O`zbek elatining shakllanish bosqichlari va uning xalq sifatida uzil-kesil shakllanishi
O` zbek elat ining shak llanish bosqichlari v a uning xalq sifat ida uzil-k esil shak llanishi
Reja: • 1. O`zbek elatini shakllanishining o`ziga xos xususiyatlari, ya’ni ikki tilli etnoslar qorishuvi masalasi , Mahalliy tub sug’diy zabon aholi va mahalliy turg’un turkiygo`y aholi. • 2. O`zbek etnogenezining boshlangich nuqtasi va uning bosqichlari, G’arbiy Turk hoqonligining tashkil topishi va hoqonlik turklarining til va etno-madaniy taraqqiyot jihatidan boshqa turklardan farqi. • 3. O`zbek turklarining asosini qarliq-chigil turklari tashkil etishi, Movaraunnahrda yangi «Etnik hudud»ning tashkil topishi va unda yashovchi turg’un aholi tarkibi, Siyosiy davlat uyushmasining tashkil topishi munosabati bilan o`zbek elatining xalq sifatida uzil-kesil shakllanishi, XIII- XV asrlarda etnik jarayonlar va o`zbek adabiy tilining shakllanis
Ilk o’rta asrlarda turkiy qabilalarning bu zaminga kirib kelishining keti uz ilmaydi. Bu haqda prof. A.Yu. Yakubovskiy tarixiy yozma manba materiallarini ko‘p keltiradi. Movaraunnaxr y erlarini arablar egallagach, ular bu zaminga turkiy qabilalarini muntazam kirib kelishini tuxtatish yulini qidirdilar. VIII asr davomida bu zaminga oldinrok kirib kelib o’ rnashib qolgan turkiylarning o‘troqlashishi jadallashdi. Natijada, butun VIII asr davomida Movaraunnaxr hududlarida yaxlit turkiy etnik q atlam, jonli turkiy til muxiti vujudga keladi, maxalliy s o’ gdiyzabon aholi orasida turkiylashish jarayoni jadallashdi
Arxeologik materiallarning tasdiqlashicha, ilk o‘rta asrlarda Toshkent vohasida hokimiyatni turk tudunlari boshqara edi. Aynan shu davrda choch maliklari va qadimgi turk tamg‘alari bilan tangalar zarb etildi. Qadimgi turk tangalari qadimgi Farg‘ona yodgorliklarida ham topilgan. O‘zbek etnogenezining cho‘qqisi G‘arbiy Turk xoqonligining gullagan davriga to‘g‘ri keldi. Turkiy qabila va qavmlar erli tub aholi bilan jadal qorishib, Movaraunnahrning asosan shimoliy va sharqiy viloyatlarida ikki til va ikki xo‘jalik ukladining yaqinlashuv jarayoni kuzatiladi, buning oqibatida aksariyat turkiy zabon dehqon va hunarmand ahlidan iborat yirik hududiy birlik tashkil topadi.