“ Maktab geometriya darslarida innovatsion pedagogik texnologiyalarni qo ʻ llashning nazariy asoslari ” mavzusida MUNDARIJA Kirish ………………………………………………………………………. 3 I BOB. MAKTAB GEOMETRIYA KURSINI O ʻ QITISHNING NAZARIY ASOSLARI. 1. 1. Ta’lim jarayonida innovatsion texnologiyalardan foydalanishning nazariy asoslari ............................................................................................... 8 1.2. P edagogik ada kichik guruhlarda ishlashning nazariy asoslar i….. ……… 1 7 II – BOB. MAKTAB GEOMETRIYA KURSINI O ʻ RGANISHDA INNOVATSION TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH USLUBIYATI 2.1. Maktab geometriya fanini o ʻ rganishning mazmuni va qo ʻ llaniladigan innovatsion texnologiyalar …………………................................................. 2 6 2.2. Geometriyani o ʻ rganish jarayonida innovatsion texnologiyalardan foydalanishning xususiyatlari ………………………………………………. 4 5 2.3. Geometriya darslarida innovatsion texnologiyalardan foydalanishning o ʻ rni va yo ʻ llari ……………………………………………………………... 56 Xulosa ……………………………………………………………………… 64 Adabiyotlar ro’yxati………………………………………………………. 66 3

KIRISH Bugun dunyo taraqqiyotning tamal toshi, mamlakatni qudratli, millatni buyuk eta oladigan qudratli kuch bo’lgan ilm-fan, ta’lim va tarbiyaga alohida e’tibor qaratmoqda. Jahonning qator yetakchi davlatlarida ta’limni rivojlantirish birinchi galdagi vazifa sifatida belgilanishi ham bejiz emas. Zero, mamlakatning ertangi kuni, ravnaqi aynan shu sohada qo’lga kiritilgan yutuqlarga bevosita va bilvosita bog’liq. Mamlakatimiz ham bu jarayonning faol ishtirokchisi ekani quvonarli hol, albatta. E’tirof etish lozim, oliy ta’lim tizimining keyingi yillardagi faoliyatiga nazar tashlaydigan bo’lsak, ko’plab ijobiy ishlar amalga oshirilganiga guvoh bo’lamiz. Oliy ta lim tizimida yuzaga kelgan muammolarni qisqa muddatda‟ bartaraf etish maqsadida keyingi yillarda sohani tubdan takomillashtirish, izchil rivojlantirish, XXI asr talablariga moslashtirish, zamon bilan hamnafas qilish borasida aniq, izchil va keng ko’lamli kompleks chora-tadbirlar amalga oshirildi. Shuningdek, soha taraqqiyotiga yo’naltirilgan o’nlab muhim farmon, qaror va dasturlar qabul qilindi. Jumladan, O’zbekiston Respublikasida oliy ta’limni tizimli isloh qilishning ustuvor yo’nalishlarini belgilash, mustaqil fikrlaydigan, yuqori malakali kadrlar tayyorlash jarayonini sifat jihatidan yangi bosqichga ko’tarish, oliy ta’limni modernizatsiya qilish, ilg’or ta’lim texnologiyalariga asoslangan holda ijtimoiy soha va iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirish maqsadida O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 8 oktyabrdagi farmoni bilan tasdiqlangan O’zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi sohadagi yangi islohotlar uchun dasturulamal vazifasini bajarmoqda. 4

O’zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasiga intellektual taraqqiyotni jadallashtirish, raqobatbardosh kadrlar tayyorlash, ilmiy va innovatsion faoliyatni samarali tashkil etish hamda xalqaro hamkorlikni mustahkamlash maqsadida fan, ta’lim va ishlab chiqarish integratsiyasini rivojlantirish singari vazifalar asos qilib olindi 1 . Konsepsiya mazmuni mamlakatimiz oliy ta lim tizimini isloh qilishning ustuvor‟ yo’nalishlarini aks ettirdi. Unda oliy o’quv yurtlarida qamrov darajasini kengaytirish hamda ta’lim sifatini oshirish, raqamli texnologiyalar va ta’lim platformalarini joriy etish, yoshlarni ilmiy faoliyatga jalb qilish, innovatsion tuzilmalarni shakllantirish, ilmiy tadqiqotlar natijalarini tijoriylashtirish, xalqaro e’tirofga erishish hamda boshqa ko„plab aniq yo’nalishlar belgilab berildi. Bularning barchasi ta’lim jarayonini yangi sifat bosqichiga ko’tarish uchun xizmat qildi. Mavzuning dolzarbligi . Geometriyani o ʻ qitishda o ʻ quvchilar intelektual qobiliyatini hisobga olsak, jamoaviy va individual ishlash maqsadga muvofiqdir, ya’ni ketma-ket savollar berish va uni muhokama qilish, aqliy hujum, klaster, hamkorlikda ishlash orqali o quv jarayonini tashkil etish, birinchidan o ʻ ʻ quvchilar faolligini oshiradi, ikkinchidan esa, o ʻ quvchilar fikrlash usullariga, mustaqil isbotlashga o ʻ rgatish uchun imkon beradi. Shu bilan bir qatorda pedagogik innovatsion texnologiyalarni bu usul bilan mos holda tashkil qilish yaxshi samaralar beradi. Shuni hisobga olib geometriyani o ʻ rganishning dolzarbligi kelib chiqadi Bitiruv ishining maqsadi. Umumta’lim maktablarida geometriya kursini o ʻ qitishda, o ʻ quv jarayonida an’anaviy o ʻ qitish usuliga muvofiq holda ya’ni pedagogik innovatsion texnologiyalardan foydalanishni samarali yo ʻ lga qo ʻ yish, o ʻ quvchilarga puxta va chuqur bilimlarni egallashlarida imkon beruvchi dars ishlanmalarini ishlab chiqish va joriy qilish. 1 5

Bitiruv ishining vazifalari: Umumta’lim maktablarida geometriyani o ʻ rgatishda o ʻ quvchilar bilim va ko ʻ nikmalarini tekshirish usullari. - O ʻ quvchilarning mustaqil ishlarini pedagogik innovatsion texnologiyalar asosida tashkil etish usullari. - Umumta’lim maktablarida geometriyani o ʻ qitishda pedagogik innovatsion texnologiyalar va turlari. - Pedagogik va innovatsion texnologiya usullari. - Darsda va darsdan tashqari mashg ʻ ulotlarda mustaqil ishlarni tekshirish, uy vazifalari va individual mustaqil ishlarini muvofiqligini ta’minlash. Bitiruv ishining ilmiy ahamiyati. Ishda umumta’lim maktablarda geometriyani o ʻ qitishda o ʻ quvchilar bilim va ko ʻ nikmalarini tekshirish usullari, pedagogik innovatsion texnologiyalardan foydalanish imkoniyati va usullarining nazariy jihatdan asoslarining bayon etilishi. Bitiruv ishining amaliy ahamiyati. Ishdan natijalar umumta’lim maktablarida geometriya kursini o ʻ qitishda o ʻ quvchilarga dars jarayonida va darsdan tashqari mashg ʻ ulotlarda pedagogik innovatsion texnologiya usullaridan foydalanishni tashkil etishda ko ʻ nikma bo lishi va ilmiy tadqiqot ishlaridaʻ o ʻ quvchilar bilim, ko nikma va malakalari nazoratini o ʻ ʻ tkazishda pedagigik innovatsion texnologiyalarni qo ʻ llashning nazariy asoslarini ochib berishda qo l ʻ keladi. Bitiruv ishining tuzilishi. Ish kirish, 2 ta bob, beshta paragraf, xulosa va fo н dalanilgan adabiyotlardan iborat bo lib, ishning hajmi 66 betdan iborat. ʻ 6

I BOB. MAKTAB GEOMETRIYA KURSINI O ʻ QITISHNING NAZARIY ASOSLARI. 1. 1. Ta’lim jarayonida innovatsion texnologiyalardan foydalanishning nazariy asoslari . O ʻ zbekiston Respublikasidagi ta’limni rivojlantirishning yangi bosqichida pedagogika OTMlarining asosiy vazifasi jahon talablari darajasida yangilanib borayotgan ishlab chiqarish sharoitlariga moslasha oladigan mutaxassislarni tayyorlash, ushbu jarayonda asosiy omil sifatida beriladigan axborotlar hajmini e’tirof etish emas, balki ularga nisbatan ijodiy yondoshuvni shaklantirish va mustaqil fikrlash kabi sifatlarni tarbiyalashdan iboratdir. So ʻ nggi yilllarda fanda ta’lim berishning yangi yo ʻ nalishi sifatida pedagogik innovatsiya rivoj topib kelmoqda. Olimlarning ta’kidlashicha, amaliyotda yo ʻ l ko ʻ rsatuvchi pedagogik nazariyamizning asosiy kamchiliklaridan biri - bilim va ta’limning ustunligini qattiq bo ʻ rttirib yuborishdadir. Insoniy, ma’naviy, mehnat tarbiyasi zarariga bilimda yodlab olish hajmi ko ʻ payib borishi maktab hayotida odatiy hol bo ʻ lib qoldi. Bu holatdan chiqish uchun bo lgan har qanday harakatʻ innovatsion deb hisoblanyapti. Haqiqatan ham, pedagogik tizim saqlanib qolar ekan, bu holda faqat uni mukammallashtirish haqida gapirish mumkin. Bu masalani ijobiy hal qilish ilg’or tajribalar, yangi pedagogik texnologiyalarni izlash, ularning didaktik imkoniyatlarini sinab ko ʻ rgan holda amaliyotga tatbiq etishga bo ʻ lgan hayotiy ehtiyojni oshirib yubordi. Bundan kelib chiqadigan amaliy xulosa-ilg ʻ or ta’limiy yangiliklarni aniqlash, sinab ko ʻ rish, pedagogik amaliyotga joriy qilishning ilmiy 7