Ta’limning innovasion shakllari: interfaol ta’lim Reja: 1.           Ta’limni tashkil  etishga  interfaol  yondashuv.   Interfaol  TT  mohiyati. 2.           Interfaol  TTni  qo’llash.  Interfaol  TTni  qo’llash  jarayonida  imkoniyatlari. 3.           Ta’limni  tashkil  etishga  interfaol  yondashuvni  qaror  topshirish  shartlari. 4.           Interfaol  metodlar.  Strategiyalar.  Grafik  organayzerlar.

Innovatsion texnologiyalar  pedagogik  jarayon  hamda  o‘qituvchi  va  talaba faoliyatiga  yangilik,  o‘zgarishlar  kiritish  bo‘lib,  uni  amalga  oshirishda  asosan interfaol  metodlardan  to‘liq  foydalaniladi.  Interfaol  metodlar  - bu  jamoa  bo‘lib fikrlash  deb  yuritiladi,  ya’ni  pedagogik  ta’sir  etish  usullari  bo‘lib,  ta’lim mazmunining  tarkibiy  qismi  hisoblanadi.  Bu  metodlarning  o‘ziga  xosligi  shundaki, ular  faqat  pedagog  va  o‘quvchi-talabalarning  birgalikda  faoliyat  ko‘rsatishi  orqali amalga  oshiriladi. Bunday  pedagogik  hamkorlik  jarayoni  o‘ziga  xos  xususiyatlarga  ega  bo‘lib,  ularga quyidagilar  kiradi: -  o‘quvchi-talabani  dars  davomida  befarq  bo‘lmaslikka,  mustaqil  fikrlash,  ijod etish  va  izlanishga  majbur  etish; -  o‘quvchi-talabalarni  o‘quv  jarayonida  bilimga  bo‘lgan  qiziqishlarini ng   doimiy ravishda  bo‘lishini  ta’minlashi; -  o‘quvchi-talabaning  bilimga  bo‘lgan  qiziqishini  mustaqil  ravishda  har  bir masalaga  ijodiy  yondashgan  holda  kuchaytirishi;   -   pedagog   va   o‘quvchi-talabaning   hamisha   hamkorlikdagi faoliyatini ng   tashkillanishi.             Pedagogik  texnologiyalar  masalalari,  muammolarini  o‘rganayotgan o‘qituvchilar,  ilmiy-tadqiqotchilar,  amaliyotchilarning  fikricha,  pedagogik texnologiya  – bu  faqat  axborot  texnologiyasi  bilan  bog‘liq  hamda  o‘qitish jarayonida  qo‘llanishi  zarur  bo‘lgan   AKT ,  kompyuter,  masofali  o‘qish,  yoki  turli xil  texnikalardan  foydalanish  deb  belgilanadi.  Pedagogik  texnologiyaning  eng asosiy  negizi-bu  o‘qituvchi  va  o‘quvchi-talabaning  belgilangan  maqsaddan kafolatlangan  natijaga  hamkorlikda  erishishlar i   tanlagan  texnologiyalariga bog‘liq ligidadir ,  ya’ni  o‘qitish  jarayonida,  maqsad  bo‘yicha  kafolatlangan  natijaga erishishda  qo‘llaniladigan  har  bir  ta’lim  texnologiyasi  o‘qituvchi  va  o‘quvchi o‘rtasida  hamkorlik  faoliyatini  tashkil  eta  olsa,  har  ikkalasi  ijobiy  natijaga  erisha olsa,  o‘quv  jarayonida  o‘quvchi-talabalar  mustaqil  fikrlay  olsalar,  ijodiy  ishlay olsalar,  izlansalar,  tahlil  eta  olsalar,  o‘zlari  xulosa  qila  olsalar,  o‘zlariga,  guruhga, guruh  esa  ularga  baho  bera  olsa,  o‘qituvchi  esa  ularning  bunday  faoliyatlari  uchun

imkoniyat va  sharoit  yarata  olsa,  ana  shu lar   o‘qitish  jarayonining  asosi  hisoblanadi. Har  bir  dars,  mavzu,  o‘quv  predmetining  o‘ziga  xos  texnologiyasi  bor,  ya’ni  o‘quv jarayonidagi  pedagogik  texnologiya  – bu  yakka  tartibdagi  jarayon  bo‘lib,  u o‘quvchi-talabaning  ehtiyojidan  kelib  chiqqan  holda  bir  maqsadga  yo‘naltirilgan, oldindan  loyihalashtirilgan  va  kafolatlangan  natija  berishiga  qaratilgan  pedagogik jarayondir. O‘qituvchi  va  o‘quvchi-talabaning  maqsaddan  natijaga  erishishda qanday  texnologiyani  tanlashlari  ular  ixtiyorida,  chunki  har  ikkala  tomonning asosiy  maqsadi  aniq  natijaga  erishishga  qaratilgan,  bunda  o‘quvchi-talabalarning bilim  saviyasi,  guruh  xarakteri,  sharoitga  qarab  ishlatiladigan  texnologiya tanlanadi . SHu  bilan  bir  qatorda,  o‘qitish jarayonini  oldindan  loyihalashtirish  zarur,  bu  jarayonida  o‘qituvchi  o‘quv predmetining  o‘ziga  xos  tomonini,  mavjud  moddiy  va  ma’naviy  shart-sharoitlarni, AKT  vositalarini,  eng  asosiysi,  o‘quvchi-talabalarning  imkoniyat  va  ehtiyojini hamda  ularning  hamkorlikdagi  faoliyatni  tashkil  eta  olish  qobiliyatlarini  hisobga olishi  kerak.  SHundagina  kerakli  va  kafolatlangan  natijaga  erishish  mumkin.  Qisqa qilib  aytganda,  o‘quvchi-talabani  ta’limning  markaziga  olib  chiqish  kerak. O‘qituvchi  tomonidan  har  bir  darsni  yaxlit  holatda  ko‘ra  bilish  va  uni tasavvur  etish  uchun  bo‘lajak  dars  jarayonini  loyihalashtirib  olish  kerak.  Bunda o‘qituvchiga  u tomonidan  bo‘lajak  darsning  texnologik  xaritasini  tuzib  olishi  katta ahamiyatga  egadir,  chunki  darsning  texnologik  xaritasi  har  bir  mavzu,  har  bir  dars uchun  o‘qitilayotgan     predmet,  fanning  xususiyatidan,  o‘quvchi-talabalarning imkoniyati  va  ehtiyojidan  kelib  chiqqan  holda  tuziladi.  Bunday  texnologik  xaritani tuzish  oson  emas,  chunki  buning  uchun  o‘qituvchi  pedagogika,  psixologiya, xususiy  metodika,  pedagogik  va  axborot  texnologiyalaridan  xabardor  bo‘lishi, shuningdek,  juda  ko‘p  metod  va  usullarni  bilish  kerak  bo‘ladi.  Har  bir  darsning rang-barang,  qiziqarli  bo‘lishi  avvaldan  puxta  o‘ylab  tuzilgan  darsning loyihalashtirilgan  texnologik  xaritasiga  bog‘liq.   O‘zbekiston  Respublikasining     «Ta’lim  to‘g‘risida»gi  Qonuni va  «Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi»da  yosh  avlodni  ma’naviy-axloqiy tarbiyalashda  xalqning  boy  intellektual  merosi  va  umumbashariy     qadriyatlari

asosida zamonaviy  madaniyat  va  iqtisodiyotning  pedagogik  shakl  va  vositalarini ishlab  chiqish,  amaliyotga  joriy  etishga  alohida  ahamiyat  berilgan.   SHu  jihatdan  ham  umumiy  o‘rta ta’lim  maktablarida  davlat  ta’lim  standartlari  bo‘yicha  ko‘zda  tutilgan  iqtisodiy ta’lim  va  iqtisodiy  tarbiyani  takomillashtirish,  uni  o‘quvchilar  ongiga  singdirib borib,  iqtisodiy  tafakkurni  shakllantirish  muammosi  dolzarbdir. CHunki  har  bir  o‘quvchi-talaba  bozor  munosabatlari  rivojlanib  borayotgan bir  davrda  – uni  o‘rab  turgan  iqtisodiy  voqelikni,  unda  kechayotgan  jarayonni anglashi,  tadqiq  va  tahlil  qilib,  xulosalar  chiqarish  imkoniga  ega  bo‘lishi  lozim.  Bu esa  har  bir  fuqarodan  iqtisodiyot  nazariyasining  asoslaridan  xabardor  bo‘lishini, uni  amalda  joriy  qilish  yo‘l  va  vositalarini  talab  darajasida  o‘zlashtirishini  taqozo etadi.  Bu  masalalar,  asosan,  o‘quv  muassasalarida  amalga  oshiriladi.           Iqtisodiy  tarbiyaning  bosh  maqsadi  – yoshlarda  iqtisodiy  savodxonlikni, iqtisodiy  ongni,  iqtisodiy  madaniyatni  yuksaltirishdan  iboratdir.  Bu  esa  shaxsning kamol  topish  faoliyati  vositasida  aniq  iqtisodga  bog‘liq,  nazariy  bilimlar  tizimini, shuningdek,  iqtisodiy  bilim,  ko‘nikma  va  malakalar  majmuasi,  o‘rganuvchining iqtisodiy  ongiga  bevosita  ta’sir  etishga  imkon  beruvchi  bosqichlarni  amalga oshirishdir. O‘quvchi-talabalar     bosqichma-bosqich  uzluksiz  ta’lim  jarayonida iqtisodiy  bilim  asoslarini  o‘rganish  mobaynida  ularning  tafakkurlari  ham  shakllana boradi.  Ular  quyidagi  bilimlar  majmui  bo‘lib  xizmat  qiladi:  shaxsning  ehtiyoj imkoniyatlarini  hisobga  olib,  aniq  reja  va  dasturlar  tuzib,  o‘ziga  xos  uslub  va metodlar  asosida  amalga  oshirishda;  shaxsning  mustaqil  faoliyatida  samarali  o‘rin tutadigan  aniq  iqtisodiy  tushunchalarni;  iqtisodning  siyosat  va  bozor  munosabatlari bilan  bog‘liq  qonuniyat  asoslari  va  ulardan  amalda  foydalanish  yo‘l-yo‘riqlarini; mustaqil  faoliyat  ko‘rsatishda  zarur  bo‘ladigan  barcha  iqtisodiy  bilim,  ko‘nikma  va malakalar  majmuini  o‘zlashtirishni;  hayotda  qaysi  sohani  tanlashidan  qat’i  nazar, ehtiyoj  darajasida  iqtisodiy  tayyorgarlikni  o‘zida  shakllantirishni;  iqtisodiy  bilim asoslaridan  to‘g‘ri  va  maqsadga  muvofiq  holda  foydalana  olish-shaxs barkamolligini  belgilovchi  axloqiy  sifatlaridan  biri,  deb  qarashni;  iqtisodiy  bilim asosidan  xabardorlikni  o‘z  faoliyati  davomida  jamiyat  va  davlat  iqtisodiy,  huquqiy

siyosati asosida  namoyon  etadi. Bugungi  kundagi  ijtimoiy-iqtisodiy     taraqqiyot  ishlab  chiqarishning ko‘p  sonli  tarmoqlari  bilan  bir  qatorda,  ma’rifat  va  madaniyat  hamda  iqtisodiy sohalarga,  shu  jumladan,  ijtimoiy-gumanitar,  iqtisodiy  bilimlar  doirasiga  ham zamonaviy  pedagogik  texnologiyalarni  joriy  etishni  taqozo  etmoqda.   Zamonaviy   pedagogik texnologiyalarni  ishlab  chiqish  va  amalga  oshirish  ilmiy  muammo  sifatida iqtisodiy  yo‘nalishdagi  o‘quv  yurtlarida     maxsus  ilmiy  tadqiqotlar  olib  borishni ko‘zda  tutadi.  Bunda  eng  avvalo,  quyidagilarni  aniqlash  lozim:       - zamonaviy  pedagogik  texnologiyalarni  ishlab  chiqish  va  amaliyotga  joriy etish  uchun  ijtimoiy-pedagogik  asoslar  mavjudligini  aniqlash;       - ta’lim  majmui  sifatida  nimani  anglatishi  va  qanday  tarkibiy  qismlardan tashkil  topganligini  belgilash;       -  pedagogik  texnologiyaning  funksional  majmui  jarayon  sifatida  nimalardan iboratligini  aniqlash;       -     zamonaviy  pedagogik  texnologiyalar  «Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi» maqsadlariga  qay  darajada  to‘g‘ri  kelishi  va  uni     baholash  mumkinligini  ko‘rsatib berish;       - pedagogik  texnologiyaning  majmualar  nazariyasining  asosiy  qonuniyatlariga mosligini  nazoratda  tutib  turish  yo‘l-yo‘rig‘ini  ishlab  chiqish.           SHuni  aytish  lozimki,  zamonaviy  pedagogik  texnologiyalar,  pedagogika ilmining  tadqiqot  ob’ekti  sifatida,  aniq  fanlarni  o‘qitish  uslubi  bo‘libgina  qolmay, balki  ijtimoiy-iqtisodiy  fanlarni  o‘qitishga  ham  yangicha  yondashuv  sifatida  qayd qilinishi  kerak. Hozirgi  kunga  kelib,  jamiyatimiz jadallik  bilan  taraqqiy  etib,  iqtisodiy  va  siyosiy  mavqei  kundan-kunga  ortib bormoqda.  Biroq  ijtimoiy  sohada  va  ayniqsa,  ta’lim-tarbiya  jarayonida  umumiy taraqqiyotdan  biroz  orqada  qolish  sezilmoqda.  Bunday  noxush  vaziyatdan  chiqib ketish  yo‘llaridan  biri  ta’lim-tarbiya  jarayonini  qabul  qilingan  davlat  standartlari asosida  texnologiyalashtirishdir.   Rivojlangan  bir  qator  mamlakatlarda  muvaffaqiyat  bilan  qo‘llanib