Umumiy o'rta ta'lim maktablarida Ona tili fanini o'qitish sifatini oshirishda zamonaviy metod va usullarning ahamiyati
UMUMIY O‘RTA TA ’ LI M MA KTA BLA RI DA ON A TI LI FAN IN I O ‘ QI TI SH SI FATIN I OSHI RI SHDA ZA MON AV I Y METOD VA USULLA RN IN G A HAMI YATI
YON DASHUV MILLIY DASTURDAAMALDAGI DA STURDA Grammat ik y ondashuv – grammat ik ani t ushunt irish v a y odlat i shga asosl angan. Til ni ng grammat ik st ruk t urasiga asosl angan. Fonet ik a, k ey i n lek sik ologiy a, k ey in morfologiy a k abi boʻli mlarga oi d qonun-qoidalar oʻrgat iladi. Kommunik at iv y ondashuv – t ilni amaliy qoʻllash. O‘quv chini nut qiy v aziy at larga t ay y orl ash. Masal an, do‘k onda, mehmonda, rasmiy doi ralarda, int erv y u beray ot ganda, huj jat t o‘ldirayot ganda, t aqdi mot t ay y orlay ot ganda, maqola y ozay ot ganda. Vazi y at larda t il dan samarali foy dalanish k o‘ni k masini shak llant irish.
A MA LDAGI DA STURDA Tilga doir mavzular amaliyotga yoʻnaltirilmagan. Yod olishga yoʻnaltirilgan kontent. Asosan nazariy bilim va qoidalar. Oʻquvchi nutqini oʻstirishga jiddiy e’tibor qaratilmagan. • Amaldagi Ona tilini oʻqitish metodlari eskirgan. • Zamonaviy bolalarning dunyoqarashi va taʼlimiy ehtiyojlariga mos emas. • Oʻquvchida ona tilini oʻrganishga boʻlgan ishtiyoqni oshirmaydi. • Bu oʻquvchi nutqining yaxshi rivojlanmasligiga, oʻz fikrini erkin va ravon ifodalay olmasligiga sabab boʻladi. • Maktabni bitirgan oʻquvchi fanga doir qoidalari yaxshi bilsa-da, oʻz milliy tilidan samarali foydalana olmaydi.
Ona t i lini oʻqit i shda t oʻrt k oʻnik mani shak ll ant irish oʻqib t ushunish t inglab t ushunish nut q soʻzlash y ozi sh • Til qonuniyatlari emas, koʻproq tilning amaliy jihatlari oʻrgatiladi. • Oʻquvchi tilni turli ijtimoiy munosabatlarda samarali qoʻllashni oʻrganadi. • Tahliliy, tanqidiy fikrlash, mustaqil oʻrganish, hamkorlikda ishlash koʻnikmalari shakllantiriladi; • Matematika, fizika, kimyo, biologiya, geografiya, iqtisod, siyosat, jamiyatshunoslik kabi fanlarni oʻzlashtirishda til omilini his qiladi. • Kelajakda muayyan soha mutaxassisiga aylanganida maktabda olgan bilimlari evaziga oʻzbek tilida ish yuritishga, nutq soʻzlashga, taqdimot oʻtkazish yoki maqola yozishga qiynalmaydi. MILLIY DASTURDA
MILLIY DA STURDAAMALDAGI DA STURDA • Unli tovushlar va harflar • Bo‘g‘in • Maʼnodosh soʻzlar • Feʼl kesim va ot kesim • Ega ergash gapli qoʻshma gaplar . • Navbatda turishni bilasizmi? • Oy Yerdan kattami? • Jamoat transportlari • Oʻzim xarid qilaman • Til bilganga ming tanga • Soʻzdan soʻzning farqi bor • Dasturchilik qanday kasb? • Nobel mukofotiMAVZULAR