Musiqa mashg’ulotini o’tkazish metodikasi, zamonaviy konsepsiyalari va me’yoriy-huquqiy hujjatlar
![Musiqa mashg’ulotini o’tkazish metodikasi, zamonaviy konsepsiyalari va
me’yoriy-huquqiy hujjatlar
Reja
1.Musiqa mashg’ulotlarini tashkil etish metodikasi
2.Nutqiy nuqsoni bor bolalar bilan ishlash metodikasi](/data/documents/d504d82f-d576-4874-a999-fd1ea71433d7/page_1.png)
![Musiqa mashg’ulotlarini tashkil etish metodikasi.
Musiqa mashg’ulotlarini tashkil etish metodikasi va MTMgacha ta’limning
kompetensiyaviy yondashuvga asoslangan Davlat talablari. MTMgacha ta’lim
jarayonida tarbiyalanuvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo’yiladigan minimal
talablar. Musiqa mashg’ulotlarini o’tkazish metodikasi fanidan ta’lim
mazmunining minimal hajmi. Tarbiyalanuvchilarning musiqa mashg’ulotlarida
egallashi lozim bo’lgan kompetensiyalari. Musiqa mashg’ulotlari ta’limi dasturi
mazmuni, mohiyati va tahlili. Mashg’ulotlar tahlili. «Bolajon» MTMgacha ta’lim
muassasalari uchun ishlab chiqilgan dastur – davlat hujjati bo’lib, musiqa
rahbarini ta’limiy tarbiyaviy ishi, bolalarni barkamol tarbiyalab MTM
ta’limiga tayyorlashini nazarda tutadi. Musiqa mashg’ulotlarini rejalashtirar
ekan, pedagog bolalarning aqliy, jismoniy, emosional yuklamalarini hisobga
olishi kerak va shunga ko’ra o’rgatiladigan repertuar va faoliyat turlarini
ketma – ketligini to’g’ri tuzishi kerak.
Har bir musiqa rahbari xar bir musiqa mashg’ulotini qiziqarli va bolalar
xotirasida uzoq saqlanishi uchun ko’rgazmalardan unumli foydalanishni bilishi
zarur. Mashg’ulotni tashkillashda musiqa rahbari quyidagilarni yoddan
chiqarmasligi kerak:
mashg’ulot bayoni, yangi qo’shiq, raqs xarakatlari, foydalaniladigan
cholg’u asboblari uchun tayyorlangan ko’rgazmalar;
qismlarni bir-biriga uzviy bog’lay olish;
bolalarni qiziqtirish uchun ularning yosh xususiyatlarini e’tiborga
oligan xolda sodda va past ohangda muloqatda bo’lish;
texnika vositalaridan foydalana olish;
musiqiy ta’limiy va didaktik o’yinlar yordamida bolalar bilim va
ko’nikmalarini mustahkamlab borish;
musiqaviy xarakatli o’yinlarni atributlar va o’yinchoqlar yordamida
tashkillashtirish.
Mashg’ulotni rejalashtirishda quyidagilarga e’tibor
berishi kerak:](/data/documents/d504d82f-d576-4874-a999-fd1ea71433d7/page_2.png)
![ Musiqa tinglashda rasmlardan, bastakor va kompazitor portretlaridan,
xilma-xil rangdagi shakllardan foydalanish;
Ovoz diapozonini kengaytirish mashqlarida musiqali zinacha
ko’rgazmali qurollar, tarqatma materiallardan foydalanish;
Qo’shiq kuylaganda rasmlarga qarab qo’shiq nomini topish;
Laparlar va raqslarni ijro etganda atributlar(gullar, lentalar, v.b.)
foydalanish;
Bolalarni ijodiy kobiliyatini rivojlantirishda musiqali xarakatli va
obrazli o’yinlarni o’rgatilganda shu o’yinga mos atributlarni tayyorlab fikrlashga
o’rgatish, sahnalashtirilgan jarayonda bolalarni mustaqil xarakat qilishlariga
imkon yaratadi va katta o’rin egallaydi.
1.2.Nutqiy nuqsoni bor bolalar bilan ishlash metodikasi
Ma’lumki, nutqida nuqsoni bo’lgan bolalar bilan ishlashda, ularning
nutqlarini tiklashda musiqa mashg’ulotlari katta o’rin tutadi. Bunday gurux
bolalari bilan musiqa rahbari logoped musiqa rahbari bilan hamkorlikda ishlasa o’z
maqsadiga yetadi.
Nutqida nuqsoni bor bolalarning nutqini tiklashda musiqa raxbarlari
ko’proq logoritmikaga e’tibor qilishlari ko’zda tutiladi. Bunda:
to’g’ri nafas olishni yo’lga qo’yish;
ovozni rivojlantirish ustida ishlash;
temp va ritm ustida ishlash;
eshitish va xotirani rivojlantirish;
umumiy va maxsus motorikani rivojlantirish;
so’zlarni xarakatlar bilan to’g’ri ishlay olish;
intonasiya va shu registrlar ustida ishlash;
o’yinlar.
Yuqorida ko’rsatilgan tavsiyalar mashg’ulot jarayonida o’z samarasini
beradi. Bolalarning musiqa tafakkurini rivojlantiradi. Idroki va hissiyotini
tarbiyalaydi.](/data/documents/d504d82f-d576-4874-a999-fd1ea71433d7/page_3.png)
![MTMgacha yoshdagi bolalar yorqin va quvnoq ranglarni xush ko’radilar,
ularda bu orqali quvnoqlik hissiyotlari rivojlanib boradi.
O’quv materiali murakkabligiga ko’ra xilma – xildir: ko’proq aqliy
faoliyatni, diqqatni talab qiladigan vazifalarni mashg’ulotlar boshida berish
kerak. Kuylashdan oldin murakkab jismoniy mashqlarni berish mumkin emas,
chunki bunday mashqlar bolalarni nafas olishlarini qiyinlashtiradi. Amaliyotga
ko’ra faoliyat turlarini quyidagicha berish maqsadga muvofiq.
Mashg’ulot boshida kichik musiqiy – ritmik mashqlar, ular birorta raqs
elementlari ham bo’lishi mumkin. Bunday harakatlar bola diqqatini jamlaydi.
Ritmik mashqlardan so’ng bolalar o’tiradilar va musiqa tinglaydilar.
Keyin esa qo’shiq kuylashga o’tadilar. Bolalar bir mashq davomida 2 – 3 ta
qo’shiq kuylashadi. Masalan, marsh, raqs, qo’shiq jarayonida musiqa savodidan
xabardor bo’ladilar. Bunday mashg’ulotlar mavzuli mashg’ulotlar deyiladi.
Yana biri bu kompleks mashg’ulotlardir . Bunda bolalar bilan faqat
musiqa emas, balki, adabiyot va tasviriy san’at bilan shug’ullanadilar. Bunday
mashg’ulotlar asosida uchta san’atni birlashtiruvchi badiiy obraz yotadi.
Masalan, «Qish zavqi»,«Kuz keldi», «Bahor».
Musiqa mashg’ulotlari – har bir bolaning musiqiy qobiliyatini maqsadga
muvofiq va har tomonlama ta’lim – tarbiya beruvchi mashg’ulotlardir. Ularda
har xil faoliyat turlari: kuylash, ritmik harakatlar bajarish, musiqa tinglash,
musiqa savodi bilan tanishtirish kabi faoliyatlarni uzviy bog’lab olib
boradilar. Musiqa faoliyatini bajarish bolalarni faolroq bo’lishlariga asos
bo’ladi. Tashkil etiladigan bayramlar ham qiziq va muvaffaqiyatliroq o’tadi.
Musiqa mashg’ulotlari butun guruh bilan bir vaqtda o’tkaziladi. Uning
mazmuni va tuzilishi bolalar yoshi va beriladigan vazifalarga bog’liq.
Bir yashar bolalarda mashg’ulotlar qisqa o’tadi.
Ilk yosh guruhida 10 – 13 daqiqa olib boriladi.
Kichik guruhida 15 – 20 daqiqa olib boriladi.
O’rta guruhida 20 – 25 daqiqa olib boriladi.
Katta guruhda 25 – 30 daqiqa olib boriladi.](/data/documents/d504d82f-d576-4874-a999-fd1ea71433d7/page_4.png)
![Tayyorlov guruhida 30 – 35 daqiqa olib boriladi.
Musiqa mashg’ulotlar haftasiga ikki marta o’tkaziladi. Unda guruhning
barcha bolalari ishtirok etadi. Musiqa mashg’ulotlari – musiqa tinglash, qo’shiq
o’rgatish, musiqiy – ritmik harakatlar bajarish, raqsga tushish, musiqiy –
didaktik o’yinlar, bolalar cholg’u asboblarida chalishga o’rgatish va musiqaga
oid ma’lumotlarni qamrab oladi. Har bir mashg’ulotdan mashg’ulotga sayin
bolalarga musiqaviy ta’lim-tarbiya berishning qaysidir vazifasi hal etib boriladi.
Musiqa rahbari ushbu ishda rahbarlik qiladi, to’g’ri yo’l ko’rsatib, maslahat va
tavsiyalarini berib boradi.
Bolalarni bilim va malakalariga qo’yiladigan talablar har bir guruh
uchun faoliyat turiga qarab tuziladi.
Bunday mashg’ulotlarning qiyinligi shundaki, bolalarning diqqatini bir
faoliyatdan ikkinchi faoliyatga ko’chirish kerak bo’ladi. Shu ketma – ketlikni
reja asosida amalga oshirish murakkabdir. Chunki bolalarning psixologik
xususiyatlarini hisobga olsak, ular bugun o’rgangan asarlarini keyingi safar
unutishlari mumkin.
Zamonaviy pedagogika ta’lim tizimining maqsadi, yangi toifaga mansub
bo’lgan musiqa rahbarining umumiy va kasb kamolotiga erishishdan iborat.
1.3.Bolalar repertuarini tanlashda qo’yiladigan zamonaviy talablar
Mavjud pedagogik vazifalar saqlangan holda O’zbekistonga xos milliy
qadriyatlar, an’analar, xalq ijodi, musiqa merosini bolalarni idrok etish qobilyati
darajasida bosqichma – bosqich tadbiq etish nazarda tutiladi.
Ertalabki badan tarbiya, turli shakldagi mashg’ulotlar, mehnat, sayr, nafosat
soatlari, o’yin kulgi, bayramlarga oid asarlarni aniq rejalashtirib, o’z o’rnida va
me’yorida qo’llash «Milliy tafakkur» muammosining yechimiga erishishda muhim
omil bo’ladi.
Avalam bor musiqa repertuarlari bolajonlarda jonajon Vatanga muhabbat,
mehnatsevarlik, tabiatini e’ozlaщ, do’stlik, hamjihatlik, rahm – shafqat kabi
xislatlar musiqaviy obrazlar orqali idrok etilishga qaratilgan. Bunda Respublika
miqyosidagi ijodkor tarbiyachilarning ilg’or tajribalari natijasi, yangicha ishlash](/data/documents/d504d82f-d576-4874-a999-fd1ea71433d7/page_5.png)
![metodikasiga asoslangan musiqiy repertuarlari bolalarning yoshiga mos
bo’lgan (bilim va malakalar darajasi, musiqaga munosabati, qiziqishi, qobilyati,
sog’lig’i, kayfiyati, bogchadagi muhit va boshqalar)holatlarni musiqiy faoliyat
turlarini hisobga olgan holda besh qismga bo’linadi. o’quv materiallari choraklarga
taqsimlangan bo’lib, bolalarning mehr faoliyat turlariga muofiq tanlanishi
dastlabki bilim va ko’nikmalarni egallashda, ta’lim maqsadlarni egallashda muhim
ahamiyat kasb etadi. Mashg’ulotning tuzilishi o’quv materialllarining mazmunidan
kelib chiqish lozim. Bunda asarning tarbiyaviy ahamiyati, ularning badiiy Qoyaviy
saviyasi, bolalar yoshiga mosligi, asar mavzusining xilma – xilligi hisobga olinadi.
Ma’lumki, musiqiy faoliyat musiqa tinglash, qo’shiq aytish, musiqiy ritmik
harakat, bolalar cholg’u asboblarida chalishni o’rganish kabi turlarga bo’linadi.
Har bir faoliyat turi bolaning musiqiy didini rivojlantirishga yordam berib, ma’lum
malakani shakllantiradi.
MTMgacha ta’lim muassasalarida musiqa ta’limi va tarbiyasi musiqa rahbari
tomonidan olib boriladi. Uning asosiy maqsadi MTMgacha ta’lim muassasalarida
bolalarni yoshligidan boshlab ularning dunyoqarashini shakllantirish hamda
musiqiy didini o’stirib borish, bolalarga musiqani o’rgatish jarayonida unlarga
tabiat, jamiyat, mahalla, ota-ona, ta’lim muassasasi va umuman olganda hayotda
o’z o’rnini topishida ilk musiqiy tushunchalarni berishdan iboratdi. Musiqa
tarbiyachisi musiqa mashg’ulotlari asosida bolalarga ta’lim va tarbiya berish
borasida oldiga qo’yilgan pedagogik maqsad va vazifalarni amalga oshirish uchun
eng avvalo, bolalarning musiqiy uquvi va qobiliyatlarini muntazam ravishda
o’stirib borish uchun harakat qilishi lozim.
Mutaxassislar tomonidan MTMgacha ta’lim muassasalari
tarbiyalanuvchilarining musiqiy uquv va qobiliyatlarini quyidagi faoliyat turlarida
ajratgan holda tasnif etadilar. Jumladan, tarbiyalanuvchilarning musiqiy
tovushlarni baland-pastligini his etish qobiliyati;
- musiqiy tovushlar rangini bir-biridan farqlanishini bilish;
- bolalarni musiqaga mos harakat bajarishlarini xis etishlariga o’rgatish,
qadam tashlab, chapak chalib musiqani xotirada saqlash, his etish va ifodalash;](/data/documents/d504d82f-d576-4874-a999-fd1ea71433d7/page_6.png)
![- musiqa tinglash qobiliyatini o’stirish;
- jamoa bo’lib kuylash;
- aytim so’zlarini ma’no va mazmunini o’rganish uchun ularni mushohada
qilish qobiliyatini o’stirish.
MTMgacha ta’lim muassasalarida tarbiyalanuvchilarning musiqiy
qobiliyatlarini shakllantirishning yana bir o’ziga xos shakli sifatida
mashg’ulotlarda musiqiy faoliyaning barcha shakllarini musiqa rahari tomonidan
ishlatish talab etiladi. Garcha, tarbiyalanuvchida musiqa mashg’ulotiga nisbatan
qiziqish ortsin. Shuningdek, musiqa rahbari tomonidan amalga oshirilgan ishlar
musiqa mashg’uloti jarayonida rivojlanib borsin.
Yuqorida ta’kidlab o’tilgan maqsadlardan kelib chiqqan holda MTMgacha
ta’lim muassasalarida olib boriladigan musiqa ta’lim-tarbiyasining asosiy
vazifalari etib quyidagilarni tavsiya etish mumkin:
Birinchidan, tarbiyalanuvchilarni musiqaga bo’lgan qiziqishlarini oshirish
borasida o’quv dasturda repertuar tanlashda ularning yoshiga xos jihatlarini
e’tiboga olish;
Ikkinchidan, tarbiyalanuvchilarni musiqiy asarlar bilan tanishtirish
jarayonida ularda musiqiy ohangga bo’lgan his-tuyg’ularni hosil qilish yo’li bilan
Ona-Vatan, xalq, millatga nisbatan mehr-muhabbatni tarbiyalash, shu orqali
ularning musiqa haqidagi tasavvurlarini boyitish;
Uchinchidan, bolalarni musiqa tinglash, qo’shiq kuylash, musiqa ostida
ritmik harakatlarni bajarish, bolalar cholg’u asboblarida jo’r bo’lish faoliyatlari
yordamida ijodiy qobiliyatlarini shakllantirib borish;
To’rtinchidan, bolalar ovozini asrab tarbiyalash, qo’shiqlarni sodda, ravon,
erkin, tabiiy va ifodali kuylashga o’rgatish hamda unga odatlantirish;
Beshinchidan, tarbiyalanuvchilarni musiqiy asarlardan zavq olishlari, shu
asosda ularning musiqiy did va badiiy fikr yuritishlarini rivojlantirish;
Oltinchidan, musiqa mashg’ulotlari jarayonida musiqiy asardagi badiiy
obrazlarni o’yin va raqs ifoda etishga o’rgatish;](/data/documents/d504d82f-d576-4874-a999-fd1ea71433d7/page_7.png)
![Yettinchidan, musiqa mashg’ulotlarida bolalarni milliy qadriyatlarimiz bilan
tanishtirish, milliy cholg’u sozlar jo’rligida milliy ohang-kuy va musiqiy-ritmik
harakatlarni bajarishga o’rgatish;
Sakkizinchidan, musiqa mashg’ulotlari mazmunini MTMgacha ta’lim
muassasasi, Vatan, shahar, mahalla, tabiat, jamiyat hayoti bilan bog’lash, ta’lim
muassasalarida o’tkaziladigan tadbirlarda o’rganilgan kuy va qo’shiqlar bilan
ishtirok etish. Turli ertaliklar, konsertlar tashkil etish kabi vazifalarni amalga
oshirish talab etiladi.
Xulosa sifatida aytish mumkinki, MTMgacha ta’lim muassasalari musiqa
mashg’ulotlarida bola hayotini, tevarak-atrofni musiqiy obrazlar orqali idrok etish
uchun repertuar tanlash lozim bo’ladi. Olib boriladigan musiqiy tarbiya ishlarini
badiiy adabiyot va tasviriy san’at bilan uzviy ravishda bog’langan holda amalga
oshirish, musiqiy tarbiyaning ilg’or tajriba va turli metodlaridan foydalanib
o’tkaziladigan har bir musiqa mashg’ulotini bolalarga badiiy-estetik zavq
uyg’otishini, ularning his-tuyg’ularini shakllantirishda, ijodiy fikrlash qobiyati va
nutqini o’stirishda xizmat qilishni ta’minlash lozim. Bundan tashqari musiqiy
o’yinlar va raqslardan ham foydalanish bolalarda ritm tuyg’usi, chaqqonlik va
harakatchanlikni shakllantirib, qomatning to’g’ri o’sishiga yordam beradi. Bu
jarayon bolalarning aqliy va jismoniy rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etadi.
Anashu ishlar MTMgacha ta’lim muassasalarida olib boriladigan barcha musiqiy
ta’limni va tarbiyani ishlar yosh avlodda olijanob fazilatlarni bog’cha yoshidan
shakllantirishda nafosat tarbiyasining tarkibiy qismi bo’lib xizmat qiladi.](/data/documents/d504d82f-d576-4874-a999-fd1ea71433d7/page_8.png)
![Adabiyotlar:
1. G.SHaripova, Sh. Yakubova. MTMgacha ta’lim muassasalarda musiqa o`qitish
metodikasi.Toshkent. 2007
2.D.Soipova “Musiqa o‘qitish nazariyasi va metodikasi”
3..B.Boltayev “MTMgacha ta’lim muassasalarida musiqa mash’gulotlari”
4. .“Bolajon” tayanch dasturi :Toshkent.-2016
1. A. Zimina Osnova muzыkalnogo vospitaniya i razvitiya ditey mladщego
vozrosta. M., 2000 g.
2. M.S.Osenneva”Teoriya i metodika muzikalnogo vospitaniya”:”Akademiya”
Moskva. 2012 .
3. Gogoberidze A.G. “Teoriya i metodika muzыkalnogo vospitaniya detey
doshkolnogo vozrasta”:
4. И. Ю. Дьяченко. “ Теория и методика музыкального вос питания”
5. RadыnovaO. Nastroyeniya, chustva v muzыke. M;2009](/data/documents/d504d82f-d576-4874-a999-fd1ea71433d7/page_9.png)
Musiqa mashg’ulotini o’tkazish metodikasi, zamonaviy konsepsiyalari va me’yoriy-huquqiy hujjatlar Reja 1.Musiqa mashg’ulotlarini tashkil etish metodikasi 2.Nutqiy nuqsoni bor bolalar bilan ishlash metodikasi
Musiqa mashg’ulotlarini tashkil etish metodikasi. Musiqa mashg’ulotlarini tashkil etish metodikasi va MTMgacha ta’limning kompetensiyaviy yondashuvga asoslangan Davlat talablari. MTMgacha ta’lim jarayonida tarbiyalanuvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo’yiladigan minimal talablar. Musiqa mashg’ulotlarini o’tkazish metodikasi fanidan ta’lim mazmunining minimal hajmi. Tarbiyalanuvchilarning musiqa mashg’ulotlarida egallashi lozim bo’lgan kompetensiyalari. Musiqa mashg’ulotlari ta’limi dasturi mazmuni, mohiyati va tahlili. Mashg’ulotlar tahlili. «Bolajon» MTMgacha ta’lim muassasalari uchun ishlab chiqilgan dastur – davlat hujjati bo’lib, musiqa rahbarini ta’limiy tarbiyaviy ishi, bolalarni barkamol tarbiyalab MTM ta’limiga tayyorlashini nazarda tutadi. Musiqa mashg’ulotlarini rejalashtirar ekan, pedagog bolalarning aqliy, jismoniy, emosional yuklamalarini hisobga olishi kerak va shunga ko’ra o’rgatiladigan repertuar va faoliyat turlarini ketma – ketligini to’g’ri tuzishi kerak. Har bir musiqa rahbari xar bir musiqa mashg’ulotini qiziqarli va bolalar xotirasida uzoq saqlanishi uchun ko’rgazmalardan unumli foydalanishni bilishi zarur. Mashg’ulotni tashkillashda musiqa rahbari quyidagilarni yoddan chiqarmasligi kerak: mashg’ulot bayoni, yangi qo’shiq, raqs xarakatlari, foydalaniladigan cholg’u asboblari uchun tayyorlangan ko’rgazmalar; qismlarni bir-biriga uzviy bog’lay olish; bolalarni qiziqtirish uchun ularning yosh xususiyatlarini e’tiborga oligan xolda sodda va past ohangda muloqatda bo’lish; texnika vositalaridan foydalana olish; musiqiy ta’limiy va didaktik o’yinlar yordamida bolalar bilim va ko’nikmalarini mustahkamlab borish; musiqaviy xarakatli o’yinlarni atributlar va o’yinchoqlar yordamida tashkillashtirish. Mashg’ulotni rejalashtirishda quyidagilarga e’tibor berishi kerak:
Musiqa tinglashda rasmlardan, bastakor va kompazitor portretlaridan, xilma-xil rangdagi shakllardan foydalanish; Ovoz diapozonini kengaytirish mashqlarida musiqali zinacha ko’rgazmali qurollar, tarqatma materiallardan foydalanish; Qo’shiq kuylaganda rasmlarga qarab qo’shiq nomini topish; Laparlar va raqslarni ijro etganda atributlar(gullar, lentalar, v.b.) foydalanish; Bolalarni ijodiy kobiliyatini rivojlantirishda musiqali xarakatli va obrazli o’yinlarni o’rgatilganda shu o’yinga mos atributlarni tayyorlab fikrlashga o’rgatish, sahnalashtirilgan jarayonda bolalarni mustaqil xarakat qilishlariga imkon yaratadi va katta o’rin egallaydi. 1.2.Nutqiy nuqsoni bor bolalar bilan ishlash metodikasi Ma’lumki, nutqida nuqsoni bo’lgan bolalar bilan ishlashda, ularning nutqlarini tiklashda musiqa mashg’ulotlari katta o’rin tutadi. Bunday gurux bolalari bilan musiqa rahbari logoped musiqa rahbari bilan hamkorlikda ishlasa o’z maqsadiga yetadi. Nutqida nuqsoni bor bolalarning nutqini tiklashda musiqa raxbarlari ko’proq logoritmikaga e’tibor qilishlari ko’zda tutiladi. Bunda: to’g’ri nafas olishni yo’lga qo’yish; ovozni rivojlantirish ustida ishlash; temp va ritm ustida ishlash; eshitish va xotirani rivojlantirish; umumiy va maxsus motorikani rivojlantirish; so’zlarni xarakatlar bilan to’g’ri ishlay olish; intonasiya va shu registrlar ustida ishlash; o’yinlar. Yuqorida ko’rsatilgan tavsiyalar mashg’ulot jarayonida o’z samarasini beradi. Bolalarning musiqa tafakkurini rivojlantiradi. Idroki va hissiyotini tarbiyalaydi.
MTMgacha yoshdagi bolalar yorqin va quvnoq ranglarni xush ko’radilar, ularda bu orqali quvnoqlik hissiyotlari rivojlanib boradi. O’quv materiali murakkabligiga ko’ra xilma – xildir: ko’proq aqliy faoliyatni, diqqatni talab qiladigan vazifalarni mashg’ulotlar boshida berish kerak. Kuylashdan oldin murakkab jismoniy mashqlarni berish mumkin emas, chunki bunday mashqlar bolalarni nafas olishlarini qiyinlashtiradi. Amaliyotga ko’ra faoliyat turlarini quyidagicha berish maqsadga muvofiq. Mashg’ulot boshida kichik musiqiy – ritmik mashqlar, ular birorta raqs elementlari ham bo’lishi mumkin. Bunday harakatlar bola diqqatini jamlaydi. Ritmik mashqlardan so’ng bolalar o’tiradilar va musiqa tinglaydilar. Keyin esa qo’shiq kuylashga o’tadilar. Bolalar bir mashq davomida 2 – 3 ta qo’shiq kuylashadi. Masalan, marsh, raqs, qo’shiq jarayonida musiqa savodidan xabardor bo’ladilar. Bunday mashg’ulotlar mavzuli mashg’ulotlar deyiladi. Yana biri bu kompleks mashg’ulotlardir . Bunda bolalar bilan faqat musiqa emas, balki, adabiyot va tasviriy san’at bilan shug’ullanadilar. Bunday mashg’ulotlar asosida uchta san’atni birlashtiruvchi badiiy obraz yotadi. Masalan, «Qish zavqi»,«Kuz keldi», «Bahor». Musiqa mashg’ulotlari – har bir bolaning musiqiy qobiliyatini maqsadga muvofiq va har tomonlama ta’lim – tarbiya beruvchi mashg’ulotlardir. Ularda har xil faoliyat turlari: kuylash, ritmik harakatlar bajarish, musiqa tinglash, musiqa savodi bilan tanishtirish kabi faoliyatlarni uzviy bog’lab olib boradilar. Musiqa faoliyatini bajarish bolalarni faolroq bo’lishlariga asos bo’ladi. Tashkil etiladigan bayramlar ham qiziq va muvaffaqiyatliroq o’tadi. Musiqa mashg’ulotlari butun guruh bilan bir vaqtda o’tkaziladi. Uning mazmuni va tuzilishi bolalar yoshi va beriladigan vazifalarga bog’liq. Bir yashar bolalarda mashg’ulotlar qisqa o’tadi. Ilk yosh guruhida 10 – 13 daqiqa olib boriladi. Kichik guruhida 15 – 20 daqiqa olib boriladi. O’rta guruhida 20 – 25 daqiqa olib boriladi. Katta guruhda 25 – 30 daqiqa olib boriladi.
Tayyorlov guruhida 30 – 35 daqiqa olib boriladi. Musiqa mashg’ulotlar haftasiga ikki marta o’tkaziladi. Unda guruhning barcha bolalari ishtirok etadi. Musiqa mashg’ulotlari – musiqa tinglash, qo’shiq o’rgatish, musiqiy – ritmik harakatlar bajarish, raqsga tushish, musiqiy – didaktik o’yinlar, bolalar cholg’u asboblarida chalishga o’rgatish va musiqaga oid ma’lumotlarni qamrab oladi. Har bir mashg’ulotdan mashg’ulotga sayin bolalarga musiqaviy ta’lim-tarbiya berishning qaysidir vazifasi hal etib boriladi. Musiqa rahbari ushbu ishda rahbarlik qiladi, to’g’ri yo’l ko’rsatib, maslahat va tavsiyalarini berib boradi. Bolalarni bilim va malakalariga qo’yiladigan talablar har bir guruh uchun faoliyat turiga qarab tuziladi. Bunday mashg’ulotlarning qiyinligi shundaki, bolalarning diqqatini bir faoliyatdan ikkinchi faoliyatga ko’chirish kerak bo’ladi. Shu ketma – ketlikni reja asosida amalga oshirish murakkabdir. Chunki bolalarning psixologik xususiyatlarini hisobga olsak, ular bugun o’rgangan asarlarini keyingi safar unutishlari mumkin. Zamonaviy pedagogika ta’lim tizimining maqsadi, yangi toifaga mansub bo’lgan musiqa rahbarining umumiy va kasb kamolotiga erishishdan iborat. 1.3.Bolalar repertuarini tanlashda qo’yiladigan zamonaviy talablar Mavjud pedagogik vazifalar saqlangan holda O’zbekistonga xos milliy qadriyatlar, an’analar, xalq ijodi, musiqa merosini bolalarni idrok etish qobilyati darajasida bosqichma – bosqich tadbiq etish nazarda tutiladi. Ertalabki badan tarbiya, turli shakldagi mashg’ulotlar, mehnat, sayr, nafosat soatlari, o’yin kulgi, bayramlarga oid asarlarni aniq rejalashtirib, o’z o’rnida va me’yorida qo’llash «Milliy tafakkur» muammosining yechimiga erishishda muhim omil bo’ladi. Avalam bor musiqa repertuarlari bolajonlarda jonajon Vatanga muhabbat, mehnatsevarlik, tabiatini e’ozlaщ, do’stlik, hamjihatlik, rahm – shafqat kabi xislatlar musiqaviy obrazlar orqali idrok etilishga qaratilgan. Bunda Respublika miqyosidagi ijodkor tarbiyachilarning ilg’or tajribalari natijasi, yangicha ishlash