Dev C++ dasturi, uning interfeysi, imkonyatlari, hamda foydalanish ushullari.

Загружено в:

12.08.2023

Скачано:

0

Размер:

84.96484375 KB

Скачать

Mavzu: Dev C++ dasturi, uning interfeysi, imkonyatlari, hamda foydalanish ushullari.
Reja:
Kirish.
I-bob nazariy qism.
II-bob amaliy qism dastur, algoritm.
Xulosa.
Kirish:

$Mavzuning dolzarbligi. C++ dasturi tarixi. C++ dasturlash tili nomi C dasturlash tilidan kelib chiqqan bq`lib, ++ belgisi inkrement amali, ya`ni o'zgaruvchining qiymatini bittaga oshish amalidan olingan. C ++ dasturlash tili turli xil amaliy dasturlarni yaratish, operatsion tizimlarni, qurilma drayverlarini, shuningdek video o'yinlarni va boshqalarni yaratish uchun keng qo'llaniladi. C ++ dasturlash tili 1980-yillarning boshlarida Bell Laboratories firmasi xodimi Byorn Stroustrup tomonidan yaratilgan. Meros (Nasledovaniye) C ++ tilida bitta sinf xossa- xususiyatlarini boshqa sinf meros qilib olishi mumkin. Merosxo`r klass o'z maydonlarini va funktsiyalarini yaratishi yoki asosiy sinfning funktsiyalarini qayta aniqlashi mumkin. Merosxo'r konstruktor asosiy sinf konstruktorlarini chaqiradi. Destruktor esa teskari tartibda ishlaydi. Meros umumiy(publik), himoyalangan (Protected) va dev c++ dasturlash tili oddiy dastur tuzilishi. C ++ dasturlash tili alifbosi quyidagilarni o'z ichiga oladi: •Katta va kichik lotin harflari va pastki chiziqcha ; •0 dan 9 gacha bo'lgan arab raqamlari; • maxsus belgilar: "{}, | [] () + - /% *. \? <=>! & # -; '' •bo'sh joy, tabulyatsiya, yangi qatorga o`tish belgilari. Alifbo belgilaridan tilning leksemalari shakllanadi (mustaqil ma'noga ega bo'lgan tilning minimal birligi): Leksemalar turlari : • identifikatorlar; • kalit so'zlar; • operatsiyalar belgilari; • o`zgarmas; • ajratuvchi (qavs, vergul, bo'sh joy belgilari). Identifikator - bu dastur ob'ektining nomi. Identifika-tordagi birinchi belgi harf yoki pastki chiziq bo'lishi mumkin. Identifikator ichida bo'shliq bo`lmasligi kerak. Ma'lumotlarning asosiy turlari: Asosiy ma'lumotlar turlari quyidagilardan iborat: • int (butun son); • char (belgi); • wchar_ t (kengaytirilgan belgi); • bool (mantiqiy); • float (haqiqiy); • double (ikkilangan aniqlikdagi haqiqiy). Standart turlarning qiymatlar diapazonini aniqlash uchun to'rt turdagi spetsifikatorlar ishlatiladi: • short (qisqa); • long (uzun); • signed (imzolangan); • unsigned (imzo qo'yilmagan). Birinchi satrda ma’lumotlarni kiritish / chiqishni boshqarish uchun zarur ma'lumotni o`z ichiga oluvchi , sarlavha faylini kiritish uchun #include direktivasidan foydalaniladi. Keyingi using ko`rsatmasi yordamida C ++ tilining standart kutubxonasi vositalarini belgilaydigan std nomlar fazosi islatiladi. ( Nomlar fazosi - bu identifikatorlarni mantiqiy guruhlash uchun$

yaratilgan to'plamdir). Har qanday C ++ dasturi main () funktsiya bilan
boshlanadi. Ushbu funksiya to'rt elementni o'z ichiga oladi:
• qaytish turi (bizning holatlarimizda int );
• funksiya nomi ( main ); • Qavslar ichidagi parametrlar ro'yxati (bu holda ro'yxat
bo'sh);
• figurali qavslar bilan chegaralangan , ko'rsatmalar blokini ifodalovchi funksiya
tanasi.
Ko'rsatma - bu harakatni belgilaydigan va protsessor ko'rsatma bo'lmagan
dasturning qismi. Bizning dasturimizda funksiya tanasi ikkita ko'rsatmalarni o'z
ichiga oladi: cout << "Hello, World!"; return 0;
O'zgaruvchi -ma'lum bir turdagi ma'lumotlar saqlanadigan xotiraning nomlangan
maydoni.
Tarqatma savollar:
1.
Algoritm nima?
2.
Algoritimni qanday osalarini bilasiz?
3.
Algoritmning asosiy diskretli hossasi daganda nimani chunasiz?
4.
Algoritmning asosiy Tushunarlilik hossasi nima ?
5.
Algoritmning asosiy Aniqlilik hossasi daganda nimani chunasiz?
6.
Algoritmning asosiy Ommaviylik hossasi daganda nimani chunasiz?
7.
Algoritmning asosiy Natijaviylik hossasi daganda nimani chunasiz?
8.
Algoritmning so'zlar yordamida ifodalanishiga ayting.
9.
Algoritmning formulalar yordamida ifodalanishiga misol ayting.
10.
Algoritmning jadval yordamida ifodalanishiga misol ayting.
11.
Algoritmning grafik shaklda ifodalanishi daganda nimani bilasiz.

F A T A L I T Y
Yotishdan oldin bitta osh qoshiq: bir oyda minus 27 kg!
BATAFSIL O'QISH
C++ BUILDER DASTURLASH TILI IMKONIYATLARI
Reja:
1. C ++ dasturi. C++ builder muhitida ishlash
2. C++ dasturlash tilida if va switch buyruqlari
3. C++ builder muhitida grafik shakllarni chizish
1. C ++ dasturi. C++ builder muhitida ishlash
C++ tilining egasi yo‘q, u hech kimga tegishli emas. Bu til C tilidan kelib chiqgani
uchun bosh harf C , ++ esa bu tildagi qiymatni bittaga ko‘tarish belgisi hisoblanadi
va bu belgi C++ dasturlash tilida paydo bo‘lgan.
C++ dasturlash tili kompilyasiya qilinadigan til hisoblanadi , bu degani yozilgan
kod oldin mashina tiliga o‘giriladi va keyin ishga tushiriladi deganidir.
C ++ 1980 yilda Bell Laboratories da Bern Straustrup tomonidan ob’ektga
mo‘ljallangan dasturlash tillari(OMDT) kabi ishlab chiqildi
Asosiy qisim:
Reja:
1. C ++ dasturi. C++ builder muhitida ishlash

2. C++ dasturlash tilida if va switch buyruqlari
3. C++ builder muhitida grafik shakllarni chizish
Byorn Stroustrup o'zining ehtiyojlari uchun C dasturlash tiliga bir qator
yangiliklar kiritmoqchi bo`ldi, ya'ni dastlab C ++ dasturlash tilini yaratish
rejalashtirilmagan edi. U dastlab o`zi yaratgan dasturlash tilini “C with classes”(“C
bilan sinflar”) deb nomladi. Dasturlash tilining dastlabki versiyasi 1980 yilda
paydo bo'lgan. Straustrup dasturlash tiliga sinflar va ob'ektlar bilan ishlash
imkoniyatini qo'shdi va shu bilan C sinttaksisi asosida yangi dasturlash tili uchun
zarur shart-sharoitlarni yaratdi. C++ sintaksisi C sintaksisiga asoslangan bo`lib,
Byorn Stroustrup C tili bilan moslikni saqlashga intildi. 1983 yilda dasturlash tili
"C ++ dasturlash tili" deb o'zgartirildi. C++ Cga ob'ektga yo'naltirilganlik
xususiyatlarni qo'shdi. Oby’ektga yo`naltirilgan dasturlashning uchta xususiyatini
mavjud:, meros (nasledovaniye), polimorfizm va inkapsulyatsiya. Usul(Metod) -
bu sinf ichida e'lon qilingan va uning ob'ektlari bilan ishlashga mo'ljallangan
funktsiyadir. Usullar sinf tanasida e'lon qilinadi. Meros (Nasledovaniye) C ++
tilida bitta sinf xossa- xususiyatlarini boshqa sinf meros qilib olishi mumkin.
Merosxo`r klass o'z maydonlarini va funktsiyalarini yaratishi yoki asosiy sinfning
funktsiyalarini qayta aniqlashi mumkin. Merosxo'r konstruktor asosiy sinf
konstruktorlarini chaqiradi. Destruktor esa teskari tartibda ishlaydi. Meros
umumiy(publik), himoyalangan (Protected) va xususiy (private) bo`lishi mumkin.
Polimorfizm Ob'ektga yo'naltirilgan dasturlashda qo'llaniladigan polimorfizmning
maqsadi, sinf uchun umumiy bo'lgan harakatlarni belgilash uchun bitta nomdan
foydala-nishdir. Har bir harakatning bajarilishi ma'lumotlar turiga qarab
belgilanadi. Polimorfizmning afzalligi shundaki, u bitta interfeysdan foydalanib
yagona harakatlar sinfini aniqlashga imkon berish orqali dasturlarni
soddalashtirishga yordam beradi. Inkapsulatsiya C++ da ma'lumotlarni tashkil
qilish klasslar orqali amalga oshiriladi. C++ klassi maydonlar, turlar va
funktsiyalaridan iborat bo'ladi. C++ tilidagi inkapsulatsiya klass a'zolarining ta’sir
doirasini belgilaydi: ular ommaviy, himoyalangan va xususiy bo`lishi mumkin.
Standart kutubxona C ++ dasturlash tilida standart kutubxona sinflar va
funktsiyalar to'plamini anglatadi. Standart kutubxona bir nechta asosiy
konteynerlarni, ushbu konteynerlar bilan ishlash funktsiyalarini, ob'ektlarni, satr va
oqimlarning asosiy turlarini, ba'zi til xususiyatlarini va amallarni bajarish uchun
tez-tez ishlatiladigan funktsiyalarni o`z ichiga oladi. Masalan, sonning kvadrat
ildizini topish. Standart kutubxonaning funktsional xususiyatlari std nomlar
fazosida e'lon qilinadi.
C dasturlash tilidan dan farqli tomonlari:

• ob'ektga yo'naltirilgan dasturlashni qo'llabquvvatlash;
• andozalar orqali umumlashtirilgan dasturlashni qo'llab-quvvatlash;
• qo'shimcha ma'lumotlar turlari;
• istisnolar;
• nom maydonlari;
• ichki funktsiyalar;
• operatorning yuklanishi(peregruzka);
• funktsiyalarning yuklanishi;
• a xotirani erkin boshqarish operatorlari;
• standart kutubxonaga qo'shimchalar. Afzalliklari:
• C tili bilan yuqori muvofiqlik
• Hisoblash samaradorligi
• Turli dasturlash uslublarini qo'llab-quvvatlash: tarkibiy, ob'ektga yo'naltirilgan,
umumlashtirilgan dasturlash, funktsional dasturlash.
• Ob’yekt destruktorlarni avtomatik ravishda chaqirish xotira va boshqa
manbalarni boshqarish ishonchliligini soddalashtiradi va oshiradi.
• Ortiqcha yuklangan operatorlar
• shablonlar
• To'g'ridan-to'g'ri kompilyatorlar tomonidan qo'llab-quvvatlanmaydigan
paradigmalarni qo'llab-quvvatlash uchun tilni kengaytirish imkoniyati mavjudligi.
• C ++ uchun turli tillarga tarjima qilingan juda ko'p o'quv adabiyotlari mavjud
Kamchiliklari:
• Noto'g'ri ishlab chiqilgan sintaksisning mavjudligi tilning qo'llanilishini
pasaytiradi
• Til ko'p muhim xususiyatlarga ega emas.
• Dasturchilar uchun unumdorligi ancha past
• Noqulay sintaksis
• Og'ir meros
• Xotirani kuzatib borish zarurati

Afzalliklari: • C tili bilan yuqori muvofiqlik • Hisoblash samaradorligi • Turli
dasturlash uslublarini qo'llab-quvvatlash: tarkibiy, ob'ektga yo'naltirilgan,
umumlashtirilgan dasturlash, funktsional dasturlash.
• Ob’yekt destruktorlarni avtomatik ravishda chaqirish xotira va boshqa
manbalarni boshqarish ishonchliligini soddalashtiradi va oshiradi.
• Ortiqcha yuklangan operatorlar
• shablonlar
• To'g'ridan-to'g'ri kompilyato
Dev C++ dasturi mihitida ishlash Dev-C ++ (Dev-Cpp) - bu C / C ++ dasturlash
tillari uchun bepul dasturlarni ishlab chiqish muhiti. Dev-C ++ dastur oynasini
quyidagi ko’rinishda bo’ladi. C ++ dasturiga misol.
Dasturchilar odatda, Web resurslar va ma’lumotlar bazasi ilovalarini ishlab
chiqishda C++ dan foydalanadilar. Amaliy dasturiy ta’minotlar, masalan, C++
dasturida yozilgan elektron jadval va matnlar dasturini ishlab chiqishda
foydalanadi.
C++ dasturlash tili funksiya va ob’ektlarning juda boy kutubxonasiga ega.
Ya’ni C++ tilida dasturlashni o‘rganish ikki qismga bo‘linadi. Birinchisi bu C++
tilini o‘zini o‘rganish, ikkinchisi esa C++ tilining standart kutubxonasidagi tayyor
ob’ekt(funksiya)larni qo‘llashni o‘rganishdir.
C++ tili va ob’ektlarga mo‘ljallangan dasturlash tili.
C++ tili ob’ektga mo‘ljallangan dasturlash tamoyillarini qo‘llab- quvvatlaydi. Bu
tamoyillar quyidagilardir:
1. Inkapsulyasiy a
Inkapsulyasiya
1.Dasturlash va dasturlash tili haqida tushunchalar.
Dasturlash – inson va kompyuter orasidagi “suxbatlashish” jarayonidir ya’ni
Dasturchi Kompyuterga berilgan buyruqlar orqali dasturlar yaratishidir!
Dasturlash tili esa – dasturchi va kompyuter o’rtasidagi muloqot vositasi

hisoblanadi.Kompyuter bilan aynan o’sha vosita orqali suxbat qura olasiz ya’ni
dastur yozasiz.
2.Qaysi dasturlash tilini birinchi o’rganish kerak?
Bugungi kunda ko’plab dasturlash tillari mavjud (Java,JS,Python,Swift va
hokazo). Agar siz qay biridan boshlashga qiynalayotgan bo’lsangiz , sizga C++
dasturlash tilini maslaxat bergan bo’lardim. Chunki bu eng yaxshi yo’ldir.Ayniqsa,
Dasturlash soxasiga endi kirib kelgan do’stlarimizga . Sizga muxim tarzda
tavsiflasam ushbu dasturlash tilini , ushbu tilni bilgan C++ developerlar uchun
talab nafaqat O’zbekistonda balki butun dunyoda juda katta, Nima uchun? degan
savol tug’ilishi mumkin, negaki Bu tilda Dasturlash soxasining barcha
yo’nalishlarida (Android dasturlash, Game dasturlash, Database dasturlash,
Desktop dasturlash va hokazo) dasturlar yarata olasiz. Dunyodagi yetakchi SMM
platformalari (Facebook,Microsoft va hokazo) ushbu dasturlash tilida ishlab
chiqilgan.
3.C++ dasturlash tili.
Hozirgi kunda juda ko‘p algoritmik tillar mavjud. Bular ichida Java va C++
dasturlash tillari universal tillar hisoblanib, boshqa tillarga qaraganda imkoniyatlari
kengroqdir. So‘ngi yillarda Java va C++ dasturlash tillari juda takomillashib,
tobora ommalashib bormoqda. Mazkur tillardagi vositalar zamonaviy kompyuter
texnologiyasining hamma talablarini o‘z ichiga olgan va unda dastur tuzuvchi
uchun ko‘pgina qulayliklar yaratilgan.
C++ 1980 yillar boshida Bjarne Stroustrup tomonidan C tiliga asoslangan tarzda
tuzildi
. C++ juda ko’p qo’shimchalarni o’z ichiga olgan, lekin eng asosiysi u obyektlar
bilan dasturlashga imkon beradi. Dasturlarni tez va sifatli yozish hozirgi kunda
katta ahamiyat kasb etmoqda. Buni ta’minlash uchun obyektli dasturlash g’oyasi
ilgari surildi. C++ esa gibrid tildir. Unda C tiliga o’hshab strukturali dasturlash
obyektlar bilan dasturlash mumkin. C++ funksiya va obyektlarning juda boy
kutubhonasiga ega. Yani C++ dasturlash tilida dasturlashni o’rganish ikki qismga
bo’linadi. Birinchisi bu C++ tilini o’zini o’rganish, ikkinchisi esa C++ ning
standart kutubhonasidagi tayyor obyekt va funksiyalarni qo’llashni o’rganishdir.
C++ tiliga ko‘plab yangiliklar kiritilgan bo‘lib, tilning imkoniyati yanada
kengaytirilgan. C++ dasturlash tili ham boshqa dasturlash tillari kabi o‘z alfavitiga
va belgilariga ega.
1.C++ alfaviti:
 Katta va kichik lotin alfaviti harflari;
 Raqamlar - 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9; 3.

$ Maxsus belgilar: " {} | [] () + - / % \ ; ' : ? <=>_ ! & ~ # ^ . * 2. Alfavit belgilaridan quyidagilar kelib chiqadi:  Identifikatorlar;  Kalit (xizmatchi yoki zahiralangan) so‘zlar;  O‘zgarmaslar;  Amallar belgilanishlari;  Ajratuvchilar. Bu tillarda tuzilgan dasturlarda izohlar istalgan joyda berilishi mumkin. Ular satriy va blokli ko‘rinishlarda bo’ladi. Satriy izohlar uchun “//”, blokli izohlar uchun “/*”, “*/” belgilari ishlatiladi. 4. IDE nima? IDE (Integrated development environment) - Integratsiyalashgan rivojlanish muxiti dasturiy ta’minotni yaratish uchun ishlatiladigan dasturdir. IDE ko'pincha turli tillarni qo’llab-quvvatlaydi. Shu o’rinda C++ Dasturlash tili uchun ham dasturlash muxitlari mavjuddir.Ularga quyidagilarni misol qila olaman: Dev C++, Code::Blocks , Visual Studio, C free lar C++ dasturlash tili uchun IDE lar hisoblanadi . Compilator / interpretator – Kodni(Inson tilini) ikkilik kodga(mashina tiliga) aylantiradigan vosita (dasturiy ta’minot) ushbu vosita esa IDE da o’rnatilgan bo’lib ushbu vositalar orqali biz komyuterga bergan buyrug’larimizdan natijalar ola olamiz. Yuqorida aytib o’tilgan dasturlash muxitlari orasidan men sizga Dev C++ dan foydalanishingizni maslaxat beraman. Kelasi maqolalarda C++ dasturlash tilini birgalikda o’rganamiz ya’ni o’zim bilgan ma’lumotlarni siz azizlarga ulashishga harakat qilaman. Albatta siz aziz do’stlarimning bergan motivatsiyalari menga dalda bo’la oladi . Maqola yoqgan bo’lsa xursandman . E’lon qilish va aniqlash C++ dasturlash tilida o’zgaruvchi, doimiy, funksiya, sinf va boshqa nomlar foydalanilishidan oldin aniqlanishi kerak. Ko’p hollarda aniqlanish va e’lon qilish bir vaqtda bajariladi. Lekin ularning farqi bor. Bu farqni quyidagi misollarda ko’rish mumkin: Source code 1. extern int a ; // a e’lon qilinyapti 2. 3. extern const int b ; // b e’lon qilinyapti 4. 5. int Func ( int ) ; // Func e’lon qilinyapti 6. 7. struct S ; // S e’lon qilinyapti 8. 9. typedef int Integer ; // Integer e’lon qilinyapti 10.$

11. int a ; // a aniqlanyapti
12.
13. extern const int b = 10 ; // b aniqlanyapti
14.
15. int Func ( int x ) // Func aniqlanyapti
16. {
17.
return x + a ;
18. }
19.
20. struct S // S aniqlanyapti
21. {
22. int x ; // x aniqlanyapti
23. static int y ; // y e’lon qilinyapti
24.
25. S () : x ( 0 ) { } // S ning konstruktori aniqlanyapti
26. } ;
27.
28. int S :: y = 1 ; // S ning y a’zosi aniqlanyapti
29.
30. enum { Oq, Qora } ; // Oq va Qora aniqlanyapti
Quyidagi misollarda e’lon qilish va aniqlash bir vaqtda
bajariladi. Faraz qilaylik, bizda misol.cpp fayli mavjud va u
quyidagi matnga ega.
1. // misol.cpp
2. #include <iostream>
3. #include <string>
4.
5. using namespace std ;
6.
7. // Shaxs sinfi va uning a'zolari aniqlanyapti
8. class Shaxs
9. {
10. public :
11. string Ism ;
12. int Yosh ;
13. } ;
14.
15. // Shaxs sinfi nusxasi P aniqlanyapti
16. Shaxs P ;
17.
18. // Funksiya Func aniqlanyapti

$19. void Func ( Shaxs p ) 20. { 21. // ... 22. cout << "Ismi: " << p. Ism << endl ; 23. cout << "Yoshi: " << p. Yosh << endl ; 24. } 25. 26. // Year e’lon qilinyapti 27. extern int Year ; 28. 29. // main funksiyasida yuqoridagi nomlar foydalanilyapti 30. int main () 31. { 32. P. Ism = "Tom" ; 33. P. Yosh = 15 ; 34. Func ( P ) ; 35. return 0 ; 36. } Yuqorida Year o’zgaruvchisi e’lon qilinyapti. Undan foydalanish mumkin qachonki u misol.cpp faylini o’zida yoki boshqa faylda aniqlangan bo’lsa. Obyekt C++ standartiga ko’ra, obyekt bu xotiraning biror bir qismi yoki sohasidir (funksiya ob’yekt emas u hatto xotiraning biror qismini egallasada). Obyekt u aniqlanganda, new operatori yordamida va kompillyator tomonidan yaratilishi mumkin (masalan, this, __func__ o’zgaruvchilari kompillyator tomonidan yaratiladi). Obyekt nomga ega bo’lishi mumkin. Obyekt ma’lumot turiga ega, masalan, int , double , string va h. Obyekt xotira davriga ega va bu davr ob’yektning mavjudlik davrini belgilaydi. Obyekt polimorf bo’lishi mumkin, ya’ni, u bir yoki undan ortiq virtual funksiyalarga ega bo’lishi mumkin (keyingi darslarda to’liqroq yoritiladi). Obyekt o’z tarkibiga boshqa ob’yektlarni olishi mumkin. Obyekt tarkibidagi obyektlar subobyektlar deyiladi. Subobyekt sinf a’zosi, “ona” obyekt ( vorislik ) yoki massiv elementi sifatida bo’lishi mumkin. Ikkita obyekt bir xil adresga ega bo’lishi mumkin agar biri ikkinchisining tarkibida bo’lsa. Standartga ko’ra, barchasi obyekt deyilsada, obyekt so’zi odatda murakkab yoki tarkibiy qismga ega bo’lgan obyektlarga, masalan sinf nusxalariga nisbatan ishlatiladi. Skalyar turdagi, masalan int , double, char obyektlarini odatda o’zgaruvchilar deyiladi. Soha Har bir nom dastur matnining biror sohasida ( global soha, namespace sohasi, blok yoki lokal soha, funksiya sohasi, funksiya prototipi sohasi, sinf sohasi, enumeration sohasi, shablon parametri sohasi ) e’lon qilinadi. Bu soha dastur matnining shu nom foydalanilishi mumkin bo’lgan eng katta qismi hisoblanadi va bu sohada shu nom sohani aniqlash operatori :: siz foydalanilishi mumkin. Bu soha nomning e’lon qilingan sohasi deyiladi. Lekin nom, e’lon$

qilingan sohaning amal qilish sohasi deb ataluvchi sohasidagina mavjud. Bu soha
esa nom e’lon qilingan nuqtadan boshlanadi. Lekin nomning amal qilish sohasi har
doim ham uzluksiz bo’lmasligi mumkin.
Source code
1. // misol2.cpp
2. int j = 1 ;
3.
4. int main ()
5. {
6. int i, j ;
7. j = 2 ;
8. :: j = 3 ;
9. }
Ushbu misolda birinchi ‘j’ ning e’lon qilingan sohasi misol2.cpp faylining to’liq
matni, ya’ni global soha hisoblanadi. Amal qilish sohasi esa int j dan keyin
boshlanadi va misol2.cpp fayli matnining oxirigacha davom etadi. Lekin bu
soha main funksiya “tanasi” da, vergul dan } belgigacha bo’lgan sohani o’z ichiga
olmaydi. Chunki verguldan so’ng xuddi shu nom bilan boshqa o’zgaruvchi e’lon
qilingan.
Ikkinchi ‘j’ ning e’lon qilingan sohasi funksiyaning “tanasi”, ya’ni { } belgilar
orasidagi soha hisoblanadi, ya’ni funksiya sohasi. Uning amal qilish sohasi nuqta-
verguldan oldin boshlanadi va } belgida tugaydi. Ikkinchi ‘j’ ning amal qilish
sohasida birinchi ‘j’ “ yashiriladi ” va u :: operatori orqali foydalaniladi.
Source code
1. int x = 12 ;
2.
3. { int x = x ; } // lokal x o’zining shaxsiy (noma’lum) qiymatiga teng
4.
5. const int i = 10 ;
6.
7. { int i [ i ] ; } // lokal i 10 elementli massiv
8.
9. const int Oq = 5 ;
10.
11. { enum { Oq = Oq + 1, Qora = Oq + 1 } ; } // Oq 6 va Qora 7 ga teng
enum elementlarining e’lon qilingan sohasi enum e’lon qilingan soha hisoblanadi.
Xotira davri
Har bir obyekt xotira davriga ega. Bu obyektning xususiyati bo’lib, dastur
xotirasining shu obyekt egallagan qismi, sohasining davrini belgilaydi. Obyekt bir
vaqtning o’zida faqat bitta xotira davriga ega bo’lishi mumkin. Obyektning xotira
davri obyekt qanday yaratilishiga asosan aniqlanadi va quyidagilardan biri bo’lishi
mumkin:
 statik xotira davri
 oqim ( thread ) xotira davri ( C++ 11 dan boshlab )

$ avtomatik xotira davri  dinamik xotira davri Statik, oqim va avtomatik xotira davrlari kompillyator tomonidan bilvosita yaratiladigan obyektlar bilan bog’liq (obyektlar aniqlanganda ular bilvosita yaratiladi). Dinamik xotira davri new operatori bilan yaratiladigan obyektlar bilan bog’liq. Global yoki namespace sohada aniqlangan obyektlar, static belgili lokal yoki sinf a’zosi bo’lgan obyektlar statik xotira davriga ega bo’ladilar. Bunday obyektlar uchun xotira dastur ishga tushganda ajratiladi va dastur ishi yakunlanganda bo’shatiladi. Boshqacha aytganda, ularning xotiradagi o’rni yoki adresi dasturning butun ishi davomida o’zgarmaydi. thread_local belgili barcha obyektlar oqim xotira davriga ega. Bunday obyektlar uchun xotira ular foydalanilgan oqimlar yaratilganida ajratiladi va oqimlar ishini tugatganida bo’shatiladi. Global obyektdan farqli ravishda, thread_local obyekt har bir oqim uchun alohida yaratiladi. Eslatma: oqim bu dastur kodini bajaruvchi subdastur (подпрограмма). Dastur kodi bir yoki undan ortiq oqimlar tomonidan bajarilishi mumkin. Blok/lokal sohada aniqlangan register belgili, yoki blok/lokal sohada aniqlangan static yoki extern belgisiz obyektlar avtomatik xotira davriga ega. Bunday obyektlar faqat ular aniqlangan blok ichidagina mavjud bo’ladi. new operatori orqali yaratiladigan obyektlar dinamik xotira davriga ega bo’ladilar. Bunday obyektlar delete operatori orqali tugatiladi. Statik, oqim va avtomatik xotira davriga ega obyektlarning yaratilishi va tugatilishi kompillyator tomonidan bilvosita boshqariladi. Dinamik obyektlarning yaratilishi va tugatilishi esa dasturchi tomonidan boshqariladi. Source code // misol3.cpp #include <string> namespace MyNamespace { int i ; // Statik xotira davriga ega } int j = 1 ; // Statik xotira davriga ega$ $thread_local int TI ; // Oqim xotira davriga ega double * PD ; // Statik xotira davriga ega struct Person { // ... static int Count ; } ; int Person :: Count = 0 ; // Statik xotira davriga ega void SomeFunc () { static char C = ‘A’ ; // Statik xotira davriga ega register int rv ; // Avtomatik xotira davriga ega std :: string Str ; // Avtomatik xotira davriga ega // ... if ( Str == “” ) { int N ; // Avtomatik xotira davriga ega // ... }$

}

int main ()
{
// PD ko’rsatgan obyekt dinamik xotira davriga ega
PD = new double ( 3.14 ) ;
// ...
delete PD ;
}
L-ifodalar va R-ifodalar
Operatorlar va operandlar ketma-ketligidan iborat hisoblash birligi ifoda deyiladi.
Ifodaning natijasi biror bir turdagi qiymatga olib kelishi mumkin. C++ standartiga
ko’ra, har bir ifoda o’z qiymat kategoriyasiga ega va u quyidagilardan biri bo’lishi
mumkin:
 lvalue ( left-value ), ya’ni chap tomon qiymati, yoki l-ifoda . Bu odatda “=”
operatorining chap tomonida turgan operand, masalan, funksiya yoki obyekt
bo’lishi mumkin.
 xvalue ( “eXpiring” value ), ya’ni tugab borayotgan qiymat, yoki x-ifoda . Bu
tugatilish arafasida turgan vaqtinchali obyekt, yoki funksiya natijasi bo’lishi
mumkin.
 prvalue ( “pure” rvalue ), ya’ni “butunlay” o’ng tomon qiymat, yoki x-ifoda
bo’lmagan r-ifoda . r-ifoda odatda “=” operatorining o’ng tomonida turgan
operand, masalan, o’zgarmas literallar 20 , true , 3.5 yoki natijasi adres
( reference ) bo’lmagan funksiyaning qiymati.
Source code
1. int i ;
2. i = 1 ; // i l-ifoda. i = 1; ning natijasi ham l-ifoda, chunki (i = 1) = 5; ifoda
ham to’g’ri. 1 va 5 lar esa prvalue
3.
4. int & Func1 () // l-ifoda, chunki Func1() = 10; ifoda ham to’gri hisoblanadi
5. {
6. //...
7. }
8.
9. int * Func2 () // Func2() r-ifoda, lekin *Func2() l-ifoda, chunki *Func2() =
50; ifoda to'g'ri hisoblanadi

10. {
11. //...
12. }
13.
14. std :: string Func3 () // Func3() x-ifoda. Chungi uning natijasida yaratilgan
obyekt resursi boshqa obyektga “ko’chiriladi” (C++ 11 dan boshlab)
15. {
16. //...
17. }
18.
19. double Func4 () // Func4() x-ifoda bo’lmagan r-ifoda, yoki prvalue.
20. {
21. //...
22. }
 Haqida

 So'nggi maqolalari
Asqarali Azimov
(7,118 marta o'qilgan, bugun 1 marta o'qildi)
O'xshash maqolalar:
 Dasturchilar uchun 10ta Onlayn Kodlash Musobaqalari!
 Java Swing-03 Joylashuv boshqaruvi
 Java Swing-05 Muloqot Oynalari
 C++ qadamlari.
 C++ qadamlari. Ko'rsatkichlar (1).
 Solishtirish operatori
 C++: Ma’lumot turlari
Do'stlaringiz bilan baham ko'ring:
 Click to share on Facebook (Opens in new window)
 Click to share on Twitter (Opens in new window)
 Click to share on LinkedIn (Opens i


 Like this: Click to share on Google+ (Opens in new window)
 Click to share on Telegram (Opens in new window)
n new window)
C++ qadamlari. Kiritish operatori, funksiyani e'lon qilish

C++ dasturlash tili bilan tanishib borishda davom etamiz. Tushunish oson bo'lishi
uchun console muhitida misollar ko'rmoqdamiz. Console muhitida kiritish
operatori cin>> orqali amalga oshiriladi. cin>> dan so'ng istalgan ma'lumot turi
e'lon qilingan o'zgaruvchini joylashtirsak shu o'zgaruvchi qiymatini qo'lda
kiritishimiz mumkin bo'ladi. Masalan: #include <iostream> using namespace std;
int main() {…
In "C plus plus"
C++ qadamlari. Ko'rsatkichlar(2).
Avvalgi darsda qisqacha ko'rsatkich haqida ma'lumot oldik. Endi misollar orqali bu
muhim mavzuni yaxshiroq o'zlashtiramiz. Yaxshi dasturchi bo'lishning yaxshi yo'li
amaliyot, amaliyot va yana amaliyot! Oddiy ko'rsatkichni e'lon qilishni eslaylik: int
*a; Bunda int tipidagi ma'lumotni o'zida saqlaydigan a ning manziliga yo'nalgan
ko'rsatkich e'lon qilindi. Doim yodda saqlash zarurki, ko'rsatkich…
In "C plus plus"
Namuna: C++ dasturlash tilining SWOT tahlilini ushbu jadvalga tushiring.
C++ dasturlash tilidan foydalanishning kuchli tomonlari Ushbu dasturlash tili
tizimli dasturlash tili bo’lib, boshqa dasturlash tillarida ham tizimli masalalarni
yechishda C++ ga murojaat etiladi. W C++ dasturlash tilidan foydalanishning
kuchsiz tomonlari Dasturlash tilining strukturasi murakkabligi. O C++ dasturlash
tilidan foydalanishning imkoniyatlari (ichki) C++ dasturlash tilini mukkammal
o’zlashtirgan dasturchilar muammoli masalalarni yechishda va yuzaga keladigan
xatoliklarni bartaraf etishda mukammal muhit hisoblanadi. T To’siqlar (tashqi)
Ma’lumotlar xavfsizligining to’laqonli ta’minlanmaganlig Xulosalash» (Rezyume,
Veyer) metodi Metodning maqsadi: Bumetod murakkab, ko’ptarmoqli, mumkin
qadar, muammoli xarakteridagi mavzularni o’rganishga qaratilgan. Metodning
mohiyati shundan iboratki, bunda mavzuning turli tarmoqlari bo’yicha bir xil
axborot beriladi va ayni paytda, ularning har biri alohida aspektlarda muhokama
etiladi. Masalan, muammo ijobiy va salbiy tomonlari, afzallik, fazilat va
kamchiliklari, foyda va zararlari bo’yicha o’rganila di. Bu interfaol metod tanqidiy,
tahliliy, aniq mantiqiy fikrlashni muvaffaqiyatli rivojlantirishga hamda
o’quvchilarning mustaqil g’oyalari, fikrlarini yozma va og’zaki shaklda tizimli
bayon etish, himoya qilishga imkoniyat yaratadi. “Xulosalash”metodidan ma’ruza
mashg’ulotlarida individual va juftliklardagi ish shaklida,amaliy vaseminar
mashg’ulotlarida kichik guruhlardagi ish shaklida mavzu yuzasidan bilimlarni
mustahkamlash, tahlili qilish va taqqoslash maqsadida foydalanish mumkin.
“Keys-stadi” metodi «Keys-stadi» - inglizchaso’zbo’lib, («case» – aniqvaziyat,
hodisa, «stadi» – o’rganmoq, tahlilqilmoq) Mazkurmetoddastlab 1921
yilGarvarduniversitetidaamaliyvaziyatlardaniqtisodiyboshqaruvfanlarinio’rganishd
af oydalanishtartibidaqo’llanilgan. Keysda
ochiqaxborotlardanyokianiqvoqyeahodisadanvaziyatsifatidatahliluchunfoydalanish
mumkin. Keysharakatlario’zichigaquyidagilarniqamraboladi Kim (Who), Qachon
(When), Qayerda (Where), Nimauchun (Why), Qanday/ Qanaqa (How), Nima-
natija (What). “Keysmetodi” ni amalgaoshirishbo bosqichlari Faoliyat shakli va
mazmuni 1-bosqich: Keysvauningaxborotta’minotibilantanishtiri sh 
yakkatartibdagiaudio-vizualish;  keysbilantanishish(matnli,

audioyokimediashaklda);  axborotniumumlashtirish;  axborottahlili; 
muammolarnianiqlash 2-bosqich:Keysnianiqlashtirishvao’quv
topshirig’nibelgilash  individualvaguruhdaishlash; 
muammolarnidolzarblikiyerarxiyasi nianiqlash; 
asosiymuammolivaziyatnibelgilash 3- bosqich:Keysdagiasosiymuammonitahlileti
shorqalio’quvtopshirig’ining yechiminiizlash, haletishyo’llariniishlabchiqish 
individualvaguruhdaishlash;  muqobilyechimyo’llariniishlabchiqi sh; 
harbiryechimningimkoniyatlarivato’ siqlarnitahlilqilish; 
muqobilyechimlarnitanlash 4-bosqich:Keysyechimini
yechiminishakllantirishvaasoslash, taqdimot.  yakkavaguruhdaishlash; 
muqobilvariantlarniamaldaqo’llashi mkoniyatlariniasoslash;  ijodiy-
loyihataqdimotinitayyorlash;  yakuniyxulosavavaziyatyechimining
amaliyaspektlariniyoritish 13 Keys. Berilgan topshiriq asosida dastur algoritmi
t.ushuniladi
Xulosa: Dev c++ dasturlash tili dastur tuzushini urganish, kapyuterga buyruq berishni
urgatadi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
ADABIYOTLAR RO’YXATI I. Me’yoriy- huquqiy xujjatlar. 1. O’zbekiston
Respublikasi Prezidentining «Oliy ta’lim muassasalarining rahbar va pedagog
kadrlarini qaytatayyorlash va malakasini oshirish tizimini yanada takomillashtirish
chora-tadbirlari to’g’risida» 2015 yil 12 iy adrlar tayyorlash milliy dasturi.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1997 yil. 11-12-son,
295-modda. 4. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yil 24 iyuldagi “Oliy
malakali ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlar tayyorlash va attestasiyadan o’tkazish
tizimini yanada takomillashtirish to’g’risida”gi PF–4456-son Farmoni. 5.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2012 yil 28 dekabrdagi “Oliy
o’quv yurtidan keyingi ta’lim xamda oliy malakali ilmiy va ilmiy pedagogik
kadrlarni attestasiyadan o’tkazish tizimini takomillashtirish choratadbirlari
to’g’risida”gi 365- sonli Qarori.
Maxsus adabiyotlar. 1. Bjarne Stroustrup. Programming: Principles and Practice
Using C++ (2nd Edition). Person Education, Inc
Internet resurslar.
1. http://www.stroustrup.com/4th.html
2. http :// www . cplusplus . com /
3. http :// acm . tuit . uz /- дастурий ечим
4. http://acm.tuit.uz/forum/
5. http://acm.timus.ru/ – дастурларни тестловчи тизим.

Mavzu: Dev C++ dasturi, uning interfeysi, imkonyatlari, hamda foydalanish ushullari. Reja: Kirish. I-bob nazariy qism. II-bob amaliy qism dastur, algoritm. Xulosa. Kirish:

Mavzuning dolzarbligi. C++ dasturi tarixi. C++ dasturlash tili nomi C dasturlash tilidan kelib chiqqan bq`lib, ++ belgisi inkrement amali, ya`ni o'zgaruvchining qiymatini bittaga oshish amalidan olingan. C ++ dasturlash tili turli xil amaliy dasturlarni yaratish, operatsion tizimlarni, qurilma drayverlarini, shuningdek video o'yinlarni va boshqalarni yaratish uchun keng qo'llaniladi. C ++ dasturlash tili 1980-yillarning boshlarida Bell Laboratories firmasi xodimi Byorn Stroustrup tomonidan yaratilgan. Meros (Nasledovaniye) C ++ tilida bitta sinf xossa- xususiyatlarini boshqa sinf meros qilib olishi mumkin. Merosxo`r klass o'z maydonlarini va funktsiyalarini yaratishi yoki asosiy sinfning funktsiyalarini qayta aniqlashi mumkin. Merosxo'r konstruktor asosiy sinf konstruktorlarini chaqiradi. Destruktor esa teskari tartibda ishlaydi. Meros umumiy(publik), himoyalangan (Protected) va dev c++ dasturlash tili oddiy dastur tuzilishi. C ++ dasturlash tili alifbosi quyidagilarni o'z ichiga oladi: •Katta va kichik lotin harflari va pastki chiziqcha ; •0 dan 9 gacha bo'lgan arab raqamlari; • maxsus belgilar: "{}, | [] () + - /% *. \? <=>! & # -; '' •bo'sh joy, tabulyatsiya, yangi qatorga o`tish belgilari. Alifbo belgilaridan tilning leksemalari shakllanadi (mustaqil ma'noga ega bo'lgan tilning minimal birligi): Leksemalar turlari : • identifikatorlar; • kalit so'zlar; • operatsiyalar belgilari; • o`zgarmas; • ajratuvchi (qavs, vergul, bo'sh joy belgilari). Identifikator - bu dastur ob'ektining nomi. Identifika-tordagi birinchi belgi harf yoki pastki chiziq bo'lishi mumkin. Identifikator ichida bo'shliq bo`lmasligi kerak. Ma'lumotlarning asosiy turlari: Asosiy ma'lumotlar turlari quyidagilardan iborat: • int (butun son); • char (belgi); • wchar_ t (kengaytirilgan belgi); • bool (mantiqiy); • float (haqiqiy); • double (ikkilangan aniqlikdagi haqiqiy). Standart turlarning qiymatlar diapazonini aniqlash uchun to'rt turdagi spetsifikatorlar ishlatiladi: • short (qisqa); • long (uzun); • signed (imzolangan); • unsigned (imzo qo'yilmagan). Birinchi satrda ma’lumotlarni kiritish / chiqishni boshqarish uchun zarur ma'lumotni o`z ichiga oluvchi , sarlavha faylini kiritish uchun #include direktivasidan foydalaniladi. Keyingi using ko`rsatmasi yordamida C ++ tilining standart kutubxonasi vositalarini belgilaydigan std nomlar fazosi islatiladi. ( Nomlar fazosi - bu identifikatorlarni mantiqiy guruhlash uchun

yaratilgan to'plamdir). Har qanday C ++ dasturi main () funktsiya bilan boshlanadi. Ushbu funksiya to'rt elementni o'z ichiga oladi: • qaytish turi (bizning holatlarimizda int ); • funksiya nomi ( main ); • Qavslar ichidagi parametrlar ro'yxati (bu holda ro'yxat bo'sh); • figurali qavslar bilan chegaralangan , ko'rsatmalar blokini ifodalovchi funksiya tanasi. Ko'rsatma - bu harakatni belgilaydigan va protsessor ko'rsatma bo'lmagan dasturning qismi. Bizning dasturimizda funksiya tanasi ikkita ko'rsatmalarni o'z ichiga oladi: cout << "Hello, World!"; return 0; O'zgaruvchi -ma'lum bir turdagi ma'lumotlar saqlanadigan xotiraning nomlangan maydoni. Tarqatma savollar: 1. Algoritm nima? 2. Algoritimni qanday osalarini bilasiz? 3. Algoritmning asosiy diskretli hossasi daganda nimani chunasiz? 4. Algoritmning asosiy Tushunarlilik hossasi nima ? 5. Algoritmning asosiy Aniqlilik hossasi daganda nimani chunasiz? 6. Algoritmning asosiy Ommaviylik hossasi daganda nimani chunasiz? 7. Algoritmning asosiy Natijaviylik hossasi daganda nimani chunasiz? 8. Algoritmning so'zlar yordamida ifodalanishiga ayting. 9. Algoritmning formulalar yordamida ifodalanishiga misol ayting. 10. Algoritmning jadval yordamida ifodalanishiga misol ayting. 11. Algoritmning grafik shaklda ifodalanishi daganda nimani bilasiz.

F A T A L I T Y Yotishdan oldin bitta osh qoshiq: bir oyda minus 27 kg! BATAFSIL O'QISH C++ BUILDER DASTURLASH TILI IMKONIYATLARI Reja: 1. C ++ dasturi. C++ builder muhitida ishlash 2. C++ dasturlash tilida if va switch buyruqlari 3. C++ builder muhitida grafik shakllarni chizish 1. C ++ dasturi. C++ builder muhitida ishlash C++ tilining egasi yo‘q, u hech kimga tegishli emas. Bu til C tilidan kelib chiqgani uchun bosh harf C , ++ esa bu tildagi qiymatni bittaga ko‘tarish belgisi hisoblanadi va bu belgi C++ dasturlash tilida paydo bo‘lgan. C++ dasturlash tili kompilyasiya qilinadigan til hisoblanadi , bu degani yozilgan kod oldin mashina tiliga o‘giriladi va keyin ishga tushiriladi deganidir. C ++ 1980 yilda Bell Laboratories da Bern Straustrup tomonidan ob’ektga mo‘ljallangan dasturlash tillari(OMDT) kabi ishlab chiqildi Asosiy qisim: Reja: 1. C ++ dasturi. C++ builder muhitida ishlash

2. C++ dasturlash tilida if va switch buyruqlari 3. C++ builder muhitida grafik shakllarni chizish Byorn Stroustrup o'zining ehtiyojlari uchun C dasturlash tiliga bir qator yangiliklar kiritmoqchi bo`ldi, ya'ni dastlab C ++ dasturlash tilini yaratish rejalashtirilmagan edi. U dastlab o`zi yaratgan dasturlash tilini “C with classes”(“C bilan sinflar”) deb nomladi. Dasturlash tilining dastlabki versiyasi 1980 yilda paydo bo'lgan. Straustrup dasturlash tiliga sinflar va ob'ektlar bilan ishlash imkoniyatini qo'shdi va shu bilan C sinttaksisi asosida yangi dasturlash tili uchun zarur shart-sharoitlarni yaratdi. C++ sintaksisi C sintaksisiga asoslangan bo`lib, Byorn Stroustrup C tili bilan moslikni saqlashga intildi. 1983 yilda dasturlash tili "C ++ dasturlash tili" deb o'zgartirildi. C++ Cga ob'ektga yo'naltirilganlik xususiyatlarni qo'shdi. Oby’ektga yo`naltirilgan dasturlashning uchta xususiyatini mavjud:, meros (nasledovaniye), polimorfizm va inkapsulyatsiya. Usul(Metod) - bu sinf ichida e'lon qilingan va uning ob'ektlari bilan ishlashga mo'ljallangan funktsiyadir. Usullar sinf tanasida e'lon qilinadi. Meros (Nasledovaniye) C ++ tilida bitta sinf xossa- xususiyatlarini boshqa sinf meros qilib olishi mumkin. Merosxo`r klass o'z maydonlarini va funktsiyalarini yaratishi yoki asosiy sinfning funktsiyalarini qayta aniqlashi mumkin. Merosxo'r konstruktor asosiy sinf konstruktorlarini chaqiradi. Destruktor esa teskari tartibda ishlaydi. Meros umumiy(publik), himoyalangan (Protected) va xususiy (private) bo`lishi mumkin. Polimorfizm Ob'ektga yo'naltirilgan dasturlashda qo'llaniladigan polimorfizmning maqsadi, sinf uchun umumiy bo'lgan harakatlarni belgilash uchun bitta nomdan foydala-nishdir. Har bir harakatning bajarilishi ma'lumotlar turiga qarab belgilanadi. Polimorfizmning afzalligi shundaki, u bitta interfeysdan foydalanib yagona harakatlar sinfini aniqlashga imkon berish orqali dasturlarni soddalashtirishga yordam beradi. Inkapsulatsiya C++ da ma'lumotlarni tashkil qilish klasslar orqali amalga oshiriladi. C++ klassi maydonlar, turlar va funktsiyalaridan iborat bo'ladi. C++ tilidagi inkapsulatsiya klass a'zolarining ta’sir doirasini belgilaydi: ular ommaviy, himoyalangan va xususiy bo`lishi mumkin. Standart kutubxona C ++ dasturlash tilida standart kutubxona sinflar va funktsiyalar to'plamini anglatadi. Standart kutubxona bir nechta asosiy konteynerlarni, ushbu konteynerlar bilan ishlash funktsiyalarini, ob'ektlarni, satr va oqimlarning asosiy turlarini, ba'zi til xususiyatlarini va amallarni bajarish uchun tez-tez ishlatiladigan funktsiyalarni o`z ichiga oladi. Masalan, sonning kvadrat ildizini topish. Standart kutubxonaning funktsional xususiyatlari std nomlar fazosida e'lon qilinadi. C dasturlash tilidan dan farqli tomonlari:

Dev C++ dasturi, uning interfeysi, imkonyatlari, hamda foydalanish ushullari.

12.08.2023

0

84.96484375 KB

Похожие