Hozirgi zamon ekologik xamkorlik yo’nalishlari
![Mavzu:Hozirgi zamon ekologik
xamkorlik yo’nalishlari.
Reja:
1.X al q aro ekologik h amkorlikning shakllari.
2. Davlatlararo tuzilgan ekologik bitimlar.
3.Chet ellarda tabiatni muhofaza qilish.](/data/documents/fed891d9-84e3-4a4e-b15a-7a3f5f2a3833/page_1.png)
![
1. X al q aro ekologik h amkorlikning shakllari. Yer sayyorasi insoniyatning
umumiy yashash joyi, yagona uyi hisoblanishi va Yer yuzida ekologik
halokatni bartaraf qilish mavjud 200 dan ortiq davlatlar, 6 mlrd.ga ortiq
insonlarning umumiy vazifasidir. Tabiatni muhofaza qilish, tabiiy
resurslardan oqilona foydalanish halqaro kelishuv asosida umumjahon
miqyosida amalga oshirilgandagina o'z samarasini berishi mumkin.
Davlatlararo hamkorliklarning sayyoramizda biosferaning yagonaligidan va
insonlarning ta'siri hech qanday davlat chegaralari bilan cheklanmasligidan
kelib chiqadi. Oxirgi yillarda insoniyatni tashvishga solayotgan ko'plab
mintaqaviy va umumsayyoraviy ekologik muammolar faqatgina davlatlararo
hamkorlik yo'li bilan hal qilinishi mumkinligi ma'lum bo'lib qoldi.](/data/documents/fed891d9-84e3-4a4e-b15a-7a3f5f2a3833/page_2.png)
![](/data/documents/fed891d9-84e3-4a4e-b15a-7a3f5f2a3833/page_3.png)
![Hozirgi vaqtda tabiatni
muhofaza qilish sohasida
hamkorlikning ikki asosiy shakli
ajratiladi:
1. Atrof muhitni muhofaza qilish
va tabiiy resurslarda oqlona
foydalanishga qaratilgan ikki
tomonlama va ko'p tomonlama
shartnoma va konvensiyalar;
2. Xalqaro tabiatni muhofaza
qilish tashkilotlari.](/data/documents/fed891d9-84e3-4a4e-b15a-7a3f5f2a3833/page_4.png)
![
2. Davlatlararo tuzilgan ekologik bitimlar. Turli davlatlarning tabiatni muhofaza
qilish sohasidagi faoliyatini muvofiqlashtirish uchun davlatlaraor shartnomalar
va konvensiyalar keng qo'llaniladi. Badiiy hamkorlik dastlab XIX asr ohirida
hayvonot dunyosidan foydalanishni tartibga solish yo'nalishida vujudga kelgan.
Ayniqsa ko'chib yuruvchi hayvonlarni muhofaza qilish katta e'tibor berilgan.
Faqatgina baliq, kit va boshqa okean hayvonlarini ovlashni tartibga solish haqida
70 dan ortiq shartnomalar, konvensiyalar mavjud. Kitlarni ovlashni cheklashga
oid birinchi halqaro konvensiya 1931 yilda tuzilib, unda Antarktida atrofidagi
suvlardan har yili 15 mingdan ortiq kit ovlamaslik ko'rsatilgan edi.](/data/documents/fed891d9-84e3-4a4e-b15a-7a3f5f2a3833/page_5.png)
![
Ikkinchi jahon urushidan keyin tabiatni muhofaza qilishga oid 300 ga yaqin
turli shartnoma va konvensiyalar tuzilgan. Ularning orasida 1963 yili Moskvada
tuzilgan atmosfera suv osti va kosmik fazodagi yadro sinovlarni taqiqlash
haqidagi shartnoma alohida ahamiyatga ega. 1973 yilda nodir hayvon va
o'simlik turlari bilan savdo qilishni chegaralash to'g'risidagi halqaro konvensiya
tuzildi. 1972 yili Stokgolmda tabiatni muhofaza qilish bo'yicha o'tkazilgan BMT
ning birinchi umumjahon kongressida 5 iyun halqaro tabiatni muhofaza qilish
kuni deb e'lon qilindi. 1973 yili Londonda dengizlarni neft va boshqa zaxarli
ximikatlar bilan ifloslanishini oldini olish yuzasidan yangi xalqaro konvensiya
qabul qilindi.](/data/documents/fed891d9-84e3-4a4e-b15a-7a3f5f2a3833/page_6.png)
![](/data/documents/fed891d9-84e3-4a4e-b15a-7a3f5f2a3833/page_7.png)
![
1978 yil Ashxabodda o'tgan Xalqaro Tabiatni Muhofaza qilish Ittifoqi (XTMI)
General Assambliyasida jahon tabiatni muhofaza qilish strategiyasi qabul qilindi. 1982
yil BMT da tabiatni muhofaza qilishning umumjahon partiyasi qabul qilindi. Bu
muhim xujjatlarda tabiatni muhofaza qilishning prinsiplari va ko'p yilga
mo'ljallangan yo'nalishlarii belgilab berilgan.
Atrof muhitga inson ta'sirini kuchayishi 1985 yil Venada ozon
qatlaminimuhofaza qilish konvensiyasi, 1992 yil Rio-de-Janeyroda biolgik xilma-
xillikni saqlash, 1992 yili Nyu-Yorkda iqlim o'zgarishi bo'yicha, 1994 yili Parijda
cho'llashishga qarshi kurash bo'yicha, 2002 yil Toshkentda organik moddalarni kam
chiqarilishi, 1995-2001 yillarda Ashxabodda, Nukusda Orol dengizi muammosi
bo'yicha va boshqa konvensiyalarning tuzilishiga sabab bo'ldi.](/data/documents/fed891d9-84e3-4a4e-b15a-7a3f5f2a3833/page_8.png)
![
3. Chet ellarda tabiatni muhofaza qilish o'ziga xos xususiyatlarga ega.
Ko'pchilik mamlakatlarda 4 xil qo'riqxonalar mavjud: 1) tabiiy rezervatlar-
kat'iy rejim bilan ishlaydigan xatto kishilarning kirishi ham man etilgan katta
maydonlar. Bunday qo'riqxonalarda noyob o'simliklar va hayvonlar
qo'riqlanadi. Ularda ilmiy ishlar olib boriladi; 2) milliy (xalq) parklar-yirik
qo'riqxonalarda butun tabiiy kompleks muhofaza qilinadi. Badiiy
qo'riqxonalar G'arbiy YEvropa, Afrika, Shimoliy Amerika, millatlar
hamkorligidagi mamlakatlar juda keng tarqalgan bo'lib, bu qo'riqxonalarga
kishilar pul to'lab kiradilar. Eng katta va mashhur milliy parklarga yiliga bir
necha 10 mln. kishi kiradi.](/data/documents/fed891d9-84e3-4a4e-b15a-7a3f5f2a3833/page_9.png)
![](/data/documents/fed891d9-84e3-4a4e-b15a-7a3f5f2a3833/page_10.png)
![
Xulosa
O'zbekiston Respublikasining 1992 yil 2 martda BMT ga teng huquqli a'zo bo'lishi
tabiat muhofazasi sohasidagi halqaro hamkorlik uchun ham keng yo'l ochib berdi. 1992
yil Rio-de-Janeyroda o'tkazilgan. BMT ning 11-umumjahon tabiatni muhofaza qilish
kongressida O'zbekiston Respublikasi birinchi bor mustaqil davlat sifatida qatnashdi.
Hozirgi vaqtda O'zbekistonda BMT ning atrof muhit muassasalari bilan shug'ullanuvchi
7 komissiyasi faoliyat ko'rsatmoqda. Ayniqsa Orol va Orol bo'yi ekologik muammolar
xalqaro tashkilotlarning diqqat markazida bo'lib, ushbu yo'nalishda bir nechta tadbirlar
o'tkazilmoqda. Orolbo'yi aholi soni sifatli ichimlik suvi bilan ta'minlash, ularga tibbiy
yordam ko'rsatish hamkorlikni asosiy manbalaridan hisoblanadi .](/data/documents/fed891d9-84e3-4a4e-b15a-7a3f5f2a3833/page_11.png)
![
Adabiyotlar ro'yxati:
Karimov I.A. O'zbekiston XXI asr bo'sag'asida: xafsizlikka tahdid, barqarorlik
shartlari va taraaqqiyot kafolatlari. -T.: O'zbekiston,
1. Baratov P. Tabiatni muhofaza qilish. -T.: O'qituvchi, 1991.
2. Novikov Yu.I. Oxrana okrujayuey sredi. –M.: Vishaya shkola, 19987.
3. Egamberdiev R. Ekologiya. –T.: O'zbekiston, 1993.
4. Tursunov X.T. Ekoloiya asoslari va tabiatni muhofaza qilish. –T.: Saodat RIA,
1997.
5. Ergashev A., Ergashev T. Ekologiya, biosfera va tabiatni muhofaza qilish. –T.:
Yangi asr avlodi, 2005.](/data/documents/fed891d9-84e3-4a4e-b15a-7a3f5f2a3833/page_12.png)
![
ETIBORINGIZ
UCHUN RAHMAT!](/data/documents/fed891d9-84e3-4a4e-b15a-7a3f5f2a3833/page_13.png)
Mavzu:Hozirgi zamon ekologik xamkorlik yo’nalishlari. Reja: 1.X al q aro ekologik h amkorlikning shakllari. 2. Davlatlararo tuzilgan ekologik bitimlar. 3.Chet ellarda tabiatni muhofaza qilish.
1. X al q aro ekologik h amkorlikning shakllari. Yer sayyorasi insoniyatning umumiy yashash joyi, yagona uyi hisoblanishi va Yer yuzida ekologik halokatni bartaraf qilish mavjud 200 dan ortiq davlatlar, 6 mlrd.ga ortiq insonlarning umumiy vazifasidir. Tabiatni muhofaza qilish, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish halqaro kelishuv asosida umumjahon miqyosida amalga oshirilgandagina o'z samarasini berishi mumkin. Davlatlararo hamkorliklarning sayyoramizda biosferaning yagonaligidan va insonlarning ta'siri hech qanday davlat chegaralari bilan cheklanmasligidan kelib chiqadi. Oxirgi yillarda insoniyatni tashvishga solayotgan ko'plab mintaqaviy va umumsayyoraviy ekologik muammolar faqatgina davlatlararo hamkorlik yo'li bilan hal qilinishi mumkinligi ma'lum bo'lib qoldi.
Hozirgi vaqtda tabiatni muhofaza qilish sohasida hamkorlikning ikki asosiy shakli ajratiladi: 1. Atrof muhitni muhofaza qilish va tabiiy resurslarda oqlona foydalanishga qaratilgan ikki tomonlama va ko'p tomonlama shartnoma va konvensiyalar; 2. Xalqaro tabiatni muhofaza qilish tashkilotlari.
2. Davlatlararo tuzilgan ekologik bitimlar. Turli davlatlarning tabiatni muhofaza qilish sohasidagi faoliyatini muvofiqlashtirish uchun davlatlaraor shartnomalar va konvensiyalar keng qo'llaniladi. Badiiy hamkorlik dastlab XIX asr ohirida hayvonot dunyosidan foydalanishni tartibga solish yo'nalishida vujudga kelgan. Ayniqsa ko'chib yuruvchi hayvonlarni muhofaza qilish katta e'tibor berilgan. Faqatgina baliq, kit va boshqa okean hayvonlarini ovlashni tartibga solish haqida 70 dan ortiq shartnomalar, konvensiyalar mavjud. Kitlarni ovlashni cheklashga oid birinchi halqaro konvensiya 1931 yilda tuzilib, unda Antarktida atrofidagi suvlardan har yili 15 mingdan ortiq kit ovlamaslik ko'rsatilgan edi.