Nafas olish tizimi

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2172.5205078125 KB

Ko'chirib olish

NAFAS OLISH TIZIMI
•
FIZIOLOGIK NAFAS OLISH JARAYONI IKKITA YIRIK QISMDAN:
TASHQI NAFAS OLISH VA ICHKI NAFAS OLISHDAN
IBORAT. TA SHQI NA FA S OLISH OʻPKAGA HAVONI SOʻRIB OLISH
(NAFAS OLISH) VA HAVONI TASHQARIGA CHIQARISH (NAFAS
CHIQARISH)NI OʻZ ICHIGA OLADI.
ICHKI NA FA S
OLISH
DAVOMIDA QONTOMIRLAR VA HUJAYRALAR ORASIDA
KISLOROD HAMDA KARBONAT ANGIDRID ALMASHINUVI YUZ
BERADI.
•
NAFAS OLISH JARAYONIDA KISLORODGA BOY HAVO BURUN
YOKI OGʻIZDAN
BOSHLANIB,
HA LQUM , HIQILDOQ VA TRA X EYA GA OʻTKAZILADI.
TRAXEYA OʻPKA ICHIDA SHOXLANADIGAN IKKITA
BRONX GA
BOʻLINIB KETADI. HAR BIR BRONX MAYDAROQ BRONXLARGA VA
YANADA KICHIKROQ NAYCHALAR –
BRONX IOLA LARGA
SHOXLANADI. BRONXIOLALAR OXIRIDA
A LV EOLA LAR DEB
NOMLANGAN HAVO XALTACHALARI BOR. ULARDA GAZ
ALMASHINADI.

BURUN BO'SHLIG'I
•
- TO'SIQ BILAN IKKIGA BO'LINGAN.
- ICHKI YUZASI SHILIMSHIQ PA RDA
BILAN QOPLANGAN.
- ICHKI YUZASI KIPRIKLI EPITELIY BILAN
QOPLANGAN.
- ICHKI YUZASIDA MAYDA BEZCHALAR
BO'LIB, ULARDAN HAVONI TOZALASH
VAZIFASINI BA JARUVCHI SHILIMSHIQ
SUY UQLI K A JRALADI. HIQILDOQ
•
- IV—VI BO'YIN UMURTQALARI RO'PARASIDA
JOYLASHGAN.
- HAVO O'TKAZUVCHI NAFAS YO'LI.
- TOVUSH HOSIL QILADIGAN OVOZ A PPA RATI .
- ICHKI QAVATI TUKLI SHILIMSHIQ PARDADAN IBORAT.
- DEVORI ESA TOG'AY VA MUSKULLA RDA N TASHKIL
TOPGAN.
- ICHKI QAVATINING O'RTASIDA TOVUSH BOYLA MLA RI
VA MUSKULLA RI JOYLASHGAN.

KEKIRDAK
(TRAXEYA)
•
V I—V II BO'YIN UMURTQALARI
RO'PARASIDAN BOSHLANIB, V
KO'KRAK UMURTQASI
RO'PARASIGACHA DAVOM ETADI
- 9—13 SM GACHA YETADI. BRONXLAR
•
- V KO'KRAK UMURTQASI RO'PARASIDA KEKIRDAKNING
IKKIGA (O'NG VA CHAP BRONXLARGA) BO'LINISHIDAN
HOSIL BO'LADI.
- BRONXLAR DARAXT SINGARI O'PKAGA KIRIB
SHOXLANADI.
•
KEKIRDA K VA BRON X LA R NAFAS YO'LI HISOBLANIB,
ULAR HAVONI ILITIB, NAMLAB, MAYDA CHANG
ZARRACHALARIDAN TOZALAB, O'PKA A LVEOLA LA RIGA
O'TKAZADI.

O'PKA
•
- BIR JUFT BO'LIB (O'NG VA CHAP O'PKA), KONUSSIMON
TUZILGAN.
- O'NG BO'LAK 3 QISMLI, CHAP BO`LAK 2 BO`LAKLI.
- O'PKANING O'RTASIDA: KEKIRDAK, QIZILO'NGACH, QON
TOMIRLARI, AYRISIMON BEZ, NERV TOLALARI, LIMFA
TOMIRLARI VA TUGUNLARI HAMDA YURAK JOYLASHGAN.
- O'PKALAR PASTDAN : DIAFRAGMA BILAN
CHEGARALANGAN.
- O'PKALAR ORQADAN : UMURTQA POG'ONASI BILAN
CHEGARALANGAN.
- O'PKALAR OLDINGI TOMONDAN: TO'SH SUYAGI VA
ATROFIDAN QOVURG'ALAR BILAN CHEGARALANGAN. PLEVRA PARDASI
•
- O'PKALAR TASHQI TOMONDAN PLEVRA PARDASI
BILAN O'RALGAN.
- U IKKI QAVATDAN (ICHKI VA TASHQI) IBORAT BO'LIB,
ULAR ORASIDA TORGINA PLEVRA BO'SHLIG'I HOSIL
BO'LADI.
- PLEVRA BO'SHLIG'IDAGI BOSIM ATMOSFERA
BOSIMIDAN PAST BO'LIB, U NAFAS OLIB-
CHIQARISHDA O'PKANING KENGAYIB TORAYISHIGA
QULAYLIK TUG'DIRADI.

O`PKA
ALVEOLALARI
•
- GAZ ALMASHINUVI JARAYONI KECHADI.
- DEVORI BIR QAVATLI EPITELIY
TO'QIMASIDAN IBORAT
- ATROFI MAYDA QON TOMIRLARI —
KAPILLARLAR BILAN TO'RSIMON
SHAKLDA O'RALGAN.
- SONI IKKALA O'PKADA 750 MLN .
ATROFIDA BO'LADI.
- UMUMIY SATHI 100 M^2. OVOZ APPARATI
•
- BALAND GAPIRGANDA YOPIQ HOLATDA, PICHIRLAB
GAPIRGANDA YARIM OCHIQ HOLATDA, JIM
TURGANDA UCHBURCHAK SHAKLDA OCHIQ
HOLATDA BO'LADI.
- OVOZNING O'TKIRLIGI OVOZ BOYLAMLARINING
KALTA YOKI UZUN BO'LISHIGA BOG'LIQ.
- AYOLLARDA ULARNING UZUNLIGI O'RTACHA 18—
20,
- ERKAKLARDA 20—22 MILLIMETR.

N AFAS HARAKATLARI
•
N AFA S OLISH
- QOVURG'ALARN IN G KO'TARILISHI
VA DIAFRAGMAN IN G PASTGA
TUSHISHI ORQALI TA'MINLANADI.
A) QOVURG'ALARN IN G
KO' TARILISHI: BO'YIN VA TASHQI
QOVURG'ALARARO MUSKULLARNING
QISQARISHI NATIJASIDA YUZAGA
KELADI.
B) DIAFRAGMAN IN G PASTGA
TUSHISHI: UNING MUSKULLARI
QISQARISHI NATIJASIDA SODIR
BO'LADI. •
N AFA S CHIQARISH
- ICHKI QOV URG'ALARARO VA
QORIN MUSKULLARIN IN G
QISQARISHI ORQALI TA'MINLANADI.
A) ICHKI QOV URG'ALARARO
MUSKULLAR QISQARGANDA
QOVURG'ALAR PASTGA TUSHADI.
B) QORIN MUSKULLARI
QISQARGANDA DIAFRAGMA
YUQORIGA KO'TARILADI.

O'PKANING TIRIKLIK SIG'IMI.
•
N AFA S HAVOSI – 500 ML.
- TINCH TURGANDA TASHQI
MUHITDAN OLINADIGAN 500 ML
HAVO.
- QO`SHIMCHA HAVO - 1500.
- TINCH NAFAS OLGANDAGI 500 ML
NAFAS HAVOSINING USTIGA
O'PKAGA YANA 1500 ML HAVO
KIRISHI MUMKIN (QO'SHI MCHA
HA VO) . •
REZERV HAVO – 1500 ML.
- ODAM TINCH NAFAS
CHIQARISHDAN SO'NG (NAFAS
HAVOSI 500 ML) CHUQUR NAFAS
CHIQARSA, O'PKADAN YANA 1500 ML
HAVO CHIQARADI (ZAXIRADAGI
HAVO).

O'PKANING TIRIKLIK SIG'IMI.
•
O` PKAN IN G TIRIKLIK SIG` IMI.
500 ML + 1500 ML + 1500 ML = 3500
ML
- ERKAKLARDA O'PKANING TIRIKLIK
SIG'IMI 3500 – 4500 ML GACHA
BO'LADI.
- AYOLLARDA O'PKANING TIRIKLIK
SIG'IMI 3000 – 3500 ML GACHA
BO'LADI. •
O'PK A LA R VEN TI LATSI YA SI .
1) ODAM TI N CH TURGA N VAQTDA BIR MINUTDA 16
–18 MA RTA NAFAS OLADI.
2) HAR BIR NAFAS OLGANDA 500 ML ATMOSFERA
HAVOSI O'PKAGA KIRADI.
3) O'PKANING MI N UTLI K VEN TI LATSI YA SI 8 – 9
LI TRGA TEN G. MASALAN, BIR MINUTDA 16 MARTA
NAFAS OLINSA, HAR BIR NAFAS OLGANDA O'PKAGA
500 ML HAVO KIRADI: 16 × 500=8000 ML.

O'PKA VA TO'QIMA LA RDA GA ZLA R A LMA SHIN UVI.
NAFAS BI LAN QABUL QI LI N ADI GAN VA CHI QARI LADI GAN HAVONI N G TARKIBI
•
OLI NA DI GA N HA VO:
1) 20,94% KISLOROD,
2) 0,03% KARBONAT ANGIDRID,
3) 79,3% AZOT BO'LADI.
•
CHI QA RI LA DI GA N HA VO
TA RK I BI DA :
1) 16,3% KISLOROD,
2) 4% KARBONAT ANGIDRID,
3) 79,7% AZOT BO'LADI. •
TURLI MUHIT SHAROITI DA NAFAS OLI SH.
ATMOSFERA BOSIMI 760 MM SIMOB USTUNIGA
TENG BO'LGANIDA, ODAM ORGANIZMIDAGI
BARCHA FIZIOLOGIK JARAYONLAR, JUMLADAN,
NAFAS OLISH JARAYONI HAM NORMAL O'TADI.
HAVO BOSIMINING PASAYISHI YOKI KO'TARILISHI
NAFAS OLISH JARAYONIGA MA'LUM DARAJADA
SALBIY TA'SIR KO'RSATADI.
GIPOKSIYA KASALLIGINI NG BELGILARI:
- NAFAS OLISH VA YURAK URISHI TEZLASHADI,
BOSH OG'RIYDI, KO'Z TINADI, KO'NGIL AYNIYDI.
- AGAR BUNDA ZARUR MIQDORDA KISLOROD
YETKAZIB BERILMASA, U HUSHINI YO'QOTISHI
MUMKIN.
TOG'LI JOYLARDA YASHOVCHI ODAMLAR SHU
SHAROITGA MOSLASHGAN BO'LADI. ULARNING
QONIDA ERITROTSI TLARNING SONI KO'P
BO'LADI. •
KESSON KA SA LLIGININ G BELGILA RI:
- AGAR ODAM BUNDAY SHAROITDAN
JUDA TEZLIK BILAN NORMAL BOSIMLI
SHAROITGA O'TSA, ERIGAN AZOT GAZI
MAYDA PUFAKCHALARGA AYLANIB, QON
TOMIRLARIDA TIQILIB QOLADI;
- BUNDA ODAMNING BOSHI AYLANADI,
KO'NGLI AYNIB QUSADI, HAMMA
BO'G'IMLARIDA VA BELIDA OG'RIQ
PAYDO BO'LADI, BA'ZAN HUSHINI
YO'QOTISHI MUMKIN;
KESSON KA SA LLIGIDA YORDA M
BERISH UCHUN BEMORNI YANA SUV
OSTIGA YOKI YUQORI BOSIMLI BOSHQA
JOYGA (MAXSUS KAMERAGA) O'TKAZISH
KERAK.

NAFAS OLISHNING BOSHQARILISHI.
•
ODAM TURLI HOLATDA BO'LISHIGA
QARAB, NAFAS OLISH VA CHIQARISH
HARAKATLARI, NAFASNING Y UZAKI VA
CHUQUR BO'LISHI AVTOMATIK HOLDA
O'ZGARIB TURADI. BU BOG'LANISH N ERV
VA GUMORAL YO'L BILAN BOSHQARILADI

NAFAS OLISHNING NERV SISTEMASI ORQALI
BOSHQARILISHI.
•
UZUN CHOQ MI YA DA NAFAS MARKAZI JOYLASHGAN.
- ORQA MIYAN IN G BO'Y I N QISMI DA DIAFRAGMA HARAKATINI
BOSHQARUVCHI NERVLARNING MARKAZI JOYLASHGAN.
- ORQA MI YA N I N G KO'KRAK QISMIDA QOVURG'ALARARO
MUSKULLARNING FAOLIYATINI BOSHQARUVCHI NERVLAR MARKAZI
JOYLASHGAN.
•
UZUN CHOQ MI YA DAGI NAFAS OLISH MARKAZIDAN HAR 4 – 5 SEKUNDDA
RITMIK RAVISHDA NERV IMPULSLARI ORQA MIYANING BO'YIN VA KO'KRAK
QISMIGA YUBORILADI , NATIJADA NAFAS OLISH VA CHIQARISH JARAYONI
AVTOMATIK RAVISHDA BOSHQARILADI.
- NAFAS OLISHNI BOSHQARUVCHI OLI Y N ERV MA RKA ZI BOSH MI YA KATTA
YA RIMSHA RLA RI PO'STLOG'IDA JOYLASHGAN.
- BU OLIY NERV MARKAZI ORQALI ODAM NAFAS OLISHNI MA'LUM VAQT
DAVOMIDA IX TIYORIY RAVI SHDA TO'XTATIB TURISHI MUMKIN.
- BU MARKAZDA NAFAS OLISH SHA RTLI REFLEKSLARI HOSIL BO'LADI.

NAFAS OLISH ORGANLARINING KASALLIKLARI:
•
1. BURUN ICHKI SHILLIQ QAVATIN IN G YALLIG'LANISHI – RIN IT.
2. TOMOQ SHI LLIQ QAVATIN IN G YALLIG'LANISHI – FARIN GIT
3. TOMOQDAGI BODOMSIMON BEZLARN IN G YALLIG'LANISHI (ANGINA) –
TON SILIT.
4. HIQILDOQ ICHKI QAVATIN IN G YALLIG'LANISHI – LARI N GIT.
5. TRAX EYA VA BRON X LAR ICHKI QAVATIN IN G YALLIG'LANISHI – TRAX EIT VA
BRON X IT.
6. O'PKA TO'QIMASIN IN G YALLIG'LANISHI – ZOTILJ AM.

NAFAS OLISH TIZIMI

NAFAS OLISH TIZIMI • FIZIOLOGIK NAFAS OLISH JARAYONI IKKITA YIRIK QISMDAN: TASHQI NAFAS OLISH VA ICHKI NAFAS OLISHDAN IBORAT. TA SHQI NA FA S OLISH OʻPKAGA HAVONI SOʻRIB OLISH (NAFAS OLISH) VA HAVONI TASHQARIGA CHIQARISH (NAFAS CHIQARISH)NI OʻZ ICHIGA OLADI. ICHKI NA FA S OLISH DAVOMIDA QONTOMIRLAR VA HUJAYRALAR ORASIDA KISLOROD HAMDA KARBONAT ANGIDRID ALMASHINUVI YUZ BERADI. • NAFAS OLISH JARAYONIDA KISLORODGA BOY HAVO BURUN YOKI OGʻIZDAN BOSHLANIB, HA LQUM , HIQILDOQ VA TRA X EYA GA OʻTKAZILADI. TRAXEYA OʻPKA ICHIDA SHOXLANADIGAN IKKITA BRONX GA BOʻLINIB KETADI. HAR BIR BRONX MAYDAROQ BRONXLARGA VA YANADA KICHIKROQ NAYCHALAR – BRONX IOLA LARGA SHOXLANADI. BRONXIOLALAR OXIRIDA A LV EOLA LAR DEB NOMLANGAN HAVO XALTACHALARI BOR. ULARDA GAZ ALMASHINADI.

BURUN BO'SHLIG'I • - TO'SIQ BILAN IKKIGA BO'LINGAN. - ICHKI YUZASI SHILIMSHIQ PA RDA BILAN QOPLANGAN. - ICHKI YUZASI KIPRIKLI EPITELIY BILAN QOPLANGAN. - ICHKI YUZASIDA MAYDA BEZCHALAR BO'LIB, ULARDAN HAVONI TOZALASH VAZIFASINI BA JARUVCHI SHILIMSHIQ SUY UQLI K A JRALADI. HIQILDOQ • - IV—VI BO'YIN UMURTQALARI RO'PARASIDA JOYLASHGAN. - HAVO O'TKAZUVCHI NAFAS YO'LI. - TOVUSH HOSIL QILADIGAN OVOZ A PPA RATI . - ICHKI QAVATI TUKLI SHILIMSHIQ PARDADAN IBORAT. - DEVORI ESA TOG'AY VA MUSKULLA RDA N TASHKIL TOPGAN. - ICHKI QAVATINING O'RTASIDA TOVUSH BOYLA MLA RI VA MUSKULLA RI JOYLASHGAN.

KEKIRDAK (TRAXEYA) • V I—V II BO'YIN UMURTQALARI RO'PARASIDAN BOSHLANIB, V KO'KRAK UMURTQASI RO'PARASIGACHA DAVOM ETADI - 9—13 SM GACHA YETADI. BRONXLAR • - V KO'KRAK UMURTQASI RO'PARASIDA KEKIRDAKNING IKKIGA (O'NG VA CHAP BRONXLARGA) BO'LINISHIDAN HOSIL BO'LADI. - BRONXLAR DARAXT SINGARI O'PKAGA KIRIB SHOXLANADI. • KEKIRDA K VA BRON X LA R NAFAS YO'LI HISOBLANIB, ULAR HAVONI ILITIB, NAMLAB, MAYDA CHANG ZARRACHALARIDAN TOZALAB, O'PKA A LVEOLA LA RIGA O'TKAZADI.

O'PKA • - BIR JUFT BO'LIB (O'NG VA CHAP O'PKA), KONUSSIMON TUZILGAN. - O'NG BO'LAK 3 QISMLI, CHAP BO`LAK 2 BO`LAKLI. - O'PKANING O'RTASIDA: KEKIRDAK, QIZILO'NGACH, QON TOMIRLARI, AYRISIMON BEZ, NERV TOLALARI, LIMFA TOMIRLARI VA TUGUNLARI HAMDA YURAK JOYLASHGAN. - O'PKALAR PASTDAN : DIAFRAGMA BILAN CHEGARALANGAN. - O'PKALAR ORQADAN : UMURTQA POG'ONASI BILAN CHEGARALANGAN. - O'PKALAR OLDINGI TOMONDAN: TO'SH SUYAGI VA ATROFIDAN QOVURG'ALAR BILAN CHEGARALANGAN. PLEVRA PARDASI • - O'PKALAR TASHQI TOMONDAN PLEVRA PARDASI BILAN O'RALGAN. - U IKKI QAVATDAN (ICHKI VA TASHQI) IBORAT BO'LIB, ULAR ORASIDA TORGINA PLEVRA BO'SHLIG'I HOSIL BO'LADI. - PLEVRA BO'SHLIG'IDAGI BOSIM ATMOSFERA BOSIMIDAN PAST BO'LIB, U NAFAS OLIB- CHIQARISHDA O'PKANING KENGAYIB TORAYISHIGA QULAYLIK TUG'DIRADI.

O'xshashlar

Nafas olish sistemasi

AHOLINI RO'YXATGA OLISH

DAROMATLARNI TAN OLISH

Kordinata tizimi