Milliy g’oya va mafkura fanining paydo bo’lish sabablari, uning obyekti va predmeti. Reja: 1.Milliy g’oya va mafkura fanining paydo bo’lish sabablari. 2.Milliy g’oya va mafkura fanining obyekti va predmeti. 3. Milliy g’oya va mafkura fanining qonun va kategoriyalari. 4. Milliy g’oya va mafkura fanining maqsadi, vazifa va funksiyalari.

1. Milliy g’oya va mafkura fanining paydo bo’lish sabablari, uning obyekti va predmeti. 1.1. Milliy g’oya va mafkura fanining paydo bo’lish sabablari. Fan – tabiat, jamiyat va inson tafakkuri to’g’risidagi tushunchalarda, kategoriyalarda, qonunlarda aks ettirilgan, haqqoniyligi amaliyotda tasdiqlangan bilimlar tizimidir. Har bir fanning vujudga kelish, shakllanish va rivojlanish sabablari mavjuddir. Ularni obyektiv va subyektiv, ichki va tashqi sabablarga ajratish mumkin. Milliy g’oya va mafkura fanining vujudga kelishidagi obyektiv sabablar: • Yetmish yildan ortiqroq tarixiy davr mobaynida hukmronlik qilgan SSSR davlatining unda yashayotgan elat, millat va xalqlarning ehtiyoj va manfaatlariga javob berolmasdan inqirozga uchrashi oqibatida parchalanib ketishi; • Parchalangan «qizil imperiya» o’rnida o’n beshta mustaqil davlatning paydo bo’lishi va ularning o’ziga xos taraqqiyot yo’lini tanlashlari; • Mustaqil O’zbekiston davlatining paydo bo’lishi va uning Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) va unga a’zo bo’lgan davlatlar tomonidan xalqaro hamjamiyatning mustaqil subyekti sifatida tan olinishi; • Sobiq SSSRdan qolgan yakka mulk hukmronligiga asoslangan ijtimoiy- iqtisodiy munosabatlar o’rniga, teng huquqli xilma xil mulkchilikka asoslangan bozor iqtisodiyoti munosabatlarining o’rnatilishi va boshqalar. Milliy g’oya va mafkura fanining vujudga kelishidagi subyektiv sabablar: • Sobiq SSSR davrida yakka hukmron bo’lgan kommunistik mafkuraning barcha xalqlarning hayotiga zo’rlab singdirilganligi tufayli tezlikda inqirozga uchrashi jarayonining keskinlashuvi; • Azaldan o’zbek xalqining turmush va tafakkur tarziga yetti yot bo’lgan kommunistik mafkuraning mavjud hayot sinovlariga bardosh berolmasdan tanazzulga yuz tutishi, shu tariqa uning yakka hukmronlik mavqyeidan chetlatilib xalqimiz hayotidan surib chiqarilishi;

• Jamiyatni boshqarishda rahnomalikni qo’lga olib o’zining diktaturasini o’rnatgan kommunistik partiya faoliyatining to’xtatilishi va tarqatib yuborilishi; • Kommunistik partiyaga xizmat qiluvchi barcha tashkilot va muassassalar (oktyabryat, pioner, komsomol va boshqalar) faoliyatining to’xtatilishi va tugatilishi; • Kommunistik mafkurani keng xalq ommasiga targ’ibot va tashviqot qiluvchi ommaviy axborot vositalarining faoliyatiga chek qo’yilishi va boshqalar. Milliy g’oya va mafkura fanining vujudga kelishidagi ichki sabablar: • Yakka hukmron bo’lgan kommunistik mafkuraning inqirozga uchrashi tufayli o’zbek xalqining ma’naviy hayotida g’oyaviy bo’shliq paydo bo’la boshlashi; • Vujudga kelayotgan g’oyaviy bo’shliqni yangi milliy g’oya va mafkura bilan to’lg’izmasa, uning o’rnini boshqa har hil yomon maqsadlarni ko’zlagan g’oya va mafkuralar egallashi, buning natijasida xalqimizning hayotiga ma’naviy tahdid solish xavfining kuchayishining oldini olish; • Mustaqil O’zbekistonni o’zining vatani deb bilgan barcha elat, millat, xalq vakillarini har xil mafkuraviy buzg’unchiliklardan asrab, ularnining tinch-totuv yashashlarini kafolatlaydigan jamiyatni barpo etishga xizmat qiluvchi bunyodkor g’oya va mafkuralar bayrog’i ostida birlashtirish ishlarini amalga oshirish; • O’zbekiston xalqining ehtiyoj va manfaatlaridan kelib chiqqan holda, ularning erkin va farovon hayot kechirishini ta’minlaydigan jamiyatni barpo etish sari boshlab boruvchi yangi milliy g’oya va mafkuralar tizimini yaratish; • Yaratiladigan milliy g’oya va mafkuralarning milliy xususitlarini umuminsoniy qadriyatlar bilan uyg’unlashtirgan holda olib borish ishlarini tashkillashtirishning metodologik asoslarini ishlab chiqish; • Milliy g’oyaga xalqni ishontirish va uni amalga oshirishning taktik va strategik yo’nalishlarini belgilab olish zaruratining paydo bo’lganligini va boshqalar. Milliy g’oya va mafkura fanining vujudga kelishidagi tashqi sabablar:

• Tashqi tomondagi har xil vayronkor g’oya va mafkuralarning asl maqsadlarini bilish va ularning xurujiga qarshi tura oluvchi o’zbekona milliy g’oya va mafkuraning nazariy-metodologik asoslarini ishlab chiqish; • Dunyo xalqlariga O’zbekiston xalqi milliy mafkurasining bunyodkor g’oyalardan iborat ekanligini ilmiy va amaliy jihatdan namoyish etish ishlarini amalga oshirish; • Xorijiy davlarda o’zlarining xizmat burchini bajarish uchun yashayotgan, tijorat ishlari uchun xorij safarlariga yo’l olayotgan yoki shunchaki sayohat uchun borayotgan fuqarolarimizning o’sha joylarda milliy mafkuramiz asosiy g’oyalarini targ’ibot va tashviqot qilish, uning bunyodkorlik mohiyatini chet ellarda namoyish qilishning eng maqbul yo’llarini ishlab chiqish; • Globallashuv sharoitida avj olayotgan «ommaviy madaniyat»ning salbiy ta’sirlariga berilmaslikning yangicha ma’naviy va moddiy vosita, usullarini yaratish va boshqalar. Yuqorida keltirilgan barcha sabablarni umumlashtirgan holda shunday xulosaga kelish mumkin, ya’ni milliy g’oya va mafkura fanining vujudga kelishidagi asosiy sabab O’zbekiston xalqini bozor iqtisodiyotiga asoslangan huquqiy demokratik jamiyatini shakllantirish va rivojlantirish asosida munosib hayot kechirishini ta’minlash sari boshlab boradigan milliy mafkuramizning bosh g’oyasi – ozod va obod Vatanda,erkin va farovon hayot kechirish hamda asosiy g’oyalari – vatan ravnaqi, yurt tinchligi, xalq farovonligi, komil inson, ijtimoiy hamkorlik, millatlararo totuvlik, dinlararo bag’rikenglik asosida birlashtirishning nazariy – metodologik asoslarini va uni amalga oshirishning amaliy usul va vositalarini ilmiy jihatdan ishlab chiqish hamda rivojlantirishdan iboratdir. Shuning uchun ham milliy g’oya va mafkura O’zbekiston Respublikasining Prezidenti I.A.Karimovning 2001 yil 18 yanvardagi ««Milliy istiqlol g’oyasi:asosiy tushuncha va tamoyillar» fani bo’yicha ta’lim dasturlarini yaratish va respublika ta’lim tizimiga joriy etish to’g’risida» nomi farmoyishiga muvofiq ilm-fan sohasi maqomini olib, barcha ta’lim muassasalarida o’quv fani sifatida o’qitila boshladi.

1.2. Milliy g’oya va mafkura fanining obyekti. Har bir fanning o’ziga xos obyekti va unga mos keluvchi predmeti mavjuddir. Fanning obyekti – kishilarning maqsadi, faoliyati, dikqat-e’tibori qaratilgan obyektiv borliq, moddiy va ruhiy dunyo, voqyelik, mavjudot, voqyea, hodisa, jarayon, shaxs, narsa, buyum va hokazolardir. Fanning predmetini ana shu obyektlar va ularni aks etgirishdan hosil bo’lgan bilimlarning majmui va o’rganiladigan masalalar tashkil qiladi. Har bir fanni o’rganish, eng avvalo, uning obyektini va predmetini aniqlab olishdan boshlanadi. Bu esa o’rganilayotgan fanning boshqa fan-lardan farqini ko’rsatadi. Barcha fanlarni obyekti va predmetiga ko’ra ikkita katta guruhga bo’lish mumkin. Birinchi guruhga tabiat qonuniyatlarini o’rganuvchi matematika, fizika, ximiya,biologiya kabi tabiiy fanlar, ikkinchi guruhga esa kishilik jamiyatining rivojlanish qonuniyatlarini o’rganuvchi falsafa, tarix, iqtisodiyot, siyosatshunoslik, adabiyot, huquqshunoslik, milliy g’oya va mafkura kabi ijtimoiy fanlar kiradi. Milliy g’oya va mafkura fani — eng muhim ijtimoiy fanlardan biri sanaladi. Chunki u kishilik jamiyatiga xos bo’lgan g’oya va mafkuralarni yaxlit ijtimoiy hodisa va voqyelik sifatida o’rganadi. Demak, mavjud voqyelikda yuz berayotgan, g’oya va mafkuralarga tegishlinarsa, hodisa hamda jarayonlar milliy g’oyava mafkura fanining obyektini tashkil etadi. 1.3. Milliy g’oya va mafkura fanining predmeti. G’oya va mafkuralarga tegishli narsa, hodisa va jarayonlar turlicha bo’lib,ular bir tomondan:  g’oya va mafkuralarning kelib chiqish va rivojlanish qonuniyatlari;  bir g’oya va mafkuraning o’rniga boshqa bir g’oya va mafkuraning vujudga kelishi;  g’oya va mafkura tamoyillarini ishlab chiqish va uni amalga oshirish;  ma’naviy-mafkuraviy munosabatlarni o’rnatish ishlarini tashkil