Ilk õrta asrlarda Janubiy sharqiy Osiyo
![ILK ÕRTA ASRLARDA JANUBIY
SHARQIY OSIYO](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_1.png)
![•
Tarix
•
IV asr davomida Janubiy Osiyoning ko'plab joylarida Dehli Sultonligiga qarshi
qo'zg'olonlar ko'tarildi. Muhammad bin Tug'loq vafotidan so'ng, 1352 yilda Dehli
Sultonligi parchalana boshlaganligi sababli Bengal Sultonligi hokimiyat tepasiga
keldi. Bengal Sultonligi XVI asr boshlarida hokimiyatda qoldi. Mo'g'ul imperiyasi
qo'shinlari tomonidan qayta tiklandi. Bengal Sultonligining davlat dini Islom edi
va uning boshqaruvi ostidagi mintaqa, oxir-oqibat zamonaviy Bangladesh xalqi
sifatida paydo bo'lgan mintaqa, Islomning sinkretik shaklini rivojlantirdiDekan
mintaqasida, Hindlar qirolligi Vijayanagara imperiyasi 1336 yilda hokimiyat
tepasiga keldi va XVI asrda hokimiyatda qoldi, undan keyin u haketdi. [136] [137]
m
qayta qo'lga kiritilib, Mo'g'ul imperiyasiga singib](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_2.png)
![](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_3.png)
![•
Mintaqada xilma-xil qazilma boyliklar bor. Ayniqsa, qalayi, volfram kabi rangli metallarning yirik korlari bor.
Shuningdek, rux, qo'rg'oshin, temir rudasi, turli nodir va asl metallar, ko'mir, neft, tabiiy gaz boyliklariga
ham ega.
•
Keyingi yillarda dengiz sayozliklaridan ancha istiqbolli neft va gaz konlari topi Imoqda. Yer osti boyliklariga,
ayniqsa, Indoneziya, Malayziya, Bruney, Vyetnam kabi davlatlar ancha boy.
Janubi-sharqiy Osiyonning iqlimi musson tiplidir. U, ayniqsa, materik va unga tutash orollarda yaqqol
seziladi.
Hozirgi vaqtda Janubi-sharqiy Osiyoning aholisi 629 mln. kishidan iborat. Mintaqada aholi tabiiy o'sish
hisobiga ancha tez (yiliga 8 mln. kishi) `о smoqda. Aholining o'sish sur’atlari Kambodja, Laos, Vyetnam kabi
mamlakatlarda, ayniqsa, yuqori.
•
Ularda tabiiy o'sish har 1000 kishiga 20-22 kishidan to'g'ri keladi. Nisbatan yaxshi rivojlangan Singapur,
Tailand, Indoneziya kabi mamlakatlarda esa bu ko'rsatkich, aksincha, past. Ularda bu ko'rsatkich 5-10
kishinini tashkil qiladi.](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_4.png)
![](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_5.png)
![•
Xo`jaligi, transporti, tashqi iqtisodiy aloqalari va ichki tafovutlari
•
Osiyoda bir qator yangi industrial mamlakatlar shakllandi. Ana shunday
mamlakatlar qatoriga Janubi-sharqiy Osiyoning dastlab Singapur, so`ngra
Malayziya, Tailand, Bruney davlatlari ham qo`shildilar. Indoneziya va
Filippinning ham ijtimoiy hayotida keskin jonlanishlar ko`zga tashlanmoqda.
•
Hozirgi vaqtda Janubi-sharqiy Osiyo mintaqasi iqtisodiyotida sanoat ishlab
chiqarishning ahamiyati tobora ortib bormoqda. Mintaqa YIM ning 40,7% i
sanoatga, 24,7% i qishloq xo`jaligiga va 34,6% i xizmat ko`rsatish sohasiga
to`g`ri keladi.](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_6.png)
![](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_7.png)
![•
Janubi-sharqiy Osiyoda transportning o`ziga xos tarmoqlari rivojlangan. Mamlakatlar
iqtisodiyotida dengiz va daryo transportining roli, ayniqsa, katta. Temiryo`l va avtomobil
transporti mamlakatlarda ikkinchi darajali ahamiyatga ega. Havo transporti ko`proq
xalqaro aloqalarda muhim o`rin tutadi.
•
Janubi-sharqiy Osiyo mamlakatlari rekreatsiya resurslariga juda boy bo`lganligi sababli,
xalqaro turizm va dam olish tarmoqlari juda tez rivojlanmoqda.
•
Mintaqa mamlakatlari jahon miqyosida eksport-import aloqalarida faol qatnashib
kelmoqda. Ayrim mamlakatlar ichida eksport-import hajmining kattaligi bo`yicha
Singapur (45,0 %), Malayziya (17,3 %), Tailand (14,7 %) va Indoneziya (10,8%) ajralib
turadi. Mintaqada 2012-yilda 3,5 trln. AQSH dollariga teng YIM ishlab chiqarildi.](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_8.png)
![](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_9.png)
![•
Malakka mamlakatlari
•
Malayziya, Singapur va Tailand. Mintaqa hududining 20 % i, aholisining 16
% ini o`zida birlashtirgan bu mamlakatlar aholi jon boshiga tabiiy kauchuk,
sholi, kokos palmasi moyi yetishtirishda jahonda yetakchilik qiladi. Ular
og`ir sanoat tarmoqlari (elekr stansiyasi, turli kemalar va port texnikalari,
elektrotexnika va neft kimyosi), yengil va oziq-ovqat sanoatlari
mahsulotlarining ko`pgina xillarini ishlab chiqarishda ham birinchi o`rinni
egallaydi. Avtomobil va elektrometallurgiya korxonalari ham faqat
Malakka mamlakatlarida mavjud.](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_10.png)
![](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_11.png)
![•
Orollar mamlakatlari
•
Indonaziya, Bruney, Filippin va Sharqiy Timor Janubi-sharqiy Osiyoning Tinch va
Hind okeanlari oralig`idagi minglab katta-kichik orollarda joylashgan. Indoneziyada
13,6 ming va Filippinda 7 mingdan ortiq orollar hisobga olingan.
•
3. Hindi-Xitoy mamlakatlari
•
Vyetnam, Kambodja, Myanma, Laos davlatlaridir. Tipik musson iqlimli bu
mamlakatlar tabiiy resurslarga boy. Bu mamlakatlar iqtisodiyotning asosini qishloq
xo`jaligi va uning mahsulotlarini qayta ishlovchi yengil va oziq-ovqat sanoati
tarmoqlari tashkil qiladi.](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_12.png)
![](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_13.png)
![•
ETI BORIN GIZ UCHUN
•
RAX MAT](/data/documents/b4ebed10-a024-45f4-956d-3fa4df32e082/page_14.png)
ILK ÕRTA ASRLARDA JANUBIY SHARQIY OSIYO
• Tarix • IV asr davomida Janubiy Osiyoning ko'plab joylarida Dehli Sultonligiga qarshi qo'zg'olonlar ko'tarildi. Muhammad bin Tug'loq vafotidan so'ng, 1352 yilda Dehli Sultonligi parchalana boshlaganligi sababli Bengal Sultonligi hokimiyat tepasiga keldi. Bengal Sultonligi XVI asr boshlarida hokimiyatda qoldi. Mo'g'ul imperiyasi qo'shinlari tomonidan qayta tiklandi. Bengal Sultonligining davlat dini Islom edi va uning boshqaruvi ostidagi mintaqa, oxir-oqibat zamonaviy Bangladesh xalqi sifatida paydo bo'lgan mintaqa, Islomning sinkretik shaklini rivojlantirdiDekan mintaqasida, Hindlar qirolligi Vijayanagara imperiyasi 1336 yilda hokimiyat tepasiga keldi va XVI asrda hokimiyatda qoldi, undan keyin u haketdi. [136] [137] m qayta qo'lga kiritilib, Mo'g'ul imperiyasiga singib
• Mintaqada xilma-xil qazilma boyliklar bor. Ayniqsa, qalayi, volfram kabi rangli metallarning yirik korlari bor. Shuningdek, rux, qo'rg'oshin, temir rudasi, turli nodir va asl metallar, ko'mir, neft, tabiiy gaz boyliklariga ham ega. • Keyingi yillarda dengiz sayozliklaridan ancha istiqbolli neft va gaz konlari topi Imoqda. Yer osti boyliklariga, ayniqsa, Indoneziya, Malayziya, Bruney, Vyetnam kabi davlatlar ancha boy. Janubi-sharqiy Osiyonning iqlimi musson tiplidir. U, ayniqsa, materik va unga tutash orollarda yaqqol seziladi. Hozirgi vaqtda Janubi-sharqiy Osiyoning aholisi 629 mln. kishidan iborat. Mintaqada aholi tabiiy o'sish hisobiga ancha tez (yiliga 8 mln. kishi) `о smoqda. Aholining o'sish sur’atlari Kambodja, Laos, Vyetnam kabi mamlakatlarda, ayniqsa, yuqori. • Ularda tabiiy o'sish har 1000 kishiga 20-22 kishidan to'g'ri keladi. Nisbatan yaxshi rivojlangan Singapur, Tailand, Indoneziya kabi mamlakatlarda esa bu ko'rsatkich, aksincha, past. Ularda bu ko'rsatkich 5-10 kishinini tashkil qiladi.