logo

Psixologiya fanining predmeti va dolzarbligi

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

254.9443359375 KB
MAVZU: Psixologiy a 
fanining predmet i v a 
dolzarbligi.           Reja

1. Psixologiya fanining predmeti.

  2. Yangi davr va psixologiyasi
       3. Psixika xaqida tushuncha
       4. Aks ettirish psixologik muammo 
sifatida.

X ulosa.       Psixologiy a  – miyada voqeylikning obrazi 
sifatida sodir buluvchi psixika xaqidagi, psixik 
faktlar, qonuniyatlar va psixikaning mexanizmi 
tug’risidagi fandir, insonning shaxsiy xarakterga 
ega bulgan faoliyati voqeylikning miyadagi 
obrazi asosida va shu obraz yordamida qilinadi.
Psixologiy a  sizi yunoncha «psyuxe», ya`ni jon va 
«logos», ta`limot degan ma`noni anglatadi.
     Sezgi, idrok, diqqat, xotira, tafakkur, Iroda, 
xayol va boshkalarni psixika yoki psixik 
jarayonlar deb ataymiz.»              Psixologiy aning predmet i.  «Psixologiya» so’zi ikkita grek 
so’zlaridan -  «rxusGge»  -jon, Rux va «Logos» - ta`limot, ilm 
so’zlaridan iborat bo’lib, an`anaviy ma`nodagi inson ruxiy 
dunyosiga aloqador barcha xodisalar va jarayonlar uning 
predmetini tashkil etadi. Boshkacha qilib aytganda, 
Psixologiyaning predmeti xar birimizning tashqi olamni va 
o’z-o’zimizni bilishimnzning asosida yotgan jarayonlar, 
xodisalar, xolatlar va shakllangan xislatlar tashkil etadi. 
Psixologiya buyicha adabiyotlarda uning predmetini 
qisqacha qilib,  psixik a dir, deb ta`rif berishadi.
Psixik a- bu inson ruxiyatining shunday xolatiki, u tashki 
olamni (ichki ruxiy olamni xam) ongli tarzda aks 
ettirishimizni , ya`ni bilishimiz, anglashimizni ta`minlaydi.                        Lekin  bu  qisqa  ta`riflardan  psixikaga 
aloqador  jarayonlar  ongning  aks  ettirish 
shakllari  ekan,  degan  yuzaki  xulosaga 
kelish  notog’ri  bo’ladi.  Chunki  inson 
psixikasi  va  uning  ruxiy  olamiga 
aloqador  xodisalar  va  jarayonlar  shu 
qadar  murakkab  va  xilma-xilki,  biz 
ba`zan  o’z-o’zimizni  xam  tushunmay 
kolamiz.  Shunday  qilib,  psixologiya  fani 
o’rganadigan  jarayonlar  va  xodisalar 
murakkab  va  xilma-xil.  Ularni 
o’rganishning  ikki  jixati  bor:  bir 
tamondan,  ularni  o’rganish  qiyin, 
ikkinchi tamondan oson xam, oxirgi jixati 
xusisida  shuni  aytish  mumkinki,  bu 
xodisalar  bevosita  bizning  o’zimizga 
berilgan,  ularni  uzoqdan  qidirish, 
mavxum  analogiyalar  qilish  shart  emas, 
boshka  bir  tamondan,  ular  o’zaro  bir 
birlari  bilan  bog’lik  va  umumiy 
qonuniyatlar va printsiplarga bo’ysunadi.                     Psixologiyaning  predmeti  konkret 
shaxs,  uning  jamiyatdagi  xulq  atvori  va 
turli  faoliyatlarining  uziga  xos 
tamonlaridir,  deb  ta`riflash  mumkin. 
Psixologiya  konkert  Fan  sifatida  psixik 
faoliyat  qonuniyatlarini,  uning  ruy 
berishi  mexanizmlari  va  omillarini 
urganuvchi fandir.
              Psixologiya  yaxlit  va  mustakil  Fan 
sifatida  odamlarda  gumanistik 
meitalitetning  shakllanishiga  xizmat 
qilib,  inson  omiliga  aloqadorligi  uning 
shu  yunalishdagi  muammolarni 
ma`lum  ma`noda  urganadigan  barcha 
fanlar  bilan  bevosita  aloqasini  takoza 
etadi.         Yangi  davr  va  psixologiya.  Psixologiya  soxasida 
mukammal  darsliklar  yozila  boshlangan  davrga 
sal kam 160 yil bo’ldi. Shu davr ichida juda ko’plab 
ilmiy  tadqiqot  natijalarini  o’z  ichiga  olgan 
monografiyalar, darsliklar, kullanmalar yozildi.
              XX  asr  va  uning  erishilgan  yutuklaridan  eng 
muximi  shu  bo’ldiki,  texnika,  elektronika  va 
boshka  shunga  o’xshash  murakkab 
texnologiyalarni yaratgan inson va uning bevosita 
kundalik  xayoti  bilan  boglik  muammolar  ko’payib 
borishi bilan xarakterlanadi.            XXI asr busagasida juda koplab davlatlarda 
bolgani kabi dunyo xaritasida munosib orin olgan 
mustakil Uzbekistonda xam barcha soxalarda tub 
isloxatlar boshlandi. Bu isloxatlarning barchasi 
inson omilini xar qachongidan xam yukori 
saviyaga kotarib, uning kuchi, idroki, saloxiyati, 
ruxiy xamda ma`naviy barkamolligini bevosita 
taraqqiyot, rivojlanish va sivilizatsiya bilan uzviy 
bogladi. Bundan inson va uning mukammalligi, oz 
ustida ishlashi, oz mukammalligi xususida 
qaygurishi muammosi xar qachongidan xam 
dolzarb masalaga aylandi.                Psixologiya voqeylikning aloxida soxasi 
bo’lgan psixik (yoki ruxiy) xayot soxasini 
o’rganadi. Har kimga ma’lum xodisalar 
sezgilarimiz ,idrok tassavurlarimiz, fikr, xis 
intilishlarimiz va shunga o’xshashlar psixika 
xodisalari jumlasidandir. Shaxsning psixik va 
individual xususiyatlari deb ataladigan 
xususiyatlari; odamning temperamenti (mijoz), 
harakteri (fe`l atvori), qobiliyati, extiyoji, mayl 
va xavaslari xam psixika soxasiga kiradi.
           Psixik (ruxiy) xodisalarning butun majmui 
odatda psixika degan so’z bilan ataladi.                Psixika o’ziga aloxida bir olam emas: organik xayotning 
yuksak formalaridan bo’lib, faqat xayvonlar bilan odamga 
xosdir. Odam psixikasi xayvonlar psixikasidan sifat 
jixatidan farq qilib odamda psixik xayotning yuksak 
formasi-ong bor. Odam ongli zotdir. 
        Psixik xayot xodisalari juda xilma-xil bo’lib bir-biri bilan 
o’zaro bog’langan bo’ladi.
        Psixologiyaning vazifasi ana shu bog’lanish va 
munosabatlarning qonuniyatlarini ochib berishdir.
         Psixik xodisalar va butun psixika rivojlanib kelgan va 
rivojlanmokda.
         Psixologiya psixik xayot xodisalari yoki qisqacha qilib 
aytganda psixikadan baxs yuritadi.           Yangi davr va psixologiya. Psixologiya 
soxasida  mukammal  darsliklar  yozila 
boshlangan  davrga  sal  kam  160  yil 
bo’ldi.  Shu  davr  ichida  juda  ko’plab 
ilmiy  tadqiqot  natijalarini  o’z  ichiga 
olgan  monografiyalar,  darsliklar, 
kullanmalar yozildi.
              XX  asr  va  uning  erishilgan 
yutuklaridan eng muximi shu bo’ldiki, 
texnika,  elektronika  va  boshka 
shunga  o’xshash  murakkab 
texnologiyalarni  yaratgan  inson  va 
uning  bevosita  kundalik  xayoti  bilan 
boglik  muammolar  ko’payib  borishi 
bilan xarakterlanadi.        Psixik a -  bu  yuksak  tashkil  topgan  materiyaning  sistemali 
xossasi  (xususiyati),  subekt  tomonidan  obektiv  borliqni 
faol  aks  ettirish,  mazkur  borliq  manzaralarini  sub`ekt 
izidan  uzoklashtirmay  ifodalashi,xuddi  shu  asnoda  o'z 
xulqini  va  faoliyatini  shaxsan  boshqarishdir.  Psixikada 
o’tmish,  xozirgi  davr  va  kelasi  zamon  xodisalari 
ifodalangan va tartibga solingandir. 
           Genetik kelib chiqishiga binoan psixika o’z reflektor 
tipiga va tarixiga ega bo’lgan  aloxida  siklli tizim sifatida 
yuzaga  kelgan.  Reflektorlik  organizm  xayotining 
ob`ektiv  sharoitlari  birlamchiligini  va  ularni  psixika 
yordami bilan idrok qilishning ikkilamchiligini bildiradi.             Psixika  biologik  evolyutsiyaning  ma`lum  bir 
bosqichidan  vujudga  kelgan  bolib,  uning  ozi 
omillarning  biri  sifatida  organizmni  ularning 
yashash  sharoitiga  tobora  kuchayib  boruvchi 
moslashuvni  taminlab  turadi.  Psixikaning  insonda 
paydo  bolishi  sifat  jixatdan  mutlaqo  yangi 
tuzilishga  ega,  chunki  ijtimoiy  tarixiy 
taraqqiyotning  qonuniyatlari  bilan  shartlangandir. 
Faoliyat regulyatsiyasining yuksak darajasi sifatida 
ong  vujudga  keladi  psixika  faolligining  yuksak 
kirinishi manbai tariqasida esa shaxs shakllanadi.             Psixologiyaning  tadbiqiy  va  Amaliy  soxalari.  Xozirgi  zamon  ilm-
fanining  qadri  va  axamiyati  uning  nechogli  amaliyotga  kirib  borib, 
tadbiqiy saloxiyati ortib borishi bilan baxolanadi.
      Psixologiyaning  oxirgi  yillardagi  taraqqiyoti  xam  aynan  anna  shu 
mezon talablariga javob berishi bilan xarakterlanadi.
      Amaliy  xamda  tadbiqiy  psixologiya  soxalarining  oziga  xos  jixatlari 
avvalo  shundan  iboratki,  ular  jamiyatning  bevosita  bugungi 
kundagi talablari va buyurtmalariga kora ish yuritadi. Jamiyatimizda 
esa  psixologik  bilimlarni  bevosita  amaliyotga  jamiyatimizda  esa 
psixologik  bilimlarni  bevosita  amaliyotga  tadbiq  etishga  extiyoj 
katta.        X ULOSA
        Bu  qisqa  ta`riflardan  psixikaga  aloqador  jarayonlar 
ongning  aks  ettirish  shakllari  ekan,  degan  yuzaki 
xulosaga kelish notog’ri bo’ladi. Chunki inson psixikasi va 
uning ruxiy olamiga aloqador xodisalar va jarayonlar shu 
qadar  murakkab  va  xilma-xilki,  biz  ba`zan  o’z-o’zimizni 
xam  tushunmay  kolamiz.  Shunday  qilib,  psixologiya  fani 
o’rganadigan  jarayonlar  va  xodisalar  murakkab  va  xilma-
xil.  Ularni  o’rganishning  ikki  jixati  bor:  bir  tamondan, 
ularni  o’rganish  qiyin,  ikkinchi  tamondan  oson  xam, 
oxirgi  jixati  xusisida  shuni  aytish  mumkinki,  bu  xodisalar 
bevosita  bizning  o’zimizga  berilgan,  ularni  uzoqdan 
qidirish,  mavxum  analogiyalar  qilish  shart  emas,  boshka 
bir  tamondan,  ular  o’zaro  bir  birlari  bilan  bog’lik  va 
umumiy qonuniyatlar va printsiplarga bo’ysunadi.

MAVZU: Psixologiy a fanining predmet i v a dolzarbligi.

Reja  1. Psixologiya fanining predmeti.  2. Yangi davr va psixologiyasi 3. Psixika xaqida tushuncha 4. Aks ettirish psixologik muammo sifatida.  X ulosa.

Psixologiy a – miyada voqeylikning obrazi sifatida sodir buluvchi psixika xaqidagi, psixik faktlar, qonuniyatlar va psixikaning mexanizmi tug’risidagi fandir, insonning shaxsiy xarakterga ega bulgan faoliyati voqeylikning miyadagi obrazi asosida va shu obraz yordamida qilinadi. Psixologiy a sizi yunoncha «psyuxe», ya`ni jon va «logos», ta`limot degan ma`noni anglatadi. Sezgi, idrok, diqqat, xotira, tafakkur, Iroda, xayol va boshkalarni psixika yoki psixik jarayonlar deb ataymiz.»

Psixologiy aning predmet i. «Psixologiya» so’zi ikkita grek so’zlaridan - «rxusGge» -jon, Rux va «Logos» - ta`limot, ilm so’zlaridan iborat bo’lib, an`anaviy ma`nodagi inson ruxiy dunyosiga aloqador barcha xodisalar va jarayonlar uning predmetini tashkil etadi. Boshkacha qilib aytganda, Psixologiyaning predmeti xar birimizning tashqi olamni va o’z-o’zimizni bilishimnzning asosida yotgan jarayonlar, xodisalar, xolatlar va shakllangan xislatlar tashkil etadi. Psixologiya buyicha adabiyotlarda uning predmetini qisqacha qilib, psixik a dir, deb ta`rif berishadi. Psixik a- bu inson ruxiyatining shunday xolatiki, u tashki olamni (ichki ruxiy olamni xam) ongli tarzda aks ettirishimizni , ya`ni bilishimiz, anglashimizni ta`minlaydi.