logo

Hozirgi zamon ekologik xamkorlik yo’nalishlari

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1938.380859375 KB
Mavzu:Hozirgi zamon ekologik 
xamkorlik yo’nalishlari.
Reja:
   1.X al q aro ekologik  h amkorlikning shakllari. 
         2. Davlatlararo tuzilgan ekologik bitimlar.  
         3.Chet ellarda tabiatni muhofaza qilish.               
1.  X al q aro  ekologik  h amkorlikning  shakllari.  Yer  sayyorasi  insoniyatning 
umumiy  yashash  joyi,  yagona  uyi  hisoblanishi  va  Yer  yuzida  ekologik 
halokatni  bartaraf  qilish  mavjud  200  dan  ortiq  davlatlar,  6  mlrd.ga  ortiq 
insonlarning  umumiy  vazifasidir.  Tabiatni  muhofaza  qilish,  tabiiy 
resurslardan  oqilona  foydalanish  halqaro  kelishuv  asosida  umumjahon 
miqyosida  amalga  oshirilgandagina  o'z  samarasini  berishi  mumkin. 
Davlatlararo  hamkorliklarning  sayyoramizda  biosferaning  yagonaligidan  va 
insonlarning  ta'siri  hech  qanday  davlat  chegaralari  bilan  cheklanmasligidan 
kelib  chiqadi.  Oxirgi  yillarda  insoniyatni  tashvishga  solayotgan  ko'plab 
mintaqaviy va umumsayyoraviy ekologik muammolar faqatgina davlatlararo 
hamkorlik yo'li bilan hal qilinishi mumkinligi ma'lum bo'lib qoldi.                             Hozirgi  vaqtda  tabiatni 
muhofaza  qilish  sohasida 
hamkorlikning  ikki  asosiy  shakli 
ajratiladi: 
1. Atrof muhitni muhofaza qilish 
va  tabiiy  resurslarda  oqlona 
foydalanishga  qaratilgan  ikki 
tomonlama  va  ko'p  tomonlama 
shartnoma va konvensiyalar;
2.  Xalqaro  tabiatni  muhofaza 
qilish tashkilotlari.              
2.  Davlatlararo  tuzilgan  ekologik  bitimlar.   Turli  davlatlarning  tabiatni  muhofaza 
qilish  sohasidagi  faoliyatini  muvofiqlashtirish  uchun  davlatlaraor  shartnomalar 
va  konvensiyalar  keng  qo'llaniladi.    Badiiy  hamkorlik  dastlab  XIX  asr  ohirida 
hayvonot  dunyosidan  foydalanishni  tartibga  solish  yo'nalishida  vujudga  kelgan. 
Ayniqsa  ko'chib  yuruvchi  hayvonlarni  muhofaza  qilish  katta  e'tibor  berilgan. 
Faqatgina baliq, kit va boshqa okean hayvonlarini ovlashni tartibga solish haqida 
70  dan  ortiq  shartnomalar,  konvensiyalar  mavjud.  Kitlarni  ovlashni  cheklashga 
oid  birinchi  halqaro  konvensiya  1931  yilda  tuzilib,  unda  Antarktida  atrofidagi 
suvlardan har yili 15 mingdan ortiq kit ovlamaslik ko'rsatilgan edi.               
Ikkinchi  jahon  urushidan  keyin  tabiatni  muhofaza  qilishga  oid  300  ga  yaqin 
turli shartnoma va konvensiyalar tuzilgan. Ularning orasida 1963 yili Moskvada 
tuzilgan  atmosfera  suv  osti  va  kosmik  fazodagi  yadro  sinovlarni  taqiqlash 
haqidagi  shartnoma  alohida  ahamiyatga  ega.  1973  yilda  nodir  hayvon  va 
o'simlik turlari bilan savdo qilishni chegaralash to'g'risidagi halqaro konvensiya 
tuzildi. 1972 yili Stokgolmda tabiatni muhofaza qilish bo'yicha o'tkazilgan BMT 
ning  birinchi  umumjahon  kongressida  5  iyun  halqaro  tabiatni  muhofaza  qilish 
kuni  deb  e'lon  qilindi.  1973  yili  Londonda  dengizlarni  neft  va  boshqa  zaxarli 
ximikatlar  bilan  ifloslanishini  oldini  olish  yuzasidan  yangi  xalqaro  konvensiya 
qabul qilindi.                             
1978  yil  Ashxabodda  o'tgan  Xalqaro  Tabiatni  Muhofaza  qilish  Ittifoqi  (XTMI) 
General Assambliyasida jahon tabiatni muhofaza qilish strategiyasi qabul qilindi. 1982 
yil  BMT  da  tabiatni  muhofaza  qilishning  umumjahon  partiyasi  qabul  qilindi.  Bu 
muhim  xujjatlarda  tabiatni  muhofaza  qilishning  prinsiplari  va  ko'p  yilga 
mo'ljallangan yo'nalishlarii belgilab berilgan.

Atrof  muhitga  inson  ta'sirini  kuchayishi  1985  yil  Venada  ozon 
qatlaminimuhofaza  qilish  konvensiyasi,  1992  yil  Rio-de-Janeyroda  biolgik  xilma-
xillikni  saqlash,  1992  yili  Nyu-Yorkda  iqlim  o'zgarishi  bo'yicha,  1994  yili  Parijda 
cho'llashishga  qarshi  kurash  bo'yicha,  2002  yil  Toshkentda  organik  moddalarni  kam 
chiqarilishi,  1995-2001  yillarda  Ashxabodda,  Nukusda  Orol  dengizi  muammosi 
bo'yicha va boshqa konvensiyalarning tuzilishiga sabab bo'ldi.              
3.  Chet  ellarda  tabiatni  muhofaza  qilish   o'ziga  xos  xususiyatlarga  ega. 
Ko'pchilik  mamlakatlarda  4  xil  qo'riqxonalar  mavjud:  1)  tabiiy  rezervatlar-
kat'iy  rejim  bilan  ishlaydigan  xatto  kishilarning  kirishi  ham  man  etilgan  katta 
maydonlar.  Bunday  qo'riqxonalarda  noyob  o'simliklar  va  hayvonlar 
qo'riqlanadi.  Ularda  ilmiy  ishlar  olib  boriladi;  2)  milliy  (xalq)  parklar-yirik 
qo'riqxonalarda  butun  tabiiy  kompleks  muhofaza  qilinadi.  Badiiy 
qo'riqxonalar  G'arbiy  YEvropa,  Afrika,  Shimoliy  Amerika,  millatlar 
hamkorligidagi  mamlakatlar  juda  keng  tarqalgan  bo'lib,  bu  qo'riqxonalarga 
kishilar  pul  to'lab  kiradilar.  Eng  katta  va  mashhur  milliy  parklarga  yiliga  bir 
necha 10 mln. kishi kiradi.                            
Xulosa

O'zbekiston  Respublikasining  1992  yil  2  martda  BMT  ga  teng  huquqli  a'zo  bo'lishi 
tabiat muhofazasi sohasidagi halqaro hamkorlik uchun ham keng yo'l ochib berdi. 1992 
yil  Rio-de-Janeyroda  o'tkazilgan.  BMT  ning  11-umumjahon  tabiatni  muhofaza  qilish 
kongressida  O'zbekiston  Respublikasi  birinchi  bor  mustaqil  davlat  sifatida  qatnashdi. 
Hozirgi vaqtda O'zbekistonda BMT ning atrof muhit muassasalari bilan shug'ullanuvchi 
7  komissiyasi  faoliyat  ko'rsatmoqda. Ayniqsa  Orol  va  Orol  bo'yi  ekologik  muammolar 
xalqaro  tashkilotlarning  diqqat  markazida  bo'lib,  ushbu  yo'nalishda  bir  nechta  tadbirlar 
o'tkazilmoqda.  Orolbo'yi  aholi  soni  sifatli  ichimlik  suvi  bilan  ta'minlash,  ularga  tibbiy 
yordam ko'rsatish hamkorlikni asosiy manbalaridan hisoblanadi .              
Adabiyotlar ro'yxati:

  Karimov  I.A.  O'zbekiston  XXI  asr  bo'sag'asida:  xafsizlikka  tahdid,  barqarorlik 
shartlari va taraaqqiyot kafolatlari. -T.: O'zbekiston, 
1. Baratov P. Tabiatni muhofaza qilish. -T.: O'qituvchi, 1991.
2. Novikov Yu.I. Oxrana okrujayuey sredi. –M.: Vishaya shkola, 19987.
3. Egamberdiev R. Ekologiya. –T.: O'zbekiston, 1993.
4. Tursunov  X.T.  Ekoloiya  asoslari  va  tabiatni  muhofaza  qilish.  –T.:  Saodat  RIA, 
1997.
5. Ergashev  A.,  Ergashev  T.  Ekologiya,  biosfera  va  tabiatni  muhofaza  qilish.  –T.: 
Yangi asr avlodi, 2005.              
ETIBORINGIZ 
UCHUN RAHMAT!

Mavzu:Hozirgi zamon ekologik xamkorlik yo’nalishlari. Reja: 1.X al q aro ekologik h amkorlikning shakllari. 2. Davlatlararo tuzilgan ekologik bitimlar. 3.Chet ellarda tabiatni muhofaza qilish.

 1. X al q aro ekologik h amkorlikning shakllari. Yer sayyorasi insoniyatning umumiy yashash joyi, yagona uyi hisoblanishi va Yer yuzida ekologik halokatni bartaraf qilish mavjud 200 dan ortiq davlatlar, 6 mlrd.ga ortiq insonlarning umumiy vazifasidir. Tabiatni muhofaza qilish, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish halqaro kelishuv asosida umumjahon miqyosida amalga oshirilgandagina o'z samarasini berishi mumkin. Davlatlararo hamkorliklarning sayyoramizda biosferaning yagonaligidan va insonlarning ta'siri hech qanday davlat chegaralari bilan cheklanmasligidan kelib chiqadi. Oxirgi yillarda insoniyatni tashvishga solayotgan ko'plab mintaqaviy va umumsayyoraviy ekologik muammolar faqatgina davlatlararo hamkorlik yo'li bilan hal qilinishi mumkinligi ma'lum bo'lib qoldi.

Hozirgi vaqtda tabiatni muhofaza qilish sohasida hamkorlikning ikki asosiy shakli ajratiladi: 1. Atrof muhitni muhofaza qilish va tabiiy resurslarda oqlona foydalanishga qaratilgan ikki tomonlama va ko'p tomonlama shartnoma va konvensiyalar; 2. Xalqaro tabiatni muhofaza qilish tashkilotlari.

 2. Davlatlararo tuzilgan ekologik bitimlar. Turli davlatlarning tabiatni muhofaza qilish sohasidagi faoliyatini muvofiqlashtirish uchun davlatlaraor shartnomalar va konvensiyalar keng qo'llaniladi. Badiiy hamkorlik dastlab XIX asr ohirida hayvonot dunyosidan foydalanishni tartibga solish yo'nalishida vujudga kelgan. Ayniqsa ko'chib yuruvchi hayvonlarni muhofaza qilish katta e'tibor berilgan. Faqatgina baliq, kit va boshqa okean hayvonlarini ovlashni tartibga solish haqida 70 dan ortiq shartnomalar, konvensiyalar mavjud. Kitlarni ovlashni cheklashga oid birinchi halqaro konvensiya 1931 yilda tuzilib, unda Antarktida atrofidagi suvlardan har yili 15 mingdan ortiq kit ovlamaslik ko'rsatilgan edi.