Oliy ta’limda kadrlarni sifatini oshirishda Ijtimoiy nazorat fanining o‘rni Reja 1.Bosh maqsadimiz bo‘lgan farovon jamiyatni qurish adolatli ijtimoiy tartibga bog‘ligi. 2.O‘zbekistonda adolaatli ijtimoiy tartibni o‘rnatishning eng maqbul yo‘li sifatida demokratik taraqqiyot yo‘lini tan olinishi. 3.Ijtimoiy tartibni o‘rnatishda demokratiya va uning tarkibiy elementi bo‘lgan ijtimoiy nazoratning o‘rni.

1.Bosh maqsadimiz bo‘lgan farovon jamiyatni qurish adolatli ijtimoiy tartibga bog‘ligi. Bosh maqsadimiz bo‘lgan odamlarga baxtli hayotni beradigan ozod va obod farovon jamiyat qurishning eng muhim sharti bu adolatli ijtimoiy tartibning o‘rnatilganligidir. Ijtimoiy tartib muammosi barcha vaqtlarda eng murakkab, eng dolzarb muammo bo‘lgan va bugungi kunda ham xuddi shunday bo‘lib qolmoqda. Chunki inson orzu qilayotgan farovon jamiyat qurish uchun kerak bo‘lgan ijtimoiy taraqqiyot ijtimoiy tartibga bog‘liq. Ijtimoiy tartib huquq va axloq normalariga rioya qilish ta’minlanganlik holati bo‘lib u nazorat faoliyati orqali ta’minlanadi. Lekin nazorat faoliyati ijtimoiy tartibni o‘rnatishga qodir bo‘lishi uchun, eng avvalo, davlat va jamiyatning nazoratga doir bilimi kuchli bo‘lishi hamda ular o‘rtasida nazorat borasida sheriklik o‘rnatilgan bo‘lishi lozim. Davlat va jamiyatning sheriklikdagi nazorati ijtimoiy nazorat degan tushuncha bilan ifodalanadi. Tarix shundan guvohlik bermoqdaki agar nazoratni faqat yuqoridan davlat amalga oshirsa-yu lekin jamiyat nazoratda ishtirok etmasa ijtimoiy tartibni o‘rnatish muammo bo‘lib qoladi. Shuning uchun O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoev “Kuchli fuqarolik jamiyati barpo etishda jamoatchilik nazoratini tizimli yo‘lga qo‘yish eng maqbul yo‘ldir. Bu – jahon tajribasida sinovdan o‘tgan yo‘ldir” 1 deb ta’kidlagan. Davlat nazorati kuchayib borgan sari byurokratiya va korrupsiya kuchayib borib ijtimoiy tartibsizlik kelib chiqadi. Ijtimoiy tartibsizlik esa, har qanday jamiyat uchun halokatli oqibatlarni keltirib chiqarishi mumkin va shuning uchun ham u milliy xavfsizligimizga eng xavfli tahdid bo‘lib hisoblanadi. Shuning uchun O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoev o‘z faoliyatida asosiy e’tiborni korrupsiyaga qarshi kurash olib borishga qaratmoqda, chunki aynan ana shu korrupsiya illati ijtimoiy tartibni o‘rnatishga to‘siq bo‘lmoqda . Muhtaram Prezidentimizning tashabbuslari bilan 2016 yilning 5 oktyabrda “Korrupsiyaga qarshi kurashish to‘g‘risida” gi qonun ishlab chiqish taklif qilindi va qisqa vaqtda 1 Мирзиёев Ш.М. Миллий тараққиёт йўлимизни қатъият билан давом эттириб, янги босқичга кўтариш. 1. Тошкент – “Ўзбекистон” – 2018 йил, 489 бет.

mazkur ishlab chiqildi va 3 yanvar 2017 yilda imzolandi. Mazkur qonun va jamoatchilik nazorati to‘g‘risidagi qonun 2 ijtimoiy tartibni o‘rnatishda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan huquqiy asos bo‘lib xizmat qiladi. Shu o‘rinda ijtimoiy tartibdan eng manfaatdor shaxs Prezident ekanligini ta’kidlab o‘tish lozim. Buni oila misolida ham ko‘rish mumkin, oiladagi tartibdan eng manfaatdor odam bu ota- ona ekanligi oddiy haqiqatdir. Mamlakatni ham katta oila deb olsak undagi tartibdan eng manfaatdor odam davlat rahbari ekanligini ko‘rish mumkin. 2. O‘zbekistonda adolaatli ijtimoiy tartibni o‘rnatishning eng maqbul yo‘li sifatida demokratik taraqqiyot yo‘lini tan olinishi. Bugungi kunda butun dunyo singari O‘zbekiston mamlakati ham adolatli ijtimoiy tartibni o‘rnatishning eng maqbul yo‘li sifatida demokratik siyosiy tartibotni e’tirof etmoqda. Demokratiya ijtimoiy nazoratni, ya’ni davlat va jamiyatning nazorat borasidagi hamkorlik va sherikligini taqoza etadi. Ijtimoiy nazorat demokratiyaning muhim elementi bo‘lib, u jamiyatning siyosiy-huquqiy madaniyatini yuksakligiga bog‘liq. O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan isolohotlarni samarali qilishda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan “Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasida” jamiyatning siyosiy va huquqiy madaniyatini rivojlantirish masalasini ustuvor vazifa sifatida belgilab berilgan. O‘zbekiston tanlagan demokratik taraqqiyot yo‘li ham, va fuqarolik jamiyatini kuchli qilish ham, siyosiy-huquqiy madaniyatning yuksakligini talab qiladi. Jamiyatning siyosiy-huquqiy madaniyatini oshirish, eng avvalo, ta’lim tizimida shakllanadigan bilim va ma’naviyatning yuksaklik darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Siyosiy-huquqiy madaniyati yuksak jamiyat o‘zini nazorat funksiyasini amalga oshirishga qodir bo‘ladi. Shuning uchun ta’lim tizimida siyosiy-huquqiy madaniyatni shakllantiradigan va nazoratga faoliyatiga doir bilimni kengroq berish choralarini ko‘rish zamon talabi bo‘lib hisoblanadi. Ushbu talabdan kelib chiqib 2 Жамоатчилик назорати тўғрисида.ЎРҚ-474-сон.12.04.2018й.

2012 yildan boshlab SamDUda “Ijtimoiy nazorat” nomli o‘quv kursi ishlab chiqilib universitetning “Ijtimoiy ish” yo‘nalishida o‘qitilib kelinmoqda. O‘zbekistonni 2017-2021 yillarda rivojlantirish Harakatlar Strategiyasida jamoatchilik nazoratini amalga oshirish mexanizmini shakllantirish ustuvor vazifa sifatida belgilab berilgan. Jamoatchilik nazorati mexanizmini ishlab turishida nazorat faoliyatiga doir bilimni beradigan “Ijtimoiy nazorat” fani muhim rol o‘ynaydi. Harakatlar strategiyasida belgilab berilgan fuqarolik jamiyati institutlarini rivojlantirish va ijtimoiy-siyosiy faolligini oshirish masalasi siyosiy- huquqiy madaniyatning yuksaklik darajasiga bog‘liq. Shuning uchun mamlakatimizda faoliyat olib borayotgan barcha siyosiy partiyalarning dasturiy xujjatlarida siyosiy-huquqiy madaniyat adolatli ijtimoiy tartibni o‘rnatishning muhim sharti sifatida belgilab qo‘yilgan. Siyosiy-huquqiy madaniyatni oshirishda ijtimoiy nazoratga doir bilim muhim ahamiyatga ega bo‘lganligi uchun ham yuqorida ta’kidlaganimizdek SamDUda “Ijtimoiy nazorat” o‘quv kursi joriy qilingan edi. Bugungi kunga kelib SamDU professor o‘qituvchilari tomonidan ijtimoiy nazorat o‘quv kursini o‘qitishga xizmat qiladigan “Ijtimoiy nazorat” monografiyasi ham ishlab chiqilgan. Ijtimoiy nazorat o‘quv kursi orqali muhtaram Prezidentimiz Shavkat Mirziyoevning ma’ruzalari, chiqishlari, intervyulari va asarlarini tizimli ravishda o‘rganish imkoniyati ham kengayadi. Chunki Prezident asarlarida adolatli ijtimoiy tartibni o‘rnatish muammosi va uning o‘rnatilishi ijtimoiy nazoratga bog‘liqligi masalasi markaziy o‘rinni egallaydi, nega deganda yuqorida ta’kidlaganimizdek nazorat faoliyati beradigan ijtimoiy tartibdan eng manfaatdor shaxs Prezident hisoblanadi. Barcha vaqtlarda davlat rahbarlari va donishmandlar qanday qilsak jamiyatda tartib bo‘ladi degan savolni javobini qidirib kelishgan. 3. Ijtimoiy tartibni o‘rnatishda demokratiya va uning tarkibiy elementi bo‘lgan ijtimoiy nazoratning o‘rni.

Bugungi kunga kelib jamiyat taraqqiyotining muhim sharti bo‘lgan ijtimoiy tartibni o‘rnatishning eng maqbul yo‘li sifatida demokratiya va uning tarkibiy elementi bo‘lgan ijtimoiy nazorat tan olinmoqda. Shuning uchun muhtaram Prezidentimiz asarlarida ijtimoiy tartib va ijtimoiy nazorat masalalari markaziy o‘rini egallagan. Umuman barcha vaqtlarda ijtimoiy tartib va ijtimoiy taraqqiyot masalalari davlat rahbarlarini o‘ylantirib kelgaan eng dolzarb muammolardan biri bo‘lib kelgan va bugungi kunda ham xuddi shunday bo‘lib qolmoqda. Chunki hali hanuz insoniyat qanday qilsak jamiyatda tartib bo‘ladi degan savolning mukammal javobini topa olgani yo‘q. Lekin bir narsa aniqki, ya’ni ijtimoiy tartibni o‘rnatilishi nazorat faoliyatining samaradorligiga bog‘liq ekanligi aniq. Nazorat faoliyatining samradorligi esa ushbu faoliyatga doir bilimga bog‘liq ekanligi ham oddiy haqiqatdir. Umuman barcha faoliyatning samarali amalga oshirilishi o‘sha faoliyatga doir bilimga bog‘liqdir. Yuqoridagi fikr mulohazalardan kelib chiqib “Ijtimoiy nazorat” o‘quv kursini oliy ta’lim tizimiga kiritishni innovatsion taklif sifatida berish mumkin. Ijtimoiy nazoratga doir bilim demokratiya sharoitida yashashga qodir bo‘lgan avlodni tarbiyalashda va fuqarolik jamiyatini kuchli qilishda hamda fuqarolarni mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlarni amalga oshirishda faol ishtirok etishlarini ta’minlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki Ijtimoiy nazorat fani faqat nazariy fan emas, balki nazariy-amaliy fan bo‘lib hisoblanadi. Nega deganda Ijtimoiy nazorat fani beradigan bilimlarni insoniyatning ijtimoiy amaliy faoliyatlarida bevosita qo‘llash mumkin. Masalan, demokratik jarayonlarda ishtirok etish, fuqarolik jamiyatini kuchli qilish jarayonlarida ishtirok etish hamda nazorat faoliyatini amalga oshirishda Ijtimoiy nazorat fani beradigan bilimlardan foydalanish mumkin. Fuqarolik jamiyatini kuchli qilish esa, zamonamiz mohiyati bo‘lgan “Kuchli davlatdan-kuchli fuqarolik jamiyati sari” tamoyili asosida ishlab chiqilgan Harakatlar strategiyasi 3 talabi bo‘lib hisoblanadi. Chunki, Harakatlar strategiyasida fuqarolik jamiyati institutlarini kuchli qilish va jamoatchilik nazoratini takomillashtirish ustuvor vazifa sifatida belgilab berilgan. 3 Мирзиёнв Ш.М.2017-2021 йилларда Ўзбекистонни ривожлантиришнинг беш устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси. Тошкент – “ЎЗбекистон” -2017 йил.