Tomirlar sistemasi haqida talimot Arteriya Vena va kapilyarning tuzilishi qon aylanish doiralari
![TOMIRLAR SISTEMASI HAQIDA
TALIMOT ARTERIYA VENA VA
KAPILYARNING TUZILISHI QON
AYLANISH DOIRALARI](/data/documents/633fcfe3-8f9b-45b9-88d2-86bbd2381428/page_1.png)
![
REJA:
1. Qon aylanish sistemasi va uning
ahamiyati haqida umumiy tushuncha
2. Yurak
3 . Limfa aylanishi
4. Qonning tomirlar bo'ylab harakatlanishi](/data/documents/633fcfe3-8f9b-45b9-88d2-86bbd2381428/page_2.png)
![
1.1TOMIRLAR SISTEMASI HAQIDA TA’LIMOT
(ANGIOLOGIYA)
O’quv maqsadi: Qon tomirlar haqida umumiy
tushuncha. Yurakning rivojlanishi, tuzilishi,
topografiyasi va funksiyasi. Katta va kichik
qon aylanish doiralari. Aorta, uning qismlari
topografiyasi. Bosh miyaning qon bilan
ta'minlanishi. Yelka kamari va erkin qo'l
sohasining qon
bilan ta'minlanishi.Aortaning ko'krak qismi,
tuzilishi,topografiyasi, tarmoqlari.](/data/documents/633fcfe3-8f9b-45b9-88d2-86bbd2381428/page_3.png)
![
1.2. Angiologiya (yunoncha angeion – tomir, logos –
ta’limot) XVIII asrdan boshlab
termin sifatida ishlatiladi.
Tomirlar sistemasi organizmda boshqa a’zolar
sistemasi singari muhim vazifani
bajaradi. Tomirlar ichidagi suyuqliklar (qon – sangues
va limfa) oziq moddalarni
ichaklardan, kislorodni o‘pkadan hujayra va
to‘qimalarga yetkazib beradi, shu bilan
birga ularning tarkibidagi organizmga kerak
bo‘lmagan (chiqindi) moddalarni
ma’lum a’zolar (buyrak, o‘pka va h.k.)ga olib boradi.](/data/documents/633fcfe3-8f9b-45b9-88d2-86bbd2381428/page_4.png)
![](/data/documents/633fcfe3-8f9b-45b9-88d2-86bbd2381428/page_5.png)
![
1.3.
Yurak qon tomir sistemasining markaziy
a’zosidir. U nerv, gormonlar
regulatsiyasi ta’sirida doimo bir maromda
qisqarib va kengayib turadi,
organizmdagi qon suyuqligi har xil kattalikdagi
qon tomirlar yordamida hujayra va
to‘qimalarga oziq moddalarni olib boradi
hamda boshqa qon tomirlar orqali yurakka
qaytib kelad](/data/documents/633fcfe3-8f9b-45b9-88d2-86bbd2381428/page_6.png)
![
1.4.Yurakdan chiqadigan arteriya qon tomirlari
(aorta, o‘pka poyasi)
markazdan uzoqlashgan sari tarmoqchalar
chiqarib asta-sekin kichiklasha boradi.
Nihoyat, a’zolar devorida mikroskop ostida
ko‘rinadigan juda ham ingichka arteriya
tomirlari – arteriola (arteriolae) va kapillarlarga
aylanadi. Arteriolalar devori
tarkibida qisqarish qobiliyatiga ega bo‘lgan
elementlar bor.](/data/documents/633fcfe3-8f9b-45b9-88d2-86bbd2381428/page_7.png)
![ 1 .4 .Y u r a k d a n c h iq a d ig a n a r t e r iy a q o n
t o m ir la r i (a o r t a , o ‘p k a p o y a s i)
m a r k a z d a n u z o q la s h g a n s a r i t a r m o q c h a la r
c h iq a r ib a s t a -s e k in k ic h ik la s h a b o r a d i.
N ih o y a t , a ’z o la r d e v o r id a m ik r o s k o p o s t id a
k o ‘r in a d ig a n ju d a h a m in g ic h k a a r t e r iy a
t o m ir la r i – a r t e r io la (a r t e r io la e ) v a
k a p illa r la r g a a y la n a d i. A r t e r io la la r d e v o r i
t a r k ib id a q is q a r is h q o b iliy a t ig a e g a b o ‘lg a n
e le m e n t la r b o r.](/data/documents/633fcfe3-8f9b-45b9-88d2-86bbd2381428/page_8.png)
![](/data/documents/633fcfe3-8f9b-45b9-88d2-86bbd2381428/page_9.png)
![
1.6.
Odamning arteriya sistemasini sxema tarzida
sershox daraxtga oxshatish
mumkin. Aorta asosiy stvol (poya) deb
hisoblanadigan bolsa, undan bir qancha
asosiy tarmoqlar (uyqu arteriyalari, omrov
osti arteriyalari, ichak tutqich
arteriyalari va hokazolar) chiqadi, bular oz
navbatida ikkinchi tartibdagi
tarmoqlarga bo`linadi. Bu tarmoqlar ham
shoxlab, nihoyat, kapillyarlar hosil qiladi.](/data/documents/633fcfe3-8f9b-45b9-88d2-86bbd2381428/page_10.png)
![E tiboringiz ʼ
uchun rahmat](/data/documents/633fcfe3-8f9b-45b9-88d2-86bbd2381428/page_11.png)
TOMIRLAR SISTEMASI HAQIDA TALIMOT ARTERIYA VENA VA KAPILYARNING TUZILISHI QON AYLANISH DOIRALARI
REJA: 1. Qon aylanish sistemasi va uning ahamiyati haqida umumiy tushuncha 2. Yurak 3 . Limfa aylanishi 4. Qonning tomirlar bo'ylab harakatlanishi
1.1TOMIRLAR SISTEMASI HAQIDA TA’LIMOT (ANGIOLOGIYA) O’quv maqsadi: Qon tomirlar haqida umumiy tushuncha. Yurakning rivojlanishi, tuzilishi, topografiyasi va funksiyasi. Katta va kichik qon aylanish doiralari. Aorta, uning qismlari topografiyasi. Bosh miyaning qon bilan ta'minlanishi. Yelka kamari va erkin qo'l sohasining qon bilan ta'minlanishi.Aortaning ko'krak qismi, tuzilishi,topografiyasi, tarmoqlari.
1.2. Angiologiya (yunoncha angeion – tomir, logos – ta’limot) XVIII asrdan boshlab termin sifatida ishlatiladi. Tomirlar sistemasi organizmda boshqa a’zolar sistemasi singari muhim vazifani bajaradi. Tomirlar ichidagi suyuqliklar (qon – sangues va limfa) oziq moddalarni ichaklardan, kislorodni o‘pkadan hujayra va to‘qimalarga yetkazib beradi, shu bilan birga ularning tarkibidagi organizmga kerak bo‘lmagan (chiqindi) moddalarni ma’lum a’zolar (buyrak, o‘pka va h.k.)ga olib boradi.