruvni boshlaysiz. Bunga javoban, server o`z ma'lumotlar omboridan bu kalit so`z uchragan barcha saytlar ro`yxatini sizning kompyuteringizga yuboradi.

Tarmoq nafaqat ma'lumotlar omboridan ma'lumot qidiradi. U bunday ma'lumotlar omborlarini yaratadi va ularni ma'lumotlar bilan to`ldirib boradi. Web serverlarda ma'lumotlar ombori bilan ishlash CGI ( Common Gateway Interface –umumiy shlyuz interfeysi ) orqali amalga oshiriladi. Bu interfeys yordamida sodda yoki o`ta murakkab ma'lumotlar omborini boshqarish tizimlarini ishlatish va ular bilan ma'lumot almashish mumkin. 1. Butun olam to`rida ma'lumotlar omboridan keng foydalaniladi. Masalan, ulardan kerakli web sahifani qidirib topishda foydalaniladi. To`rda qidiruv maxsus saytlardan boshlanadi. Bu sayt sahifasida qidiruv qay tarzda va nimani qidirish kerakligiga qarab, kerakli maydonchalarga ma'lumotlar kiritiladi. Bundan tashqari, bu sahifada qidiruv CGI stsenariyini ishlatish uchun HTML kod ham bo`ladi. Brauzer qidiruv haqidagi ma'lumotni serverga qidiruv satri orqali jo`natadi. qidiruv satrida bu qidiruv uchun mo`ljallangan CGI stsenariyi va u joylashgan papka ko`rsatiladi. Odatda barcha CGI stsenariylar serverning cgi-bin papkasiga joylanadi. qidiruv satrida nima qidirilishi ham ko`rsatiladi. Bu narsa stsenariydan “/” belgisi bilan ajratiladi. qidirilayotgan ob'ekt xossalari bir- biridan “&” belgisi (ampersend deb o`qiladi) bilan ajratiladi. Bo`sh joy o`rniga “+” ishorasidan foydalaniladi. Masalan, qidiruv ma'lumotlari omboridan ismi-sharifi Aliev Vali bo`lgan va Pop

O'xshashlar

Ma’lumotlar bazasi

Ma’lumotlar bazasi tizimi

Ma’lumotlar bazalari. Ma’lumotlar bazasi xaqida

WEB-SAHIFA HAQIDA MA’LUMOTLAR

PHP da ma’lumotlar bazasi bilan ishlash. Php va MySQL yordamida ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotlarni tahlil qilish Web saxifalarga murojaat