logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Iqtisodiy prosessida uchinchi shaxslarning ishtiroki

Iqtisodiy prosessida uchinchi shaxslarning ishtiroki

Yuklangan vaqt:

12.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1876.4462890625 KB
Ko'chirib olish
Iqtisodiy prosessida uchinchi shaxslarning ishtiroki SR Uchinchi shaxslar - fuqarolik huquqida bevosita fuqarolik huquqiy munosabatlarda ishtirok etmaydigan, lekin vujudga kelgan huquqiy munosabatda muayyan darajada huquq va majburiyat tug diradigan sub yektlar. O zbekiston ʻ ʼ ʻ Respublikasining FK ga ko ra, Uchinchi shaxslarga u yoki ʻ bu darajada huquq va majburiyat tug diradigan normalar: ʻ Uchinchi shaxslarning harakatlari uchun qarzdorning javobgarligi (FKning 334moddasi), ijaraga topshirilayotgan molmulkka nisbatan Uchinchi shaxslarning huquqlari (FKning 543moddasi), transport vositasidan foydalanish haqida Uchinchi shaxslar bilan tuziladigan shartnomalar (FKning 569moddasi), tekin foydalanishga topshirilayotgan ashyoga Uchinchi shaxslarning huquqlari (FKning 622moddasi), omonatchining hisobvarag iga Uchinchi ʻ shaxslarning pul mablag lari qo yilishi (FK ning 767moddasi ʻ ʻ Uchinchi shaxslarning huquklari bo lgan ʻ molmulkni ishonchli boshqarish (FKning 856moddasi) va boshqalardan iborat. Fuqarolik protsessidada vogar bilan ʼ javobgar o rtasidagi nizoning hal etilishidan ʻ manfaatdor bo lgan jismoniy yoki yuridik ʻ shaxslar. Uchinchi shaxslar da vogar yoki ʼ javobgar sifatida fuqarolik protsessida ishtirok etmaydi, biroq, sud tomonidan chiqariladigan hal qiluv qarori ularning huquq va majburiyatlariga bevosita ta sir ʼ ko rsatadi. Manfaatdorlik xarakteriga ko ra, ʻ ʻ bunday shaxslar mustaqil talablar bilan arz qiluvchi (mustaqil da vo qiluvchi) va mustaqil ʼ talablar bilan arz kilmaydigan (mustaqil da volari bo lmagan) Uchinchi shaxslarga ʼ ʻ ajratiladilar (FPKning 44—45moddalari). Mustaqil talablar bilan arz qiluvchi Uchinchi shaxslar ikkalatomonga yoki ulardan biriga umumiy asoslarda da vo qilib, ʼ boshlanib ketgan protseyesga kirishadi. Bunday turdagi Uchinchi shaxslar da vogarning barcha huquklaridan ʼ foydalanadi va barcha majburiyatlariga ega bo ladi. Mustaqil ʻ talablar bilan arz qilmaydigan Uchinchi shaxslar agar ish bo yicha qabul qilingan qarorlarning tomonlardan biriga ʻ nisbatan huquq yoki majburiyatlariga ta sir eta olsa, ishga ʼ da vogar yoki javobgar tomonida turib kirishadi (o z tashabbusi ʼ ʻ bo yicha, tomonlarning yoki prokurorning iltimosi bo yicha jalb ʻ ʻ etiladi). Ular da voning asosini va predmetini o zgartirish yoki ʼ ʻ kamaytirish, shuningdek, da vodan voz kechish, da voga iqror ʼ ʼ bo lish yoki kelishuv bitimi tuzishdan boshqa hamma ʻ protsessual huquqpardan foydalanadi va tegishli protsessual majburiyatlarni o z zimmasiga oladi. ʻ Ishda ishtirok etuvchi shaxslar ish materiallari bilan tanishish, ulardan ko‘chirmalar olish, ko‘chirma nusxa olish, rad qilish to‘g‘risida ariza berish, dalillar taqdim etish, dalillarni tekshirishda ishtirok etish, savollar berish, iltimosnomalar kiritish, arz qilish, sudga og‘zaki va yozma tushuntirishlar berish, ishni ko‘rish davomida yuzaga keladigan barcha masalalar bo‘yicha o‘z vajlarini, xulosalarini taqdim qilish, ishda ishtirok etuvchi boshqa shaxslarning iltimosnomalari, vajlariga e’tiroz bildirish, sud hujjatlari ustidan shikoyat qilish (protest keltirish) hamda ushbu Kodeksda o‘zlariga berilgan boshqa protsessual huquqlardan foydalanish huquqiga ega. Taraflar Da’vogar (arizachi) va javobgar iqtisodiy sud ishlarini yuritishdagi taraflardir. O‘z huquqlari va qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini himoya qilish maqsadida da’vo taqdim etgan yoki manfaatlari ko‘zlanib da’vo taqdim etilgan yuridik shaxslar va fuqarolar da’vogarlardir. Da’vo yoki bildirilgan talab taqdim etilgan yuridik shaxslar va fuqarolar javobgarlardir. Alohida toifadagi ishlar hamda ushbu Kodeksda nazarda tutilgan boshqa ishlar bo‘yicha ariza bergan yuridik shaxslar va fuqarolar arizachilardir. Taraflar teng protsessual huquqlardan foydalanadi. Sud da’vo bo‘yicha javob berishi lozim bo‘lmagan shaxsga nisbatan da’vo taqdim etilganligini aniqlasa, ishga daxldor bo‘lmagan javobgarni hal qiluv qarori qabul qilinguniga qadar da’vogarning roziligi bilan ishga daxldor javobgar bilan almashtirishga yo‘l qo‘yishi mumkin. Agar da’vogar javobgarni boshqa shaxs bilan almashtirishga rozi bo‘lmasa, sud bu shaxsni da’vogarning roziligi bilan ikkinchi javobgar sifatida ishga jalb etishi mumkin. Ishga daxldor bo‘lmagan javobgar almashtirilganligi to‘g‘risida sud ajrim chiqaradi. Ishga daxldor bo‘lmagan javobgar almashtirilganidan so‘ng ishni ko‘rish boshidan boshlanadi. Nizoning predmetiga nisbatan mustaqil talablar bilan arz qiluvchi uchinchi shaxslar birinchi instansiya sudi hal qiluv qarorini qabul qilguniga qadar ishga kirishishi mumkin. Ular da’vogarning barcha huquqlaridan foydalanadi va uning barcha majburiyatlarini o‘z zimmasiga oladi, bundan javobgar bilan nizoni sudgacha hal qilish (talabnoma yuborish) tartibiga rioya etish majburiyati mustasno. Agar nizoning predmetiga nisbatan mustaqil talablar bilan arz qiluvchi uchinchi shaxs ishga sud muhokamasi boshlanganidan keyin kirishsa, ishni ko‘rish boshidan boshlanadi. Nizoning predmetiga nisbatan mustaqil talablar bilan arz qilmaydigan uchinchi shaxslar birinchi instansiya sudi hal qiluv qarorini qabul qilguniga qadar, agar ish ushbu shaxslarning taraflardan biriga nisbatan huquq yoki majburiyatlariga ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lsa, da’vogar yoxud javobgar tarafida ishga kirishishi mumkin. Ular tarafning iltimosnomasiga yoki sudning tashabbusiga ko‘ra ham ishda ishtirok etishga jalb qilinishi mumkin. Nizoning predmetiga nisbatan mustaqil talablar bilan arz qilmaydigan uchinchi shaxsni ishda ishtirok etishga jalb qilish yoki jalb qilishni rad etish to‘g‘risida ajrim chiqariladi. Agar nizoning predmetiga nisbatan mustaqil talablar bilan arz qilmaydigan uchinchi shaxs ishga sud muhokamasi boshlanganidan keyin kirishsa, ishni ko‘rish boshidan boshlanadi. Nizoning predmetiga nisbatan mustaqil talablar bilan arz qilmaydigan uchinchi shaxslar tarafning protsessual huquqlaridan foydalanadi va uning protsessual majburiyatlarini o‘z zimmasiga oladi, bundan da’voning asosini yoki predmetini o‘zgartirish, da’vo talablarining miqdorini ko‘paytirish yoki kamaytirish, da’vodan voz kechish, da’voni tan olish yoxud kelishuv bitimi yoki mediativ kelishuv tuzish, qarshi da’vo taqdim etish, sud hujjatining majburiy ijro etilishini talab qilish huquqi mustasno. (48-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2019- yil 20-martdagi O‘RQ-531-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 21.03.2019-y., 03/19/531/2799-son) Tumanlararo, tuman, shahar iqtisodiy sudlariga da’vo arizasini (arizani) — Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahar, tumanlar (shaharlar) prokurorlari va ularga tenglashtirilgan prokurorlar yoki ularning o‘rinbosarlari, Qoraqalpog‘iston Respublikasi sudiga, viloyatlar va Toshkent shahar sudlariga esa — Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahar prokurorlari yoki ularning o‘rinbosarlari taqdim etadi. Prokuror o‘zining da’vo arizasi (arizasi) asosida qo‘zg‘atilgan ishlarda, shuningdek davlatning qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini himoya qilish maqsadida yerga oid huquqiy munosabatlar, davlat mulki bilan bog‘liq ishlarda, atrof- muhitni muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonunchilikni buzish, davlat budjetidan undiruvlar, o‘zboshimchalik bilan qurilgan imoratga bo‘lgan mulk huquqini e’tirof etish, xususiy mulk sifatida egalik qilish va undan foydalanish faktini aniqlash, bojxona to‘lovlarini undirish bilan bog‘liq ishlarda ishtirok etishi mumkin. Prokuror boshqa shaxslarning arizasi bilan qo‘zg‘atilgan ishning muhokamasida o‘z tashabbusi bilan ishtirok etishi mumkin emas, bundan ushbu moddaning uchinchi qismida nazarda tutilgan ishlar mustasno. Ishda ishtirok etuvchi prokuror ishning mazmuni bo‘yicha fikrini bayon etadi, bundan uning boshqa shaxslarning huquqlari va qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini himoya qilishga doir da’vo arizasi (arizasi) bo‘yicha qo‘zg‘atilgan ishlar mustasno. Fuqaroning, yuridik shaxsning va davlatning manfaatlarini ko‘zlab da’vo arizasi (ariza) taqdim etgan prokuror da’vogarning huquqlaridan foydalanadi va uning majburiyatlarini o‘z zimmasiga oladi, bundan kelishuv bitimi yoki mediativ kelishuv tuzish huquqi mustasno. Prokurorning o‘z da’vo arizasidan (arizasidan) voz kechishi da’vogarni (arizachini) ishni mazmunan ko‘rib chiqishni talab qilish huquqidan mahrum etmaydi. Prokuror tomonidan da’vogarning huquqini himoya qilish maqsadida taqdim etilgan da’vodan da’vogarning voz kechishi da’vo arizasini (arizani) ko‘rmasdan qoldirishga olib keladi. Qonunchilikda nazarda tutilgan hollarda davlat organlari va boshqa shaxslar yuridik shaxslarning, fuqarolarning, jamiyat va davlatning huquqlari hamda qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini himoya qilish maqsadida da’vo arizasi (ariza) taqdim etishi mumkin. Da’vo taqdim etgan mazkur organlar va shaxslar da’vogarning barcha huquqlaridan foydalanadi va uning majburiyatlarini o‘z zimmasiga oladi, bundan kelishuv bitimi yoki mediativ kelishuv tuzish huquqi mustasno. Davlat organi va boshqa shaxsning o‘zi taqdim etgan da’vo arizasidan (arizadan) voz kechishi da’vogarni (arizachini) ishni mazmunan ko‘rishni talab qilish huquqidan mahrum etmaydi. Davlat organi va boshqa shaxs tomonidan da’vogarning huquqlarini himoya qilish maqsadida taqdim etilgan da’vo arizasidan (arizasidan) da’vogarning (arizachining) voz kechishi da’vo arizasini (arizani) ko‘rmasdan qoldirishga olib keladi Sudyaning yordamchisi (katta yordamchisi) sudyaning topshirig‘i bo‘yicha ishlarni sud muhokamasiga tayyorlash uchun zarur bo‘lgan harakatlarni amalga oshiradi, ishda ishtirok etuvchi shaxslarni sud muhokamasining vaqti va joyi haqida xabardor qiladi hamda ularning sudga kelgan-kelmaganligini tekshiradi, kelmaganlik sabablarini aniqlashtiradi va bu haqda sudyaga ma’lum qiladi, bajarilayotgan protsessual harakatlar bo‘yicha bayonnoma yuritadi, sudyaning sud majlisiga tayyorgarlik ko‘rish va uni o‘tkazish, shuningdek sud hujjatini ijroga yuborish bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa barcha topshiriqlarini bajaradi. Ushbu moddaning birinchi qismida ko‘rsatilgan protsessual harakatlar amalga oshirilayotgan vaqtda sudyaning yordamchisi (katta yordamchisi) sud majlisining kotibi sifatida qatnashadi. Sudning nizoni to‘g‘ri hal etishi uchun ahamiyatga ega ma’lumotlar va holatlardan xabardor har qanday shaxs guvoh bo‘lishi mumkin. Quyidagilar guvoh sifatida chaqirilishi va so‘roq qilinishi mumkin emas: Oldingi tahrirga qarang. fuqarolik, iqtisodiy, ma’muriy ish bo‘yicha vakillar yoki jinoyat ishi bo‘yicha himoyachilar, ma’muriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi ish bo‘yicha advokatlar, mediatorlar — vakil, himoyachi, advokat yoki mediator vazifalarini bajarishi munosabati bilan o‘zlariga ma’lum bo‘lib qolgan holatlar to‘g‘risida; Ekspert Fan, texnika, san’at yoki hunar sohasida xulosa berish uchun zarur bo‘lgan maxsus bilimlarga ega jismoniy shaxs ekspert sifatida tayinlanishi mumkin.Davlat sud- ekspertiza muassasasi eksperti, nodavlat sud-ekspertiza tashkilotining eksperti, boshqa korxona, muassasa, tashkilot xodimi yoki o‘zga jismoniy shaxs ekspert sifatida ishtirok etishi mumkin.Belgilangan tartibda muomalaga layoqatsiz yoki muomala layoqati cheklangan deb topilgan shaxslar, shuningdek qasddan sodir etgan jinoyatlari uchun sudlanganlik holati tugallanmagan yoki sudlanganligi olib tashlanmagan shaxslar ekspert sifatida jalb etilishi mumkin emas. Tarjimon Tarjima qilish uchun zarur tillarni biladigan hamda ushbu Kodeksda nazarda tutilgan hollarda sud tomonidan tayinlangan shaxs tarjimondir. Iqtisodiy sud ishlarini yuritishning boshqa ishtirokchilari, garchi tarjima qilish uchun zarur tillarni bilsa ham tarjimon vazifalarini o‘z zimmasiga olishga haqli emas.Mutaxassis Maslahatlar (tushuntirishlar) berish va ilmiy-texnika vositalarini qo‘llashda yordam ko‘rsatish yo‘li bilan dalillarni to‘plash, tekshirish va baholashda ko‘maklashish maqsadida fan, texnika, san’at yoki hunar sohasida maxsus bilim va malakaga ega bo‘lgan, voyaga yetgan, ish natijasidan manfaatdor bo‘lmagan shaxs sud majlisida yoki protsessual harakatlarda ishtirok etish uchun sud tomonidan mutaxassis sifatida jalb qilinishi mumkin. ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT

Iqtisodiy prosessida uchinchi shaxslarning ishtiroki SR

Uchinchi shaxslar - fuqarolik huquqida bevosita fuqarolik huquqiy munosabatlarda ishtirok etmaydigan, lekin vujudga kelgan huquqiy munosabatda muayyan darajada huquq va majburiyat tug diradigan sub yektlar. O zbekiston ʻ ʼ ʻ Respublikasining FK ga ko ra, Uchinchi shaxslarga u yoki ʻ bu darajada huquq va majburiyat tug diradigan normalar: ʻ Uchinchi shaxslarning harakatlari uchun qarzdorning javobgarligi (FKning 334moddasi), ijaraga topshirilayotgan molmulkka nisbatan Uchinchi shaxslarning huquqlari (FKning 543moddasi), transport vositasidan foydalanish haqida Uchinchi shaxslar bilan tuziladigan shartnomalar (FKning 569moddasi), tekin foydalanishga topshirilayotgan ashyoga Uchinchi shaxslarning huquqlari (FKning 622moddasi), omonatchining hisobvarag iga Uchinchi ʻ shaxslarning pul mablag lari qo yilishi (FK ning 767moddasi ʻ ʻ

Uchinchi shaxslarning huquklari bo lgan ʻ molmulkni ishonchli boshqarish (FKning 856moddasi) va boshqalardan iborat. Fuqarolik protsessidada vogar bilan ʼ javobgar o rtasidagi nizoning hal etilishidan ʻ manfaatdor bo lgan jismoniy yoki yuridik ʻ shaxslar. Uchinchi shaxslar da vogar yoki ʼ javobgar sifatida fuqarolik protsessida ishtirok etmaydi, biroq, sud tomonidan chiqariladigan hal qiluv qarori ularning huquq va majburiyatlariga bevosita ta sir ʼ ko rsatadi. Manfaatdorlik xarakteriga ko ra, ʻ ʻ bunday shaxslar mustaqil talablar bilan arz qiluvchi (mustaqil da vo qiluvchi) va mustaqil ʼ talablar bilan arz kilmaydigan (mustaqil da volari bo lmagan) Uchinchi shaxslarga ʼ ʻ ajratiladilar (FPKning 44—45moddalari).

Mustaqil talablar bilan arz qiluvchi Uchinchi shaxslar ikkalatomonga yoki ulardan biriga umumiy asoslarda da vo qilib, ʼ boshlanib ketgan protseyesga kirishadi. Bunday turdagi Uchinchi shaxslar da vogarning barcha huquklaridan ʼ foydalanadi va barcha majburiyatlariga ega bo ladi. Mustaqil ʻ talablar bilan arz qilmaydigan Uchinchi shaxslar agar ish bo yicha qabul qilingan qarorlarning tomonlardan biriga ʻ nisbatan huquq yoki majburiyatlariga ta sir eta olsa, ishga ʼ da vogar yoki javobgar tomonida turib kirishadi (o z tashabbusi ʼ ʻ bo yicha, tomonlarning yoki prokurorning iltimosi bo yicha jalb ʻ ʻ etiladi). Ular da voning asosini va predmetini o zgartirish yoki ʼ ʻ kamaytirish, shuningdek, da vodan voz kechish, da voga iqror ʼ ʼ bo lish yoki kelishuv bitimi tuzishdan boshqa hamma ʻ protsessual huquqpardan foydalanadi va tegishli protsessual majburiyatlarni o z zimmasiga oladi. ʻ

Ishda ishtirok etuvchi shaxslar ish materiallari bilan tanishish, ulardan ko‘chirmalar olish, ko‘chirma nusxa olish, rad qilish to‘g‘risida ariza berish, dalillar taqdim etish, dalillarni tekshirishda ishtirok etish, savollar berish, iltimosnomalar kiritish, arz qilish, sudga og‘zaki va yozma tushuntirishlar berish, ishni ko‘rish davomida yuzaga keladigan barcha masalalar bo‘yicha o‘z vajlarini, xulosalarini taqdim qilish, ishda ishtirok etuvchi boshqa shaxslarning iltimosnomalari, vajlariga e’tiroz bildirish, sud hujjatlari ustidan shikoyat qilish (protest keltirish) hamda ushbu Kodeksda o‘zlariga berilgan boshqa protsessual huquqlardan foydalanish huquqiga ega.

O'xshashlar

Iqtisodiy protsessda prokurorning ishtiroki
Nyutonning uchinchi qonuni
Qarindoshlar va boshqa shaxslarning aliment majburiyatlari
Fuqarolik ishlarida prokuror ishtiroki
Uchinchi darajali tenglamalarni yechish usullari