Germaniyaning o rta asrlar tarixiga oid manbalariʻ Reja: Kirish. I Bob I. Saksonlar sulolasi davrida Germaniya I.l Sakson sulolasining tashkil topishi I.ll Saksonlar Sulolasi davrida mamlakatning ichki va tashqi siyosati ll. Bob ll.ll Shtaufenlar sulolasining Germaniya tarixidagi o rni ʻ ll.l. Fridrix l Barbarossaning hokimiyatga kilishi ll.ll Fridrix ll ning hukmronligi davrida Germaniya lll.Bob lll.”Germaniyaning o rta asrlar tarixiga oid manbalari “ mavzusini o qitishda ʻ ʻ pedagogik texnalogiyalardan foydalanish lll.l Mavzuni o tishda Zamonaviy metodlar bilan darsni utish ʻ lll.ll Mavzuni o tishda slaydlar va zig zag metodidan foydalanish ʻ Xulosa. Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish. Germaniyaning siyosiy yuksalishi Verdenning bo linishidan ko p o tmay,ʻ ʻ ʻ Genrix Fauler asos solgan qirollik taxtiga Sakslar sulolasi o tirganidan so ng ʻ ʻ boshlandi. Qirollikning yangi hukmdorlari oldida turgan asosiy muammo bu hududlarni erkin tasarruf etgan gersoglarning avtokratiyasi edi. G arbdagi ʻ qo shnilaridan farqli o laroq, nemis qirollari dvoryanlarni yer taqsimlash orqali ʻ ʻ tinchlantirishni emas, balki kuch bilan harakat qilishni afzal ko rdilar. ʻ Qirollarning qo’lida ikkita holat o’ynadi: ularning gersogiga emas, balki qirolga soliq to’laydigan ko’p sonli mustaqil dehqonlar va cherkov ma’murlarining yordami. Katolik episkoplari qirolga bog’liq edi – faqat u ularga foydalanish uchun er berishi va aslida bu lavozimni tasdiqlashi mumkin edi. Saks sulolasi qirollari orasida eng hal qiluvchisi Otton I edi. U o z xalqini o z o rniga qo yib, ʻ ʻ ʻ ʻ o z xalqini qo yib, gersogliklarni mayda yerlarga tor-mor qildi. 10-asr ʻ ʻ o rtalariga kelib Otto nemis yerlarini to liq o ziga bo ysundirdi va davlat ʻ ʻ ʻ ʻ chegaralarini mustahkamlash va kengaytirishga kirishdi. Kengayishga kelsak, Otton l harakatlanishi mumkin bo’lgan yagona yo’nalish sharq edi – Elba qirg’oqlari bo’ylab slavyan erlari (slavyanlarning o’zlari bu daryoni Laba deb atashgan). DA qisqa muddat Nemis qo’shinlari bir nechta slavyan qabilalariga tegishli bo’lgan keng hududlarni egallab oldilar. Nemislar mag’lubiyatga uchraganlarga nisbatan yumshoqlik bilan ajralib turmadilar – butparast slavyanlar nasroniylikni majburan qabul qildilar, ko’chirildilar yoki shunchaki haydab yubordilar yoki hatto butun aholi punktlarini vayron qildilar. Ba’zi slavyan qabilalari (birinchi navbatda chexlar) Germaniyaning ittifoqchisi bo’lib, nemis qiroliga o’lpon to’lashdi va uning armiyasi tarkibida jang qildilar. 1 Sakslar sulolasining tashkil topishi Otton l chegaralarni birinchi navbatda janubi-sharqda mustahkamlashi kerak edi, u erda Buyuk Karl imperiyasi parchalanganidan keyin vengerlarning yirtqich reydlari qayta boshlandi. Saks sulolasining birinchi qiroli Geynrix Fauler chegara chizig’ida istehkomlar uyushtirdi, ammo bu magyarlarni to’xtata olmadi. Otto bosqinlarga chek qo’ydi, 955 yilda vengerlarni butunlay mag’lub etdi va ularning rahbarlarini osib qo’ydi. Shundan so’ng Otton l yangi fathga tayyorgarlik ko’ra boshladi. Germaniya qirolini Italiyaning eng boy va iqtisodiy rivojlangan mintaqasi o’ziga tortdi G’arbiy Yevropa X asrda. Frantsiya va Germaniyadan farqli o’laroq, Italiya yagona kuchga aylanmadi, har bir mintaqa butunlay mustaqil ravishda rivojlandi. Viloyatlar hukmdorlari Italiyaga Karolinglar sulolasidan meros

bo’lib qolgan qirollik taxtiga va imperator unvoniga ega bo’lish huquqiga qarshi chiqib, bir-birlari bilan adovatda edilar. Otton l italyan knyazlari o’rtasidagi notinchlikdan mohirlik bilan foydalandi. Toj uchun da’vogarlardan biri nemis qirolidan bu haqda so’raganida harbiy yordam, Otton l javob berishga shoshilmadi. Uning qo’shini Shimoliy Italiyaga kirib, Paviyani egalladi. Keyingi voqealar Italiya knyazlari kutmagan tarzda rivojlandi. Lombardiya poytaxtiga kirib, Otton l birinchi navbatda Lombard qirollarining yarim unutilgan taxtiga toj kiydi. Bu erda to’xtamasdan, nemis qiroli qo’shinlarini Rimga ko’chirdi – yana “talabga binoan”. Bu safar yordam so’rab Rim papasi Ioann XII keldi. Rimda Otton l o’zining eski orzusini amalga oshirdi – u papa qo’lidan imperator toji va Muqaddas Rim imperiyasi imperatori unvonini oldi. Shimoliy va Markaziy Italiyaning barcha yerlari Otton l hukmronligi ostiga o’tdi. Rasmiy ravishda katolik cherkovi tasarrufida qolgan Papa davlatlari ham aslida Otton l imperiyasining bir qismiga aylandi. Imperatorning o’zi tayinladi oliy hukmdorlar cherkovlar, kiruvchi narsalarni olib tashlash. Bir muncha vaqt Otton l imperiyasi G’arbiy Evropadagi eng kuchli va eng keng tarqalgan davlat edi. Ammo, Buyuk Karl imperiyasi kabi, u faqat imperatorning kuchiga tayangan. Otton I etarlicha kuchli davlat apparatini yaratmagan va uning imperiyasi asoschisidan uzoq umr ko’rmadi. O’limidan sal oldin, Otton I janubiy Italiya erlarini Vizantiyadan bosib olishga harakat qildi, ammo Vizantiya bu vaqtga qadar kuchga ega emas edi – deyarli butun Italiya janubi arablar qo’lida edi. Harbiy muvaffaqiyatsizlikka uchragan Germaniya imperatori bu yerlarni diplomatiya yo’li bilan qo’shib olishga harakat qildi. Uning o’g’li va merosxo’ri Otton II Vizantiya imperatorining qiziga uylandi. Ammo na sulolaviy nikoh, na harbiy yurishlar Otton II yoki uning o’g’li Otton III ga Italiyaning janubiy erlarini zabt etishga yordam bermadi. Otto III o’z mulkini kengaytirishdan ko’ra, davlatning ichki muammolarini hal qilishga majbur bo’ldi. Podshohlikni temir qo‘l bilan tartibga solgan Otto I vafotidan so‘ng zabt etilgan yurtlarda hamma joyda musibatlar boshlandi. Ayniqsa, omon qolgan slavyanlar tomonidan kuchli qo’zg’olon ko’tarildi, ular dastlab nafaqat nemislarni quvib chiqarishga, balki Sakson erlarining bir qismini egallab olishga muvaffaq bo’lishdi. Germaniyaning o’zida mahalliy zodagonlar Otto I tomonidan ancha larzaga solingan o’z mavqeini asta-sekin mustahkamlab bordi. 11-asrning 20-yillarida Saksonlar sulolasi taxtini yo’qotdi.

Germaniya imperatorlarining Muqaddas Rim imperiyasi taxminan yuz yil hukmronlik qilgan Frankon sulolasi qo’liga o’tdi. Frankon qirollari o’zlarining o’tmishdoshlari bilan bir xil yo’ldan borishgan. Ular erkin dehqonlar va cherkovning yordamini oldilar va bu ittifoqchilar bilan o’z fuqarolari – feodal gersoglariga muvaffaqiyatli qarshilik ko’rsatdilar. Yangi sulolaga bo ysunmagan yagona hudud Saksoniya bo lib, u yerda aslzodalar vaʻ ʻ dehqonlar qirolga qarshi turishgan. Sakslar, birinchi navbatda, Sakson yerlarida harbiylashtirilgan aholi punktlari – burghlar qurgan “o’zga sayyoralik” qirol Genrix IV ga qarshi chiqdi. Qo’zg’olon deyarli ikki yil davom etdi. Podshoh dehqonlar qo‘shinini mag‘lub etdi, lekin saks feodallari bilan kurasha olmadi. Shu bilan birga, Genrix o’zining asosiy ittifoqchisi – cherkov hokimiyatidan zarba oldi. Papa o’zi “Xudoning moylangani” hamma narsada dunyoviy hukmdorga bo’ysunadigan vaziyatga chidashni xohlamadi. Germaniyadagi muammolar juda foydali bo’lib chiqdi. Italiya hatto imperiya asoschisi Otto I davrida ham itoatkor viloyat edi. Boy Italiya shaharlari imperiya qaramligidan chiqishga intildi va nemislar bu mamlakatda faqat qo’shinlar yordamida tartibni saqlashga muvaffaq bo’lishdi. Endi, qirol Italiya mulkiga tobe bo’lmaganida, cherkovning eng yuqori ierarxlari unga qarshi kurashni boshladilar. Avvalo, 1059 yilda Rimdagi Lateran kengashida imperator papa nomzodini tasdiqlash huquqidan rasman rad etildi. 11-asrning birinchi yarmida katolik cherkovi qirollar ko magida o zining yer ʻ ʻ egaliklarini har tomonlama mustahkamladi va kengaytirdi. Oxir-oqibat, cherkov hokimiyati mintaqalarda dunyoviy hukmdorlardan to’liq mustaqillikka erishdi. Qirollikdan chiqish vaqti keldi. Papa Gregori VII cherkov lavozimlarini dunyoviy shaxslarga sotishni taqiqladi (simoniya deb ataladi). Bu saks qirollari tomonidan yaratilgan va Genrix IV tomonidan kuchli qo’llab-quvvatlangan butun boshqaruv tizimiga qattiq zarba berdi. Dunyoviy va ruhiy hokimiyat o’rtasida deyarli ochiq urush boshlandi. Rim papasi tomonida nemis zodagonlari, imperator tomonida bir vaqtning o’zida lavozimlarni sotib olgan nemis episkoplari oldinga chiqdi. Genri papani chiqarib yuborishni talab qildi va uni la’natladi. Bunga javoban papa 1076 yilda Genrixni cherkovdan chiqarib yubordi va uni imperatorlik unvonidan mahrum

qildi. Xudodan qo’rqqan O’rta asr Evropasida katolik cherkovi boshlig’ining bunday qarori Genrix uchun hamma narsani yo’qotishni anglatardi. Nemis zodagonlari qirolni cherkovdan chiqarib yuborish haqida bilib, qirol oldiga shart qo’ydi: bir yil ichida u papadan chiqarib yuborishni olishi kerak, aks holda u haqiqatan ham taxtga bo’lgan huquqini yo’qotadi. Genrining eng katta xo’rlikka borishdan boshqa iloji yo’q edi. Piyoda, atigi bir necha kishi hamrohligida, 1077 yil qishning boshida u tavba qilgan gunohkor kiyimida papadan rahm-shafqat so’rash uchun Italiyaga jo’nadi. Yangi imperator saylash uchun Germaniyaga ketayotgan Gregori VII Genrixning ziyoratidan xabar topib, Italiya shimolidagi Kanossa qasrida to‘xtadi. Genri Kanossaga kelganida, uni yana bir xorlik kutardi. Rim papasi bir necha kun davomida sharmanda bo’lgan imperatorni tinglashdan bosh tortdi. Kechirim so’rash uchun Geynrix yanvar ayozida qal’aning qulflangan darvozalari oldida uch kun – yalangoyoq va latta kiyimda turishga majbur bo’ldi. Rim papasi Genrixni kechirdi va ajrimni bekor qildi. Biroq, Germaniyaning o’zida, bu orada, yangi qirol allaqachon saylangan edi. Germaniyaga qaytib, Geynrix sodiq qo’shinlarni to’pladi va “to’g’ridan-to’g’ri” ga qarshi kampaniya boshladi. Germaniyada o’z hokimiyatini tiklab, qirol papadan tanadan ko’ra ko’proq ma’naviy azob-uqubatlarga duchor bo’lganligi uchun qasos olishga qat’iy qaror qildi. Nemis qirolining armiyasining hujumi papani hayratda qoldirdi. Grigoriy VII Rimdagi o’z qasriga panoh topdi va Genrix nemis qirolining boshiga imperator tojini o’rnatgan yangi papa Klement III saylanishiga erishdi. Rim papasi janubiy Italiyadan normanlarni yordamga chaqirib, Genrixni Italiyadan haydab chiqarishga muvaffaq bo’ldi. Genrixning o’g’illari Genrixning o’ziga qarshi isyon ko’tarishdi. Dunyoviy va ma’naviy hokimiyatlar masalasi faqat 1122 yilda Vorms shahridagi ikki partiyaning yig’ilishida hal qilindi. Rim papasi va imperator o’rtasidagi “Vorms konkordati” deb nomlanuvchi kelishuvda barcha episkoplar cherkov tomonidan saylanishi aytilgan. Imperator faqat tanlanganlarni ma’qullaydi, keyin esa faqat nemis erlarida. Italiya ruhoniylari endi dunyoviy hokimiyatlarga bo’ysunmaydilar. Genrix IV vorisi Genrix V shunchaki cherkov tomonidan qo’yilgan shartlarni qabul qilishga majbur bo’ldi. Ammo u cherkov hokimiyati bilan sobiq ittifoqni tiklay olmadi. Germaniyadagi imperator hokimiyatining ikki ustunidan (cherkov