logo

Kombinatorika elеmеntlari

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1671.5224609375 KB
 Kombinatorika 
elеmеntlari.  Ma’ruza mashg’ulotining rejasi: 
•
Ko’paytma qoidasi. 
•
Takrorlanadigan 
o’rinlashtirishlar 
•
Takrorlanmaydigan o’rin 
almashtirishlar.     [6]
  Herbert Gintis. Mathematical Literacy for Humanists. Printed in the United States of America, 2010. 61-b.    ??????	??????
??????	
=	
??????	!	
(	??????	−	??????	)	!                  Suppose  we  choose  m  object  in  succession 
from  a  set  of  X  distinct  objects  a
1 ,  a
2 ,  …,  a
m , 
each time recording the choice and returning the 
object  to  the  set  before  making  the  next  choice. 
This gives an ordered sample of the form ( b
1 , b
2 , 
…,  b
k ),  where  each  b
i  is  some  a
j .  We  call  this 
sampling with replacement.
             Faraz qilaylik,  m  
elementli   X ={a
1 ,a
2 ,a
3 ,…,a
m }
to’plamdan ketma-ket 
elementlar tanlanmoqda, 
tanlangan element to’plamga 
qaytarilmaslik sharti bilan. 
Bu holda k o’rinli (b
1 , b
2 ,
…,b
k ) kortej hosil bo’ladi va 
bu yerda har bir b
i  biror a
j  ga 
teng bo’ladi.  1
 1
  Herbert Gintis. Mathematical Literacy for Humanists. Printed in the United States of America, 2010. 61-b. Takrorlanmaydigan o’rin almashtirishlar.
      1. Agar chekli  X  to’plam elementlari biror usul bilan
nomerlab chiqilgan bo’lsa,  X  to’plam  tartiblangan
deyiladi.
      Masalan,  X=  { x
1 ,  x
2 ,…,x
m }. Bitta to’plamni turli usullar
bilan tartiblash mumkin.
          Masalan,  sinf  o’quvchilarini  yoshiga,  bo’yiga, 
ogirligiga
qarab yoki o’quvchilar familiyalari bosh harflarini alifbo
bo’yicha tartiblash mumkin.
      m  elementli  X  to’plamni necha xil usul bilan tartiblash
mumkin degan savolga javob beraylik. •
Tartiblash  —  bu  elementlarni  nomerlash 
demakdir.  1-nomerni  m   ta   elementning 
istalgan  biriga  berish  mumkin.  Shuning 
uchun  1-elementni  m  usul bilan,  2-elementni 
1-element  tanlanib  bo’lgandan  so’ng  m   -1 
usul  bilan  tanlash  mumkin  va  hokazo,  oxirgi 
elementni  tanlash  uchun  faqat  bitta  usul 
qoladi, xolos.              Tartiblashlarning umumiy soni 
m(m - 1 )(m  -2)·... ·2·1 = m!  ga teng.
    m!  —   dastlabki  m   ta  natural  son 
ko’paytmasi  m   faktorial   deb  
o’qiladi •
P  belgisi  fransuz  tilidagi  “permutation”,  ya’ni  “o`rin  almashtirish” 
so`zining 1- harfidan olingan
•
Masala.  8  ta  ladyani  shaxmat  doskasida  bir-birini  urmaydigan  qilib  necha 
usul bilan joylashtirish mumkin?
•
Yechish .   Ladyalar soni 8 ta. 
•
O`rin almashtirishlarning ba’zi qiymatlari:
     ta ’ rif  bo ` yicha !        Masalan, 5!= 1·2·3·4·5 = 120, 
m !  = P
m  bilan belgilanadi va 
takrorlanmaydigan o’rin 
almashtirishlar soni  deb ataladi. Mustaqil topshiriq
•
Ko‘paytma qоidasi bilan yеchiladigan  
kоmbinatоrik masalalardan namuna  kеltiring.
•
1 dan 9 gacha bo‘lgan raqamlardan nеchta 5 
хоnali   sоn tuzish mumkin?  Masala y е chimi 
k о mbinat о rikaning qaysi f о rmulasi bilan  
if о dalanadi?
•
                                    ekanini isb о tlang.)	(	)	(	A	B	n	B	A	n			

Kombinatorika elеmеntlari.

Ma’ruza mashg’ulotining rejasi: • Ko’paytma qoidasi. • Takrorlanadigan o’rinlashtirishlar • Takrorlanmaydigan o’rin almashtirishlar.

[6] Herbert Gintis. Mathematical Literacy for Humanists. Printed in the United States of America, 2010. 61-b.