logo

O’ZBEKISTONDA MILLATLARARO TOTUVLIK VA BAG’RIKENGLIKNI MUSTAHKAMLASHDA XALQARO TASHKILOTLARNING O’RNI. ( TARIXIY TAHLIL)

Загружено в:

12.08.2023

Скачано:

0

Размер:

29.91015625 KB
O’ZBEKISTONDA MILLATLARARO TOTUVLIK VA
BAG’RIKENGLIKNI MUSTAHKAMLASHDA XALQARO
TASHKILOTLARNING O’RNI. ( TARIXIY TAHLIL)
Mundarija:
Kirish ………………………………………………………………………   
I BOB.  Markaziy Osiyo va G’arbda tolerantlik (bag’rikenglik) tarixiy 
ildizlarining shakllanishi
1.1. Markaziy Osiyo mutafakkirlarining  tarixiy merosida  tolerantlik 
g’oyalari………………………….
1.2.   G’arb allomalari asarlarida tolerantlik qarashlari ………………..
II BOB.   Mustaqillik yillarida O’zbekiston milliy siyosati va xalqaro inson 
huquqlariga oid normativ tizimning mustahkamlanishi
2.1.   O’zbekistonda millatlararo totuvlik va bag’rikenglik borasida  milliy 
siyosatning asosiy tamoyillari va qoidalari …… ………
2.2 .  Xalqaro inson huquqlariga oid hujjatlarni O’zbekiston qonunchiligida 
mustahkamlanishi   ……………..
III BOB.   Millatlararo totuvlik va bag’rikenglikni mustahkamlashda xalqaro 
tashkilotlarning tutgan o’rni
3.1. Milliy hamjihatlik va diniy bag’rikenglikni taminlashda Birlashgan Millatlar 
Tashkiloti  ahamiyatining tarixiy tahlili …………………
3.2.  O’zbekistonda  etnomadaniy tolerantlikni rivojlantirishda  xalqaro 
tashkilotlarning  roli …………………………………………………………
Xulosa………………………………………………………………………..
Foydalanilgan manba va adabiyotlar ro`yhati……………………………. KIRISH.
Mavzuning  dolzarbligi va zarurati.
Bilamizki,   XXI   asr   insoniyat   tarixiga   texnika   va   texnologiyalar   ya ni,ʼ
ijtimoiy-iqtisodiy,   siyosiy,   madaniy,   ilm-fan,   texnika,   kommunikatsiya   kabi
sohalarda tub burilish davri sifatida muhrlandi. Mintaqaviy va global xavfsizlikni,
tinchlikni   ta minlash,   xalqaro  hamkorlikni   mustahkamlash  dolzarb  ahamiyat  kasb	
ʼ
etayotgan   davrda   dunyo   mamlakatlari   va   xalqlarining   yuksak   insonparvarlik
g oyalarini asrash, ularni milliy va umuminsoniy qadriyatlar asosida birlashtirishda	
ʻ
xalqaro tashkilotlarning ishtiroki, o rni va roli muhim ahamiyatga ega. Yuqoridagi	
ʻ
fikrlarga   tayangan   holda   aytish   joizki,   xalqaro   tashkilot   BMT   faoliyati   dunyo
xalqlari va millatlarning tinchlik va bag rikengligini asrash, buning uchun xalqlar	
ʻ
o rtasida   ilm-fan,   ta lim,   madaniyat   sohalarida   hamkorlik   masalalari   yetakchi   rol	
ʻ ʼ
o ynamoqda. 
ʻ
XX   asrning   ikkinchi   yarmi   va   XXI   asrda   xalqaro   munosabatlarda   xalqaro
tashkilot YUNESKO muhim o rin egalladi. O zbekiston mustaqillikning dastlabki	
ʻ ʻ
kunlaridan   boshlab   jahon   hamjamiyati   bilan   teng   huquqli   hamkorlik   qilib,   qisqa
tarixiy   davrda   xalqaro   maydonda   o z   o rniga   ega   bo lgan   davlatga   aylandi.	
ʻ ʻ ʻ
Mamlakatimizda   asrlar   davomida   shakllangan   vatanparvarlik,   insonparvarlik,
bag‘rikenglik,   mehr-oqibatlilik   kabi   qadriyatlar   xalqimizning   tarix   sinovlaridan
o tishida   muhim   ahamiyat   kasb   etgan.   Ayniqsa,   o zbek   xalqi   ma naviy   merosida	
ʻ ʻ ʼ
bag rikenglik madaniyatini qaror toptirishga qaratilgan qadriyatlar o zining chuqur	
ʻ ʻ
tarixiy ildizlariga ega.
Bugungi kunda O zbekiston jahonning rivojlangan mamlakatlari va  xalqaro	
ʻ
tashkilotlari   bilan   hamkorlik   qilib   kelmoqda   hamda   uning   ko lami   yanada	
ʻ
kengayib bormoqda. Xususan, 2018-yil holatiga ko ra, O zbekistonni 180 ga yaqin	
ʻ ʻ
davlat   tan   olgan.   Ushbu   davlatlarning   134   tasi   bilan   diplomatik   munosabatlar o rnatilgan. Toshkentda 45 ta davlatning elchixonalari, 9 ta faxriy konsulxona, 11ʻ
ta   xalqaro   tashkilot,   5   ta   xalqaro   moliyaviy,   3   ta   diplomatik   mavqedagi   savdo
vakolatxonalari   mavjud.   O zbekiston   100   dan   ortiq   xalqaro   tashkilotlar   a zosidir.	
ʻ ʼ
2017–2021-yillarda   O zbekiston   Respublikasini   yanada   rivojlantirishning   beshta	
ʻ
ustuvor   yo nalishi   bo yicha   Harakatlar   strategiyasida   o zaro   manfaatli   va	
ʻ ʻ ʻ
konstruktiv tashqi  siyosat,  Markaziy  Osiyo mintaqasida  xavfsizlik, barqarorlik va
yaxshi   qo shnichilik   yo nalishi   kabi   masalalarga   alohida   ahamiyat   qaratilgan.
ʻ ʻ
O zbekiston   Respublikasining   xalqaro   tashkilotlar   bilan   munosabatlarida   BMT	
ʻ
muhim   ahamiyat   kasb   etadi.   O zbekiston   mustaqilligining   dastlabki   yillaridan	
ʻ
xalqaro hamjamiyatning teng huquqli suveren vakili sifatida BMTga a zo bo ldi va	
ʼ ʻ
bu   xalqaro   tashkilot   hamda   uning   ixtisoslashgan   muassasalari   bilan   xalqaro   va
mintaqaviy   xavfsizlik,   barqaror   taraqqiyot   muammolari,   ijtimoiy-iqtisodiy,
ekologik   tahdidlar   kabi   masalalar   yuzasidan   o zaro   hamkorlik   olib   bormoqda.	
ʻ
O zbekistonning   YUNESKO   bilan   munosabatlari   tarixi   zamonaviy   va   dolzarb,	
ʻ
bugungi   kunning   muhim   mavzusi   bo lib,   yanada   chuqurroq   o rganilishi   zarur	
ʻ ʻ
bo lgan,   tadqiqot   talab   etiladigan   masalalardan   biridir.   Shuningdek,	
ʻ
O zbekistonning   BMT   bilan   munosabatlarining   rivojlanishi   tarixi,   o zaro
ʻ ʻ
hamkorlik masalalari, tashkilot xalqaro hujjatlarning mamlakatda implementatsiya
qilinishi shu vaqtga qadar maxsus tadqiqot sifatida O zbekiston tarixi fanida tarixiy	
ʻ
jihatdan   o rganilmagan.   Bundan   tashqari,   O zbekiston   mustaqilligi   yillarida	
ʻ ʻ
YUNESKO bilan munosabatlari rivojlanib, yangi sifat darajasiga ko tarildi. Faqat	
ʻ
mustaqillik  sharoitida  O zbekiston  mazkur  tashkilot   faoliyatida  teng  huquqli  a zo	
ʻ ʼ
sifatida   ishtirok   eta   boshladi.   Demak,   masalani   xronologik   nuqtai   nazardan   ilmiy
tahlil etish ham tadqiqotning dolzarbligini asoslaydi.
Mamlakatimizda   asrlar   davomida   shakllangan   vatanparvarlik,
insonparvarlik, bag rikenglik, mehr-oqibatlilik kabi  qadriyatlar  xalqimizning tarix	
ʻ
sinovlaridan   o tishida   muhim   ahamiyat   kasb   etgan.   Ayniqsa,   o zbek   xalqining	
ʻ ʻ
an’anaviy   merosida   bag rikenglik   madaniyatini   qaror   toptirishga   qaratilgan	
ʻ
qadriyatlar o zining chuqur tarixiy ildizlariga ega.	
ʻ Muammoning  o rganilganlik darajasi.ʻ   Xalqaro va mintaqaviy jarayonlar
O zbekistonning eng yangi tarixini turli aspektlarda tadqiq etishni talab qilmoqda	
ʻ 1
.
Shu   boisdan   ham   mavzu   bo yicha   manbalarni   uch   guruhga   bo lib   o rganish	
ʻ ʻ ʻ
maqsadga   muvofiq   bo ladi.   Birinchi   guruh   O zbekiston   Respublikasining   tashqi	
ʻ ʻ
siyosati,   turli   davlatlar,   xalqaro   tashkilotlar   bilan   hamkorligi   va   xalqaro
munosabatlarda   tutgan   o rni   masalalari   yoritilgan   adabiyotlarni   tashkil   etadi.   Bu	
ʻ
borada   tarix   yo nalishida     A.   Qosimov,     E.   Nuriddinov,     M.   Raximov,	
ʻ
Qirg izboyev,   X.   G ulomov,   A.   Xolliyev,   L.   Babaxodjayeva,   R.   Farmonov,   Q.	
ʻ ʻ
Jo rayev	
ʻ 2
, huquqshunoslik   yo nalishida  A.  Saidov, R.  Hakimov,  A. Mo minov,  I.	ʻ ʻ
Bobokulov 3
,   siyosatshunoslik   va   iqtisodiyot   yo nalishida   N.   Qosimova,   S.	
ʻ
Jo rayev,     S.   Safoyev,   R   minov,     I.   Bobokulov,     siyosatshunoslik   va   iqtisodiyot	
ʻ ʻ
yo nalishida     N.   Qosimova,       S.   Jo rayev,     S.   Safoyev,     R.   Alimov,     F.   Tolipov,
ʻ ʻ
Ch.   Ko charov,     Sh.   Arifxanov     kabi   olimlar   tomonidan   turli   ilmiy   adabiyotlar	
ʻ
yaratilgan.   Ushbu   guruhga   O zbekiston   va   xalqaro   tashkilotlar,   jumladan,   BMT	
ʻ
1
  Алимова Д. Ўзбекистон мустақиллигининг ўн беш йиллигида тарих фани // Ўзбекистон тарихи. – 2006. –
№4. – Б. 26–35; Абдуллаев Р. Ўзбекистоннинг энг янги тарихини ўрганишнинг айрим долзарб масалалари //
O`zbekiston   tarixi.   –   2016.   –   №2.   –   Б.   78–86;   Рахимов   М.   Новейшая   история   Узбекистана   в   системе
взаимосвязи региональных и глобальных проссов // Новейшая история Центральной Азии: проблемы теории
и методологии. – Москва.  ИВ РАН. 2018. – С. 86-98.
2
Касымов   А.,   Васькин   И.   Основные   направления   внешней   политики   Республики   Узбекистан.   –   Ташкент:
Ўзбекистон,   1994.   –   112   с.;   Ўша   муаллиф   ва   Неклесса   Г.   Международно-правовые   аспекты   создания   зон,
свободных от ядерного оружия. – Ташкент: Ўзбекистон миллий энциклопедияси, 1999.   112 с.; Нуриддинов
Э. Международное сотрудничество Республики Узбекистан со странами Европы. – Ташкент: Чўлпон, 2002.
– 216 с.; Рахимов М. Международное сотрудничество Узбекистана в контексте обеспечения стабильности и
устойчивного   равзития   в   Центральной   Азии.   –   Ташкент:   Янги   нашр,   2011.   –   230   с.;   Рахимов   М.,
Рахматуллаев   Ш.,   Турсунова   Р.,   Назаров   Р.   Очерки   новейшей   истории   Узбекистана.   –   Ташкент:   Адабиёт
учқунлари,   2015.   –   352   с.;   Рахимов   М.   Современная   история   взаимоотношений   Узбекистана   и   стран
Центральной   Азии   с   ведущими   государствами   мира.   –   Ташкент:   Адабиёт   учқунлари,   2016.   –   224   с.;
Қирғизбоев   А.   Ўзбекистон   Республикасининг   Осиё   мамлакатлари   билан   халқаро   ҳамкорлиги.   –   Тошкент:
Фан,   2004.   –   280   б.;   Гуломов   Х.,   Холлиев   А.   Международные   связи   Республики   Узбекистан   с
Великобританией   и   США.   –   Ташкент:   Университет,   2002.   –   118   с.;Бабаходжаева   Л.   М.   Международное
культурно-гуманитарное сотрудничество Республики Узбекистан (период независимости). – Ташкент: Фан,
2011. – 218 с.; Фармонов Р. Жураев Қ. Халқаро муносабатлар тарихи. – Тошкент: 2013. – 153 б. 
3
  Саидов   А.   Халқаро   ҳуқуқ.   –   Тошкент:   Адолат,   2001.   –   164   б.;   Хакимов   Р.   Ўзбекистон   ва   Бирлашган
Миллатлар   Ташкилоти.   –   Тошкент:   Ғафур   Ғулом   номидаги   Адабиёт   ва   санъат   нашриёти,   2001.   –   190   б.;
Мўминов   А.   Ўзбекистон   ва   ЮНЕСКОнинг   халқаро-ҳуқуқий   муносабатлари.   –   Тошкент,   2003.   –   210   б.;
Бобокулов И. Международно-правовые аспекты региональной безопасности: вопросы теории и практики. –
Ташкент: УМЭД, 2010. – 231 с. tizimi   hamkorligining   ayrim   jihatlari   yoritilgan   kitob   va   risolalar 4
    hamda   ilmiy
maqolalarni 5
 ham kiritish mumkin
Tadqiqotning maqsadi:  Zamonaviy  dunyoda bag’rikenglik tamoyili tobora
muhim   masalaga   aylanib   bormoqda   va   hozirda   xalaro   ma’no   kasb   etmoqda.
O’zbekistonning toleranlik va uni rivojlantirishdagi faoliyati va bu borada xalqaro
tashkilotlarning tutgan o’rnini o’rganish – tadqiqotning maqsadi etib belgilandi.
Tadqiqotning   vazifalari:   xalqaro   munosabatlar   tizimida   O zbekistonningʻ
xalqaro   tashkilotlar   bilan   hamkorligini   o rganishning   nazariy-metodologik	
ʻ
yondashuvlarini ko rsatish; 	
ʻ
- O zbekiston Respublikasining BMT faoliyatidagi o rnini ilmiy adabiyotlar	
ʻ ʻ
hamda manbalar asosida o rganish; 	
ʻ
-   O zbekiston   Respublikasi   va   YUNESKO   o rtasida   gumanitar   sohadagi,	
ʻ ʻ
jumladan, ilm-fan, ta lim, kadrlar tayyorlash hamda ilmiy-texnikaviy hamkorligini	
ʼ
yoritish; 
-   O zbekistonning   qadimiy   madaniyati,   an analari,   tarixiy   merosini   saqlash	
ʻ ʼ
hamda   uni   dunyoga   targ ib   qilishda   YUNESKOning   amaliy   faoliyatini   ko rsatib	
ʻ ʻ
berish; 
-   O zbekiston   va   YUNESKO   o rtasidagi   hamkorlik   aloqalarini   yanada	
ʻ ʻ
rivojlantirish yuzasidan taklif va tavsiyalar ishlab chiqish.
4
 Халқаро сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий ташкилотлар. – Тошкент: Ўзбекистон, 1968. – 286 б.; Бирлашган
Миллатлар   Ташкилоти.  Асосий   омиллар.   –   Тошкент,  2001.   –  368   б.;   Марказий   Осиё:   ғоявий   жараёнлар   ва
мафкуравий  таҳдидлар.  –  Тошкент,  2002. –  29 б.;  Тинчлик  ва  барқарорлик  –  тараққиёт  омили. –  Тошкент:
Академия, 2005. – 40 б.; Халқаро муносабатлар. – Тошкент: Академия, 2006. – 240 б.; Ўзбекистон ва БМТ:
тажриба ва ҳамкорлик истиқболлари. – Тошкент: 2007. – 257 б.
5
  Норов   В.   Ўзбекистон   Республикаси   ташқи   сиёсатининг   устувор   жиҳатлари   //   Ўзбекистонда   ижтимоий
фанлар. – 1996. – №11–12. – Б. 3– 9; Жўраев Қ. ЮНЕСКО – Ўзбекистон: ҳамкорлик босқичлари // Ижтимоий
фикр.   Инсон   ҳуқуқлари.   –   2000.   –   №   4.   –   Б.   44   –51;   Зиямов   Н.   Некоторые   аспекты   культурного
сотрудничества стран Центральной Азии // Ўзбекистон тарихи. – 2002. – № 4. – С. 69–73; Турсунов А. БМТ
–   маърифатли   дунё   қиёфаси   //   Жамият   ва   бошқарув.   –   2002.   –   №1.   –   Б.   9   –14;   Қамаров   А.   Бирлашган
Миллатлар   Ташкилоти   унинг   ички   тузилмасини   халқаро   терроризмга   қарши   курашда   мувофиқлаштириш
хусусида айрим мулоҳазалар // Хуқуқ ва бурч. – 2006. – №10–12. – Б. 42–43; Дубков В. Новая ООН в новой
политической   столице   мира   //   Ижтимоий   фикр.   Инсон   ҳуқуқлари.   –   2006.   –   №   2.   –   С.   178–185;   Ўша
муаллиф:   Политическая   столица   мира   на   фоне   голубых   куполов.   (Субъектив   взгляд   на   объективную
проблему)   //   Ижтимоий   фикр.   Инсон   ҳуқуқлари.   –   2007.   –№3.   –   С.   149–156;   Ўша   муаллиф:   Узбекистан:
потенциал нового похода к оценке роли ООН // Ижтимоий фикр. Инсон ҳуқуқлари. – 2008. – №2. – С. 175–
181; Комилжонов А. Ўзбекистон ташқи сиёсатида ядровий хавфсизлик масалалари // Демократлаштириш ва
инсон ҳуқуқлари. – 2007. – №2. – Б. 45–46; Тиллабоев М. Механизмы ООН по защите прав человека: опыт
сотрудничества Узбекистана // Ижтимоий фикр. Инсон ҳуқуқлари. – 2008. –№ 2. – С. 21–31; Сайфуллаев Д.
Ўзбекистон   ва   БМТ:   ўзаро   манфаатга   асосланган   кўп   томонлама   дипломатия   //   Ўзбекистонда   ижтимоий
фанлар. – 2015. –№ 4. – С. 26–31. Tadqiqotning obyekti:   O’zbekistonda millatlararo totuvlik va bag’rikenglikni
rivojlantirishda xalqaro tashkilotlarning ahamiyati.
  Tadqiqotning   predmeti:   O zbekiston   Respublikasining   xalqaro   tashkilotlar,ʻ
xususan   BMT,   YUNESKO   bilan   ijtimoiy-siyosiy   va   madaniy   masalalardagi
hamkorligi tarixi.
    Tadqiqotning   usullari:   Dissertatsiyada   tarixiylik   tamoyili,   fanlararo
yondashuv, muammoviy-xronologik va qiyosiy tahlil usullaridan foydalanildi.
  Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
- O zbekiston   Respublikasining   BMT   bilan   ijtimoiy-siyosiy,   madaniy   hamkorligi	
ʻ
orqali bag‘rikenglik munosabatlari dinamikasi ko’rsatib berilgan; 
- O zbekiston   Respublikasining   YUNESKO   bilan   o zaro   hamkorligining   tarixiy
ʻ ʻ
bosqichlari yoritilgan;
- O zbekistonning   xalqaro   tashkilotlar   bilan   gumanitar   sohadagi,   xususan,   fan,
ʻ
ta lim,   madaniyat   yo nalishlaridagi   o zaro   munosabatlari,   istiqbollarining   eng	
ʼ ʻ ʻ
yangi tarixi ochib berilgan;
-   O‘zbekiston va YUNESKO munosabatlari yoritilgan mobil ilova yaratilmoqda.
Tadqiqotning nazariy va  amaliy ahamiyati. 
Bağrikenglik   tamoyilini,   uning   jamiyatimiz   uchun   zaruratini   o'rganish
zakonimizda   muhim   ahamiyat   kasb   etmoqda.   Chunki   hozirda   tolerant
bo'lish, boshqa millat va din vakiliga nisbatan munosabatlarda sabrli bo'la
olish   zamon   talabi.   Bu   borada   esa   xalqaro   tashkilotlarning   qo'shayotgan
hissasi   va   rolini   o'rganish   orqali   esa   juda   katta   natijalarga   erishishimiz
mumkin. BMT, xususan YUNESKO faoliyatining O'zbekistonda tolerantlik
borasida amalga oshirayotgan ishlari diqqatga sazovordir.
Dissertatsiya   tarkibining   qisqacha   tavsifi.   Tadqiqot   ishi   kirish,   3   bob,
oltita paragraf, xulosa, adabiyotlar ro yxatidan iborat bo lib, 80 betni tashkil etadi.	
ʻ ʻ

O’ZBEKISTONDA MILLATLARARO TOTUVLIK VA BAG’RIKENGLIKNI MUSTAHKAMLASHDA XALQARO TASHKILOTLARNING O’RNI. ( TARIXIY TAHLIL) Mundarija: Kirish ……………………………………………………………………… I BOB. Markaziy Osiyo va G’arbda tolerantlik (bag’rikenglik) tarixiy ildizlarining shakllanishi 1.1. Markaziy Osiyo mutafakkirlarining tarixiy merosida tolerantlik g’oyalari…………………………. 1.2. G’arb allomalari asarlarida tolerantlik qarashlari ……………….. II BOB. Mustaqillik yillarida O’zbekiston milliy siyosati va xalqaro inson huquqlariga oid normativ tizimning mustahkamlanishi 2.1. O’zbekistonda millatlararo totuvlik va bag’rikenglik borasida milliy siyosatning asosiy tamoyillari va qoidalari …… ……… 2.2 . Xalqaro inson huquqlariga oid hujjatlarni O’zbekiston qonunchiligida mustahkamlanishi …………….. III BOB. Millatlararo totuvlik va bag’rikenglikni mustahkamlashda xalqaro tashkilotlarning tutgan o’rni 3.1. Milliy hamjihatlik va diniy bag’rikenglikni taminlashda Birlashgan Millatlar Tashkiloti ahamiyatining tarixiy tahlili ………………… 3.2. O’zbekistonda etnomadaniy tolerantlikni rivojlantirishda xalqaro tashkilotlarning roli ………………………………………………………… Xulosa……………………………………………………………………….. Foydalanilgan manba va adabiyotlar ro`yhati…………………………….

KIRISH. Mavzuning dolzarbligi va zarurati. Bilamizki, XXI asr insoniyat tarixiga texnika va texnologiyalar ya ni,ʼ ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ilm-fan, texnika, kommunikatsiya kabi sohalarda tub burilish davri sifatida muhrlandi. Mintaqaviy va global xavfsizlikni, tinchlikni ta minlash, xalqaro hamkorlikni mustahkamlash dolzarb ahamiyat kasb ʼ etayotgan davrda dunyo mamlakatlari va xalqlarining yuksak insonparvarlik g oyalarini asrash, ularni milliy va umuminsoniy qadriyatlar asosida birlashtirishda ʻ xalqaro tashkilotlarning ishtiroki, o rni va roli muhim ahamiyatga ega. Yuqoridagi ʻ fikrlarga tayangan holda aytish joizki, xalqaro tashkilot BMT faoliyati dunyo xalqlari va millatlarning tinchlik va bag rikengligini asrash, buning uchun xalqlar ʻ o rtasida ilm-fan, ta lim, madaniyat sohalarida hamkorlik masalalari yetakchi rol ʻ ʼ o ynamoqda. ʻ XX asrning ikkinchi yarmi va XXI asrda xalqaro munosabatlarda xalqaro tashkilot YUNESKO muhim o rin egalladi. O zbekiston mustaqillikning dastlabki ʻ ʻ kunlaridan boshlab jahon hamjamiyati bilan teng huquqli hamkorlik qilib, qisqa tarixiy davrda xalqaro maydonda o z o rniga ega bo lgan davlatga aylandi. ʻ ʻ ʻ Mamlakatimizda asrlar davomida shakllangan vatanparvarlik, insonparvarlik, bag‘rikenglik, mehr-oqibatlilik kabi qadriyatlar xalqimizning tarix sinovlaridan o tishida muhim ahamiyat kasb etgan. Ayniqsa, o zbek xalqi ma naviy merosida ʻ ʻ ʼ bag rikenglik madaniyatini qaror toptirishga qaratilgan qadriyatlar o zining chuqur ʻ ʻ tarixiy ildizlariga ega. Bugungi kunda O zbekiston jahonning rivojlangan mamlakatlari va xalqaro ʻ tashkilotlari bilan hamkorlik qilib kelmoqda hamda uning ko lami yanada ʻ kengayib bormoqda. Xususan, 2018-yil holatiga ko ra, O zbekistonni 180 ga yaqin ʻ ʻ davlat tan olgan. Ushbu davlatlarning 134 tasi bilan diplomatik munosabatlar

o rnatilgan. Toshkentda 45 ta davlatning elchixonalari, 9 ta faxriy konsulxona, 11ʻ ta xalqaro tashkilot, 5 ta xalqaro moliyaviy, 3 ta diplomatik mavqedagi savdo vakolatxonalari mavjud. O zbekiston 100 dan ortiq xalqaro tashkilotlar a zosidir. ʻ ʼ 2017–2021-yillarda O zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirishning beshta ʻ ustuvor yo nalishi bo yicha Harakatlar strategiyasida o zaro manfaatli va ʻ ʻ ʻ konstruktiv tashqi siyosat, Markaziy Osiyo mintaqasida xavfsizlik, barqarorlik va yaxshi qo shnichilik yo nalishi kabi masalalarga alohida ahamiyat qaratilgan. ʻ ʻ O zbekiston Respublikasining xalqaro tashkilotlar bilan munosabatlarida BMT ʻ muhim ahamiyat kasb etadi. O zbekiston mustaqilligining dastlabki yillaridan ʻ xalqaro hamjamiyatning teng huquqli suveren vakili sifatida BMTga a zo bo ldi va ʼ ʻ bu xalqaro tashkilot hamda uning ixtisoslashgan muassasalari bilan xalqaro va mintaqaviy xavfsizlik, barqaror taraqqiyot muammolari, ijtimoiy-iqtisodiy, ekologik tahdidlar kabi masalalar yuzasidan o zaro hamkorlik olib bormoqda. ʻ O zbekistonning YUNESKO bilan munosabatlari tarixi zamonaviy va dolzarb, ʻ bugungi kunning muhim mavzusi bo lib, yanada chuqurroq o rganilishi zarur ʻ ʻ bo lgan, tadqiqot talab etiladigan masalalardan biridir. Shuningdek, ʻ O zbekistonning BMT bilan munosabatlarining rivojlanishi tarixi, o zaro ʻ ʻ hamkorlik masalalari, tashkilot xalqaro hujjatlarning mamlakatda implementatsiya qilinishi shu vaqtga qadar maxsus tadqiqot sifatida O zbekiston tarixi fanida tarixiy ʻ jihatdan o rganilmagan. Bundan tashqari, O zbekiston mustaqilligi yillarida ʻ ʻ YUNESKO bilan munosabatlari rivojlanib, yangi sifat darajasiga ko tarildi. Faqat ʻ mustaqillik sharoitida O zbekiston mazkur tashkilot faoliyatida teng huquqli a zo ʻ ʼ sifatida ishtirok eta boshladi. Demak, masalani xronologik nuqtai nazardan ilmiy tahlil etish ham tadqiqotning dolzarbligini asoslaydi. Mamlakatimizda asrlar davomida shakllangan vatanparvarlik, insonparvarlik, bag rikenglik, mehr-oqibatlilik kabi qadriyatlar xalqimizning tarix ʻ sinovlaridan o tishida muhim ahamiyat kasb etgan. Ayniqsa, o zbek xalqining ʻ ʻ an’anaviy merosida bag rikenglik madaniyatini qaror toptirishga qaratilgan ʻ qadriyatlar o zining chuqur tarixiy ildizlariga ega. ʻ

Muammoning o rganilganlik darajasi.ʻ Xalqaro va mintaqaviy jarayonlar O zbekistonning eng yangi tarixini turli aspektlarda tadqiq etishni talab qilmoqda ʻ 1 . Shu boisdan ham mavzu bo yicha manbalarni uch guruhga bo lib o rganish ʻ ʻ ʻ maqsadga muvofiq bo ladi. Birinchi guruh O zbekiston Respublikasining tashqi ʻ ʻ siyosati, turli davlatlar, xalqaro tashkilotlar bilan hamkorligi va xalqaro munosabatlarda tutgan o rni masalalari yoritilgan adabiyotlarni tashkil etadi. Bu ʻ borada tarix yo nalishida A. Qosimov, E. Nuriddinov, M. Raximov, ʻ Qirg izboyev, X. G ulomov, A. Xolliyev, L. Babaxodjayeva, R. Farmonov, Q. ʻ ʻ Jo rayev ʻ 2 , huquqshunoslik yo nalishida A. Saidov, R. Hakimov, A. Mo minov, I. ʻ ʻ Bobokulov 3 , siyosatshunoslik va iqtisodiyot yo nalishida N. Qosimova, S. ʻ Jo rayev, S. Safoyev, R minov, I. Bobokulov, siyosatshunoslik va iqtisodiyot ʻ ʻ yo nalishida N. Qosimova, S. Jo rayev, S. Safoyev, R. Alimov, F. Tolipov, ʻ ʻ Ch. Ko charov, Sh. Arifxanov kabi olimlar tomonidan turli ilmiy adabiyotlar ʻ yaratilgan. Ushbu guruhga O zbekiston va xalqaro tashkilotlar, jumladan, BMT ʻ 1 Алимова Д. Ўзбекистон мустақиллигининг ўн беш йиллигида тарих фани // Ўзбекистон тарихи. – 2006. – №4. – Б. 26–35; Абдуллаев Р. Ўзбекистоннинг энг янги тарихини ўрганишнинг айрим долзарб масалалари // O`zbekiston tarixi. – 2016. – №2. – Б. 78–86; Рахимов М. Новейшая история Узбекистана в системе взаимосвязи региональных и глобальных проссов // Новейшая история Центральной Азии: проблемы теории и методологии. – Москва. ИВ РАН. 2018. – С. 86-98. 2 Касымов А., Васькин И. Основные направления внешней политики Республики Узбекистан. – Ташкент: Ўзбекистон, 1994. – 112 с.; Ўша муаллиф ва Неклесса Г. Международно-правовые аспекты создания зон, свободных от ядерного оружия. – Ташкент: Ўзбекистон миллий энциклопедияси, 1999. 112 с.; Нуриддинов Э. Международное сотрудничество Республики Узбекистан со странами Европы. – Ташкент: Чўлпон, 2002. – 216 с.; Рахимов М. Международное сотрудничество Узбекистана в контексте обеспечения стабильности и устойчивного равзития в Центральной Азии. – Ташкент: Янги нашр, 2011. – 230 с.; Рахимов М., Рахматуллаев Ш., Турсунова Р., Назаров Р. Очерки новейшей истории Узбекистана. – Ташкент: Адабиёт учқунлари, 2015. – 352 с.; Рахимов М. Современная история взаимоотношений Узбекистана и стран Центральной Азии с ведущими государствами мира. – Ташкент: Адабиёт учқунлари, 2016. – 224 с.; Қирғизбоев А. Ўзбекистон Республикасининг Осиё мамлакатлари билан халқаро ҳамкорлиги. – Тошкент: Фан, 2004. – 280 б.; Гуломов Х., Холлиев А. Международные связи Республики Узбекистан с Великобританией и США. – Ташкент: Университет, 2002. – 118 с.;Бабаходжаева Л. М. Международное культурно-гуманитарное сотрудничество Республики Узбекистан (период независимости). – Ташкент: Фан, 2011. – 218 с.; Фармонов Р. Жураев Қ. Халқаро муносабатлар тарихи. – Тошкент: 2013. – 153 б. 3 Саидов А. Халқаро ҳуқуқ. – Тошкент: Адолат, 2001. – 164 б.; Хакимов Р. Ўзбекистон ва Бирлашган Миллатлар Ташкилоти. – Тошкент: Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 2001. – 190 б.; Мўминов А. Ўзбекистон ва ЮНЕСКОнинг халқаро-ҳуқуқий муносабатлари. – Тошкент, 2003. – 210 б.; Бобокулов И. Международно-правовые аспекты региональной безопасности: вопросы теории и практики. – Ташкент: УМЭД, 2010. – 231 с.

tizimi hamkorligining ayrim jihatlari yoritilgan kitob va risolalar 4 hamda ilmiy maqolalarni 5 ham kiritish mumkin Tadqiqotning maqsadi: Zamonaviy dunyoda bag’rikenglik tamoyili tobora muhim masalaga aylanib bormoqda va hozirda xalaro ma’no kasb etmoqda. O’zbekistonning toleranlik va uni rivojlantirishdagi faoliyati va bu borada xalqaro tashkilotlarning tutgan o’rnini o’rganish – tadqiqotning maqsadi etib belgilandi. Tadqiqotning vazifalari: xalqaro munosabatlar tizimida O zbekistonningʻ xalqaro tashkilotlar bilan hamkorligini o rganishning nazariy-metodologik ʻ yondashuvlarini ko rsatish; ʻ - O zbekiston Respublikasining BMT faoliyatidagi o rnini ilmiy adabiyotlar ʻ ʻ hamda manbalar asosida o rganish; ʻ - O zbekiston Respublikasi va YUNESKO o rtasida gumanitar sohadagi, ʻ ʻ jumladan, ilm-fan, ta lim, kadrlar tayyorlash hamda ilmiy-texnikaviy hamkorligini ʼ yoritish; - O zbekistonning qadimiy madaniyati, an analari, tarixiy merosini saqlash ʻ ʼ hamda uni dunyoga targ ib qilishda YUNESKOning amaliy faoliyatini ko rsatib ʻ ʻ berish; - O zbekiston va YUNESKO o rtasidagi hamkorlik aloqalarini yanada ʻ ʻ rivojlantirish yuzasidan taklif va tavsiyalar ishlab chiqish. 4 Халқаро сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий ташкилотлар. – Тошкент: Ўзбекистон, 1968. – 286 б.; Бирлашган Миллатлар Ташкилоти. Асосий омиллар. – Тошкент, 2001. – 368 б.; Марказий Осиё: ғоявий жараёнлар ва мафкуравий таҳдидлар. – Тошкент, 2002. – 29 б.; Тинчлик ва барқарорлик – тараққиёт омили. – Тошкент: Академия, 2005. – 40 б.; Халқаро муносабатлар. – Тошкент: Академия, 2006. – 240 б.; Ўзбекистон ва БМТ: тажриба ва ҳамкорлик истиқболлари. – Тошкент: 2007. – 257 б. 5 Норов В. Ўзбекистон Республикаси ташқи сиёсатининг устувор жиҳатлари // Ўзбекистонда ижтимоий фанлар. – 1996. – №11–12. – Б. 3– 9; Жўраев Қ. ЮНЕСКО – Ўзбекистон: ҳамкорлик босқичлари // Ижтимоий фикр. Инсон ҳуқуқлари. – 2000. – № 4. – Б. 44 –51; Зиямов Н. Некоторые аспекты культурного сотрудничества стран Центральной Азии // Ўзбекистон тарихи. – 2002. – № 4. – С. 69–73; Турсунов А. БМТ – маърифатли дунё қиёфаси // Жамият ва бошқарув. – 2002. – №1. – Б. 9 –14; Қамаров А. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти унинг ички тузилмасини халқаро терроризмга қарши курашда мувофиқлаштириш хусусида айрим мулоҳазалар // Хуқуқ ва бурч. – 2006. – №10–12. – Б. 42–43; Дубков В. Новая ООН в новой политической столице мира // Ижтимоий фикр. Инсон ҳуқуқлари. – 2006. – № 2. – С. 178–185; Ўша муаллиф: Политическая столица мира на фоне голубых куполов. (Субъектив взгляд на объективную проблему) // Ижтимоий фикр. Инсон ҳуқуқлари. – 2007. –№3. – С. 149–156; Ўша муаллиф: Узбекистан: потенциал нового похода к оценке роли ООН // Ижтимоий фикр. Инсон ҳуқуқлари. – 2008. – №2. – С. 175– 181; Комилжонов А. Ўзбекистон ташқи сиёсатида ядровий хавфсизлик масалалари // Демократлаштириш ва инсон ҳуқуқлари. – 2007. – №2. – Б. 45–46; Тиллабоев М. Механизмы ООН по защите прав человека: опыт сотрудничества Узбекистана // Ижтимоий фикр. Инсон ҳуқуқлари. – 2008. –№ 2. – С. 21–31; Сайфуллаев Д. Ўзбекистон ва БМТ: ўзаро манфаатга асосланган кўп томонлама дипломатия // Ўзбекистонда ижтимоий фанлар. – 2015. –№ 4. – С. 26–31.