Arxeologiya va etnologiya

Madaniyat va uning etnik funksiyasi • Reja: • 1.Madaniyat va uning etnik funksiyasi. • 2.Etnik madaniyat. • 3.Zamonaviy dunyo madaniyati va etnik madaniyat. • 4.Milliy madaniyat. An’ana urf-odat va marosimlar. • 5.O'zbek milliy mentaliteti. • 6.Xulosa.

Madaniyat va uning etnik funksiyasi • Madaniyat — jamiyat, inson ijodiy kuch va qobiliyatlari tarixiy taraqqiyotining muayyan darajasi. Kishilar hayoti va faoliyatining turli ko rinishlarida, ʻ shuningdek, ular yaratadigan moddiy va ma naviy boyliklarda ifodalanadi. «M.» ʼ tushunchasi muayyan tarixiy davr (antik M.), konkret jamiyat, elat va millat (o zbek M.i), shuningdek, inson faoliyati ʻ yoki turmushining o ziga xos sohalari (mas, ʻ mehnat M.i, badiiy M., turmush M.i)ni izoxlash uchun qo llaniladi. Tor ma noda ʻ ʼ «M.» atamasi kishilarning faqat ma naviy ʼ hayoti sohasiga nisbatan ishlatiladi.

Madaniyat tushunchasi Yevropada «M.» deyilganda dastlab insonning tabiatga ko rsatadigan maqsadga muvofiq ta siri, shuningdek, ʻ ʼ insonga ta limtarbiya berish tushunilgan (lot. ʼ C ultura — yerni ishlash, parvarishlash; ruschadagi «kultura» so zi ham shundan olingan). M. ʻ F aqat mavjud norma va urf-odatlarga rioya qilish qobiliyatini rivojlantirishni emas, balki ularga rioya qilish istagini rag batlantirishni ham o z ichiga olgan. M.ga bunday ʻ ʻ ikki yoqlama yondashuv har qanday jamiyatga xos (mas, Qad. Xitoyda jen, Hindistonda dharma). Ellinlar «madaniyatsiz» varvarlardan o zlarining asosiy farqini ʻ «paydey», ya ni «tarbiyalanganlik»da deb bilganlar. ʼ Qad. Rimning so nggi davrlarida «M.» tushunchasi ʻ ijtimoiy hayotning shahar turmush tarzini ifodalovchi mazmunlar bilan ham boyigan va o rta asrlarga kelib ʻ keng tarqalgan. Bu tushuncha keyinchalik kelib chiqqan sivilizatsiya tushunchasiga yaqin turadi.

O’rta Osiyoda madaniyat • O rta asr madaniyatining buyuk namoyandalari Abu ʻ Ali ibn Sino, Beruniy va boshqa shahar turmush tarzini jamoaning yetuklik shakli sifatida talqin qilganlar. Mac, Forobiy fikricha, har bir inson o z ʻ tabiatiga ko ra, «oliy darajadagi yetuklikka erishish ʻ uchun intiladi», bunday yetuklikka faqat shahar jamoasi orqaligina erishiladi. Uning ta kidlashicha, ʼ «madaniy jamiyat va madaniy shahar (yoki mamlakat) shunday bo ladiki, bu mamlakatda har ʻ bir odam kasb-xunarda ozod, hamma babbaravardir, kishilar o rtasida farq bo lmaydi, har kim o zi istagan ʻ ʻ ʻ yoki tanlagan kasb-hunar bilan shug ullanadi. ʻ Odamlar chin ma nosi bilan ozod yashaydilar». ʼ Alisher Navoiy yetuk axloq, ma rifatli va adolatli ʼ jamiyat, jamoa masalasini qayd etish bilan birga, ma naviy yuksaklikka erishishning asosiy mezoni deb ʼ insonparvarlik g oyalariga muvofiqlikni tushundi. ʻ