Tojiklar svilizatsiyasi
![Tojiklar (tojikcha: Тоҷикон, dariycha: ناکیجتا [tɔː'ʤɪk], forscha: ناکیجتا) —
Markaziy Osiyodagi xalqdir. Tojiklar eroniy xalqlardan biri
boʻlib fors-tojik kontinuumining turli lahjalarida gaplashadi
va hozirgi Afgʻoniston, Tojikiston, Oʻzbekiston, Qirgʻiziston
hamda Pokistonda joylashgan hozirgi Eronning sharqi va
shimoli-sharqidagi hududlarda istiqomat qiladi. Tojiklarning
tarixiy yashash hududi Amudaryo (Panj)ning yuqori oqimi
havzasini, Murgʻob va Kobulning quyi oqimi, Zarafshon
vodiysi, Zarafshon daryosi havzalari atrofi, Fargʻona vodiysi,
Sirdaryo havzalari, shuningdek, Hilmand hamda Argʻandab
havzalarini qamrab oladi](/data/documents/16b4dafb-5ef5-4613-8cc7-0ec8947ee9fc/page_3.png)
![Afgʻonistondagi Herirud va Xamun koʻli havzalarining fors
tilida soʻzlashuvchi aholisi odatda tojiklar deb ataladi.
Tojiklarning umumiy soni, turli maʼlumotlarga koʻra, 20
dan 30 million kishigacha. Afgʻonistonda
Tojikistondagidan koʻra koʻproq tojikistonliklar yashaydi.
Afgʻonistonda — 10 milliondan[5] 14 milliongacha[6],
Tojikistonda — 9 milliondan ortiq[7] Oʻzbekistonda esa
1,7 million tojik boref>Oʻzbekiston doimiy aholisining
etnik tarkibi e’lon qilindi</ref>, Xitoyning sharqida (50
mingdan ortiq), Eron Xurosonida (500 mingdan ortiq),
Rossiya Federatsiyasida, Qozogʻistonda, Qirgʻiziston va
Turkmanistonda, shuningdek, Pokistonda yashaydilar](/data/documents/16b4dafb-5ef5-4613-8cc7-0ec8947ee9fc/page_5.png)
![Asosiy qismi fors tili (tojik tili)da soʻzlashadi. Togʻli
Badaxshon Muxtor viloyati hamda Yagʻnob aholisining
asosiy qismi sharqiy eroniy tillari guruhi oilasiga kiruvchi
tillarning dialektlarida soʻzlashadi. Tojiklar asosan, islom
dinining sunniy mazhabiga, Badaxshon aholisining
aksariyati esa shia mazhabining ismoiliya oqimiga eʼtiqod
[8]. Tojik xalqining shakllanishida avval miloddan avvalgi
2-ming yillikka oid uzoq etnogenetik jarayonlar asos
boʻlgan[9].](/data/documents/16b4dafb-5ef5-4613-8cc7-0ec8947ee9fc/page_8.png)
![Tarixiy tadqiqotlarga koʻra, tojiklarning ajdodlari miloddan
avvalgi 1-ming yillik boshlarining 2-bosqichida Oʻrta
Osiyoning bepoyon hududiga tarqalgan sugʻdiylar,
baqtriyaliklar, parkonlar (qadimgi fargʻonaliklar) va
saklarning oʻtroq va koʻchmanchi eroniyzabon xalqlaridir.
IX-X asrlarda Somoniylar davlatining tashkil topishi bilan
tojiklarning etnik oʻzagining shakllanish jarayoni ham
yakunlandi. Somoniylar davrida mintaqada hukmron tilga
aylangan umumiy fors (tojik) tilining tarqalishi bilan
chambarchas bogʻliq edi[9]. X asr oxirida Somoniylar
davlati parchalanib, turkiy sulolalar kuchaygach, Oʻrta
Osiyoda siyosiy hokimiyat turkiy tilli xalqlar qoʻliga oʻtdi.](/data/documents/16b4dafb-5ef5-4613-8cc7-0ec8947ee9fc/page_9.png)
Tojiklar svilizatsiyasi
Reja 1.Tojik xalqining shakllaniah jarayoni 2. Mustaqil Tojikistonning tashkil etilishi 3. Bugungi Tojikiston davlati
Tojiklar (tojikcha: Тоҷикон, dariycha: ناکیجتا [tɔː'ʤɪk], forscha: ناکیجتا) — Markaziy Osiyodagi xalqdir. Tojiklar eroniy xalqlardan biri boʻlib fors-tojik kontinuumining turli lahjalarida gaplashadi va hozirgi Afgʻoniston, Tojikiston, Oʻzbekiston, Qirgʻiziston hamda Pokistonda joylashgan hozirgi Eronning sharqi va shimoli-sharqidagi hududlarda istiqomat qiladi. Tojiklarning tarixiy yashash hududi Amudaryo (Panj)ning yuqori oqimi havzasini, Murgʻob va Kobulning quyi oqimi, Zarafshon vodiysi, Zarafshon daryosi havzalari atrofi, Fargʻona vodiysi, Sirdaryo havzalari, shuningdek, Hilmand hamda Argʻandab havzalarini qamrab oladi
Afgʻonistondagi Herirud va Xamun koʻli havzalarining fors tilida soʻzlashuvchi aholisi odatda tojiklar deb ataladi. Tojiklarning umumiy soni, turli maʼlumotlarga koʻra, 20 dan 30 million kishigacha. Afgʻonistonda Tojikistondagidan koʻra koʻproq tojikistonliklar yashaydi. Afgʻonistonda — 10 milliondan[5] 14 milliongacha[6], Tojikistonda — 9 milliondan ortiq[7] Oʻzbekistonda esa 1,7 million tojik boref>Oʻzbekiston doimiy aholisining etnik tarkibi e’lon qilindi</ref>, Xitoyning sharqida (50 mingdan ortiq), Eron Xurosonida (500 mingdan ortiq), Rossiya Federatsiyasida, Qozogʻistonda, Qirgʻiziston va Turkmanistonda, shuningdek, Pokistonda yashaydilar