Valentlik tushunchasi va uning ko’rinishlari haqida ma’lumot
![Mavzu:Valentlik tushunchasi va uning ko’rinishlari
haqida ma’lumot](/data/documents/8027cf80-d341-4330-b9e5-0fe3ab149f07/page_1.png)
![Valentlik haqida tushuncha
Valentlik aslida kimyoviy atama, tilshunoslikda lisoniy
birliklarning yuzaga chiqmagan birikuvchanlik-
biriktiruvchanlik imkoniyati sifatida qaraluvchi lisoniy
hodisaga nisbatan qo’llanadi.Valentlikning tasnifi
quydagicha masalan, kislarod (O)atomi boshqa turdagi
yana, ikkita atomni biriktirish ahamyatiga ega. Bu ikkita
atomning bosh o’rniga qarab belgilanadi. Suv malekulasi
(N2O) da bu bosh o’rinlar to’ldirilgan.](/data/documents/8027cf80-d341-4330-b9e5-0fe3ab149f07/page_2.png)
![](/data/documents/8027cf80-d341-4330-b9e5-0fe3ab149f07/page_3.png)
![Lug’aviy valentlik
Bu valentlik birikturuvchi leksemaning ma’naviy
jihatdan o’ziga mos birikuvchilani tanlashi. Masalan
hangra leksemasi qush leksemasini o’ziga torta
olmaydi. Qush leksemasi sayray oladigan ma’ no
bo’lakchasi qush leksemasida mavjud.Hangramoq
leksemasining nima so’rog’iga javob bo’ladigan
valentligi to’ldiruvchisi- ho’tik leksemasi.
Kishnamoq leksemasining valentligi to’ldiruvchi
unsurlar-ot, toy leksemalari.](/data/documents/8027cf80-d341-4330-b9e5-0fe3ab149f07/page_4.png)
![](/data/documents/8027cf80-d341-4330-b9e5-0fe3ab149f07/page_5.png)
![Sintaktik valentlik
Bu valentlik leksema valentligini ikki tomoni, u
hokim mavqedagi leksemaning tobe leksemalarni
o’ziga tortish uchun ularning ma’lum bir sintaktik
shaklida – kelishik ko’makchi, ravishdosh, sifatdosh
qo’shimchasini olishini talab qiladi. Bu hokim
leksemaning sintaktik mavqeyi , grammatik shakli
tomonidan belgilanadi. Masalan, xatni yozdi, xat
yozildi. Sintaktik qurilmalaridagi (xatni ) va (xat)
so’zlarining grammatik shakli bosh so’zning
grammatik shakli bilan belgilanadi.](/data/documents/8027cf80-d341-4330-b9e5-0fe3ab149f07/page_6.png)
![](/data/documents/8027cf80-d341-4330-b9e5-0fe3ab149f07/page_7.png)
![](/data/documents/8027cf80-d341-4330-b9e5-0fe3ab149f07/page_8.png)
![Grammatik shakli valentligi
Gramatik shakl o’zi qo’shilib kelgan leksemaning
lisoniy (ma’naviy va sintaktik) valentligini yo
kamaytiradi yoki cheklaydi. Masalan, egalik
qo’shimchasi o’zi qo’shilib kelgan ism turkumiga
mansub so’zga qaratgich kelishigi shaklida turgan
boshqa ism bilan qaralmish- qaratuvchi aloqasiga
kirishish imkoniyatini beradi.Leksemaga grammatik
shakl qo’shilganda ularning birikuvchilari sirasida
jiddiy o’zgarish yuz beradi.](/data/documents/8027cf80-d341-4330-b9e5-0fe3ab149f07/page_9.png)
![](/data/documents/8027cf80-d341-4330-b9e5-0fe3ab149f07/page_10.png)
![ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT](/data/documents/8027cf80-d341-4330-b9e5-0fe3ab149f07/page_11.png)
![](/data/documents/8027cf80-d341-4330-b9e5-0fe3ab149f07/page_12.png)
Mavzu:Valentlik tushunchasi va uning ko’rinishlari haqida ma’lumot
Valentlik haqida tushuncha Valentlik aslida kimyoviy atama, tilshunoslikda lisoniy birliklarning yuzaga chiqmagan birikuvchanlik- biriktiruvchanlik imkoniyati sifatida qaraluvchi lisoniy hodisaga nisbatan qo’llanadi.Valentlikning tasnifi quydagicha masalan, kislarod (O)atomi boshqa turdagi yana, ikkita atomni biriktirish ahamyatiga ega. Bu ikkita atomning bosh o’rniga qarab belgilanadi. Suv malekulasi (N2O) da bu bosh o’rinlar to’ldirilgan.
Lug’aviy valentlik Bu valentlik birikturuvchi leksemaning ma’naviy jihatdan o’ziga mos birikuvchilani tanlashi. Masalan hangra leksemasi qush leksemasini o’ziga torta olmaydi. Qush leksemasi sayray oladigan ma’ no bo’lakchasi qush leksemasida mavjud.Hangramoq leksemasining nima so’rog’iga javob bo’ladigan valentligi to’ldiruvchisi- ho’tik leksemasi. Kishnamoq leksemasining valentligi to’ldiruvchi unsurlar-ot, toy leksemalari.