Psixologiya fanining predmeti va dolzarbligi
![MAVZU: Psixologiy a
fanining predmet i v a
dolzarbligi.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_1.png)
![Reja
1. Psixologiya fanining predmeti.
2. Yangi davr va psixologiyasi
3. Psixika xaqida tushuncha
4. Aks ettirish psixologik muammo
sifatida.
X ulosa.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_2.png)
![Psixologiy a – miyada voqeylikning obrazi
sifatida sodir buluvchi psixika xaqidagi, psixik
faktlar, qonuniyatlar va psixikaning mexanizmi
tug’risidagi fandir, insonning shaxsiy xarakterga
ega bulgan faoliyati voqeylikning miyadagi
obrazi asosida va shu obraz yordamida qilinadi.
Psixologiy a sizi yunoncha «psyuxe», ya`ni jon va
«logos», ta`limot degan ma`noni anglatadi.
Sezgi, idrok, diqqat, xotira, tafakkur, Iroda,
xayol va boshkalarni psixika yoki psixik
jarayonlar deb ataymiz.»](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_3.png)
![](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_4.png)
![Psixologiy aning predmet i. «Psixologiya» so’zi ikkita grek
so’zlaridan - «rxusGge» -jon, Rux va «Logos» - ta`limot, ilm
so’zlaridan iborat bo’lib, an`anaviy ma`nodagi inson ruxiy
dunyosiga aloqador barcha xodisalar va jarayonlar uning
predmetini tashkil etadi. Boshkacha qilib aytganda,
Psixologiyaning predmeti xar birimizning tashqi olamni va
o’z-o’zimizni bilishimnzning asosida yotgan jarayonlar,
xodisalar, xolatlar va shakllangan xislatlar tashkil etadi.
Psixologiya buyicha adabiyotlarda uning predmetini
qisqacha qilib, psixik a dir, deb ta`rif berishadi.
Psixik a- bu inson ruxiyatining shunday xolatiki, u tashki
olamni (ichki ruxiy olamni xam) ongli tarzda aks
ettirishimizni , ya`ni bilishimiz, anglashimizni ta`minlaydi.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_5.png)
![Lekin bu qisqa ta`riflardan psixikaga
aloqador jarayonlar ongning aks ettirish
shakllari ekan, degan yuzaki xulosaga
kelish notog’ri bo’ladi. Chunki inson
psixikasi va uning ruxiy olamiga
aloqador xodisalar va jarayonlar shu
qadar murakkab va xilma-xilki, biz
ba`zan o’z-o’zimizni xam tushunmay
kolamiz. Shunday qilib, psixologiya fani
o’rganadigan jarayonlar va xodisalar
murakkab va xilma-xil. Ularni
o’rganishning ikki jixati bor: bir
tamondan, ularni o’rganish qiyin,
ikkinchi tamondan oson xam, oxirgi jixati
xusisida shuni aytish mumkinki, bu
xodisalar bevosita bizning o’zimizga
berilgan, ularni uzoqdan qidirish,
mavxum analogiyalar qilish shart emas,
boshka bir tamondan, ular o’zaro bir
birlari bilan bog’lik va umumiy
qonuniyatlar va printsiplarga bo’ysunadi.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_6.png)
![Psixologiyaning predmeti konkret
shaxs, uning jamiyatdagi xulq atvori va
turli faoliyatlarining uziga xos
tamonlaridir, deb ta`riflash mumkin.
Psixologiya konkert Fan sifatida psixik
faoliyat qonuniyatlarini, uning ruy
berishi mexanizmlari va omillarini
urganuvchi fandir.
Psixologiya yaxlit va mustakil Fan
sifatida odamlarda gumanistik
meitalitetning shakllanishiga xizmat
qilib, inson omiliga aloqadorligi uning
shu yunalishdagi muammolarni
ma`lum ma`noda urganadigan barcha
fanlar bilan bevosita aloqasini takoza
etadi.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_7.png)
![Yangi davr va psixologiya. Psixologiya soxasida
mukammal darsliklar yozila boshlangan davrga
sal kam 160 yil bo’ldi. Shu davr ichida juda ko’plab
ilmiy tadqiqot natijalarini o’z ichiga olgan
monografiyalar, darsliklar, kullanmalar yozildi.
XX asr va uning erishilgan yutuklaridan eng
muximi shu bo’ldiki, texnika, elektronika va
boshka shunga o’xshash murakkab
texnologiyalarni yaratgan inson va uning bevosita
kundalik xayoti bilan boglik muammolar ko’payib
borishi bilan xarakterlanadi.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_8.png)
![XXI asr busagasida juda koplab davlatlarda
bolgani kabi dunyo xaritasida munosib orin olgan
mustakil Uzbekistonda xam barcha soxalarda tub
isloxatlar boshlandi. Bu isloxatlarning barchasi
inson omilini xar qachongidan xam yukori
saviyaga kotarib, uning kuchi, idroki, saloxiyati,
ruxiy xamda ma`naviy barkamolligini bevosita
taraqqiyot, rivojlanish va sivilizatsiya bilan uzviy
bogladi. Bundan inson va uning mukammalligi, oz
ustida ishlashi, oz mukammalligi xususida
qaygurishi muammosi xar qachongidan xam
dolzarb masalaga aylandi.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_9.png)
![Psixologiya voqeylikning aloxida soxasi
bo’lgan psixik (yoki ruxiy) xayot soxasini
o’rganadi. Har kimga ma’lum xodisalar
sezgilarimiz ,idrok tassavurlarimiz, fikr, xis
intilishlarimiz va shunga o’xshashlar psixika
xodisalari jumlasidandir. Shaxsning psixik va
individual xususiyatlari deb ataladigan
xususiyatlari; odamning temperamenti (mijoz),
harakteri (fe`l atvori), qobiliyati, extiyoji, mayl
va xavaslari xam psixika soxasiga kiradi.
Psixik (ruxiy) xodisalarning butun majmui
odatda psixika degan so’z bilan ataladi.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_10.png)
![Psixika o’ziga aloxida bir olam emas: organik xayotning
yuksak formalaridan bo’lib, faqat xayvonlar bilan odamga
xosdir. Odam psixikasi xayvonlar psixikasidan sifat
jixatidan farq qilib odamda psixik xayotning yuksak
formasi-ong bor. Odam ongli zotdir.
Psixik xayot xodisalari juda xilma-xil bo’lib bir-biri bilan
o’zaro bog’langan bo’ladi.
Psixologiyaning vazifasi ana shu bog’lanish va
munosabatlarning qonuniyatlarini ochib berishdir.
Psixik xodisalar va butun psixika rivojlanib kelgan va
rivojlanmokda.
Psixologiya psixik xayot xodisalari yoki qisqacha qilib
aytganda psixikadan baxs yuritadi.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_11.png)
![Yangi davr va psixologiya. Psixologiya
soxasida mukammal darsliklar yozila
boshlangan davrga sal kam 160 yil
bo’ldi. Shu davr ichida juda ko’plab
ilmiy tadqiqot natijalarini o’z ichiga
olgan monografiyalar, darsliklar,
kullanmalar yozildi.
XX asr va uning erishilgan
yutuklaridan eng muximi shu bo’ldiki,
texnika, elektronika va boshka
shunga o’xshash murakkab
texnologiyalarni yaratgan inson va
uning bevosita kundalik xayoti bilan
boglik muammolar ko’payib borishi
bilan xarakterlanadi.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_12.png)
![Psixik a - bu yuksak tashkil topgan materiyaning sistemali
xossasi (xususiyati), subekt tomonidan obektiv borliqni
faol aks ettirish, mazkur borliq manzaralarini sub`ekt
izidan uzoklashtirmay ifodalashi,xuddi shu asnoda o'z
xulqini va faoliyatini shaxsan boshqarishdir. Psixikada
o’tmish, xozirgi davr va kelasi zamon xodisalari
ifodalangan va tartibga solingandir.
Genetik kelib chiqishiga binoan psixika o’z reflektor
tipiga va tarixiga ega bo’lgan aloxida siklli tizim sifatida
yuzaga kelgan. Reflektorlik organizm xayotining
ob`ektiv sharoitlari birlamchiligini va ularni psixika
yordami bilan idrok qilishning ikkilamchiligini bildiradi.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_13.png)
![Psixika biologik evolyutsiyaning ma`lum bir
bosqichidan vujudga kelgan bolib, uning ozi
omillarning biri sifatida organizmni ularning
yashash sharoitiga tobora kuchayib boruvchi
moslashuvni taminlab turadi. Psixikaning insonda
paydo bolishi sifat jixatdan mutlaqo yangi
tuzilishga ega, chunki ijtimoiy tarixiy
taraqqiyotning qonuniyatlari bilan shartlangandir.
Faoliyat regulyatsiyasining yuksak darajasi sifatida
ong vujudga keladi psixika faolligining yuksak
kirinishi manbai tariqasida esa shaxs shakllanadi.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_14.png)
![Psixologiyaning tadbiqiy va Amaliy soxalari. Xozirgi zamon ilm-
fanining qadri va axamiyati uning nechogli amaliyotga kirib borib,
tadbiqiy saloxiyati ortib borishi bilan baxolanadi.
Psixologiyaning oxirgi yillardagi taraqqiyoti xam aynan anna shu
mezon talablariga javob berishi bilan xarakterlanadi.
Amaliy xamda tadbiqiy psixologiya soxalarining oziga xos jixatlari
avvalo shundan iboratki, ular jamiyatning bevosita bugungi
kundagi talablari va buyurtmalariga kora ish yuritadi. Jamiyatimizda
esa psixologik bilimlarni bevosita amaliyotga jamiyatimizda esa
psixologik bilimlarni bevosita amaliyotga tadbiq etishga extiyoj
katta.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_15.png)
![X ULOSA
Bu qisqa ta`riflardan psixikaga aloqador jarayonlar
ongning aks ettirish shakllari ekan, degan yuzaki
xulosaga kelish notog’ri bo’ladi. Chunki inson psixikasi va
uning ruxiy olamiga aloqador xodisalar va jarayonlar shu
qadar murakkab va xilma-xilki, biz ba`zan o’z-o’zimizni
xam tushunmay kolamiz. Shunday qilib, psixologiya fani
o’rganadigan jarayonlar va xodisalar murakkab va xilma-
xil. Ularni o’rganishning ikki jixati bor: bir tamondan,
ularni o’rganish qiyin, ikkinchi tamondan oson xam,
oxirgi jixati xusisida shuni aytish mumkinki, bu xodisalar
bevosita bizning o’zimizga berilgan, ularni uzoqdan
qidirish, mavxum analogiyalar qilish shart emas, boshka
bir tamondan, ular o’zaro bir birlari bilan bog’lik va
umumiy qonuniyatlar va printsiplarga bo’ysunadi.](/data/documents/ed3bc3ed-8ade-43a5-ace1-86f07dccc43d/page_16.png)
MAVZU: Psixologiy a fanining predmet i v a dolzarbligi.
Reja 1. Psixologiya fanining predmeti. 2. Yangi davr va psixologiyasi 3. Psixika xaqida tushuncha 4. Aks ettirish psixologik muammo sifatida. X ulosa.
Psixologiy a – miyada voqeylikning obrazi sifatida sodir buluvchi psixika xaqidagi, psixik faktlar, qonuniyatlar va psixikaning mexanizmi tug’risidagi fandir, insonning shaxsiy xarakterga ega bulgan faoliyati voqeylikning miyadagi obrazi asosida va shu obraz yordamida qilinadi. Psixologiy a sizi yunoncha «psyuxe», ya`ni jon va «logos», ta`limot degan ma`noni anglatadi. Sezgi, idrok, diqqat, xotira, tafakkur, Iroda, xayol va boshkalarni psixika yoki psixik jarayonlar deb ataymiz.»
Psixologiy aning predmet i. «Psixologiya» so’zi ikkita grek so’zlaridan - «rxusGge» -jon, Rux va «Logos» - ta`limot, ilm so’zlaridan iborat bo’lib, an`anaviy ma`nodagi inson ruxiy dunyosiga aloqador barcha xodisalar va jarayonlar uning predmetini tashkil etadi. Boshkacha qilib aytganda, Psixologiyaning predmeti xar birimizning tashqi olamni va o’z-o’zimizni bilishimnzning asosida yotgan jarayonlar, xodisalar, xolatlar va shakllangan xislatlar tashkil etadi. Psixologiya buyicha adabiyotlarda uning predmetini qisqacha qilib, psixik a dir, deb ta`rif berishadi. Psixik a- bu inson ruxiyatining shunday xolatiki, u tashki olamni (ichki ruxiy olamni xam) ongli tarzda aks ettirishimizni , ya`ni bilishimiz, anglashimizni ta`minlaydi.