TEXNIK IJODKORLIK FAOLIYATINING BOSQICHLARI.
![MAVZU: TEXNIK IJODKORLIK FAOLIYATINING BOSQICHLARI.
R Е J А :
1. Texnik ijodkorlik faoliyatning bosqichlari
2. O’quvchilarning ijodiy jihatdan tayyorgarlik darajalari](/data/documents/4faf382f-144b-47fd-b3d4-52ca56c837a1/page_1.png)
![Texnik ijodkorlik faoliyatning bosqichlari . Texnik ijodkorligida yangi
yechimlarni ishlab chiqishdan, to rasmiylashtirishgacha bo’lgan davrni amalga
oshirishda, undagi jarayonlarning muhimligi, murakkabligi va ahamiyatga bog’liq
holda fikrlash jarayoni turli davrlarda amalga oshadi. Bu o’rinda eng katta
qiyinchiliklar aniq, haqiqatdan mavjud buyum va ko’rsatgichlardan abstrakt,
yaratilajak mavhum modellarga o’tish va nazariy tajriba sinov ishlarini bajarish
bilan bog’liq bo’ladi. Talabalardagi umumpedagogik bilim va ko’gnikmalarni
reproduktiv, reproduktiv- ijodiy, ijodiy-reproduktiv va ijodiy darajalarga bo’lib
ko’rsatadi. Shu asosda texnik ijodkorligi g’oyalarini amalga oshirishning fikrlash
faoliyati produktiv va reproduktiv xususiyatlari almashuviga bog’liq bo’lgan 4 ta
davrini ajratib oldik (1-shakl).
Birinchi davr dafikrlash qobiliyati produktiv xususiyatiga ega bo’ladi, bunda
mavjud muammoni anglash, idrok qilish, yechimini topishga extiyoj sezish
jarayoni boradi. Izlanuvchining bilim va tajribasi qanchalik ko’p bo’lsa, bu jarayon
shu qadar kam vaqt davom etib, reproduktiv xarakterga ega bo’lgan ikkinchi davr –
muammo yechimini topishga o’tiladi. Bu davrning davomiyligi ham izlanuvchi
bazaviy bilimi, tajribasi, dunyoqarashi kengligi, qidiralayotgan yechimning
izlanuvchi mutaxasisligiga bog’liq bo’lib unda qarayolayotgan muammoning
yechimi bo’lib, xizmat qila oladigan xolatlar taxlil qilinadi. Uchinchi produktiv](/data/documents/4faf382f-144b-47fd-b3d4-52ca56c837a1/page_2.png)
![davr da hal qilinishi lozim bo’lgan muammo va tanlangan yechim o’zaro bolanadi
va texnik yechim konsepsiyasi taklif qilinadi. U ixtironi amalga oshirishning eng
ma’suyatli davri bo’lib, uning muvafaqiyatli amalga oshirilishi taklif yetilayotgan
g’oyaning ijtimoiy bahosini shakllantirishga hal qiluvchi tasir ko’rsatadi. Ya’ni,
yechim ijobiy natija bersa uning amaliyotga tatbiq qilinishiga asos yaratiladi, yoki
aksincha, yechim kutilgan natijani bermasa u inkor qilinadi. To’rtinchi,
reproduktiv davr da taklif etilayotgan yechimni asoslash uchun xisoblash va tajriba-
sinov ishlari bajarilib, texnik yechimni ishlab chiqishning uchinchi davrida amalga
oshirilayotgan ishlarning natijasi nazariy va amaliy isbotlab beriladi.
Texnik yechim g’oyasini amalga oshirish davrlari.
Har bir bosqichning natijaligi o’quvchilarda texnik fikrlash, mehnat ko’nikma va
malakalari rivojlanishi bilan uzviy bog’liqdir.
O’quvchilarning ijodiy jihatdan tayyorgarlik darajalari. O’quvchilarning
ijodiy faoliyatiga tayyorgarlik besh darajasini ko’rsatuvchi me’yoriy ilmiy jihatlar
asoslangan. Ularqo’yidagilardaniborat:
1. O’quvchilarningbuyumniuningshaklinitakomillashtirishyokidetallarnirasionalj
oylashtirishmaqsadidachizmaga, sxemagaqismano’zgartirishkiritib,
berilganxujjatlarbo’yichatayyorlayolishi.
2. O’quvchininginstruksiyalanishioxirigayetkazibvaberilgantexnikxujjatgayokial
ohidasxemagao’zigao’zgartirishlarkiritibbuyumlarniyasayolishi.
3. O’quvchiningbuyumni,
unikonstruksiyasinidastlabkioriginaltakomillashtiribvatexnologiksxemagamustaq
ilholdao’zgartirishlarkiritibtayyorlayolishi.
4. O’quvchiningoriginalkonstruktorlikg’oyasinimustaqilholdatexnologikjixatdan
ishlabchiqishivaunitayyorlashniudalayolishi.
5. O’quvchi buyumning original konstruktorlik yoki rasionalizatorlik
g’oyasini mustaqil holda asoslab va ta’riflab beraoladi, xujjatlarni ishlab chiqish
va buyum yasashni bajara oladi.
O’ quvchilar ijodkorlik g’oyalarini baholashda ekologik xavfsizlik mezonlari.](/data/documents/4faf382f-144b-47fd-b3d4-52ca56c837a1/page_3.png)
![Insoniyat taraqqiyotining barcha davrlari mobaynida dolzarb bo’lib kelgan
muammolardan biri bu ekologiya, ya’ni atrof-muhitni muhofaza qilish
muammosidir. Har qanday muammolarni, jumladan ekologik muammolarni hal
qilishning eng samarali yechimiga ijodkorlik g’oyalarini muvaffaqiyatli amalga
oshirish orqali erishish mumkin.
Ma’lumki, ijodkorlik deyilganda insonning borliqni bilish va o’zgartirishga
qaratilgan ongli, maqsadga yo’naltirilgan faoliyati tushunilib, uning natijasida
yangi, o’ziga xos, ilgari mavjud bo’lmagan moddiy va ma’naviy ne’matlar
yaratiladi. Ushbu ta’rifda keltirilgan faoliyat turiga mos keluvchi yangi
g’oyalarining samaradorligini baholashda quyidagi to’rtta asosiy tamoyilga amal
qilinadi: g’oyaning ijtimoiy ahamiyati; ekologik xavfsizligi; texnik–iqtisodiy
samaradorligi; kafolatlangan ishonchliligi.
Keltirilgan tamoyillar har biri o’z o’rnida muhim ahamiyat kasb etadi. Biroq
ijodkorlik g’oyasining ekologik xavfsizligi tamoyiliga muvofiq kelmasligi uning
jamiyat amaliyotiga tadbiq qilinishida inkor etilishiga olib keladi, bu holat uning
alohida dolzarblik kasb etishini ta’kidlaydi. Shuning uchun ana shu tamoyil
quyidagi mezonlar asosida quriladi:
1. Yaratiladigan ijodkorlik g’oyasini amalda tatbiq qilishda yuzaga kelishi
mumkin bo’lgan salbiy holatlar nafaqat hozirgi, balki kelajak avlodlarga ta’siri
nuqtai nazaridan ham tahlil etiladi.
2. Tashqi muhit, o’simliklar, hayvonlar dunyosi hamda insonlarga zararli
moddalar, nurlanishlar va boshqa salbiy ta’sirlarni baholashda ular umumiy
yig’indi sifatida qaraladi, chunki ushbu ta’sirlar bir – biriga kuchaytiruvchi ta’sir
ko’rsatadi. Baholash har bir salbiy ta’sirning ko’rsatishi mumkin bo’lgan eng
yuqori natija asosida olib boriladi.
4. Yaratiladigan ijodkorlik g’oyasining salbiy ekologik ta’siri shartli olingan
ko’rsatkichga nisbatan emas, balki uni qo’llashda yuzaga kelishi mumkin bo’lgan
barcha salbiy holatlar yig’indisiga nisbatan o’rganiladi.
5. Ijodkorlik g’oyasining asosida yaratiladigan texnika va texnologiyalarning
ekologik ko’rsatgichlari nisbiy baholash tamoyiliga ko’ra amalga oshiriladi,](/data/documents/4faf382f-144b-47fd-b3d4-52ca56c837a1/page_4.png)
![ya’ni loyihalash jarayonida u xuddi shu vazifani bajaruvchi ekologik jihatdan eng
yaxshi ko’rsatkichlarga ega bo’lgan, texnika yoki texnologiya namunasiga
nisbatan o’rganiladi, sanoat ishlab chiqarishda esa almashtirilayotgan obyektning
ekologik ko’rsatkichlariga nisbatan baholanadi.
6. Yaratilayotgan ijodkorlik g’oyasi asosida texnik yechimning ekologik
xavfsizligini u tadbiq etiladigan texnik tizimning ekologik xavfsizligi nuqtai
nazaridan baholanadi.
7. Yaratiladigan ijodkorlik g’oyasining texnik yechimini ishlab chiqishda
salbiy ta’sirlarning eng og’ir oqibatlari keltirib chiqaradigan eng yomon holatlari
yig’indisi uning ekologik pasporti sifatida qaraladi.
Qarab chiqilgan ijodkorlik g’oyasining ekologik jihatdan keltirib chiqarishi
mumkin bo’lgan salbiy holatlari uning eng yuqori qiymatlari asosida o’rganiladi.
Bu jihatdan olib qaralganda yaratiladigan ijodkorlik g’oyalarining ekologiyaga
ko’rsatadigan salbiy ta’sirlarining minimal qiymatda bo’lishi ta’minlanadi.
Ekologik xavfsizlik jihatidan ijodkorlik g’oyasi ishonchliligining eng
maqbul ko’rsatkichini aniqlash ketma–ketligi quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
1. Ijodkorlik g’oyasi ishonchliligi ko’rsatkichlari bilan uni amalga
oshirishdagi sarflanadigan harajatlar o’rtasidagi bog’liqliklar topiladi.
2. Ishonchlilik ko’rsatgichlaridan kelib chiqqan holda texnik yechimlardan
voz kechishning texnik zararlarga aloqadorligi aniqlanadi.
3. Ishonchlilik ko’rsatgichlaridan kelib chiqqan holda texnik yechimlardan
voz kechishning ekologik zararlarga aloqadorligi aniqlanadi.
4. 1,2,3, ko’rsatgichlarning o’zaro aloqadorligi aniqlanadi.
5. Aniqlangan aloqadorlik eng kichik qiymati uchun mos ravishdagi
ishonchlilik qiymati topiladi. U sarf-harajatlarning eng kichik miqdorini
belgilashda eng maqbul hisoblanadi.
Yangi ijodkorlik g’oyasining ekologik samaradorligi ikki asosiy shaklda
namoyon bo’ladi. Ularning birinchisi alohida ishlab chiqarish resurslarini
tejalishi, chiqindisiz texnologiyaning joriy etilishi, yuzaga keladigan chiqindi va
ikkilamchi xom–ashyoni zararli ta’sirlarini bartaraf qilish yo’llarini ishlab chiqish](/data/documents/4faf382f-144b-47fd-b3d4-52ca56c837a1/page_5.png)
![bilan belgilanadi. Ekologik samaradorlikning ikkinchi shakli mavjud ishlab
chiqarish vositalari yoki usullarining keltirayotgan zararini kamaytirish yo’llarini
ishlab chiqish bilan belgilanadi. Har ikkala shakldagi ijodkorlik yechimlarini
joriy qilishda uning ekologik zaxirasi degan baholash mezoniga asoslanadi.
Ekologik zaxira ijodkorlik texnik yechimini tadbiq qilishda erishish mumkin
bo’lgan eng oliy ekologik samara bilan amalda erishilgan ekologik samaradorlik
o’rtasidagi tafovutdan kelib chiqadi. Mazkur ekologik zaxira ijodkorlik
g’oyasining ekologik pasporti uchun asos vazifasini o’taydi. Ijodkorlik
g’oyasining ekologik pasporti texnik yechimlar muqobil variantlarini ularning
ekologik jihatdan nomukammalligini baholashda aniq mezonga tayanib ish
ko’rilishini ta’minlaydi. Shuningdek, ijodkorlik g’oyasining ekologik
samaradorligini aniqlash uning ijtimoiy bahosini shakllantirishga ham xizmat
qiladi.
Ijodkorlik g’oyasi amalda qo’llanilishining ekologik pasporti uni ishlab
chiqarish va amaliyotga tadbiq qilishda yuz berishi mumkin bo’lagan ekologik
jihatdan zararli hodisalarning mos ravishdagi shartli chegaraviy texnik–iqtisodiy
ko’rsatgichlarning qiymatlariga asoslanadi. U turli maqsadlarda foydalaniladigan
ijodkorlik g’oyalari turli ko’rsatkichlarini qiyosiy tahlil qilishda, ekologik
xavfsizlik mezonlaridan kelib chiqib hisoblanadi. Ijodkorlik g’oyasini
qo’llashning shartli ekologik pasporti sifatida amalda eng yaxshi texnik
yechimlarga erishgan ekologik natijalari olinishi mumkin.
Ijodkorlik yechimining ekologik pasportini ishlab chiqishda organoleptik,
ijtimoiy, texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlarni hisoblash, texnologiyaning chegaraviy
samaradorlik ko’rsatgichini hisoblash kabi uslublardan keng foydalaniladi. Har
bir uslubni qo’llashning tor ixtisoslikdagi holatlari ham mavjud, biroq umumiy
holatlarda keltirilgan uslublar tizimi yaxlit majmua sifatida qo’llaniladi.
Shunday qilib, ijodkorlik g’oyalarining xavfsizlik mezonlari ham uning
asosida ijodkorlik g’oyasi ekologik pasportini ishlab chiqilishi mazmunining
taxlili natijalariga ko’ra quyidagi xulosalarni keltirish mumkin:](/data/documents/4faf382f-144b-47fd-b3d4-52ca56c837a1/page_6.png)
![- ekologik muammolarni hal qilishda ijodkorlik g’oyalari asosida
yaratiladigan yangi texnika va texnologiyalar asosiy omillardan biri hisoblanadi;
- ishlab chiqilayotgan ijodkorlik g’oyalari baholash mezonlari ularning
ekologik jihatdan keng qamrovli tahlil qilinishini, bunda uning nafaqat bugungi
kun, balki kelajak avlodlarga ham ko’rsatadigan ta’sirlari o’rganilishini texnik
yechimlarning zararli ta’sirlarini tamoman bartaraf etadi;
- ijodkorlik g’oyalarining ekologik xavfsizligini ta’minlash mezonlari
haqqoniy baholash ko’rsatkichlariga asoslanganligi va kishilik jamiyatining
barcha sohalarini qamrab olganligi sababli ularni barcha texnik - texnologik
jarayonlar ekologik ko’rsatkichlarini baholashda tavsiya qilishga imkon beradi.](/data/documents/4faf382f-144b-47fd-b3d4-52ca56c837a1/page_7.png)
![- Аdаbiyotlаr.
- 1 . N.Muslimov, Sh.Sharipov, M.Qodirov. “Texnik
ijodkorlik va dizayn”. - T.: 2010
- 2. L.E.Bobomurodova. « Texnik ijodkorlik va dizayn
»
fanidan amaliy mashg‘ulotlarni bajarish. – Samarqand.:
2019 y
- 3. L.E.Bobomurodova. « Texnik ijodkorlik va dizayn
»
fanidan laboratoriya mashg‘ulotlarini bajarish. –
Samarqand.: 2019 y](/data/documents/4faf382f-144b-47fd-b3d4-52ca56c837a1/page_8.png)
![](/data/documents/4faf382f-144b-47fd-b3d4-52ca56c837a1/page_9.png)
MAVZU: TEXNIK IJODKORLIK FAOLIYATINING BOSQICHLARI. R Е J А : 1. Texnik ijodkorlik faoliyatning bosqichlari 2. O’quvchilarning ijodiy jihatdan tayyorgarlik darajalari
Texnik ijodkorlik faoliyatning bosqichlari . Texnik ijodkorligida yangi yechimlarni ishlab chiqishdan, to rasmiylashtirishgacha bo’lgan davrni amalga oshirishda, undagi jarayonlarning muhimligi, murakkabligi va ahamiyatga bog’liq holda fikrlash jarayoni turli davrlarda amalga oshadi. Bu o’rinda eng katta qiyinchiliklar aniq, haqiqatdan mavjud buyum va ko’rsatgichlardan abstrakt, yaratilajak mavhum modellarga o’tish va nazariy tajriba sinov ishlarini bajarish bilan bog’liq bo’ladi. Talabalardagi umumpedagogik bilim va ko’gnikmalarni reproduktiv, reproduktiv- ijodiy, ijodiy-reproduktiv va ijodiy darajalarga bo’lib ko’rsatadi. Shu asosda texnik ijodkorligi g’oyalarini amalga oshirishning fikrlash faoliyati produktiv va reproduktiv xususiyatlari almashuviga bog’liq bo’lgan 4 ta davrini ajratib oldik (1-shakl). Birinchi davr dafikrlash qobiliyati produktiv xususiyatiga ega bo’ladi, bunda mavjud muammoni anglash, idrok qilish, yechimini topishga extiyoj sezish jarayoni boradi. Izlanuvchining bilim va tajribasi qanchalik ko’p bo’lsa, bu jarayon shu qadar kam vaqt davom etib, reproduktiv xarakterga ega bo’lgan ikkinchi davr – muammo yechimini topishga o’tiladi. Bu davrning davomiyligi ham izlanuvchi bazaviy bilimi, tajribasi, dunyoqarashi kengligi, qidiralayotgan yechimning izlanuvchi mutaxasisligiga bog’liq bo’lib unda qarayolayotgan muammoning yechimi bo’lib, xizmat qila oladigan xolatlar taxlil qilinadi. Uchinchi produktiv
davr da hal qilinishi lozim bo’lgan muammo va tanlangan yechim o’zaro bolanadi va texnik yechim konsepsiyasi taklif qilinadi. U ixtironi amalga oshirishning eng ma’suyatli davri bo’lib, uning muvafaqiyatli amalga oshirilishi taklif yetilayotgan g’oyaning ijtimoiy bahosini shakllantirishga hal qiluvchi tasir ko’rsatadi. Ya’ni, yechim ijobiy natija bersa uning amaliyotga tatbiq qilinishiga asos yaratiladi, yoki aksincha, yechim kutilgan natijani bermasa u inkor qilinadi. To’rtinchi, reproduktiv davr da taklif etilayotgan yechimni asoslash uchun xisoblash va tajriba- sinov ishlari bajarilib, texnik yechimni ishlab chiqishning uchinchi davrida amalga oshirilayotgan ishlarning natijasi nazariy va amaliy isbotlab beriladi. Texnik yechim g’oyasini amalga oshirish davrlari. Har bir bosqichning natijaligi o’quvchilarda texnik fikrlash, mehnat ko’nikma va malakalari rivojlanishi bilan uzviy bog’liqdir. O’quvchilarning ijodiy jihatdan tayyorgarlik darajalari. O’quvchilarning ijodiy faoliyatiga tayyorgarlik besh darajasini ko’rsatuvchi me’yoriy ilmiy jihatlar asoslangan. Ularqo’yidagilardaniborat: 1. O’quvchilarningbuyumniuningshaklinitakomillashtirishyokidetallarnirasionalj oylashtirishmaqsadidachizmaga, sxemagaqismano’zgartirishkiritib, berilganxujjatlarbo’yichatayyorlayolishi. 2. O’quvchininginstruksiyalanishioxirigayetkazibvaberilgantexnikxujjatgayokial ohidasxemagao’zigao’zgartirishlarkiritibbuyumlarniyasayolishi. 3. O’quvchiningbuyumni, unikonstruksiyasinidastlabkioriginaltakomillashtiribvatexnologiksxemagamustaq ilholdao’zgartirishlarkiritibtayyorlayolishi. 4. O’quvchiningoriginalkonstruktorlikg’oyasinimustaqilholdatexnologikjixatdan ishlabchiqishivaunitayyorlashniudalayolishi. 5. O’quvchi buyumning original konstruktorlik yoki rasionalizatorlik g’oyasini mustaqil holda asoslab va ta’riflab beraoladi, xujjatlarni ishlab chiqish va buyum yasashni bajara oladi. O’ quvchilar ijodkorlik g’oyalarini baholashda ekologik xavfsizlik mezonlari.
Insoniyat taraqqiyotining barcha davrlari mobaynida dolzarb bo’lib kelgan muammolardan biri bu ekologiya, ya’ni atrof-muhitni muhofaza qilish muammosidir. Har qanday muammolarni, jumladan ekologik muammolarni hal qilishning eng samarali yechimiga ijodkorlik g’oyalarini muvaffaqiyatli amalga oshirish orqali erishish mumkin. Ma’lumki, ijodkorlik deyilganda insonning borliqni bilish va o’zgartirishga qaratilgan ongli, maqsadga yo’naltirilgan faoliyati tushunilib, uning natijasida yangi, o’ziga xos, ilgari mavjud bo’lmagan moddiy va ma’naviy ne’matlar yaratiladi. Ushbu ta’rifda keltirilgan faoliyat turiga mos keluvchi yangi g’oyalarining samaradorligini baholashda quyidagi to’rtta asosiy tamoyilga amal qilinadi: g’oyaning ijtimoiy ahamiyati; ekologik xavfsizligi; texnik–iqtisodiy samaradorligi; kafolatlangan ishonchliligi. Keltirilgan tamoyillar har biri o’z o’rnida muhim ahamiyat kasb etadi. Biroq ijodkorlik g’oyasining ekologik xavfsizligi tamoyiliga muvofiq kelmasligi uning jamiyat amaliyotiga tadbiq qilinishida inkor etilishiga olib keladi, bu holat uning alohida dolzarblik kasb etishini ta’kidlaydi. Shuning uchun ana shu tamoyil quyidagi mezonlar asosida quriladi: 1. Yaratiladigan ijodkorlik g’oyasini amalda tatbiq qilishda yuzaga kelishi mumkin bo’lgan salbiy holatlar nafaqat hozirgi, balki kelajak avlodlarga ta’siri nuqtai nazaridan ham tahlil etiladi. 2. Tashqi muhit, o’simliklar, hayvonlar dunyosi hamda insonlarga zararli moddalar, nurlanishlar va boshqa salbiy ta’sirlarni baholashda ular umumiy yig’indi sifatida qaraladi, chunki ushbu ta’sirlar bir – biriga kuchaytiruvchi ta’sir ko’rsatadi. Baholash har bir salbiy ta’sirning ko’rsatishi mumkin bo’lgan eng yuqori natija asosida olib boriladi. 4. Yaratiladigan ijodkorlik g’oyasining salbiy ekologik ta’siri shartli olingan ko’rsatkichga nisbatan emas, balki uni qo’llashda yuzaga kelishi mumkin bo’lgan barcha salbiy holatlar yig’indisiga nisbatan o’rganiladi. 5. Ijodkorlik g’oyasining asosida yaratiladigan texnika va texnologiyalarning ekologik ko’rsatgichlari nisbiy baholash tamoyiliga ko’ra amalga oshiriladi,
ya’ni loyihalash jarayonida u xuddi shu vazifani bajaruvchi ekologik jihatdan eng yaxshi ko’rsatkichlarga ega bo’lgan, texnika yoki texnologiya namunasiga nisbatan o’rganiladi, sanoat ishlab chiqarishda esa almashtirilayotgan obyektning ekologik ko’rsatkichlariga nisbatan baholanadi. 6. Yaratilayotgan ijodkorlik g’oyasi asosida texnik yechimning ekologik xavfsizligini u tadbiq etiladigan texnik tizimning ekologik xavfsizligi nuqtai nazaridan baholanadi. 7. Yaratiladigan ijodkorlik g’oyasining texnik yechimini ishlab chiqishda salbiy ta’sirlarning eng og’ir oqibatlari keltirib chiqaradigan eng yomon holatlari yig’indisi uning ekologik pasporti sifatida qaraladi. Qarab chiqilgan ijodkorlik g’oyasining ekologik jihatdan keltirib chiqarishi mumkin bo’lgan salbiy holatlari uning eng yuqori qiymatlari asosida o’rganiladi. Bu jihatdan olib qaralganda yaratiladigan ijodkorlik g’oyalarining ekologiyaga ko’rsatadigan salbiy ta’sirlarining minimal qiymatda bo’lishi ta’minlanadi. Ekologik xavfsizlik jihatidan ijodkorlik g’oyasi ishonchliligining eng maqbul ko’rsatkichini aniqlash ketma–ketligi quyidagi tartibda amalga oshiriladi: 1. Ijodkorlik g’oyasi ishonchliligi ko’rsatkichlari bilan uni amalga oshirishdagi sarflanadigan harajatlar o’rtasidagi bog’liqliklar topiladi. 2. Ishonchlilik ko’rsatgichlaridan kelib chiqqan holda texnik yechimlardan voz kechishning texnik zararlarga aloqadorligi aniqlanadi. 3. Ishonchlilik ko’rsatgichlaridan kelib chiqqan holda texnik yechimlardan voz kechishning ekologik zararlarga aloqadorligi aniqlanadi. 4. 1,2,3, ko’rsatgichlarning o’zaro aloqadorligi aniqlanadi. 5. Aniqlangan aloqadorlik eng kichik qiymati uchun mos ravishdagi ishonchlilik qiymati topiladi. U sarf-harajatlarning eng kichik miqdorini belgilashda eng maqbul hisoblanadi. Yangi ijodkorlik g’oyasining ekologik samaradorligi ikki asosiy shaklda namoyon bo’ladi. Ularning birinchisi alohida ishlab chiqarish resurslarini tejalishi, chiqindisiz texnologiyaning joriy etilishi, yuzaga keladigan chiqindi va ikkilamchi xom–ashyoni zararli ta’sirlarini bartaraf qilish yo’llarini ishlab chiqish