logo

Xristianlik dining oqimlariga bo'linishi va ziddiyatlar

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3060.654296875 KB
Xristianlik dining oqimlariga 
bo'linishi va ziddiyatlar  Reja:  
•
1. X r ist ianlikning vujudga kelishi;
•
2. Pravoslav oqimi;
•
3. Katolik oqimi;
•
4. Pr ot est ant  oqimi;
•
5. X r ist ianlikdning boshqa oqimlar i;
•
6. O‘r t a Osiyo x alqlar i t ar ix ida x r ist ian dini; X r ist ianlikning vujudga 
kelishi.  
•
Xristianlik dini buddaviylik va islom dinlari qatorida jahon dini 
hisoblanadi. Bu din o‘ziga e’tiqod qiluvchilarning soni jihatidan jahon 
dinlari orasida eng yirigi hisoblanadi. Unga e’tiqod qiluvchilarning soni 1 
mlrd. 600 mln. bo‘lib, bu son dunyo aholisining deyarli uchdan biriga 
to‘g‘ri keladi.
• Xristianlik asosan Evropa, Shimoliy va Janubiy Amerika, Avstraliya 
qit’alarida hamda qisman Afrika qit’asining janubiy qismida va Osiyo 
qit’asining sharqiy qismida tarqalgan. X r ist ianlikning t a’limot i.  
•
Manbalar  xabar  berishicha,  xristianlik 
yahudiy  muhitida  yuzaga  kelgan.  Bu  esa 
xristianlikning  yahudiylikdan  ko‘p  jihatdan 
ta’sirlanishiga  sabab  bo‘ldi.  Xristianlikning 
asosiy  g‘oyasi  -  Isoning  odamzodning 
xaloskori  «messiya»  ekanligi  yahudiylikda 
mavjud  bo‘lib,  oxiratga  yaqin  kelishi 
kutilayotgan  xaloskor  haqidagi  ta’limotdan 
kelib chiqqandir.    Pa y d o b o’lish i.  
• Xristianlik  dini  buddizm  va 
islom dinlari qatorida jahonda 
eng  keng  tarqalgan  dinlardan 
biri  hisoblanadi.  Ularning 
miqdori  boshqa  dinlarga 
qaraganda  eng  ko’p  bo’lib,  bu 
ko’rsatkich  dunyo  aholisining 
deyarli  uchdan  birini 
(taqriban  28  %)  tashkil 
etadi.Xristianlik,  asosan, 
Yevropa,  Amerika,  Avstraliya 
qit’alarida  hamda  qisman 
Afrika  va  Osiyo  qit’alarida 
tarqalgan. Xristianlik  milodning 
boshida  Rim  imperiyasining 
sharqiy  qismida  joylashgan 
Falastin  yerlarida  vujudga 
keldi.  Iso  Masih  (Iisus 
Xristos),  Bibliyaning  xabar 
berishiga  ko’ra,  xristianlik 
ta’limotining  asoschisi  bo’lib, 
u  Rim  imperiyasi  tashkil 
topganining  747  yili 
Falastinning  Nazaret 
qishlog’ida  bokira  qiz 
Maryamdan  Xudoning  amri 
bilan  dunyoga  keldi.  Yangi 
eraning  boshlanishi  ham  Iso 
Masihning  dunyoga  kelishi 
bilan bog’liq. X r ist ianlik t a’limot i  
•
Manbalarning  xabar 
berishicha,  xristianlik 
yahudiy  muhitida  yuzaga 
kelgan.  Shu  bois 
yahudiylikning 
xristianlikning 
shakllanishida 
yaxudiylikning  ta’siri 
salmoqli  bo’lgani, 
shubhasiz.  Xristianlikning 
asosiy  g’oyasi  –  Isoning 
odamzodning  xaloskori 
«messiya»  ekanligi 
yahudiylikda  mavjud 
bo’lib,  oxiratga  yaqin 
kelishi  kutilayotgan 
xaloskor  haqidagi 
ta’limotdan  kelib 
chiqqandir. Keyinchalik  bu  ta’limot 
Xudoning 
mujassamlanishi  yoki 
Isoning  ikki  xil  –  odam  va 
xudo  mohiyati  haqida 
«gunohni  yuvish»,  ya’ni 
Isoning  o’zini  ixtiyoriy 
tarzda  qurbon  qilishi 
haqidagi  ta’limot  bilan 
mustahkamlanadi. 
Xristianlik  Ota-Xudo, 
o’g’il-Xudo  va  Muqaddas 
Ruh  –  Uch  yuzlik  Xudo 
(Trinity)  to’g’risidagi 
ta’limotni,  jannat  va 
do’zax,  oxirat,  Isoning 
qaytishi  haqidagi  va 
boshqa  aqidalarni  o’z 
ichiga oladi. X r istia n likd a gi oq im la r  
•
Xristian  cherkovining  Katolik  va  Pravoslav 
(ortodoks)  cherkovlariga  ajralib  ketishi  Rim 
papasi  va  Istambul  patriarxining  xristian 
olamida  yetakchilik  uchun  olib  borgan 
raqobati  oqibatida  vujudga  keldi.  Ajralish 
jarayoni  Rim  imperiyasining  g’arbiy  va 
sharqiy  tafovutlari  o’sib  chuqurlashib 
borayotgan  asrlardayoq  boshlangan  edi.  867 
yillar  orasida  Papa  Nikolay  va  Istambul 
patriarxi  Fetiy  orasida  uzil-kesil  ajralish  ro’y 
berdi  va  bu  ajralish  1054  yili  rasman  tan 
olindi. •
XVI asr boshlarida katolitsizmdan bir necha 
Yevropa  cherkovlari  ajralib  chiqishi 
natijasida  xristianlikda  protestantlik 
harakati  vujudga  keldi.  Buning  davrasida 
lyuteranlik,  baptizm,  anglikanlik  va 
kal ь vinizm  cherkovlari  shakllandi.  Bular 
bir  cherkovning  asosiy  marosimlari 
jihatidan  o’zlariga  xos  bo’lgan  tomonlarga 
ega  bo’lishi  bilan  bir  qatorda,  bir  necha 
yo’nalishlar,  mazhablar  va  oqimlarga 
bo’lindi.  •
Cho’qintirish  sirli  hodisasi (tainstvo) .  Bunda  dindor  o’z 
tanasini  uch  mar ta  suvga  botirishi,  Xudo-Otani,  o’g’ilni  va 
Muqaddas  ruhni  chaqirishi  bilan  ruhiy  tug’ilishni  kasb 
etadi. Badanga  miro  surkash  ham  sirli  bo’lib,  bunda 
dindorga  Muqaddas  ruhning  ruhiy hayotga  qaytaruvchi  va 
chiniqtiruvchi  ehsonlari  ulashiladi. Poklanishning  sirliligi . 
Unda  dindor  non  va  vino  ko’rinishida  o’z  badanida  Iso 
qonini  abadiy  hayotga  tayyorlaydi. Nadomatning  sirliligi 
shundaki,  dindor  o’z  gunohlarini  din  peshvosi  oldida  tan 
oladi,  din  peshvosi  esa  uning  gunohlarini  Iso  nomidan 
kechiradi. Katolik oqimi Xristianlikning yirik yo’nalishlaridan biri 
katolik oqimidir. U Yevropa, Osiyo, Afrika va Lotin 
Amerikasi mamlakatlarida tarqalgan bo’lib, muxlislari 
taxminan 800 mln. kishini tashkil etadi.  Ka l ь vi n iz m .  Diniy islohotning boshqa bir yirik arbobi Jan Kal ь vin 
(1509-1564) edi. Uning 1536 yilda nashr etilgan «Xristian dinidagi 
ko’rsatmalar» degan bosh asari, protestantizm ta’limot sifatida 
shakllanganidan keyin yangi bir diniy yo’nalish – kal ь vinizmning 
asosi bo’lib qoldi. Bib l iy a .  Bibliya yahudiylik va xristianlik dinlari 
ta ь limotiga ko’ra, Xudo tomonidan nozil qilingan, 
asosiy diniy aqida va axloq qonunlarini o’zida 
jamlagan muqaddas kitoblar majmuasidir.    Injilning 
dastlabki 4 
kitobi      
  Matto 
(Matfey)
  Luka Marko
Yuhanno 
(Ioann) X r istianlik
•
X ristianlik asosan Evropa, Shimoliy va Janubiy A merika, Avstraliya qit’alarida 
hamda qisman A frika qit’asining janubiy qismida va Osiyo qit ’asining sharqiy 
qismida tar qalgan.  

Xristianlikning uch asosiy yo‘nalari
Pravoslav    Katolik    Protestantizm

Xristianlik dining oqimlariga bo'linishi va ziddiyatlar

Reja: • 1. X r ist ianlikning vujudga kelishi; • 2. Pravoslav oqimi; • 3. Katolik oqimi; • 4. Pr ot est ant oqimi; • 5. X r ist ianlikdning boshqa oqimlar i; • 6. O‘r t a Osiyo x alqlar i t ar ix ida x r ist ian dini;

X r ist ianlikning vujudga kelishi. • Xristianlik dini buddaviylik va islom dinlari qatorida jahon dini hisoblanadi. Bu din o‘ziga e’tiqod qiluvchilarning soni jihatidan jahon dinlari orasida eng yirigi hisoblanadi. Unga e’tiqod qiluvchilarning soni 1 mlrd. 600 mln. bo‘lib, bu son dunyo aholisining deyarli uchdan biriga to‘g‘ri keladi. • Xristianlik asosan Evropa, Shimoliy va Janubiy Amerika, Avstraliya qit’alarida hamda qisman Afrika qit’asining janubiy qismida va Osiyo qit’asining sharqiy qismida tarqalgan.

X r ist ianlikning t a’limot i. • Manbalar xabar berishicha, xristianlik yahudiy muhitida yuzaga kelgan. Bu esa xristianlikning yahudiylikdan ko‘p jihatdan ta’sirlanishiga sabab bo‘ldi. Xristianlikning asosiy g‘oyasi - Isoning odamzodning xaloskori «messiya» ekanligi yahudiylikda mavjud bo‘lib, oxiratga yaqin kelishi kutilayotgan xaloskor haqidagi ta’limotdan kelib chiqqandir.

Pa y d o b o’lish i. • Xristianlik dini buddizm va islom dinlari qatorida jahonda eng keng tarqalgan dinlardan biri hisoblanadi. Ularning miqdori boshqa dinlarga qaraganda eng ko’p bo’lib, bu ko’rsatkich dunyo aholisining deyarli uchdan birini (taqriban 28 %) tashkil etadi.Xristianlik, asosan, Yevropa, Amerika, Avstraliya qit’alarida hamda qisman Afrika va Osiyo qit’alarida tarqalgan. Xristianlik milodning boshida Rim imperiyasining sharqiy qismida joylashgan Falastin yerlarida vujudga keldi. Iso Masih (Iisus Xristos), Bibliyaning xabar berishiga ko’ra, xristianlik ta’limotining asoschisi bo’lib, u Rim imperiyasi tashkil topganining 747 yili Falastinning Nazaret qishlog’ida bokira qiz Maryamdan Xudoning amri bilan dunyoga keldi. Yangi eraning boshlanishi ham Iso Masihning dunyoga kelishi bilan bog’liq.