MARKAZIY OSIYO DAVLATLARI BILAN HAMKORLIK – O‘ZBEKISTON GEOSIYOSATINING OBYEKTI SIFATIDA.

Yuklangan vaqt:

16.11.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2004.8271484375 KB

Ko'chirib olish

MA RKAZI Y OSIYO DAV LATLARI
BI LA N HAMKORLI K –
O‘ZBEKI STON GE O SI YOSATI N IN G
OBY EKTI SI FATI DA .

O’zbekiston tashqi siyosatining ustuvor yo’nalishlaridan biri Markaziy Osiyodagi yangi
mustaqil davlatlar – Qozog’iston, Qirg’iziston, Tojikiston, Turkmaniston bilan hamkorliq
do’stlik aloqalarini mustahkamlashga qaratilgan.
O’zbekiston Respublikasining tashqi aloqalarida, Markaziy Osiyo davlatlari bilan
hamkorlikni yo’lga qo’yishida Markaziy Osiyo Hamkorlik (MOH) tashkiloti muhim ahamiyat
kasb etadi.
Bu tashkilot 1994 yil iyul oyi boshida O’zbekiston, Qozog’iston, Qirg’iziston
Prezidentlarining Almati shahrida bo’lib o’tgan uchrashuvi asosida tashkil topgan
Markaziy Osiyo Iqtisodiy . Hamjamiyati (MOIH) zaminida 2002 yil 28-fevralda tashkil
topgan.
2002 yil 28-fevral kuni Almati shahrida Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining uchrashuvi
bo’lib o’tadi. Muzokaralarning yakunlari bo’yicha prezidentlar Markaziy Osiyo Hamkorlik
(MOH) tashkilotini ta’sis etish to’g’risidagi shartnomani imzolaydilar. Tashkilotning raisi etib
I.A.Karimov saylanadi. Bu tashkilot endi iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirish bilan birga
siyosiy-ijtimoiy, madaniy texnikaviy va boshqa aloqa turlarini kengaytirish masalalari bilan
shug’ullanadigan bo’ldi. MOH tashkilotining tashkil etilishi, uning a’zolari bo’lgan O’zbekiston, Qozog’iston, Qirg’iziston, Tojikiston o’rtasidagi o’zaro manfaatli aloqalarni yanada kuchayishida muhim ahamiyat kasb etdi.

Reja:
•
•
•
•O‘zbek ist on-Qozog‘ist on . O’zbek ist on - Qirg’izist on . O‘zbek ist on - Tojik ist on . O’zbek ist on v a Turk manist on .

O‘zbek ist on-Qozog‘ist on .
•
•Respublikasi aloqalariga to‘xtalsak, o‘zbek va qozoq xalki azaldan bir-biriga yaqin qardosh, asrlar davomida sinalgan sheriklardir. Ikki davlat o‘rtasidagi diplomatik munosabatlar 1992 yil 23 noyabr kuni o‘rnatilgan. O‘zbekiston-Qozog‘iston xamkorligining butun tarixi davomida tomonlar ijtimoiy-siyosiy, savdo-iqdisodiy va madaniy-gumanitar soxalardagi ikki va ko‘p tomonlama xamkorlikning namunali modelini namoish etib, butun Markaziy Osiyo mintaqasining yanada rivojlanishini kafolatlaydigan mustaxkam poydevorni shakllantirdi.

O‘zbek ist on-Qozog‘ist on .
•
•
•O’zbekiston va Qozog’iston Prezidentlarining 2000 yil 20-21-aprelda Toshkentda ikki davlat chegaralarini aniq belgilashga bag’ishlangan uchrashuvi bo’ldi. Uchrashuv yakunida “O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimov va Qozog’iston Respublikasi Prezidenti N.Nazarboyevning qo’shma bayonoti” imzolandi. 2001 yil 17 noyabr kuni O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov rasmiy tashrif bilan Qozog’istonda bo’ldi. Ikki davlat Prezidentlari O’zbekiston-Qozog’iston davlat chegarasi to’g’risida shartnomani imzoladilar. 2440 km uzunlikdagi chegaraning 96 foizi belgilab olindi.Qolgan qismi kelishuv asosida belgilashga kelishildi. 2002 yil 9-sentyabrda Prezidentlar N.Nazarboyev va I.A.Karimovlar Ostona shahridagi uchrashuvida “O’zbekiston-Qozog’iston davlat chegaralarining alohida uchastkalari to’g’risida bitim” imzolandi. Ikki davlat o’rtasidagi chegaraga oid masalaar huquqiy jihatdan o’z yechimini topdi.

O‘zbek ist on-Qozog‘ist on .
•
•
•O‘zbekiston Prezidenti Sh.Mirziyoevning 2017 yil 22-23 mart kunlari Qozog‘istonga davlat tashrifi xamda Qozog‘iston Prezidenti Qasim-Jomart Taqasvining 2019 yil 14-15 aprel ko‘nlari O‘zbekistonga davlat tashrifi yangi bosqichdagi hamkorlarlikning yanada rivoj topishiga kuchli turtki berdi. O‘shbu uchrashuvlarda 20 dan ortiq xukumatlararo, savdo-iqdisodiy xamkorlik soxasida bitimlar imzolandi. O‘zbekiston Qozog‘istonga tabiy gaz, transport vositalari, mineral o‘g‘itlar, to‘qimachilik, elektrotexnika, meva-sabzavot materiallari, qurilish materiallari eksport qilsa Qozog‘istondan mamlakatimizga neft, metal, un, yog‘ va neft maxsulotlari keltiriladi. Ikki mamlakat o‘rtasidagi o‘zaro tovarayrboshlash xajmi 2021 yilning 10 oy davomida 37 foiz ko‘payib 3 milliard dollardan oshdi. Bugunki kunda O‘zbekistonda Qozog‘iston ishbilarmonlarining 2291 korxonasi, Qozog‘istonda esa o‘zbek kapitali ishtirokida 1200 ta korxona faoliyat ko‘rsatmoqda. Bugunki kunda O‘zbekistonla 803,4 ming qozoq millatiga mansub axoli istiqomat qiladi, Qozog‘istondagi o‘zbeklar jamoasi esa 500 ming kishini tashkil etadi.

O’zbek ist on - Qirg’izist on .
•
• •
•
•O’zbekistonning Qirg’i zist on bilan ikki tomonlama hamkorligi O’zbekiston Respublikasi bilan Qirg’iziston Respublikasi o’rtasida Toshkentda 1992 yil 29-sentyabrda imzolangan do’stliq hamkorlik va o’zaro yordam haqida shartnoma asosida yo’lga qo’yildi va rivojlandi. O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning 1993 yil avgustda Qirg’izistonga qilgan davlat tashrifi paytida ikki mamlakat o’rtasida 1994-2000 yillarga mo’ljallangan iqtisodiy integrasiyani rivojlantirish to’g’risida Bayonot imzolandi. Bu hujjat ikkala respublikada ishlab chiqilgan milliy dasturlarni muvofiqlashtirishga, xomashyo va ishchi kuchidan, ilmiy salohiyatdan unumli foydalanishga qaratilgan. Ikki davlat o’rtasida turli sohalarda hamkorlikni mustahkamlash haqida bitimlar imzolangan. 1994 yil 16-yanvarda I.A.Karimov Qirg’izistonda bo’ldi, tovarlar, xizmatlar, sarmoyalar va ishchi kuchlarini erkin o’tib yurishini nazarda tutuvchi hamda o’zaro kelishilgan savdo-sotiq, byudjet, soliq, narh boj va valyuta siyosatini belgilovchi shartnomani imzoladi. 2000 yilda O’zbekistonda 22 ta o’zbek-qirg’iz qo’shma korxonasi, Qirg’izistonda 61 ta qirg’iz- o’zbek qo’shma korxonasi faoliyat yuritdi. Ikki mamlakat o`rtasidagi aloqalar hozirgi kunda ham jadal rivojlanmoqda. 2021 yil 21 sentabr kuni O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati raisi T. Norboyeva rasmiy tashrif bilan Qirg`iziston Respublikasida bo`ldi.

•
•
•T . Norboyeva ushbu mamlakatga tashrifi asosan “ Qirg`iziston va O`zbekiston tadbirkor ayollari muloqati ” biznes – forumida ishtirok etishdan iborat edi. Bu forumda ikki mamlakatdan yuzdan ortiq tadbirkor ayollar – sanoat, qishloq xo`jaligi, xizmat korsatish, hunarmandchilik kabi tarmoqlar vakillari ishtirok etib, ikki tomonlama uchrashuv yakunida, jami 13,2 million dollarlik 15 ta shartnoma va memorandum imzolandi. ( Yangi O`zbekiston gazetasi, 2021 yil 23 sentabr) 2021 yil 11-12 noyabr kunlari Turkiy tilli davlatlar hamkorlik yig`ilishining sakkizinchi Sammiti Turkiya Respublikasida bo`lib o`tdi. Unda Ozbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. Mirziyoyev Qirg`iziston Respublikasi Prezidenti Sadir Japarov bilan uchrashib ikki mamlakat o`rtasida savdo, iqtisodiy hamkorlik barqaror sur`atlar bilan rivojlanib borayotganini mamnuniyat bilan qayd etishdi. Madaniy almashinuvlar rivojlanmoqda, muhim gumanitar Dasturlar amalga oshirilmoqda. “ Xitoy- Qirg`iziston- O`zbekiston” temir yo`lini qurish loyihasini jadal ilgari surishga alohida e`tabor qaratdi.

O‘zbek ist on - Tojik ist on .
•
•O‘zbek ist onning Tojik ist on bilan aloqalariga to‘xtaladigan bo‘lsak, bizga ma’lumki o‘zbek va tojik xalki bir daryoning o‘zanidan suv ichgan, tarixi, taqdiri, ildizi tutash el, urf-odatlari, qadriyatu-an’analari yaqin. Xozirgi kunda O‘zbekistonda tojik millatiga mansub 1 million 600 ming kishi istiqomat kilib, Respublikamiz iqtisodiyotiga munosib xissa qo‘shib kelmoqda. Mamlakatimizda 15 ta tojik milliy-madaniy markazi faoliyat ko‘rsatib kelmoqda. Respublikamizda 255 ta maktabda ta’lim tojik tilida olib borilmoqda. Respublikamizda keyingi yillarda tojik millatiga mansub 130 fuqoro davlatimizning yuksak mukofotlariga sozovor bo‘lgan. Yana bir misol, Respublikamizdagi bir qator oliy ta’lim muassasalarida tojik tilidagi fakultetlar mavjud. SamDUning ko‘plab fakultetlarida tojik tili guruxlari bo‘lib, joriy yilda ushbu yunalishlariga qobul kvotalari ikki baravar ortdi.

O‘zbek ist on - Tojik ist on .
•
•
•
•Tojikistonda 1992-1996 yillarda davom etgan birodarkushlik urushi Tojikistonning iqtisodiy taraqqiyotiga salbiy ta’sir etdi, uning qo’shni mamlakatlar, shu jumladan, O’zbekiston bilan hamkorligiga ham salbiy ta’sir etdi. 2021 yil 10-11 iyun kunlari O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoev Tojikiston Respublikasi Prezidenti Emomali Raxmonning taklifiga binoan rasmiy tashrif bilan Tojikistonda bo‘ldi. Tashrif davomida qiymati 1 milliard dollardan ziyod bo‘lgan aniq loyixalar va shartnomalar imzolandi. Tashrif chog‘ida Tojikiston Respublikasi Prezidenti Emomali Raxmon O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoevni ikki mamlakat o‘rtasidagi yaxshi qo‘shnichilik munosabatlarning tashabbuskori va “arxitektori” bo‘lgani uchun Tojikistonning yuksak mukofoti I-darajali “Zarrintosh” ordeni bilan mukofotladi. So‘ngi 4 yil davomida O‘zbekistonning Markaziy Osiyo davlatlari bilan tovar aylanmasi qaryib ikki baravar ko‘payib-2,7 milliard dollardan 5,2 milliard dollarga, xususan Tojikiston bilan ham ikki baravar ko‘payib 500 million dollardan oshdi.

O’zbek ist on v a Turk manist on .
•
•
•
•Mustaqillik yillarida O’zbek ist on v a Turk manist on Respublik alari o’rtasida ham do’stlik va ikki tomonlama hamkorlik aloqalari yo’lga qo’yildi va hozirgi davrda bu hamkorlik rivojlanib bormoqda. Xozirgi kunda ikki qardosh mamlakat o‘rtasidagi munosabatlar dustlik, yaxshi qo‘shnichilik, o‘zaro ishonch va xurmat tamoyillari asosida izchil taraqqiy etmoqda. Ikki mamlakat raxbarlarining o‘zaro ochiqlik va ishonch ruxidagi muloqati ko‘p qirrali o‘zbek-turkman strategik sherikligini mustaxkamlashda muxim asos bo‘lib xizmat qilmoqda. Sh.Mirziyoevning Prezident sifatidagi ilk xorijiy tashrifi Turkmanistonga 2017 yil mart oyida amalga oshirilgan edi. Oliy darajadagi muzokaralarning asosiy natijalaridan biri siyosiy, savdo-iqdisodiy, transport va kommunikatsiya, madaniy-gumanitar soxalardagi hamkorlikning barcha yunalishlari bo‘yicha o‘lkan saloxiyatini izchil amalga oshirishni oldindan belgilab bergan Strategik sheriklik to‘g‘risidagi bitimning imzolanishi bo‘ldi. Ikki mamlakat o‘rtasidagi savdo aylanmasi 2021 yilning sakkiz oyi yakunlari bo‘yicha 25 foizga oshdi. Qushma korxonalar soni 11 tadan 161 taga yetdi. 2020 yilning 4 oktyabr kuni Toshkentda O‘zbekiston-Turkmaniston iqtisodiy forumi bo‘lib o‘tdi. Unda transport soxasi buyicha bitimlar imzolandi. Bugunki kunda Respublikamizda turkman millatiga mansub 200 mingdan ziyod axoli yashaydi. Ular mamlakatimizda ko‘p millatli xalqimiz bilan o‘zaro xamjixatlikda xayot kechirib, yurtimiz ravnaki yulida munosib xissasini ko‘shib kelmoqda.

Ikki mamlakat o‘rtasidagi aloqalarining yaxshilanganligining
yana bir isboti, Toshkent shahrida turkman shoiri
Maftunquliga atab ko’cha va unga me’moriy yodgorlik ochildi.
Toshkent shahrida 10 gektar maydonni egallagan Ashqabot
saylgohi ochilib, unda Turkmaniston ramzi bo’lgan ahalteki
otlarining haykallari o’rnatildi. O‘zbekiston xalqaro munosabatlarning teng huquqli sub’ekti sifatida, mintaqa va global darajada faol tashqi siyosatni yo‘lga qo‘yib, xorijiy hamkorlar bilan o‘zaro manfaatli munosabatlarni rivojlantirmoqda.

MA RKAZI Y OSIYO DAV LATLARI BI LA N HAMKORLI K – O‘ZBEKI STON GE O SI YOSATI N IN G OBY EKTI SI FATI DA .

O’zbekiston tashqi siyosatining ustuvor yo’nalishlaridan biri Markaziy Osiyodagi yangi mustaqil davlatlar – Qozog’iston, Qirg’iziston, Tojikiston, Turkmaniston bilan hamkorliq do’stlik aloqalarini mustahkamlashga qaratilgan. O’zbekiston Respublikasining tashqi aloqalarida, Markaziy Osiyo davlatlari bilan hamkorlikni yo’lga qo’yishida Markaziy Osiyo Hamkorlik (MOH) tashkiloti muhim ahamiyat kasb etadi. Bu tashkilot 1994 yil iyul oyi boshida O’zbekiston, Qozog’iston, Qirg’iziston Prezidentlarining Almati shahrida bo’lib o’tgan uchrashuvi asosida tashkil topgan Markaziy Osiyo Iqtisodiy . Hamjamiyati (MOIH) zaminida 2002 yil 28-fevralda tashkil topgan. 2002 yil 28-fevral kuni Almati shahrida Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining uchrashuvi bo’lib o’tadi. Muzokaralarning yakunlari bo’yicha prezidentlar Markaziy Osiyo Hamkorlik (MOH) tashkilotini ta’sis etish to’g’risidagi shartnomani imzolaydilar. Tashkilotning raisi etib I.A.Karimov saylanadi. Bu tashkilot endi iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirish bilan birga siyosiy-ijtimoiy, madaniy texnikaviy va boshqa aloqa turlarini kengaytirish masalalari bilan shug’ullanadigan bo’ldi. MOH tashkilotining tashkil etilishi, uning a’zolari bo’lgan O’zbekiston, Qozog’iston, Qirg’iziston, Tojikiston o’rtasidagi o’zaro manfaatli aloqalarni yanada kuchayishida muhim ahamiyat kasb etdi.

Reja: • • • •O‘zbek ist on-Qozog‘ist on . O’zbek ist on - Qirg’izist on . O‘zbek ist on - Tojik ist on . O’zbek ist on v a Turk manist on .

O‘zbek ist on-Qozog‘ist on . • •Respublikasi aloqalariga to‘xtalsak, o‘zbek va qozoq xalki azaldan bir-biriga yaqin qardosh, asrlar davomida sinalgan sheriklardir. Ikki davlat o‘rtasidagi diplomatik munosabatlar 1992 yil 23 noyabr kuni o‘rnatilgan. O‘zbekiston-Qozog‘iston xamkorligining butun tarixi davomida tomonlar ijtimoiy-siyosiy, savdo-iqdisodiy va madaniy-gumanitar soxalardagi ikki va ko‘p tomonlama xamkorlikning namunali modelini namoish etib, butun Markaziy Osiyo mintaqasining yanada rivojlanishini kafolatlaydigan mustaxkam poydevorni shakllantirdi.

O‘zbek ist on-Qozog‘ist on . • • •O’zbekiston va Qozog’iston Prezidentlarining 2000 yil 20-21-aprelda Toshkentda ikki davlat chegaralarini aniq belgilashga bag’ishlangan uchrashuvi bo’ldi. Uchrashuv yakunida “O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimov va Qozog’iston Respublikasi Prezidenti N.Nazarboyevning qo’shma bayonoti” imzolandi. 2001 yil 17 noyabr kuni O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov rasmiy tashrif bilan Qozog’istonda bo’ldi. Ikki davlat Prezidentlari O’zbekiston-Qozog’iston davlat chegarasi to’g’risida shartnomani imzoladilar. 2440 km uzunlikdagi chegaraning 96 foizi belgilab olindi.Qolgan qismi kelishuv asosida belgilashga kelishildi. 2002 yil 9-sentyabrda Prezidentlar N.Nazarboyev va I.A.Karimovlar Ostona shahridagi uchrashuvida “O’zbekiston-Qozog’iston davlat chegaralarining alohida uchastkalari to’g’risida bitim” imzolandi. Ikki davlat o’rtasidagi chegaraga oid masalaar huquqiy jihatdan o’z yechimini topdi.

O'xshashlar

Germanyaning Markaziy Osiyo davlatlari bilan olib borgan aloqalari

Germaniya va Markaziy Osiyo davlatlari hamkorligi

Yaponiya va Markaziy Osiyo davlatlari hamkorligi

MARKAZIY OSIYO DAVLATLARI TRANSPORT TIZIMIDAGI ASOSIY MUAMMOLAR

Markaziy Osiyo