logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. xordalilar tipi. Lichinka xordalilar tipi

xordalilar tipi. Lichinka xordalilar tipi

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

8235.5 KB
Ko'chirib olish
Kenja tip.Lichinka xordalilar yoki qobiqlilar Assidiyalar sinfi. Ascidiae Salplar sinfi. Salpae Appendikulariyalar. Appendiculariae Assidiya Yakka assidiya (Monoscidiae ) Murakkab assidiya (Synascidia) Olovtanli assidiya (Pyrosomata) Umurtqalilar, boshskeletlilar (Vertebrata yoki Craniata) — xordalilar tipiga mansub hayvonlar kenja tipi. Turlari soni umurtqasizlarga nisbatan kam; shunga qaramay ular hozirgizamon biosferasida muhim o rin tutadi. Ular yuksak ʻ tuzilgan; o zgaruvchan yashash xususiyatiga ʻ ega. Ular okean suvining turli qatlamlarida, baland tog larda, cho llarda va boshqa joylarda ʻ ʻ yashaydi. Barcha Ular evolyutsiyasida ular tuzilishining bitta umumiy reja asosida rivojlanishi kuzatiladi. Bunday rivojlanish morfologik, biokimyoviy va fiziologik xususiyatlari, xattixarakatlari hamda psixik faoliyati jihatidan takomillashgan formalar vujudga kelishiga olib kelgan. Hozir Ularning 40—45 ming turi mavjud bo lib, 7 ʻ sinfi mavjud bo'lib , ular quyidagilar. 1. To 'garak og'izlilar sinfi. 2. To g'ayli baliqlar sinfi. 3. Suyakli baliqlar sinfi. 4. Suvda va quruqlikda yashovchilar sinfi . 5. Sudralib yuruvchilar sinfi. 6. Qushlar sinfi. 7. Sutemizuvchilar sinfi. To garak og izlilar — jag sizlar katta sinfi ga ʻ ʻ ʻ mansub suvda yashovchi tuban umurtqali hayvonlar sinfi. Ilonbaliqqa o xshash tanasi ʻ shilimshiq ajratuvchi hujayralarga boy qalin teri bilan qoplangan. Skeleti tog aydan iborat. ʻ Juft suzgich qanotlari yo q. Jabra orqali nafas ʻ oladi. To 'garakog'izlilar sinfi To g ayli baliqlar (Chondrichthyes) — umurtqalilar sinfi. ʻ Uz. 6 sm dan 20 m gacha. Skeleti tog ay, terisi plakoid ʻ tangachalar bilan qoplangan yoki tangachalar bo lmaydi. Jabra yoriqlari 5—8, ba zan 4 juft, ʻ ʼ tashqariga ochiladi: jabra qopqoqlari bo lmaydi. ʻ Suzgich pufagi yo q. Ichagida spiral klapan, yuragida ʻ arterial konus bor. Anal va siydik chiqarish teshigi qorin suzgichlari asosida. Ichki urug lanadi. Kopulyativ ʻ organlari juft, qorin suzgichlardan hosil bo ladi. Tirik ʻ tug adi, tuxumdan tirik tug adi yoki uvildiriq tashlaydi. ʻ ʻ Ta na suyuqligi tashqi muhitga nisbatan gipertonik. Chuchuk suvlarda To g ayli baliqlarning qon bosimi ʻ pasayib ketib, tezda halok bo ladi. Chuchuk suv ʻ To g ayli baliqlari yuqori osmotik bosimni saqlash uchun ʻ juda ko p siydik ajratib chiqaradi. ʻ Suyakli baliqlar (Osteichthyes) — umurtqali hayvonlar sinfi. Quyi devon davridan ma lum. Uz. 0,7—1,1 sm dan 5—7 m ʼ gacha, ba zan undan ko proq; vazni 1,5 t gacha. Ichki skeleti ʼ ʻ birmuncha suyaklangan, ba zi turlarida tog aydan iborat. ʼ ʻ Ta ngachalari ganoid, kosmoid yoki suyakdan tuzilgan. Dum bo laklarini tog ay yoki suyak nurlar ushlab turadi. Jabralari ʻ ʻ to siq bilan bo linmagan, jabra teshiklari jabra qopqoqlari ʻ ʻ bilan yopilgan. Ayrim turlarining suzgich pufagi ikkilamchi tarzda yo qolib ketgan. Urug lanishi, odatda, tashqi; ayrim ʻ ʻ turlari tirik tug adi. Osmoregulyasiya jabralar va teri orqali ʻ ortiqcha suvning chiqarilishi orqali amalga oshadi. Dengiz Suyakli baliqlarda bu jarayon buyrak va jabralar orqali amalga oshadi. Osmoregulyasiya jarayonining keng diapozonga ega bo lishi tufayli Suyakli baliqlar har xil ʻ sho rlangan suvlarda yashay oladi. O tkinchi baliqlar ʻ ʻ dengizdan chuchuk suvga, chuchuk suvdan dengizga o tishi ʻ mumkin. Dumsiz amfibiyalar (Salientia, Ecaudata, Anura) — amfibiyalar sin-fining bir turkumi. 2500 turi ma lum. ʼ Keng tarqalgan, amfibiyalarning eng yuqori tuzilgan guruhi. Tuzilishi baqaga o xshaydi. Ta nasi kalta, ʻ yapaloq va keng; dumsiz, oyoklari yaxshi rivojlangan, orqa oyog i oldingisiga nisbatan ancha ʻ uzun bo lib, sakrab yurishga moslashgan. Itbalig ida ʻ ʻ dastlab orqa oyoklari, keyin oldingi oyoklari paydo bo ladi. Bo yni juda qisqaligidan boshi tanasidan ʻ ʻ yaqqol ajralib turmaydi. D. a., asosan, xasharotlar bilan oziqlanadi. Tuxumi (uvildirig i) suvda ʻ urug lanadi. Metamorfoz orqali rivojlanadi. ʻ Tuxumdan chiqqan itbalig i jabra orqali nafas oladi, ʻ suvda yashashga moslashgan. Sudralib yuruvchilar (Reptelia) — umurtqalilar sinfi. Qadimgi Sudralib yuruvchilar — kotilozavrlar o rta ʻ karbonda stegotsefallardan paydo bo lgan. ʻ Keyinchalik stegotsefallar 2 shoxga ajralgan; ularning biridan — sut emizuvchilar, ikkinchisidan — qushlar paydo bo lgan. Sudralib yuruvchilar permdan ʻ kaynozoy erasi boshlarigacha Yer yuzi faunasida hukmronlik qilgan. Mezozoyda kengtarqalgan; ular orasida dengizda suzuvchilari va havoda uchadiganlari bo lgan. Eng yirik hayvonlar — ʻ dinozavrlar qam mezozoy davrida yashagan. Mezozoy tugab, kaynozoyning boshlanishi qadimgi Sudralib yuruvchilar ning qirilib ketishi, sut emizuvchilar bilan qushlarning keng tarqalishiga to g ri kelgan. ʻ ʻ Qushlar — umurtqali hayvonlar sinfi. Trias davrida yashagan sudralib yuruvchilarning psevdozuxlar turkumidan kelib chiqqanligi taxmin qilinadi. Qushlarning qazilma qoldiqlari juda kam; dastlabki qazilma qoldiq — arxeopteriksnshk toshdagi izi va suyaklari yura davriga tegishli. Ayrim morfologik belgilar (orqa oyoqlardagi muguz tangachalar, muguz tumshuq va boshqalar) hamda fiziologik xususiyatlari (tuxum qo yishi)ga ko ra qushlar sudralib ʻ ʻ yuruvchilarga o xshaydi, lekin tanasi pat bilan ʻ qoplanganligi tufayli ulardan farq qiladi. Patlar qushlar tanasida issiqlikni saqlaydi; uchishda havo qarshiligini kamay-tirib, havoda ko tarish yuzasini hosil qiladi ʻ (qanot, dum). Sut emizuvchilar (Mammalia), umurtqali hayvonlar sinfi. Trias oxirida yirtqich sudralib yuruvchilar — sinodontlardan kelib chiqqan. Sinodontlar bir guruhidan ko p bo rtiqlilar (qirilib ketgan), ʻ ʻ ikkinchisidan kloakalilar paydo bo lgan. Ko p bo rtiqlilardan Yura ʻ ʻ ʻ davrida pantoteriyalar, ulardan esa hozirgi xaltalilar va yo ldoshlilar vujudga kelganligi taxmin qilinadi. ʻ Sut emizuvchilarning tashqi ko rinishi va o lchami har xil. Pakana oq tishlining ʻ ʻ (hasharotxo rlardan) uz. 4 sm, vazni 1,2 g kelsa, quruklikda yashovchi eng yirik hayvon ʻ — afrika filining balandligi 4,5 m, vazni 7,5 t ga yaqin. Hozirgi hayvonlar orasida eng yirigi ko k kitning uz. 33 m, vazni 150 t. Sut emizuvchilar bo yin umurtqalarining 7 ta ʻ ʻ bo lishi, tishlarining har xil tuzilganligi, ular chuqurchalar (alveolalar)da joylashganligi, ʻ pastki jag i faqat tish suyaklaridan iboratligi, o rta qulog i bo shlig ida 3 ta eshitish ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ suyakchasining va so lagida kraxmalni parchalovchi ferment borligi bilan boshqa ʻ umurtqalilardan farq qiladi. Tulki 1. J. L. Laxanov " Umurtqalilar zoologiyasi" Toshkent -2005 2. B.S. Matiryev , T.Z.Zoxidov "Zoologiya kursi" II-tom Toshkent-1960 3. J.L.Laxanov "Umurtqalilar zoologiyasi " o'quv qo'llanma Samarqand-2000 4. S.P. Naumov " Umurtqali hayvonlar zoologiyasi " Toshkent-1995 5. S Dadayev "Umurtqalilar zoologiyasi" Toshkent-2015 Foydalanilgan adabiyotlar:

O'xshashlar

Xordalilar tipi boshqutisizlar kenja tipi
Xlorofitalar tipi. Koloniya
BOGIMOYOQLILAR TIPI. O’RGIMCHAKSIMONLAR SINFI
Xlorofitalar tipi. Koloniya bo'lib yashovchi xivchinlilar
O`zbek etnosining antropologik tipi va u dastlab tarkib topgan zamon va makon