Mavzu: O`zbekiston “Qizil kitobi”ga kiritilgan o`simlik va hayvonlarni turlarini ekosistemalar doirasida o`rganish O`zbekiston “Qizil kitobi”ga kiritilgan o`simlik turlarini jadvalini tuzing O`zbekiston “Qizil kitobi”ga kiritilgan hayvonlar turlarini jadvalini tuzing

REJA: 1. O`zbekiston “Qizil kitobi”ga kiritilgan o`simlik va hayvonlarni turlarini ekosistemalar doirasida o`rganish 2. O`zbekiston “Qizil kitobi”ga kiritilgan o`simlik turlarini jadvalini tuzing 3. O`zbekiston “Qizil kitobi”ga kiritilgan hayvonlar turlarini jadvalini tuzing

"Qizil Kitob -- bu hujjat bo’lib u Insonning vijdonidir. Har qaysi millat dunyo "Qizil Kitob -- bu hujjat bo’lib u Insonning vijdonidir. Har qaysi millat dunyo oldida o’zining tabiat boyliklarini asrash mas'uliyatini olgan"oldida o’zining tabiat boyliklarini asrash mas'uliyatini olgan" O zbekiston Respublikasi Qizil kitobi ʻ — O zbekiston ʻ hududidagi o simlik va hayvonot dunyosining eng noyob va ʻ yo qolib ketish xavfi ostida turgan turlarining izohli ro yxatini, ʻ ʻ shuningdek tarqalishi to g risidagi umumlashtirilgan ʻ ʻ ma’lumotlarni o z ichiga olgan rasmiy davlat hujjati hisoblanadi. ʻ Ushbu turlarning hozirgi holati populyatsiyaning qisqarishiga olib keladi va ularni saqlash va ko paytirish choralarini ʻ ko rmoqda. O zbekiston Respublikasi Qizil kitobiga kiritilgan ʻ ʻ o simlik va hayvon turlari butun respublika hududida alohida ʻ muhofaza qilinadi.

“ O zbekiston Qizil kitobi” nashri o sha paytda hali SSSR respublikasi sifatida 1979-yilda tashkil ʻ ʻ etilgan va 1984-yilda nashr etilgan. U noyob va yo qolib ketish xavfi ostida turgan yovvoyi ʻ o simliklarning 163 turi va umurtqali hayvonlarning 63 turini o z ichiga olgan. ʻ ʻ “ O zbekiston Qizil kitobi”ning 1993-yildagi birinchi nashriga 301 o simlik turi kiritilgan bo lib, ʻ ʻ ʻ u o zbek va rus tillarida nashr etilgan. Kitobda har bir turning o zbek, rus va lotin tillarida ʻ ʻ nomlari berilgan, poligonlarning qisqarishi, sonining kamayish sabablari, tabiatni muhofaza qilish bo yicha ko rilgan chora-tadbirlar to g risida ma’lumotlar berilgan, shuningdek, turlarning ʻ ʻ ʻ ʻ tarqalish xaritalari va tasvirlari ifodalangan. 2003-yilda Qizil kitobning ikkinchi nashri chop etildi. 2006-yilda “O zbekiston o simliklari Qizil ʻ ʻ kitobi”ning uchinchi nashri, 2010-yilda “O zbekiston Qizil kitobi”ning to rtinchi nashri nashr ʻ ʻ etildi. Unga 184 turdagi hayvonlar kiritilgan. Ulardan 77 turini umurtqasiz hayvonlar (halqali qurtlarning 3 ta turi, mollyuskalarning 14 turi, qo shoyoqlarning 61 turi), 18 turdagi baliqlar, 16 ʻ turdagi sudralib yuruvchilar, 48 turdagi qushlar va 25 turdagi sutemizuvchilar tashkil etadi. Shu bilan birga, O zbekiston Qizil kitobiga 1983-yil Qizil kitobga kiritilgan sut emizuvchilar va ʻ qushlarning ayrim turlari kiritilmagan. Ularning ayrimlari respublika hududida hozirgi vaqtda ancha barqaror songa ega (qunduz, cho l chumchug i), boshqa turlari esa hozir ko chmanchilar ʻ ʻ ʻ (kichik oqqush, bahaybat tungi ko rshapalak turi, qizil bo ri) yoki ularning faunada mavjudligi ʻ ʻ hisoblanadi. O zbekistonning (manul, Tyan-Shan tog qo ylari) yetarlicha o rganilmagan. ʻ ʻ ʻ ʻ Kitobda, shuningdek, O zbekistonda yo qolib ketish xavfi ostida bo lmagan, ammo XTMQI ʻ ʻ ʻ (Xalqaro Tabiatni muhofaza qilish ittifoqi) Qizil ro yxatga kiritilgan. ʻ

Tabiatni muhofaza qilish toifalari . • 0 - Ko rinishidan yo qolgan turlari.ʻ ʻ • 1 - yo qolib ketish xavfi ostida ʻ turganlari (yo qolib ketish ʻ arafasidagi va yo qolgan turlari). ʻ • 2 - Zaif turlar (sonning kamayishi, tabiiy ravishda kamdan-kam uchraydi). • 3 – Xavf ostiga yaqin qolgan turlari. • 4 - Ma’lumotlarning yetishmasligi (noaniq maqomli turlar xavf ostida bo lgan toifaga kirmaydi). ʻ