UMUMIY O‘RTA TA’LIM MAKTABLARIDA ONA TILI FANINI O‘QITISH SIFATINI OSHIRISHDA ZAMONAVIY METOD VA USULLARNING AHAMIYATI
![UMUMIY O‘RTA TA ’ LI M MA KTA BLA RI DA ON A TI LI FAN IN I
O ‘ QI TI SH SI FATIN I OSHI RI SHDA ZA MON AV I Y METOD VA
USULLA RN IN G A HAMI YATI](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_1.png)
![YON DASHUV
MILLIY DASTURDAAMALDAGI DA STURDA
Grammat ik y ondashuv – grammat ik ani
t ushunt irish v a y odlat i shga asosl angan.
Til ni ng grammat ik st ruk t urasiga
asosl angan. Fonet ik a, k ey i n lek sik ologiy a,
k ey in morfologiy a k abi boʻli mlarga oi d
qonun-qoidalar oʻrgat iladi.
Kommunik at iv y ondashuv – t ilni amaliy
qoʻllash.
O‘quv chini nut qiy v aziy at larga t ay y orl ash.
Masal an, do‘k onda, mehmonda, rasmiy
doi ralarda, int erv y u beray ot ganda, huj jat
t o‘ldirayot ganda, t aqdi mot t ay y orlay ot ganda,
maqola y ozay ot ganda.
Vazi y at larda t il dan samarali foy dalanish
k o‘ni k masini shak llant irish.](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_2.png)
![A MA LDAGI DA STURDA
Tilga doir mavzular amaliyotga
yoʻnaltirilmagan.
Yod olishga yoʻnaltirilgan
kontent.
Asosan nazariy bilim va
qoidalar.
Oʻquvchi nutqini oʻstirishga
jiddiy e’tibor qaratilmagan. •
Amaldagi Ona tilini oʻqitish metodlari
eskirgan.
•
Zamonaviy bolalarning dunyoqarashi va
taʼlimiy ehtiyojlariga mos emas.
•
Oʻquvchida ona tilini oʻrganishga boʻlgan
ishtiyoqni oshirmaydi.
•
Bu oʻquvchi nutqining yaxshi
rivojlanmasligiga, oʻz fikrini erkin va ravon
ifodalay olmasligiga sabab boʻladi.
•
Maktabni bitirgan oʻquvchi fanga doir
qoidalari yaxshi bilsa-da, oʻz milliy
tilidan samarali foydalana olmaydi.](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_3.png)
![Ona t i lini oʻqit i shda t oʻrt k oʻnik mani shak ll ant irish
oʻqib t ushunish t inglab t ushunish nut q soʻzlash y ozi sh
•
Til qonuniyatlari emas, koʻproq tilning amaliy jihatlari oʻrgatiladi.
•
Oʻquvchi tilni turli ijtimoiy munosabatlarda samarali qoʻllashni oʻrganadi.
•
Tahliliy, tanqidiy fikrlash, mustaqil oʻrganish, hamkorlikda ishlash koʻnikmalari
shakllantiriladi;
•
Matematika, fizika, kimyo, biologiya, geografiya, iqtisod, siyosat,
jamiyatshunoslik kabi fanlarni oʻzlashtirishda til omilini his qiladi.
•
Kelajakda muayyan soha mutaxassisiga aylanganida maktabda olgan bilimlari
evaziga oʻzbek tilida ish yuritishga, nutq soʻzlashga, taqdimot oʻtkazish yoki
maqola yozishga qiynalmaydi. MILLIY DASTURDA](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_4.png)
![MILLIY DA STURDAAMALDAGI DA STURDA
•
Unli tovushlar va
harflar
•
Bo‘g‘in
•
Maʼnodosh soʻzlar
•
Feʼl kesim va ot kesim
•
Ega ergash gapli
qoʻshma gaplar . •
Navbatda turishni bilasizmi?
•
Oy Yerdan kattami?
•
Jamoat transportlari
•
Oʻzim xarid qilaman
•
Til bilganga ming tanga
•
Soʻzdan soʻzning farqi bor
•
Dasturchilik qanday kasb?
•
Nobel mukofotiMAVZULAR](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_5.png)
![NUTQIY MAVZULAR
Mening oilam
Qarindoshlikni bildiruvchi soʻzlar
va kishilarning ismlarini bildiruvchi soʻzlarni
ajrata olish, bu soʻzlarning imlosini bilish kabi
koʻnikmalar beriladi. Shu bilan birga oilaning
muqaddasligi, oilaning ijtimoiy ahamiyati,
oilaga xos muayyan anʼanalar haqida muhim
bilimlar oʻzlashtiriladi. Qoʻriqlanadigan hayvonlar
Hayvon nomlari va hayvonlarga
atab qoʻyilgan nomlar imlosi kabi grammatik
bilimlar o‘rgatiladi. Oʻzbekistonning noyob
tabiati, Qizil kitob va unga kiritilgan
hayvonlar, tabiat qoʻriqxonalari haqidagi
qiziqarli hamda kerakli bilimlar beriladi.
Oʻzim xarid qilaman
S otuvchi va xaridor oʻrtasidagi muloqotda
qoʻllaniladigan til birliklari, ularning talaffuzi va imlosi,
soʻzlarga soʻroq berish orqali miqdorni bildiruvchi va
hisob soʻzlarni aniqlash, -ta qoʻshimchasi yordamida
miqdor sonlarni hosil qilish kabi grammatik
koʻnikmalar beriladi. Shu bilan birga, bu bilimlari
amalda, bozor yoki doʻkondagi xarid jarayonlarida
ham qoʻllay oli sh o‘rgatiladi .](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_6.png)
![O‘quv yilida
132 soat O‘quv yilida
132 soat
O‘quv yilida
264 soatONA TILI VA O‘QISH SAVODXONLIGI FANI JORIY ETILDI
•
Boshlangʻich sinflardagi ona tili
va oʻqish fanlari birlashtirilib,
yagona Ona tili va oʻqish
savodxonligi fani joriy etilmoqda.
•
Buning sababi har ikki fanning
maqsad va vazifasi mohiyatan bir
ekanidir.
•
Endi o‘quvchi bir vaqtning oʻzida
muayyan turdagi matnni mutolaa
qilib oʻqish texnikasini egallashi
va shu matn tarkibidagi til
birliklarini oʻzlashtirib borishi
mumkin.
•
Ikki fanning birlashtirilishi
oʻqituvchining umumiy soat
yuklamasiga taʼsir etmaydi.](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_7.png)
![](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_8.png)
![YASHIL SAYYORA
(8 soatga mo‘ljallangan mavzu)
Berilgan matndagi so‘z va birikmalarning ma’nosini anglash , matndagi
rangni bildirgan so‘zlarni ajrata olish bilan bog‘liq mashq va topshiriqlar ustida
ishlash. Matn yuzasidan berilgan savol va topshiriqlarni to‘g‘ri anglash,
savollarga tartibli javob bera olish mashqlari. X va h tovushlarini o‘zaro
farqlash, ushbu tovushlar ishtirok etgan so‘zlar imlosi ustida ishlash mashqlari.
Berilgan mavzu yuzasidan suhbat qurish, unli va undosh tovushlarni to‘g‘ri
talaffuz qilish bilan bog‘liq mashq va topshiriqlar ustida ishlash. Fikr
ifodalashda tartibni bildiruvchi so‘zlardan (birinchidan, ikkinchidan) foydalanish
mashqlari.
Tabiatni asrash mavzusida 3 yoki undan ortiq gapdan iborat matn yaratish.
Bu jarayonda atoqli otlardan foydalanish, ularning bosh harflarda yozilishi
haqida tushuncha berish.
Matnda berilgan tasvirlarni tushunish. Tasvirga mos rasmlar tanlash yoki
chizish. D
A
S
T
U
R](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_9.png)
![](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_10.png)
![](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_11.png)
![](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_12.png)
![](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_13.png)
![KUTILAYOTGA N NATIJ A
Bitiruvchi kelajakda qaysi soha mutaxassisiga
aylanmasin, oʻz tilida ravon soʻzlaydi va yozadi;
Davlat tilida ish yuritishga qiynalmaydi;
Ilmiy va ommabop matnlarni tushunadi hamda yoza
oladi;
Vaziyatlarni teran mulohazakorlik bilan baholaydi;
Muammolarga ijodiy yondashgan holda yechim
izlaydi.](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_14.png)
![E’TIBORINGIZ UCHUN
RAHMAT!](/data/documents/17a01b03-1c43-4c33-b95c-baf247982a0b/page_15.png)
UMUMIY O‘RTA TA ’ LI M MA KTA BLA RI DA ON A TI LI FAN IN I O ‘ QI TI SH SI FATIN I OSHI RI SHDA ZA MON AV I Y METOD VA USULLA RN IN G A HAMI YATI
YON DASHUV MILLIY DASTURDAAMALDAGI DA STURDA Grammat ik y ondashuv – grammat ik ani t ushunt irish v a y odlat i shga asosl angan. Til ni ng grammat ik st ruk t urasiga asosl angan. Fonet ik a, k ey i n lek sik ologiy a, k ey in morfologiy a k abi boʻli mlarga oi d qonun-qoidalar oʻrgat iladi. Kommunik at iv y ondashuv – t ilni amaliy qoʻllash. O‘quv chini nut qiy v aziy at larga t ay y orl ash. Masal an, do‘k onda, mehmonda, rasmiy doi ralarda, int erv y u beray ot ganda, huj jat t o‘ldirayot ganda, t aqdi mot t ay y orlay ot ganda, maqola y ozay ot ganda. Vazi y at larda t il dan samarali foy dalanish k o‘ni k masini shak llant irish.
A MA LDAGI DA STURDA Tilga doir mavzular amaliyotga yoʻnaltirilmagan. Yod olishga yoʻnaltirilgan kontent. Asosan nazariy bilim va qoidalar. Oʻquvchi nutqini oʻstirishga jiddiy e’tibor qaratilmagan. • Amaldagi Ona tilini oʻqitish metodlari eskirgan. • Zamonaviy bolalarning dunyoqarashi va taʼlimiy ehtiyojlariga mos emas. • Oʻquvchida ona tilini oʻrganishga boʻlgan ishtiyoqni oshirmaydi. • Bu oʻquvchi nutqining yaxshi rivojlanmasligiga, oʻz fikrini erkin va ravon ifodalay olmasligiga sabab boʻladi. • Maktabni bitirgan oʻquvchi fanga doir qoidalari yaxshi bilsa-da, oʻz milliy tilidan samarali foydalana olmaydi.
Ona t i lini oʻqit i shda t oʻrt k oʻnik mani shak ll ant irish oʻqib t ushunish t inglab t ushunish nut q soʻzlash y ozi sh • Til qonuniyatlari emas, koʻproq tilning amaliy jihatlari oʻrgatiladi. • Oʻquvchi tilni turli ijtimoiy munosabatlarda samarali qoʻllashni oʻrganadi. • Tahliliy, tanqidiy fikrlash, mustaqil oʻrganish, hamkorlikda ishlash koʻnikmalari shakllantiriladi; • Matematika, fizika, kimyo, biologiya, geografiya, iqtisod, siyosat, jamiyatshunoslik kabi fanlarni oʻzlashtirishda til omilini his qiladi. • Kelajakda muayyan soha mutaxassisiga aylanganida maktabda olgan bilimlari evaziga oʻzbek tilida ish yuritishga, nutq soʻzlashga, taqdimot oʻtkazish yoki maqola yozishga qiynalmaydi. MILLIY DASTURDA
MILLIY DA STURDAAMALDAGI DA STURDA • Unli tovushlar va harflar • Bo‘g‘in • Maʼnodosh soʻzlar • Feʼl kesim va ot kesim • Ega ergash gapli qoʻshma gaplar . • Navbatda turishni bilasizmi? • Oy Yerdan kattami? • Jamoat transportlari • Oʻzim xarid qilaman • Til bilganga ming tanga • Soʻzdan soʻzning farqi bor • Dasturchilik qanday kasb? • Nobel mukofotiMAVZULAR