logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. PSIXOLOGIK XIZMATNI TASHKIL ETISH

PSIXOLOGIK XIZMATNI TASHKIL ETISH

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

71.6103515625 KB
Ko'chirib olish
PSIXOLOGIK XIZMATNI TASHKIL ETISH • Reja: 1. T a’lim sohasida psixologik xizmatni tashkil etishning tamoyillari va strukturasi. 2. Psixologik xizmatning predmeti maqsad va vazifalari. Ta’lim sohasida psixologik xizmatni tashkil etishning tamoyillari va strukturasi • M a’lumki, psixologiya fanida aynan psixologik xizmat muammosiga bag‘ishlangan va uning barcha yo‘nalishlarini batafsil bayon etishga qodir ilmiy adabiyotlar yetarli bo‘lmasada, bugungi kunda fan olamida va jamiyat taraqqiyotida psixologik xizmat muammosining zarurligini ko‘rsata oluvchi va uning “metodologik ildizlarini" asoslab bera oluvchi ilmiy tadqiqodlarni alohida qayd etish mumkin. • Mazkur adabiyotlarni tahlil qilar ekanmiz, ulardagi psixologik xizmat metodologiyasiga taalluqli ayrim umumiy jihatlarni ijtimoiy psixologiya fani nuqtayi nazaridan tadqiq qilishimizga to‘g‘ri keladi . • Gap shundaki, har bir fanning rivojlanishi yangi dalillar asosida ilmiy yo‘nalishni ochib beruvchi metodik qurilmalaming tuzilishi bilan bevosita bog‘liqdir. Chunki, aniq metodologiya bo‘lmagan sohada aniq amaliy natijalar ham bo‘lmaydi. Zero, ijtimoiy psixologiya fanining yana bir muhim yangi vazifasi psixologik xizmat metodologiyasi bilan bog‘Iiq nazariy, amaliy va empirik yo‘nalishdagi tadqiqotlar ko‘lamini belgilashning bugungi kungacha nechogMik hal qilinayotganligini tahlil qilishga to‘g‘ri keladi . • G ‘arbda yaratilgan kognitivizm doirasidagi nazariyalar psixologik xizmat metodologiyasi uchun muhim ahamiyatga ega. Chunonchi, L. Festingerning kognitiv dissonanslar nazariyasi (insonning faoliyat obyektiga nisbatan xuiq-atvori yoki munosabatini ongli ravishda o ‘zgartirishga asoslangan), T. Nyuxomning hamkorlik kommunikativ nazariyasi (o‘zgalarga va umumiy faoliyat obyektiga ijobiy munosabatlarni tarkib toptirishga asoslangan), C.X. Osgud va P. Tanenbaumaning “kongruentlik” (inson kognitiv tuzilishi asosidagi obyektni baholashga qaratilgan) nazariyasi, G. O lport A. Maslou. K. Rodjers kabi ijtimoiy psixologlarning gumanistik doiradagi qator tadqiqiy izlanishlari shular jumlasidandir. • Yana shuni qayd etish kerakki, amerikalik taniqli psixolog Abraxam Xarold Maslouning “Insonga bir butun yondashuv konsepsiyasi” psixologik xizmat jarayonida insonni tushunish va ijtimoiy motivatsion rivojlantirish muammosi us9 tida tadqiqotlar olib borilishi uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Maslouning fikricha, insonning barcha tug‘ma potensial imkoniyatlari faqatgina ijtimoiy shart-sharoitning yaratilishi bilan ro‘yobga chiqishi va kamol topishi mumkin • Albatta, mazkur fikrlaming nechog‘lik haqiqat ekanligini bugungi kunda har bir insonning o ‘ziga xos va uning ijtimoiy taraqqiyotini ta’minlashga xizmat qiluvchi imkoniyatlari ko‘lamini o ‘rganish hamda tarbiyalashni asosiy vazifa qilib olgan psixologik xizmatning tashkil etilishini muntazam kuzatishlarimiz natijalari tasdiqlab turibdi. • Psixologik xizmat metodologiyasini yaratishda insonning hissiy holatini tushunish va uning o ‘z mehnati mahsullaridan ijtimoiy qoniqish jarayonini tahlil qilish, rivojlantirishga bag ‘ishlangan ayrim tadqiqotlarning o‘mi hamda istiqboliga ham alohida e ’tiborni qaratish lozim. Masalan, F. Xersberg va uning izdoshlari tomonidan mehnat faoliyatini tashkil etishdagi emotsiogen farqlanish mexanizmlari tadqiq qilindi. • Psixologik xizmat metodologiyasi uchun individual psixologik farqlanish nazariyasining yaratilishini va bu borada o ‘nlab yirik tadqiqotlaming mavjudligini muhim manbalardan biri sifatida hech mubolag‘asiz e’tirof etish mumkin. Differensial psixologiyaning mahsuli bo'lgan bu yo‘nalish, dastaw al, nemis psixologi V.Shtern nomi bilan bevosita bogiiqdir. U o ‘zining 1901-yilda yozgan “Individual farqlanish psixologiyasi haqida'1 nomli asarida har bir individning o ‘ziga xos psixologik olami mavjudligini eksperimental tarzda tadqiq qiladi. • F. Gal’ton, A. Bine, F. Lazurskiy, R. Kettell kabi olimlar bu sohada yangi bir yo‘nalishni kashf qildilar. Shundan so‘ng differentsial psixologiya har bir individ yoki guruhdagi qiziqishlar, ustanovkalar, hissiy qo‘zg‘alishlarni o ‘lchash va farqlash obyekti sifatida maydonga chiqdi. Psixologik xizmat metodologiyasi uchun ahamiyatli tomoni shundaki, har bir individ yoki shaxsning o ‘zigagina xos psixologik parametrlarini aniqlash va tegishli ilmiy mulohaza yurita olishga xizmat qiluvchi kompleks testlar, usullar, metodikalar majmuasi yaratildi. • Shunga muvofiq maxsus tadqiqotlar shuni tasdiqlayaptiki. faoliyatni muvaffaqiyatli tashkil etish uchun individual xususiyatlar, ayniqsa, har bir shaxs temperamenti hamda individual uslubiga ham bog‘liq. Ayniqsa, mehnat va o ‘quv faoliyati jarayonida ushbu holatni kuzatish, tahlil qilish va rivojlantirish bilan bog‘liq usullar majmuasining ishlab chiqilishi psixologik xizmatning muhim vazifasi ekanligidan dalolatdir • V.M. Rusalov tadqiqotlarida ijtimoiy psixologiya uchun muhim bo‘lgan hamkorlik faoliyati muvaffaqiyati ma'lum jihatlari bilan individual uslub imkoniyatlariga ham bog‘liq ekanligi qayd etilib, “xolerik” temperamentli kishi bilan sherik bo‘lib ishlashga qaraganda “flegmatik’’ va “melanxolik” bilan birgalikda ishlash ancha samarali boMishi empirik ma'lumotlar asosida aniqlandi. Demak, muassasadagi amaliy psixolog har bir shaxs faoliyati hamkorligini tashkil etish jarayonida ushbu imkoniyatlarni hisobga olishi orqali ijtimoiy-psixologik yutuqlarga erishishi mumkin • Bunday shart-sharoit esa har bir shaxsning umurniy va maxsus in d iv id u al im k o n iy a tla ri k o ‘larnini ijtim o iy -p six o lo g ik jih a tdan tahlil qilish va tobora kamol toptira borish yoMlarini izlash asosidagina qaror toptirilishi mumkin. Shunga muvofiq, shaxs va faoliyat uyg‘unligini ta’minlashga xizmat qiluvchi ijtimoiy psi15 xologik muhofaza omili sifatida “muvaffaqiyatli individual uslub” omili va uni ifodalovchi 3 mezon : • 1.faoliyat va subyektiv hissiy kechinmalar mutanosibligi; • 2. faoliyat va individual imkoniyatlar mutanosibligi; • 3. faoliyat va shaxsga qo‘yilgan talablar mutanosibligi kabi sifatlar belgilandi va bu sifatlarning har bir shaxsda (o‘quvchi yoki ishchi-xodimda) nechog'lik tarkib topib borayotganligini o ‘rganish, tahlil qilish vazifasini psixologi • 1. Psixologik xizmat har bir shaxsning faoliyatdan ijtimoiy va Hissiy qoniqishjarayonini tadqiq qilishga qaratilgan usullar va uslublar majmuasiga asoslanishi lozim. • 2 . Psixologik xianatshaxsnmg faoliyat jarayonidagio'z- : o'ziga. o'zgalarga va faoliyatga bo'lgan nnmosabatlaridagi ierarxiktizim dinamikasini tadqiq qilishi va shu tizim asosida ijtimoiy psixologik muhitning yaratilishiga zamin hozirlay olishi bilan bog'liq izlanishlar ko'lamini o'z ichiga oladi . • 3. Psixologik xizmat jarayoni bilan bog'liq ijtimoiy muliim jvo'rsatkichlaraing tahlili liar bir shaxs faoliyati uchun karakterli bo'lgan individual farqlanish. individual uslub va ijtimoiy ustanovkaning qaror toptirilishini o'rganisli asosida amalga oshirilishi mumkin. • 4. Psixologik xizmat jarayonini ijtimoiy psixologik muhofaza vositasi sifatida tadqiq qilish muammosi bugungi kunda ijtimoiy psixologiyaning eng dolzarb muammolaridan biri hisoblanadi Va bu muammoni bartaraf etishda im'lu Psixologik xizmat predmeti, maqsadi va vazifalari X alqta’limitizimidagi v ao ‘rta maxsus kasb- hunartizimidagi psixologik xizmatning maqsadi - shaxsning har tomonlama garmonik kamoloti, toMaqonli psixologik taraqqiyotni ta’minlovchi qulay shart-sharoitlar yaratishdan iboratdir. Psixologik xizmatda tadqiqot va ta’sir o ‘tkazish obyekti maktabgacha voshdagi bolalar, o‘quvchilar, maxsus o ‘quv yurti va oliy maktab, kollej talabalari, o‘qituvchilar, ota-onalar bo‘lib hisoblanadi, ulami alohida yoki guruhiy shaklda tadqiq qilish mumkin. • Psixologik xizmatning mazmuni: • A) psixoprofilaktika • B) psixologik maoril' va ma'rifat • .C)psixodiagnostika. • G ) psLxik rivojlantirish va pstxokorreksiya, • D) psLKologik konsultatsiya. • Psixologik xizmatni uch nuqtayi nazardan qarab chiqish mumkin: ilmiy nuqtayi nazar, tashviqot nuqtayi nazar va amaliy nuqtayi nazar. Ilmiy nuqtayi nazar, tashviqot nuqtayi nazar va amaliy nuqtayi nazarlarning birligi psixologik xizmat predmetini tashkil etadi. • Ilmiy nuqtayi nazar - psixologik xizmatning metodologik muammolarini ishlab chiqishni nazarda tutadi. Bu yo‘nalish ijrochilarining asosiy funksiyasi maktab psixologik xizmatida ishning psixodiagnostik, psixokorreksion va rivojlantiruvchi metodlarini ishlab chiqish va nazariy asoslashga bag‘ish1angan ilmiy tadqiqotlarni o4kazishdan iborat. • Tashviqot nuqtayi nazari xalq ta’limi xodimlarining psixologik bilimlardan foydalanishini nazarda tutadi. Bu yo‘nalishda asosiy harakatlantiruvchi shaxslar bo1 lib pedagoglar, metodistlar va didaktlar maydonga chiqadi. • Amaliy nuqtayi nazarni maktab psixologlari amalga oshiradilar. Ularning vazifasi bolalaming maktab ta’limiga tayyorligini aniqlash, o'quvchilarning o'qish faoliyatini osonlashtirish, о ‘ quvchi shaxsin i har tom onl ama kamol topti rish, о ‘ q uvch i lam i ng qobiliyat va moyilliklarini aniqlash, rivojlantirish, talabalar bilan hunarga, kasbga oid suhbat, maslahat ishlarini olib borish, turli xildagi “tarbiyasi qiyin” bolalar bilan ish olib borish kabi asosiy va zifa ni hal qilishdan iboratdir

PSIXOLOGIK XIZMATNI TASHKIL ETISH • Reja: 1. T a’lim sohasida psixologik xizmatni tashkil etishning tamoyillari va strukturasi. 2. Psixologik xizmatning predmeti maqsad va vazifalari.

Ta’lim sohasida psixologik xizmatni tashkil etishning tamoyillari va strukturasi • M a’lumki, psixologiya fanida aynan psixologik xizmat muammosiga bag‘ishlangan va uning barcha yo‘nalishlarini batafsil bayon etishga qodir ilmiy adabiyotlar yetarli bo‘lmasada, bugungi kunda fan olamida va jamiyat taraqqiyotida psixologik xizmat muammosining zarurligini ko‘rsata oluvchi va uning “metodologik ildizlarini" asoslab bera oluvchi ilmiy tadqiqodlarni alohida qayd etish mumkin.

• Mazkur adabiyotlarni tahlil qilar ekanmiz, ulardagi psixologik xizmat metodologiyasiga taalluqli ayrim umumiy jihatlarni ijtimoiy psixologiya fani nuqtayi nazaridan tadqiq qilishimizga to‘g‘ri keladi .

• Gap shundaki, har bir fanning rivojlanishi yangi dalillar asosida ilmiy yo‘nalishni ochib beruvchi metodik qurilmalaming tuzilishi bilan bevosita bog‘liqdir. Chunki, aniq metodologiya bo‘lmagan sohada aniq amaliy natijalar ham bo‘lmaydi. Zero, ijtimoiy psixologiya fanining yana bir muhim yangi vazifasi psixologik xizmat metodologiyasi bilan bog‘Iiq nazariy, amaliy va empirik yo‘nalishdagi tadqiqotlar ko‘lamini belgilashning bugungi kungacha nechogMik hal qilinayotganligini tahlil qilishga to‘g‘ri keladi .

• G ‘arbda yaratilgan kognitivizm doirasidagi nazariyalar psixologik xizmat metodologiyasi uchun muhim ahamiyatga ega. Chunonchi, L. Festingerning kognitiv dissonanslar nazariyasi (insonning faoliyat obyektiga nisbatan xuiq-atvori yoki munosabatini ongli ravishda o ‘zgartirishga asoslangan), T. Nyuxomning hamkorlik kommunikativ nazariyasi (o‘zgalarga va umumiy faoliyat obyektiga ijobiy munosabatlarni tarkib toptirishga asoslangan), C.X. Osgud va P. Tanenbaumaning “kongruentlik” (inson kognitiv tuzilishi asosidagi obyektni baholashga qaratilgan) nazariyasi, G. O lport A. Maslou. K. Rodjers kabi ijtimoiy psixologlarning gumanistik doiradagi qator tadqiqiy izlanishlari shular jumlasidandir.

O'xshashlar

Psixologik xizmatni tashkil etish
Mehnat jarayonlarini tashkil etish
Maktabda mafkuraviy ta’limni tashkil etish
Tadbirkorlik subyektlari faoliyatini tashkil etish tartibi
Maktabgacha ta’lim muassasasida mehnatni tashkil etish shakllari