logo

Muhokamat ul-lug’atayndagi ma’nodosh va shakldosh so’zlar

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2511.958984375 KB
Mavzu: Muhokamat ul-lug’atayndagi 
ma’nodosh va shakldosh so’zlar
                     Reja:
1.”Muhokamat ul-lug’atayn” va uning 
o’zbek tili taraqqiyotida tutgan o’rni.
2.Asardagi ma’nodosh so’zlar.
3.Asardagi shakldosh so’zlar.                            “ Muhokamat ul-lug’atayn” asari o’zbek tili 
va fors-tojik tili bir-biriga qiyoslangan 
Alisher Navoiy tafakkurining gultoji.
“ Muhokamat ul-lug’atayn” ya’ni “Ikki til 
muhokamasi”asari 1499-yilning dekabr 
oyida yozib tugallandi                             Nav oiy  “ Muhok amat  ul-lug’at ay n”da 
boshqa-boshqa oilaga mansub bo’lgan 
ik k i t ilni bir-biriga qiy oslash orqali 
o’zbek  t ilining ham boy  t illardan 
bo’lib,g’oy av iy -badiiy  y uk sak  asarlar 
y arat ishda u k at t a imk oniy at larga ega 
ek anligini amaliy  rav ishda v a ilmiy -
nazariy  jihat dan asoslay di.              “ Muhokamat ul-lug’atayn”da muallif tilning 
lug’at boyligi,fonetik tuzilishi va grammatik 
shakllari bilanbirga so’z va iboralarning uslub  
xususiyatlarini, predmet, belgi harakat 
kabilarni turli tomondan ixcham,qisqa va 
aniqroq ifodalashda ularning muhim 
ahamiyatga ega ekanligini ko’rsatadi.              So’z durrining tafovuti: mundin dog’i 
bag’oyatroq va martabasi 
benihoyatroqdur.
Andoqki,Sharifdin to’lg’on badang’a ruhi 
pok etar,kasifidin hayotlig’ tang’a zahre 
halok hosiyati zuhur etar:
So’z gavharidurki,rutbasining Shahridadur 
ahli nutq ojiz.               Navoiy asarda 100 ta fe’lning hozirda 
boshqa tillarda muqobili yo’qligini va 
ularning har biri o’z sinonimiga ega 
ekanligini aytadi.Masalan,ichmoq fe’lining 
sipqormoq,tamshimoq kabi sinonimlarini 
keltiradi:
Shart bukim,har necha,tutsang labo-lab 
sipqoray
Xunshiy, tamshiy  ani qilay no’sh              Navoiy yig’lamoq so’zining 
yig’lamsinmoq,bo’xsamoq,
ingramoq,singramoq,siqtamoq,
o’kirmoq,ichinkimoq,hay-hay 
yig’lamoq  kabi sinonimlarni 
samarali qo’llaydi                  Shoirning o’zi ham omonimlardan   
    foydalanib,yaxshi so’z o’yinlari yasagan:
    1)tush-tush/ (yarim kun);
    2)(tomon)/ yon-yon /(yonmoq,yonbosh); 
    3)(yoqmoq)/ yoq-yoq /(tomon) kabi.
                    To’kardur  qon imni har dam  
                           ko’zlaring  boq ib  tur ib
   Kim necha  yuz umg’a boqqaysen 
                                 yiroqdin termulib
   Erur bas chu  husn-u malohat  senga
   Yasanmoq,bezanmoq  ne hojat senga.              Navoiy ushbu sinonim va omonim so’zlarni 
qo’llashdan tashqari ularning leksik-semantik 
jihatlariga ham e’tibor qaratadi.              E’ TI BORI N GI Z 
   UCHUN  
    RA HMAT!!!

Mavzu: Muhokamat ul-lug’atayndagi ma’nodosh va shakldosh so’zlar Reja: 1.”Muhokamat ul-lug’atayn” va uning o’zbek tili taraqqiyotida tutgan o’rni. 2.Asardagi ma’nodosh so’zlar. 3.Asardagi shakldosh so’zlar.

“ Muhokamat ul-lug’atayn” asari o’zbek tili va fors-tojik tili bir-biriga qiyoslangan Alisher Navoiy tafakkurining gultoji. “ Muhokamat ul-lug’atayn” ya’ni “Ikki til muhokamasi”asari 1499-yilning dekabr oyida yozib tugallandi

Nav oiy “ Muhok amat ul-lug’at ay n”da boshqa-boshqa oilaga mansub bo’lgan ik k i t ilni bir-biriga qiy oslash orqali o’zbek t ilining ham boy t illardan bo’lib,g’oy av iy -badiiy y uk sak asarlar y arat ishda u k at t a imk oniy at larga ega ek anligini amaliy rav ishda v a ilmiy - nazariy jihat dan asoslay di.