logo

Chızıqlı ınshoat trassasını nıvelırlash natıjalarını ıshlab chıqısh va joy bo’ylama profılını chızısh.

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

610.080078125 KB
•     Mavzu; Chızıqlı ınshoat trassasını nıvelırlash 
natıjalarını ıshlab chıqısh va joy bo’ylama profılını 
chızısh.
• Reja;
• 1.Nevelır turları.
• 2.Nevelırlashnıng o’zıga xos mohıyatı.
• 3.Geometrık nevellırlash.  Topografik kartalarda har bir ob‘yektning planli holati 
va uning balandligi nivelirlash yo‗li bilan aniqlanadi. 
Unda bir nuqtaning balandligi ma‘lum bo‗lsa, qolgan 
nuqtalarning balandligini o‗lchash va hisoblash 
yo‗llarini aniqlash nivelirlash deyiladi. Nivelirlash 
ishlatiladigan asboblari va nivelirlanadigan joylar 
aniqlik natijalari bo‗yicha geometrik, trigonometrik, 
barometrik va boshqa turlarga bo‗linadi. Nivelirlash 
ishlari davlatlarning tayanch nuqtalarini aniqlashda, 
joylarda turli xo‗jalik ishlarini olib borishda (yo‗llar, 
kanallar, inshootlar qurishda), topografik plan olishda, 
syomka nuqtalarini belgilashda ishlatiladi, nivelirlash 
asosida joylarning profillari tuziladi.   Geomet rik  niv elirlash 
Geomet rik  niv elirlash – 
nuqt alar balandligini 
aniqlashda niv elir asbobi 
v a rey k alardan 
foy dalaniladi. Geomet rik  
niv elirlashda gorizont al 
v izerlash orqali nuqt alar 
orasidagi baland-past lik  ularni qurishda zarur bo‗lgan nuqtalar balandligini va farqini aniqlashda 
bajariladi. Geometrik nivelirlash geodezik asbob — nivelir yordamida hosil 
qilinadigan gorizontal vizirlash nuri asosida bajariladi. Shuningdek, bunday 
gorizontal vizirlash nurini trubasida silindrik adilak mavjud bo‗lgan geodezik 
asboblar — teodolit hamda kiprigel yordamida ham hosil qilish mumkin. 
Trigonometrik nivelirlash geodezik asbob — teodolittaxeometr yordamida 
hosil qilinadigan qiya nur asosida bajariladi. Bu nivelirlash ikki nuqta 
orasidagi chiziqning og‗ish burchagi va masofasini o‗lchash bilan amalga 
oshiriladi. Fizik nivelirlash gidrostatik, barometrik va aeroradio nivelirlashga 
bo‗linadi. Gidrostatik nivelirlash o‗zaro ulangan shisha naychalardagi 
suyuqlik erkin sathining har doim bir xil balandlikni egallash xususiyatidan 
foydalanib, nuqtalarga o‗rnatilgan shisha naychalar bo‗- yicha o‗lchanadi. 
Barometrik nivelirlashda nuqtalarga o‗rnatilgan barometrlar ko‗rsatkichi 
bo‗yicha ulardagi atmosfera bosimining qiymatlari o‗lchanib, bosim farqi 
orqali nisbiy balandlik hisoblanadi. Aeronivelirlash radiobalandlikni o‗lchash 
va statoskop bilan uchib ketayotgan samolyotning yer sirtidan balandligini 
aniqlash orqali bajariladi.    Aniqligi bo‗yicha nivelirlar 3 turga bo‗linadi: yuqori aniqlikdagi nivelirlar 
– N-05, N-05K (Rossiya), raqamli nivelirlar Dshnsh 11t, Dshnsh 21 
(Germaniya), NA 2002, NA 2003 (Shveytsariya); aniq nivelirlar – N-3, 2N-3, 
N-3k, 2N-3kl (Rossiya), Nq-30, Nq-50 (Germaniya), Kernlevel-20 va 24 
(Shveytsariya); texnik nivelirlar – N-10, 2N-10kl ( Rossiya ). Yuqori 
aniqlikdagi nivelirlar 1 va 2- klass nivelirlashda, aniq nivelirlar — 3- va 4- 
klass va texnik nivelirlar – texnik nivelirlash (topografik syomkalar va 
injenerlik-qurilish ishlarida) qo‗llaniladi. Nivelir shifridagi raqam 1 km 
nivelir yo‗lini ikki tomonga nivelirlashdagi yo‗l qo‗yadigan o‗rtacha 
kvadratik xatoni bildiradi. Yuqorida keltirilgan nivelirlar 2 xil qilib 
tayyorlanishi mumkin: ko‗- rish trubasi yonida silindrik adilak o‗rnatilgan 
va og‗ish burchagining kompensatori bilan ta‘minlangan. Kompensator 
o‗rnatilgan nivelir nomiga (K) harfi qo‗shiladi. Aniq va texnikaviy 
nivelirlar gorizontal limb bilan ta‘minlanishi mumkin va unda nivelir 
nomiga (L) harfi qo‗shiladi. Hozirgi kunda amalda qo‗llanilayotgan 
nivelirlarning texnik ko‗rsatkichlari 6-jadvalda berilgan.    Nivelir asboblari turli xil bo‗lib, shundan quyma nivelir 
quyidagi qismlardan iborat: ko‗rish trubasi, silindrik adilak, 
vertikal o‗q, taglik doirasi, uchta ko‗rsatgich vint, shtativ, asosiy 
o‗qqa mahkamlovchi vint va mikrovintdan iborat. Nivelir 
reykalarining uzunligi 3-4 m, eni 8-10 sm, qalinligi 2 sm bo‗lgan 
taxtadan iborat. U sm larga bo‗lingan bo‗lib, oq, qora va qizil 
rangga bo‗yaladi. Raqamlar reykaning pastki qismiga yozilib, 
ko‗zga teskari bo‗lib ko‗rinadi, dalnomerdan u o‗ng qilib 
ko‗rsatiladi va reykadagi sanoq 1 mm aniqlikda hisoblanadi. 
Geometrik nivelirlashda biror nuqtaning balandligi ma‘lum 
bo‗lsa, unga nisbatan qolgan nuqtalarning balandligini 
aniqlash mumkin va u quyidagi formula bilan aniqlanadi: h=a-b 
H в= Ha+h Bu yerda a-orqadagi reykadan olingan sanoq, v-
oldingi reykadan olingan sanoq. Agar ikkita nuqtaga reyka 
o‗rnatilib, ularning o‗rtasiga nivelir qo‗yib balandligi aniqlansa 
o‗rtada turib nivelirlash, agar bitta reyka bilan balandlik 
aniqlansa oldinga qarab nivelirlash deyiladi.    Xulosa.
Nivelirlash mohiyati va usullari. Nivelirlash 
geodezik ishlarning bir turi bo‗lib, uning 
natijasida yerning tabiiy (fizik) yuzasida 
joylashgan nuqtalarning bir-biriga nisbatan 
balandligi (nisbiy balandligi) o‗lchanadi hamda 
bu nuqtalarning boshlang‗ich deb qabul 
qilingan sathiy yuzadan balandligi aniqlanadi. 
Nivelirlash joy relyefining shakllarini o‗rganish 
va ularni plan hamda kartalarda tasvirlash, har 
xil bino va inshootlarni loyihalashda keng 
qo’llanıladı.  • Adabıyotlar
• 1.Asamov M , Mirzaliev T Topografiya asoslari va 
kartagrafiya
• 2.Berlyant A.M .Karta informatsiya.
• 3.Internet saytlari.

• Mavzu; Chızıqlı ınshoat trassasını nıvelırlash natıjalarını ıshlab chıqısh va joy bo’ylama profılını chızısh. • Reja; • 1.Nevelır turları. • 2.Nevelırlashnıng o’zıga xos mohıyatı. • 3.Geometrık nevellırlash.

Topografik kartalarda har bir ob‘yektning planli holati va uning balandligi nivelirlash yo‗li bilan aniqlanadi. Unda bir nuqtaning balandligi ma‘lum bo‗lsa, qolgan nuqtalarning balandligini o‗lchash va hisoblash yo‗llarini aniqlash nivelirlash deyiladi. Nivelirlash ishlatiladigan asboblari va nivelirlanadigan joylar aniqlik natijalari bo‗yicha geometrik, trigonometrik, barometrik va boshqa turlarga bo‗linadi. Nivelirlash ishlari davlatlarning tayanch nuqtalarini aniqlashda, joylarda turli xo‗jalik ishlarini olib borishda (yo‗llar, kanallar, inshootlar qurishda), topografik plan olishda, syomka nuqtalarini belgilashda ishlatiladi, nivelirlash asosida joylarning profillari tuziladi.

Geomet rik niv elirlash Geomet rik niv elirlash – nuqt alar balandligini aniqlashda niv elir asbobi v a rey k alardan foy dalaniladi. Geomet rik niv elirlashda gorizont al v izerlash orqali nuqt alar orasidagi baland-past lik

ularni qurishda zarur bo‗lgan nuqtalar balandligini va farqini aniqlashda bajariladi. Geometrik nivelirlash geodezik asbob — nivelir yordamida hosil qilinadigan gorizontal vizirlash nuri asosida bajariladi. Shuningdek, bunday gorizontal vizirlash nurini trubasida silindrik adilak mavjud bo‗lgan geodezik asboblar — teodolit hamda kiprigel yordamida ham hosil qilish mumkin. Trigonometrik nivelirlash geodezik asbob — teodolittaxeometr yordamida hosil qilinadigan qiya nur asosida bajariladi. Bu nivelirlash ikki nuqta orasidagi chiziqning og‗ish burchagi va masofasini o‗lchash bilan amalga oshiriladi. Fizik nivelirlash gidrostatik, barometrik va aeroradio nivelirlashga bo‗linadi. Gidrostatik nivelirlash o‗zaro ulangan shisha naychalardagi suyuqlik erkin sathining har doim bir xil balandlikni egallash xususiyatidan foydalanib, nuqtalarga o‗rnatilgan shisha naychalar bo‗- yicha o‗lchanadi. Barometrik nivelirlashda nuqtalarga o‗rnatilgan barometrlar ko‗rsatkichi bo‗yicha ulardagi atmosfera bosimining qiymatlari o‗lchanib, bosim farqi orqali nisbiy balandlik hisoblanadi. Aeronivelirlash radiobalandlikni o‗lchash va statoskop bilan uchib ketayotgan samolyotning yer sirtidan balandligini aniqlash orqali bajariladi.