Mav zu Hujay ra nazariy asininng shak llari

• Tirik organizmlarning ichki tuzilishini o‘rganish mikroskopning kashf etili shi bilan bog‘liq. 1665- yilda ingliz olimi Robert Guk daraxt po‘stlog‘idagi po‘kak to‘qimadan yupqa kesmalar tayyorlab mikroskop yordamida kuzatganda ajoyib yangilikni kashf etdi. U daraxtning po‘stlog‘i bir xil massadan iborat bo‘lmay, balki juda mayda bo‘shliqlardan ya’ni, katakchalardan iborat ekanligini aniqladi. Bu mayda bo‘shliqlarni R. Guk «sellula» (katakcha, uyacha, hujra) deb atadi Robert Guk

• Gollandiyalik olim A. Levenguk 1680- yilda qondagi qizil qon tanachalari — eritrositlarni o‘rganadi. Uzoq vaqt davomida hujayraning asosiy qismi uning tashqi qobig‘i deb hisoblangan. Faqat XIX asrning boshlarida olimlar hujayra qandaydir suyuq-roq modda bilan to‘ldirilgan degan xulosaga keladilar. 1831- yilda ingliz botanigi B. Braun hujayralarda yadro mavjudligini aniqlaydi. Chex olimi Ya. Purkine 1839- yilda hujayra tarkibidagi suyuqlikni prot oplazma deb atashni taklif etadi.A. Levenguk

Hujay ra

• XIX asr boshlarida o‘simlik va hayvon organizmlari hujayralardan tashkil topgan degan xulosa vujudga keladi. 1838 —1839- yillarda nemis olimlari: botanik M. Shleyden va zoolog T. Shvann o‘sha vaqtgacha fanda to‘plangan ma’lumotlarga tayanib hujayra nazariyasining asosini yaratdilar M. Shleyden T. Shvann