Mavzu: Somoniylar Somoniylar – Markaziy Osiyoning buyuk o'rta asrlar hukmronligi bo'lgan, ilk fors-tojik davlatlaridan biri. Ular 819-1005 yillar oralig'ida Movarounnahr, Xuroson, Xujaand, Samarqand, Buxoro va boshqa hududlarda hukmronlik qilgan.

Somoniylar Davlati Vujudga Kelishi 1Asos Solish Somoniy sulolasining asoschisi Samonna shahri qurbongoh xizmatkorlaridan Ismoil ibn Ahmad bo'lgan. 2 Mustaqillik ning Yozilishi 879 yilda Ismoil ibn Ahmad Movarounnahr va Xurosonni boshqarish huquqini qo'lga kiritdi va Somoniylar davlatini rasmiylashtirib, mustaqilligini elon qildi. 3Sulolaning Yuk salishi Somoniylar Markaziy Osiyodagi eng ravnaq topgan davlat bo'ldi. Ular Sharqiy Turkiston, Fors, Gruziya va hatto Bizansgacha yetib bordi.

Somoniylar Madaniyati Me'morchilik Somoniylar davrida Buxoro, Samarqand, Tirmiz, Termiz kabi shaharlar yuksak me'moriy inshootlar bilan bezalgan. Buxoro Ark, Kalon masjidi, Ismoil Somoni maqbarasi, Payg'ambar maqbarasi kabi me'moriy yodgorliklar bu davrning go'zal namoyandalaridir. Adabiyot Somoniylar davrida ilm-fan va adabiyot yanada gullab- yashnadi. Forsdil adabiyotining eng yirik vakillari - Rudakiy, Daqiqiy, Firdavsiy, Unsuriy, Dakikiy, Azraqiy kabi shoirlar yetishib chiqdi. Qo'lyozmalar Somoniylar hukmdorligi davrida ko'plab qimmatbaho qo'lyozmalar yaratildi. Ular keyinchalik AQSh, Germaniya, Buyuk Britaniya va Fransiya kutubxonalarida saqlanmoqda.

Keyingi Davrlar Davrning Tugashi 1005 yilda Somoniylar hukmdorligi Qoraxoniylar tomonidan tugatildi. Bu davrning siyosiy, iqtisodiy va madaniy mavqei asta-sekin pasaya boshladi. Qizil Tog'lar Saltanati Somoniylardan keyingi davlatlardan biri Qizil Tog'lar Saltanati bo'ldi. Bu davlat Movarounnahr va Xuroson hududlarida 1097-1231 yillar oralig'ida hukmronlik qildi. Sulola Saqlanishi Somoniylar sulolasi keyin ham Xorazmshohlar, Mo'g'ullar, Temuriylar kabi davlatlarda ma'lum vaqtgacha davom etdi.

Somoniylar Huk mronligi Davrida Taraqqiyot 1 Ilm-Fan Taraqqiyoti Somoniylar davri ilm-fan va madaniyat rivojining oltin davrlaridan biri bo'lgan. Ko'plab olimlar, shoirlar va mutafakkirlar yetishib chiqqan. 2 Iqtisodiy O'sish Movarounnahr va Xuroson hududlari iqtisodiy jihatdan gullab-yashnagan, savdo-sotiq faol bo'lgan. Buxoro, Samarqand kabi shaharlar yanada taraqqiy etgan. 3 Mark aziy Osiyoning Rivoji Somoniylar davri Markaziy Osiyoning oltin asr deb ataladi. Ushbu davrda mintaqaning siyosiy, iqtisodiy va madaniy yuksalishi kuzatilgan.