SHARQ TILLARI VA ESKI O’ZBEK YOZUVI “E” tovushi va uning xususiyatlari

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5186.9345703125 KB

Ko'chirib olish

“ SHARQ TILLARI VA ESKI O’ZBEK YOZUVI”
SHARQ TILLARI VA ESKI
O’ZBEK YOZUVI “E”
tovushi va uning
xususiyatlari

26-VARIANT

“ E” tovushi va uning xususiyatlari haqida
ma’umot bering.

Fors tilida “s” tovushini bildiruvchi harflar
haqida ma’lumot bering va ularning
xususiyatarini bayon qiing.

Matnning diakritik belgi-harakatlarini (zir, zabar,
pish) qo’ying.

Matnni transkriptsiyasini yozing.

Matnni o’zbek tiliga tarjima qiling.

1. “E” tovushi
“ E” t ovushi “He”-e havvaz harfi dan vujudga kelgan bo’lib, odat da
so’zning ox irida keladi. “E” t ovushining so’z ox irida munfasia yoki
mut t asila harfl ardan keyin kelishiga ko’ra ikki t uri mavjud:
Munfasila
harflardan keyin Muttasila
harflardan keyin

هلال лолэ lola
هناخ хонэ uy
هبنَپ панбэ paxta

هناد هبنپ панбедоне Paxta urug’i
هلىم
َج жамилэ Jamila, chiroyiMuttasila haflardan keyin quyidagi ko’rinishda
keladi:

هراومَه ҳам ворэ t ekislik
هر
َجنَپ панжарэ deraza
هدر
َپ пардэ parda
هدوهىب биҳудэ Ortiqcha,behuda
هدىر
َد даридэ yirtiqMunfasila harflardan keyin esa quyidagicha
ifodalanadi:

Дар хонэ
чэ ҳаст? Uyda nima
bor? ؟تسَه هچ هناخ ر َد
Дар хонэ
миз ва
нэмкат
ҳаст. Uyda stol
va stul bor.
تسَه تَكمىنَو زىم هناج ر َد
Ҳандэвонэ
мазэ
дорад? Tarvuzning
mazzasi
bormi?
؟دَراد هزَم هناودنَه

2. Fors tilida “s” tovushini
bildiruvchi harflar.
Fors tilida “sin”, “sod” va “se” harflari “s” tovushini ifodalaydi.
Shulardan “sin” harfi fors tiliga xos , “sin” va “sod” fonemalari
esa arab tilining maxsus harflai qatoriga kiradi.
" ث“
se
" س"
sin“ ص“
sod

“ Sin” harfi
“ Sin” harfi to’rt shaklga egadir: alohida shakli, bosh shakli, o’rta
shakli va oxirgi shaki. Alohida shakli so’z oxirida munfasila
harfardan so’ng qo’llaniladi. Bosh shakli so’z boshida yoxud so’z
o’rtasida munfasila harflardan so’ng kelganda uchratamiz. O’rta
shakli so’z o’rtasida muttasila harflar orasida qo’llanilsa, oxirgi
shakli so’z so’ngida muttasila harflardan keyin kelganda
foydalaniladi. Masalan:
Alohida shakli: سرَد дарс-d ars
Bosh shakli: ب
َبَس
نامسآ сабаб-s abab
осмон-osmon
O’rta shakli: ناتسىكىجتا Тожикистон-Tojikiston
Oxirgi shakli: س
َب бас-bas

“ Sod” harfi
“ Sod” harfi 4 shakldan iborat iborat bo’lib, asosan, arab fonetikasiga
mansubdir. Bu harfning ishtirokida fors tiliga arabchadan so’z kirib
kelgan. “Sod” harfining yozilishi ancha murakkab bo’lib, yarim qismi
chiziqda va yarim qismi chiziqning pastida yoziladi.
Alohida shakli: صاصتخا эх тесос-ix t isos
Bosh shakli: ردَص
هدازلصا садр-boshlanish, rais
аслзодэ-aslzoda
O’rta shakli: قىدس
َت тасдиқ- tasdiq
Oxirgi shakli: سق
َر рақс-r aqs

“ Se” harfi
“ Se” harfi ham arab alifbosiga xos bo’lgan harfdir. “Se” harfi 4
shakldan iborat bo’lib, shakl jihatdan “b”, “p”, “t” harflariga o’xshab,
ulardan nuqtalar soni va joylashishi bilan farq qiladi.
Alohida shakli: ثرموُىَك Каю м арс-Ka yumars
Bosh shakli: اى
َراتا
ان
تاا Сораё- S urayyo, Hulkar
yulduzi
асно-asno, vaqt
O’rta shakli: نامثع Осмон- osmon
Oxirgi shakli: ثلا
تا Солис-u chinchi

3. Matn
. . دش نامیشپ هایس هچروم و تفر و تفرگ ار ار مدنگ هناد هدمآ نالک هچروم کی تقو نیا رد ، د تا هناخ هب ار هناد اهنت شدوخ تا ، تساوخ وا تسناوتن دز روز ، دز روز ردق ره وا تفای مدنگ هناد هایس هچروم کی اهزور زا یزور .

4. Matnni transkriptsiya qiling.
Рузэ аз рузҳо як мурчэ э сиёҳ дон ээ
гандум ёфт. У ҳар қадар зур зад,зур зад
нат аво нист. У хост, то худаш танҳо
донэро бэ хонэ барад, дар ин вақт як
мурчэ э калон омадэ донэ э гандумро
гирифт ва рафт ва мурчэ э сиёҳ
п у ш э ймон шуд.

5. Matnni o’zbek tiliga tarjima qiling.
Kunlardan bir kuni bir qora chumoli bug’doy
donini topib oldi. U har qancha urinmasin qila
olmadi. U donni tanho o’zi uyga olib borishni
xohladi, bu vaqt ichida bir katta chumoli kelib
bug’doy donini oldi va ketdi va qora chumoli
pushaymon bo’ldi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

Abdusamatov M. Fors tili. Toshkent: “Sharq”
nashriyoti, 2007.

Xalilov L. Fors tili. Toshkent: “O’qituvchi”
nashriyoti, 1992.

Ahrorov K. Fors tili. Dushanbe: “Maorif ”
nashriyoti, 1992.

A. Rustamov , Q. Karimov ,Z.Umarov. Forscha-
o’zbekcha o’quv lug’ati. Toshkent: “O’qituvchi”
nashriyoti, 1975.

“ SHARQ TILLARI VA ESKI O’ZBEK YOZUVI” SHARQ TILLARI VA ESKI O’ZBEK YOZUVI “E” tovushi va uning xususiyatlari

26-VARIANT  “ E” tovushi va uning xususiyatlari haqida ma’umot bering.  Fors tilida “s” tovushini bildiruvchi harflar haqida ma’lumot bering va ularning xususiyatarini bayon qiing.  Matnning diakritik belgi-harakatlarini (zir, zabar, pish) qo’ying.  Matnni transkriptsiyasini yozing.  Matnni o’zbek tiliga tarjima qiling.

1. “E” tovushi “ E” t ovushi “He”-e havvaz harfi dan vujudga kelgan bo’lib, odat da so’zning ox irida keladi. “E” t ovushining so’z ox irida munfasia yoki mut t asila harfl ardan keyin kelishiga ko’ra ikki t uri mavjud: Munfasila harflardan keyin Muttasila harflardan keyin

هلال лолэ lola هناخ хонэ uy هبنَپ панбэ paxta هناد هبنپ панбедоне Paxta urug’i هلىم َج жамилэ Jamila, chiroyiMuttasila haflardan keyin quyidagi ko’rinishda keladi:

هراومَه ҳам ворэ t ekislik هر َجنَپ панжарэ deraza هدر َپ пардэ parda هدوهىب биҳудэ Ortiqcha,behuda هدىر َد даридэ yirtiqMunfasila harflardan keyin esa quyidagicha ifodalanadi:

O'xshashlar

Sharq tillari va eski o‘zbek yozuvi fanidan

SHARQ TILLARI VA ESKI O’ZBEK YOZUVI HARAKAT YOKI HOLAT NOMINI BILDIRUVCHI OTLAR

Sharq tillari va eski oʻzbek yozuvi Izofali predloglar Murakkab predloglar

Ko’k turk yozuvi va uning ko’rinishlari

Eski o'zbek yozuvi. HOZIRGI–KELASI ZAMON FE’LI