Yangi O’zbekiston-yangicha dunyoqarash Uchinchi Renessans konsepsiyasi
![15-Mavzu: Yangi O’zbekiston-yangicha dunyoqarash: Uchinchi Renessans
konsepsiyasi
Reja:
1. O zbekistonda yangi uyg onish – Uchinchi Renessansʻ ʻ
2. O zbekistonda yangi bir uyg onish – Uchinchi Renessans davriga poydevor
ʻ ʻ
yaratilishi
3. Uchinchi Renessans vakillari Yangi O zbekiston farzandlari
ʻ
4. Uchinchi Renessans milliy g oyaga aylanishi zarur
ʻ](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_1.png)
![“Renessans” lug aviy fransuzcha “qayta tug ilish” degan ma noni anglatadi.ʻ ʻ ʼ
Atama sifatida uning mazmuni ancha keng: madaniyatda, ilm-fanda, san atda, ta lim-
ʼ ʼ
tarbiyada, umuman, jamiyat hayotida uzoq muddatli turg unlikdan keyin qayta
ʻ
jonlanib, tez rivojlanishni, ijtimoiy ong va qadriyatlar tizimi yangi sifat bosqichiga
chiqishini bildiradi. Ilk bor atama Yevropada o rta asrlar mutaassibligidan keyin 15-
ʻ
16 asrlardagi rivojlanish davriga nisbatan qo llanilgan. Renessans atalmish mazkur
ʻ
ijtimoiy hodisa o zbek tiliga Uyg onish davri deb o girilgan.
ʻ ʻ ʻ
Avstriyalik atoqli sharqshunos Adam Mesning 1909-yilda “Musulmon
Renessansi” nomli fundamental asari chop etilgan. Shundan buyon Renessans faqat
Yevropaga oid hodisa emasligi, uni Sharq xalqlari yevropaliklarga nisbatan avvalroq
boshdan kechirgani to g risidagi qarashlar va tadqiqotlar paydo bo la boshladi.
ʻ ʻ ʻ
Rossiyalik buyuk sharqshunos akademik N. N. Konrad Renessans VII — VIII
asrlarda Xitoyda boshlanib, VIII asrda Hindistonda davom etgani, undan IX-XII
asrlarda islom mamlakatlari estafetani qabul qilgani, mo g ul istilosi tufayli ancha
ʻ ʻ
pasayib qolgan yuksalish Amir Temur va temuriylar davrida yana qayta gurkurab
o sganini ta kidlaydi. U O rta Sharq Uyg onish davrini Alisher Navoiy
ʻ ʼ ʻ ʻ
zamonasigacha cho zadi. Javoharlal Neru Boburni ham Renessansning tipik vakili,
ʻ
deb baholagan edi.
XV asrdan Renessans Yevropaga siljidi. Bu paytga kelib Yevropa 300 —350-yil
davomida islom olimlari, jumladan, bizning buyuk ajdodlarimiz asarlarini, ayniqsa,
Xorazmiy, Farg oniy va Ibn Sino asarlarini lotinchaga o girib, chuqur o zlashtirib
ʻ ʻ ʻ
olgan edi. Yevropa Uyg onishiga juda kuchli ta sir ko rsatganlardan biri Ibn
ʻ ʼ ʻ
Rushddir. Yevropa falsafasi va ilmiy tafakkurida XVI asr o rtalarigacha averroizm
ʻ
(Ibn Rushd ta limotiga asoslangan oqim) mavqeini saqlab turdi.
ʼ
Afsuski, XVI asrning 30 — 40 yillarida bizda an anaviy jamiyat uzil-kesil qaror
ʼ
topdi. Ilmiy, badiiy izlanishlarga ijtimoiy ehtiyoj pasayib ketdi. O tmish yutuqlari
ʻ
oldida qulluq qilish, ularni ideallashtirish va faqat takrorlashga urinish, yangiliklarga
salbiy munosabat shakllandi. Asta-sekin chuqur turg unlik va inqiroz boshlandi. Ular
ʻ
noxush ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, diniy-mafkuraviy, regional nizolar va ayirmachilik
kabi sabablar bilan qo shilib qoloq bo lib qolishimizga, XIX asr ikkinchi yarmida
ʻ ʻ](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_2.png)
![milliy mustaqilligimizni yo qotishga olib keldi. O tmishdan birinchi bo lib teranʻ ʻ ʻ
tarixiy xulosa chiqargan — jadid bobolarimiz edi. Ular taklif qilgan islohotlar
millatni qayta uyg otish, taraqqiyot tomon burishni ko zladi. Ammo mustabid
ʻ ʻ
hokimiyat jadidlar harakatini avj olmasdan bo g ib qo ydi.
ʻ ʻ ʻ
Mustaqillikka erishgandan keyin dastlab chorak asr davomida milliy tiklanish
bilan shug ullanishga to g ri keldi. Endilikda milliy tiklanishdan milliy yuksalishga
ʻ ʻ ʻ
o tganimizdan keyin, uchinchi Renessansga erishishni davlat rahbari strategik vazifa
ʻ
etib qo ydi. Haqiqatan tarixan olganda biz ikki Renessansni boshdan kechirdik:
ʻ
birinchisi IX — XII asrlar, ikkinchisi XIV asr oxirgi choragi — XVI asr birinchi
choragi. Birinchi Renessansda yurtimizdan Farg oniy, Xorazmiy, Forobiy, Beruniy,
ʻ
Ibn Sino, Yusuf Xos Hojib, Mahmud Qoshg ariy, Mahmud Zamaxshariy kabi buyuk
ʻ
daholar, buyuk muhaddislar — Buxoriy, Termiziy, mutakallimlar — Moturidiy va
Abul Muin Nasafiy hamda boshqa atoqli dunyoviy va diniy allomalar shuuri olamni
yoritdi.
Ikkinchi Renessansda — Ulug bek, G iyosiddin Jamshid Koshiy, Qozizoda
ʻ ʻ
Rumiy, Ali Qushchi, Lutfiy, Jomiy, Navoiy, Behzod, buyuk me morlar, bastakorlar,
ʼ
musavvirlar, tarixchilar chiqib, bugun ham dunyoni lol qoldirayotgan asarlar
yaratdilar.
Har ikki Renessans davrida biz dunyoning ilg or, mutaraqqiy xalqlari qatorida
ʻ
edik. Agar yana shunday darajaga erishmoqchi bo lsak, Uchinchi Renessansni
ʻ
amalga oshirmog imiz zarur.
ʻ
O zbekiston xalqining ko p asrlik boy tarixiga nazar tashlar ekanmiz, unda
ʻ ʻ
taraqqiyot cho qqilarini zabt etishning mashaqqatli bosqichlarini ko rish mumkin. Bu
ʻ ʻ
bosqichlarda davlatchiligimizning shakllanishi, jamiyatda ilmu fan, san at va
ʼ
madaniyatning yuksalishi, buyuk siymolarning o z ijodida erishgan yutuqlari jahon
ʻ
tamaddunining rivojiga hissa qo shishdek iftixorli jarayonlar gavdalanadi.
ʻ
O zbekiston tarixining birinchi Renessansi - Somoniylar davriga to g ri kelib,
ʻ ʻ ʻ
ushbu davrda buyuk ajdodlarimizning yaratgan ilmiy-falsafiy asarlari va olamshumul
kashfiyotlari islom sivilizatsiyasiga tamal toshi bo ldi. Ijtimoiy sohaning har
ʻ
tomonlama rivojlanishi, jamiyatdagi munosabatlarning muayyan tartib-tamoyillar](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_3.png)
![asosida qurilishi, shaharu viloyatlarning iqtisodiy-madaniy rivojlanishi, ilmu
ma rifatning markazlashuvi singari muhim jarayonlar o rta asrlarda yurtimizdaʼ ʻ
davlatchilikning o ziga xosligini belgilovchi tamoyillardir.
ʻ
Ikkinchi Renessans – Amir Temur va Temuriylar davriga to g ri kelib, nafaqat
ʻ ʻ
Movaraunnahr, balki butun Markaziy Osiyo o lkalari o z taraqqiyotining yangi
ʻ ʻ
pog onasiga ko tariladi. Bu davrda davlatchilik asoslari takomillashib, shaharsozlik
ʻ ʻ
va me morchilik avj oldi, xalqaro savdo va diplomatik aloqalar jadallashdi.
ʼ
Shuningdek, bu davrda fan, madaniyat va san at sohalarining rivojlanishi hamda
ʼ
tafakkur doirasining yuksalishi namoyon bo ladi.
ʻ
O zbekiston Respublikasi Mustaqilligining 29 yillik tantanalarida O zbekiston
ʻ ʻ
Respublikasi Prezidentining: “Xalqimizning ulug vor qudrati jo sh urgan hozirgi
ʻ ʻ
zamonda O zbekistonda yangi bir uyg onish – Uchinchi Renessans davriga poydevor
ʻ ʻ
yaratilmoqda”, - degan so zi yangra
ʻ gan edi, bugun shu tarixiy voqiyeaga ham bir yil
to`ldi. Bu yil yuksak tantanalar bilan Mustaqilligimizning 30 yilligini nishonladik va
shu o`tgan shonli mustaqilligimiz tarixini sarhisob etdik.
Darhaqiqat, shiddat bilan rivojlanayotgan hayotimizda ro y berayotgan
ʻ
yuksalish jarayonlari o zini barcha sohalarda namoyon etmoqda. Binobarin,
ʻ
mustaqillikka erishgan yillarimizning ilk davrida biz o zimizning milliy o zligimizni
ʻ ʻ
anglash, boy tarixiy-ma naviy hamda ilmiy merosimizning asl mazmun-mohiyati
ʼ
mag zini chaqish va uni ro yobga chiqarishga intilgan bo lsak, endilikda
ʻ ʻ ʻ
xalqimiz jipslanib “milliy tiklanishdan – milliy yuksalish” g oyasini sobit qadamlik
ʻ
bilan amalga oshirishga kirishdi. Bu davrda jamiyatimizda ijtimoiy tafakkurning
yuksalish tendensiyasi qaror topishi, unga xos ham milliy, ham umuminsoniy
qadriyatlarning mujassamligi e tirof etilmoqda. Milliy ruh va umuminsoniy
ʼ
qadriyatlar uyg un
ʻ bo lgan ijtimoiy tafakkur – mamlakatimiz barqaror ʻ
rivojlanishining o zan mezon va mustahkam poydevoriga aylanmoqda. Yurtimizda
ʻ
ijtimoiy tafakkur darajasining tobora o sishi bois, sanoat, qishloq xo jaligi va boshqa
ʻ ʻ
jabhalarda mehnat va sohaga yondashuv madaniyati hamda mas uliyati o zgardi.
ʼ ʻ
Ayniqsa, fan sohasiga qaratilayotgan alohida e tiborning zamirida chuqur ma no bor.
ʼ ʼ
Fan – bu tafakkur bo lib, qaysiki, jamiyatdagi barqarorlikni ta minlab beruvchi
ʻ ʼ](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_4.png)
![ustuvor omillardan biridir. Fan rivojlanar ekan, nafaqat iqtisodiyot, balki ijtimoiy-
madaniy soha ham taraqqiy etadi. Fanga bo lgan e tibor inson tafakkurini o stirish vaʻ ʼ ʻ
ulg aytirishga xizmat qiladi. Jamiyat tafakkuri o ssa, madaniyat va san at sohasi ham
ʻ ʻ ʼ
mana shu talablarga hamohang ravishda o sadi va taraqqiy etadi.
ʻ
Jahon ilmiy hamjamiyatining e tirof etilishicha, O zbekiston qadimdan
ʼ ʻ
madaniyat va sivilizatsiya barpo etuvchi zamindir. Darhaqiqat, o rta asrlarda
ʻ
O zbekiston hududida vujudga kelgan ilmiy-ma naviy yutuqlar Yevropadagi ilmu
ʻ ʼ
fanga asos bo ldi. Muhammad al-Xorazmiy, Abu Ali ibn Sino, Abu Rayhon Beruniy,
ʻ
Abu Nasr Forobiy kabi ulug mutafakkirlarimizning beqiyos ilmiy-falsafiy risolalari
ʻ
dunyoviy bilimlarni rivojlantirish va tizimlashtirish bilan bir qatorda, nafaqat o z
ʻ
zamonasi, balki keyingi yuz yilliklarga tegishli umumjahon tamaddunining
yuksalishiga asos soldi.
Davlatimiz rahbari hozirgi davrni milliy tiklanishdan milliy yuksalish tomon deb
e lon qilganligining zamirida qat iy ishonch va chuqur hikmat mujassam. Negaki,
ʼ ʼ
keyingi 10 yilligimiz asl yuksalish va taraqqiyot davri bo lishi muqarrar. Zero oxirgi
ʻ
yillarda qabul qilingan va albatta qilinajak qonunlar, farmon va qarorlar, amalga
oshirilayotgan keng ko lamli islohotlar taraqqiyotning yangi ufqlariga asos bo ladi.
ʻ ʻ
“Haq berilmas, haq olinur!” deb, millat ozodligi yo lida jonini fido qilgan ulug
ʻ ʻ
ajdodlarimizning buyuk maqsadi ham shu edi. Biz qanday tahlikali va suronli
davrlarni boshimizdan kechirmaylik, qanday yutuq va natijalarga erishgan
bo lmaylik, mustaqillik g oyasi, istiqlol ruhi bizga doimo tog dek tayanch
ʻ ʻ ʻ
bo lmoqda.
ʻ
Bugun cheksiz iftixor bilan ayta olamizki, donishmand xalqimizning uzoqni
ko ra olishi, birdamligi va fidoyi mehnati bilan barcha sinovlardan munosib o tib
ʻ ʻ
kelmoqdamiz. Shu nuqtayi nazardan, bizning insoniy qadr-qimmatimizni, g urur va
ʻ
sha nimizni, dinu diyonatimizni, milliy davlatchiligimizni tiklab bergan Mustaqillik
ʼ
kuni Vatanimizning shonli tarixida hamisha eng yorqin sahifa bo lib qoladi.
ʻ
Bugun jahon miqyosida yurtimiz haqida so z ketganda “Yangi O zbekiston”
ʻ ʻ
iborasi tilga olinmoqda. Bu keyingi yillarda taraqqiyotning mutlaqo yangi bosqichiga
qadam qo yganimiz, erishayotgan zalvorli yutuqlarimizning e tirofidir.
ʻ ʼ](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_5.png)
![Xalqimizning ulug vor qudrati jo sh urgan hozirgi zamonda O zbekistondaʻ ʻ ʻ
yangi bir uyg onish – Uchinchi Renessans davriga poydevor yaratilmoqda, desak,
ʻ
ayni haqiqat bo ladi. Chunki bugungi O zbekiston – kechagi O zbekiston emas.
ʻ ʻ ʻ
Bugungi xalqimiz ham kechagi xalq emas», dedi davlat rahbari.
Milliy g oya aslida muayyan xalqning oliy istiqbol maqsadini bir necha
ʻ
so zlarda yoki iborada mujassam ifodalovchi tushunchalar yoki shior, iboradir. U
ʻ
xalqni o sha maqsad yo lida birlashtiradi, safarbar etadi. Xalq barcha sa y-
ʻ ʻ ʼ
harakatlarini, intilishlarini, bunyodkorlik faoliyatini unga muvofiqlashtiradi. Zarur
bo lsa, iqtisodiy, ijtimoiy munosabatlarini, mamlakatning huquqiy, siyosiy,
ʻ
mafkuraviy asoslarini, ta lim-tarbiya tizimini chuqur isloh qiladi. Milliy g oyaning
ʼ ʻ
asosiy vazifalaridan biri, avvalo, xalqning jipsligini, birligini, mamlakatning hududiy
yaxlitligini saqlash va mustahkamlashdir. Ikkinchidan, millatning oliy maqsadini,
rivojlanish marralarini, mo ljallarini umumiy tarzda aniqlaydi. Milliy g oya turli
ʻ ʻ
iboralarda ifodalanishi mumkin. Lekin ifoda shaklidan qat i nazar, xalqqa istiqbolni,
ʼ
ijtimoiy mo ljalni ko rsatishi shart.
ʻ ʻ
Istiqlolga erishganimizdan keyin dastlabki yillarda “O zbekiston — kelajagi
ʻ
buyuk davlat” shiori olg a surildi. U amalda milliy g oya vazifasini o tadi va xalqni
ʻ ʻ ʻ
birlashtirishda, safarbar etishda katta rol o ynadi. Mazkur jozibali shiorda urg u
ʻ ʻ
jamiyatga emas, davlatga berilgandi. Keyinchalik milliy g oya shaklan
ʻ
takomillashtirilganda “Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot” iborasi olg a
ʻ
surildi. Unda urg u siyosiy tashkilotga (davlatga) emas, balki har kishi uchun,
ʻ
siyosiy, mafkuraviy qarashlaridan qat i nazar, birdek aziz Vatanga hamda shaxs va
ʼ
jamiyat hech qachon befarq bo lmaydigan erkinlikka va farovonlikka qo yildi. Milliy
ʻ ʻ
g oyaning bunday tushunchaviy ifodasi ancha mukammallik kasb etdi.
ʻ
Ammo uning mazmunini, uni amalga oshirish vazifalarini ochib berishga
yetarlicha mas uliyat bilan yondashilmadi. Ayniqsa, u islohotlarning yo nalishlari,
ʼ ʻ
sohalari, turli bosqichlari, amaldagi va ehtimoldagi muammolari bilan bog lanmadi.
ʻ
Natijada u mafkuraviy chaqiriq, quruq shior darajasida qolib ketdi. Aniq muammolar
va vazifalardan yiroqligi uchun odamlarga ta siri asta-sekin susaya boshladi.
ʼ](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_6.png)
![Katta qiziqish va xayrixohlik bilan kutib olingan “Ozod va obod Vatan, erkin va
farovon hayot” bugun iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy, ma naviy hayotimizga real ta sirʼ ʼ
ko rsatayotirmi, degan savolga aniq javob berish ancha mushkul. Milliy g oyani
ʻ ʻ
jonlantirish uchun uni Uchinchi Renessans g oyasi bilan boyitish zarur. Faqat
ʻ
Uchinchi Renessansni amalga oshirib, biz ozod va obod Vatanda erkin va farovon
hayotni barpo eta olamiz. Yoki, yana qulayrog i, Uchinchi Renessansga erishishni
ʻ
milliy g oyaning yangi ifodasi, deb e lon qilish maqsadga muvofiq.
ʻ ʼ
Milliy g oya joriy vazifalarni emas, balki strategik oliy maqsadni ifodalaydi.
ʻ
Shu ma noda Uchinchi Renessans g oyasi istiqbolga intilishga juda mos keladi.
ʼ ʻ
Mazkur g oyaning safarbarlik kuchi, umuman, mafkuraviy salohiyati juda yuqori.
ʻ
Ayni chog da o tmish tariximizning shonli sahifalari, buyuk ajdodlarimizning
ʻ ʻ
bunyodkorlik va ijodkorlik salohiyati bilan bog lanadi. Bizga mazkur tushuncha
ʻ
kimlarning vorislari ekanimizni eslatib turadi. Yangi Renessans yo lida xalqimiz turli
ʻ
mayda, vaqtinchalik masalalarga, guruhbozlik, mahalliychilik, ayirmachilik,
mafkuraviy mutaassiblikning har xil ko rinishlariga chalg imasligi kerak. Tarix
ʻ ʻ
saboqlarini unutishga haqqimiz yo q.
ʻ
Uchinchi Renessans g oyasi milliy ruhiyatimizga, xalqimiz armon-orzusiga
ʻ
yaqin. Zotan, xalq ilgari oqqan daryosi yana oqishini astoydil istaydi.
Holva degan bilan og iz chuchimaganidek, Renessans degan bilan u sodir bo lib
ʻ ʻ
qolmaydi. Buning uchun har tomonlama puxta o ylangan siyosat olib borilishi,
ʻ
xalqda ruhiy ko tarilish, qat iy irodali intilish yuz bermog i zarur.
ʻ ʼ ʻ
Avvalo, tushuncha mazmunini aniq ochib berish, aholining barcha qatlamlari,
avvalo, yoshlar ongiga yetkazish kerak. O tmish renessanslari davrida ajdodlarimiz
ʻ
nimalarga erishganini, jahon sivilizatsiyasiga qo shgan hissasini, boshqa xalqlar,
ʻ
mintaqalar yutuqlari bilan taqqoslab, jahonning yetakchi madaniyatlaridan, ilm-fani,
san ati va adabiyotlaridan birini, ilg or ijtimoiy fikru qarashlarini yaratganini qisqa,
ʼ ʻ
lo nda, dabdabali jumlalarsiz yoritish zarur.
ʻ
Shuningdek, ularning inqiroz sabablari xolis tahlil etilmog i lozim. Buyuk
ʻ
geografik kashfiyotlar tufayli Buyuk Ipak yo lining to xtab qolgani obyektiv
ʻ ʻ
sabablardan biri bo lsa-da, ichki va tashqi nizolar, taxt talashlar, ayirmachilik va uch
ʻ](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_7.png)
![davlatga bo linib ketish, inson komilligi faqat insonning ichki dunyosiga qaratilib,ʻ
jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotiga yetarlicha e tibor bermaslik kabi
ʼ
subyektiv omillar inqirozni keltirib chiqargan asosiy sabablar edi. Tarixdan saboq
olish, tegishli xulosa chiqarish uchun bular yoshlar, aholi ongiga yetkazilishi kerak.
Biz ko proq avvalgi uyg onish davrlarimizning yutuqlarini faxr bilan e tirof etib,
ʻ ʻ ʼ
negadir ularning inqirozi sabablari haqida gapirishni unchalik xushlamaymiz.
Birinchi va ikkinchi renessanslarning tarixiy sharoiti va davri talablari,
imkoniyatlarini haqqoniy baholab, Yangi Renessansning tarixiy sharoitlari va
talablari mutlaqo o zgacha ekanini asoslash, dalillash maqsadga muvofiq.
ʻ
Uchinchi Renessans to rtinchi sanoat inqilobi bilan muvoziy, bir vaqtda kechadi.
ʻ
Shu sababdan u, avvalo, texnologik inqilobni, yuksak rivojlangan raqamli smart
(aqlli) iqtisodiyotni taqozo qiladi. O z navbatida, raqamli, smart iqtisodiyotga o tish
ʻ ʻ
uchun ishlab chiqarishni bosqichma-bosqich modernizatsiya qilish, avtomatlashtirish,
robotlashtirish talab etiladi. Mazkur jarayon O zbekistonda qanday bosqichlarda
ʻ
amalga oshirilishi, uning moddiy-moliyaviy, insoniy, ilmiy va ilmiy-texnologik
ta minoti bo yicha istiqbolli aniq kompleks dasturlar yangi Renessans g oyasi bilan
ʼ ʻ ʻ
mafkuraviy jihatdan bog lanishi shart. Ilmiy, ilmiy-texnologik ta minot taqozosidan
ʻ ʼ
kelib chiqib, ta lim-tarbiya sohasining barcha bo g inlari uzluksiz isloh etib borilishi
ʼ ʻ ʻ
kerak.
Avvalgi ikkala Renessans mustahkam ma naviy-mafkuraviy negizda, birinchi
ʼ
galda yuksak axloqiylik, adolat, ilmga tashnalik va bag rikenglik asosida yuz bergan.
ʻ
Islom halollik va to g rilikni, insof va adolatni, ilm va amaliy faollikni hamma
ʻ ʻ
narsadan ustun qo ygan. “Ilm izlab Chinga bo lsa-da, bor”, “Sendan harakat —
ʻ ʻ
mendan barakat”, “Bir soatlik adolat barcha insu jinslarning qirq kunlik ibodatidan
ustun” va ko plab shu kabi hadislar, naqllar ajdodlarimizning ijtimoiy mo ljaliga
ʻ ʻ
aylangan edi.
“Baytul hikma”da 40 dan ortiq tarjimonlar qadimgi yunon tilidan, 14 nafar
tarjimon sanskrit tilidan, 4 nafar tarjimon Xitoy tilidan ilmiy, tibbiy va falsafiy
asarlarni arabchaga o girgan. Bundan tashqari, lotin, suryoniy, ibroniy tillardan
ʻ
tarjimonlar bo lgan. Ilmiy haqiqat diniy mansublikdan ustun qo yilgan. Bu asar
ʻ ʻ](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_8.png)
![ma jusiylarniki, bunisi kofirlarniki deb inkor qilinmagan. Ajdodlarimiz til o rganib,ʼ ʻ
ilm ortidan dunyoni kezgan. Mahdudlik qobig iga o ralib qolmagan, turg unlik,
ʻ ʻ ʻ
mahalliychilik ularga yot bo lgan.
ʻ
“Baytul hikma”, Xorazm Ma mun Akademiyasi, umuman, islom olami olimlari
ʼ
faoliyati o sha davrdagi xalqaro ilmiy integratsiyaning eng yorqin namunasidir.
ʻ
Birinchi va ikkinchi renessanslarning ma naviy asoslarini va sabablarini hamda
ʼ
keyingi inqirozini chuqur o rganmasdan, biz Uchinchi Renessansni muvaffaqiyatli
ʻ
amalga oshira olmaymiz. Bugun ham bizga g oyaviy va ilmiy tolerantlik
ʻ
(bag rikenglik), ilmga, haqiqatga tashnalik, milliy mahdudlikni, g oyaviy
ʻ ʻ
mutaassiblikni tamomila inkor etish xos bo lmog i lozim.
ʻ ʻ
Yuqoridagilardan ayonlashmoqdaki, Uchinchi Renessans bizdan xalqaro
hamjamiyatga ilm-fan, texnologiyalar, axborot, madaniyat va iqtisodiyot sohalarida
yana-da chuqurroq integratsiya bo lishini talab etadi. Ammo o zligimizni, tilimizni,
ʻ ʻ
milliy xususiyatlarimizni, ma naviyatimizni saqlab qolishimiz shart. Bu esa ta lim-
ʼ ʼ
tarbiya tizimiga jiddiy e tibor qaratishni bildiradi.
ʼ](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_9.png)
![Prezident har bir xalq faqat erkin va ozod bo lgan taqdirdagina, o z hayoti vaʻ ʻ
kelajagini mustaqil barpo etish huquqiga ega bo lishini ta kidlagan.
ʻ ʼ
“Haq berilmas, haq olinur!” deb, millat ozodligi yo lida jonini fido qilgan ulug
ʻ ʻ
ajdodlarimizning buyuk maqsadi ham shu edi. Biz qanday tahlikali va suronli
davrlarni boshimizdan kechirmaylik, qanday yutuq va natijalarga erishgan
bo lmaylik, mustaqillik g oyasi, istiqlol ruhi bizga doimo tog dek tayanch
ʻ ʻ ʻ
bo lmoqda.
ʻ
Bugun cheksiz iftixor bilan ayta olamizki, donishmand xalqimizning uzoqni
ko ra olishi, birdamligi va fidoyi mehnati bilan barcha sinovlardan munosib o tib
ʻ ʻ
kelmoqdamiz. Shu nuqtayi nazardan, bizning insoniy qadr-qimmatimizni, g urur va
ʻ
sha nimizni, dinu diyonatimizni, milliy davlatchiligimizni tiklab bergan Mustaqillik
ʼ
kuni Vatanimizning shonli tarixida hamisha eng yorqin sahifa bo lib qoladi.
ʻ](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_10.png)
![Bugun jahon miqyosida yurtimiz haqida so z ketganda “Yangi O zbekiston”ʻ ʻ
iborasi tilga olinmoqda. Bu keyingi yillarda taraqqiyotning mutlaqo yangi bosqichiga
qadam qo yganimiz, erishayotgan zalvorli yutuqlarimizning e tirofidir.
ʻ ʼ
Xalqimizning ulug vor qudrati jo sh urgan hozirgi zamonda O zbekistonda
ʻ ʻ ʻ
yangi bir uyg onish – Uchinchi Renessans davriga poydevor yaratilmoqda, desak,
ʻ
ayni haqiqat bo ladi. Chunki bugungi O zbekiston – kechagi O zbekiston emas.
ʻ ʻ ʻ
Bugungi xalqimiz ham kechagi xalq emas», dedi davlat rahbari.
Biz yashab turgan shu muqaddas zaminda Uyg onish – Renessans boshlangan
ʻ
paytlar Yevropa hali g aflat uyqusida ekanini ko pchilik yaxshi biladi.
ʻ ʻ Bu tarixiy
haqiqatni Yevropaning yetuk olimlari tan olgani ham sir emas. Harqalay, atoqli nemis
sharqshunosi Adam Mesning “Musulmon Renessansi”, akademik Nikolay
Konradning “Sharq Renessansi” konsepsiyasi osmondan tushgan emas. Agar “Die
Renaissance des Islams” kitobini ushbu mavzudagi bosh manba, deb hisoblaydigan
bo lsak, Adam Mesdek buyuk olim fundamental tadqiqotini yaratishda ulug
ʻ ʻ
vatandoshimiz Beruniyning ilmiy merosiga tayanganidan faxrlanmay bo ladimi!
ʻ
Mashhur Ma mun akademiyasida kamolga yetgan Ibn Sino, Muso al-Xorazmiy,
ʼ
Abu Rayhon Beruniy kabi allomalar Sharq uyg onish davrining birinchi bosqichiga,
ʻ
Temuriylar davri tamaddunining yorqin vakillari – Mirzo Ulug bek, Alisher Navoiy,
ʻ
Zahiriddin Muhammad Bobur kabi olimlar ikkinchi yuksalish bosqichiga hissa
qo shgani qiyos qilinsa, Uchinchi Renessans vakillari bugungi islohotlarning
ʻ
mevalaridan bahra olgan Yangi O zbekiston farzandlari orasidan yetishib chiqsa, ne
ʻ
ajab!
O z navbatida, yoshlar ham shaxsiy rivojlanishi uchun motivatsiya manbalarini
ʻ
o zi topa bilishi kerak –u xoh kitob, xoh kinoasar, xoh sport yoki sayohat bo lsin.
ʻ ʻ
Imkoniyat yaratilsa o qiyman, deydigan emas, har qanday vaziyatda ham bilim olish
ʻ
va rivojlanishga harakat qilaman, deydigan yigit-qizlarimiz safi kengayishi uchun
hammamiz birgalikda harakat qilishimiz kerak.
Har bir jamiyat o ziga zarur shaxsni tarbiyalaydi. Unga o z taraqqiyoti darajasi
ʻ ʻ
va tendensiyalaridan kelib chiqib axloqiy, e tiqodiy, kasbiy-professional, huquqiy va
ʼ
boshqa qator talablar qo yadi. Jamiyat taraqqiyotining pirovard maqsadi ham inson,
ʻ](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_11.png)
![uning farovon, erkin va xavfsiz turmush kechirishidir. Jamiyat talabiga to liq javobʻ
beradigan kishi turli davrlarda har xil atalgan. Yusuf Xos Hojib uni “tugal er”,
Forobiy “fozil kishi”, tasavvuf namoyandalari “komil inson” deb ataganlar. “Har
tomonlama rivojlangan shaxs”, “uyg un rivojlangan shaxs” atamalari ham
ʻ
qo llanilgan.
ʻ
Mustaqillikdan keyin biz shaxsga nisbatan “komil inson”, yosh avlodga nisbatan
“barkamol avlod” atamalarini qo llay boshladik. Gap atamada emas. Qanday sifatni
ʻ
qo llamaylik, kelajak insonini tarbiyalashda biz, avvalo, jamiyat taraqqiyoti
ʻ
tendensiyalarini va ayni paytda milliy ma naviyatimiz xususiyatlarini hisobga
ʼ
olmog imiz lozim. Binobarin, sun iy intellekt va yuksak texnologiyalarga
ʻ ʼ
tayanadigan “to rtinchi sanoat inqilobi” insonga qo yadigan talablarini oldindan
ʻ ʻ
modellashtirishimiz va ta lim-tarbiya tizimini ularga moslashtirishiz kerak.
ʼ
Xuddi shunday milliy identligimizni saqlab qolish uchun ona tilimizni,
tariximizni, adabiyotimiz va san atimizni yetarlicha o rgatishning optimal yo llarini
ʼ ʻ ʻ
topmog imiz lozim. Urf-odatlarimiz ham takomillashtirilishi va
ʻ
zamonaviylashtirilishi juda zarur. Ijtimoiy ongda, odamlarning xatti-harakatlarida
burilish yuz berishi, yangi ideallar va qadriyatlar qaror topmog i darkor.
ʻ
Uchinchi Renessans g oyasini o qitish va keng jamoatchilik ongiga yetkazishda
ʻ ʻ
nihoyatda ehtiyotkor bo lish, me yordan oshirib yubormaslik talab etiladi.
ʻ ʼ
Mafkuraviy ishlarda sovet davridan qolgan bir illat bor: har qanday g oya targ ibotini
ʻ ʻ
kampaniyabozlikka aylantiramiz.
Bilganni ham, bilmaganni ham ertayu kech tinimsiz gapirtiramiz, odamlarning
me dasiga tegib qolganini sezmaymiz. G oyaning mazmunini asta-sekin
ʼ ʻ
jo nlashtiramiz, ba zi jihatlarini esa beixtiyor soxtalashtirib qo yamiz.
ʻ ʼ ʻ
Dialektika qonuniga binoan me yor buzilsa, har qanday jarayon o zining
ʼ ʻ
inkoriga aylanadi. Oddiy tilda bu “qosh qo yaman deb, ko z chiqarish” deyiladi.
ʻ ʻ
2000-yilda e lon qilingan milliy g oya ana shunday munosabatga uchradi. Shoshib
ʼ ʻ
uni ta limning barcha bo g inlariga joriy qildik, lekin g oyaning ilmiy tadqiqotiga va
ʼ ʻ ʻ ʻ
asoslanishiga deyarli e tibor bermadik. Islohotlarning aniq vazifalari va sohalarning
ʼ](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_12.png)
![xususiyatlari bilan bog lab, jonli mazmun bag ishlash xayolimizga kelmadi. Natijadaʻ ʻ
u mafkurabozlik domiga tushib qoldi.
Uchinchi Renessans g oyasining oraliq bosqich vazifalari aniqlanishi kerak.
ʻ
Masalan, 2030-yilda, 2040 — 2050-yillarda biz aholi jon boshiga taxminan qancha
yalpi ichki mahsulot ishlab chiqaramiz, jahon reytingida taxminan qanday o rinlarga
ʻ
ko tarilamiz. Ta lim, madaniyat, ilm-fan sohalarida qanday ko rsatkichlarni,
ʻ ʼ ʻ
marralarni zabt etamiz. Ular bo yicha mo ljallar belgilanishi lozim. Shunda mazkur
ʻ ʻ
g oyaning safarbarlik ta siri konkret va kuchli bo ladi. Ammo mo ljallar havoyi
ʻ ʼ ʻ ʻ
bo lmasligi, konkret raqamlardan tashkil topmasligi kerak. Yangi AKT,
ʻ
nanotexnologiyalar, biotexnologiyalar, sun iy intellekt yaratish va shu kabi
ʼ
yo nalishlardagi vazifalar ham e tibordan chetda qolmasligi zarur.
ʻ ʼ
Har qanday buyuk rejalar, buyuk g oyalar inson ehtiyojlari, turmushi
ʻ
yaxshilanishi, erkinligi ortishi va ma naviy kamoloti bilan bevosita bog lansagina,
ʼ ʻ
hayotiylik va reallik kasb etadi. Aks holda u havoyi orzu havasligicha qolib ketadi.
Savol va topshiriqlar.
1. Renessans nima? Nega Uchinchi Renessans deyilmoqda?
2. Uchinchi Renessans milliy g oyaga daxldorligi haqida ma`lumot bering.
ʻ
3. Uchinchi Renessans g oyasini hayotiy va ta sirchan milliy g oyaga
ʻ ʼ ʻ
aylantirishni nimadan boshlamoq kerak?
4. Inson — Yangi Renessans ijodkori deganda nimani tushinasiz?
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi
“O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi
to‘g‘risida”gi PF-4947-son Farmoni. O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari
to‘plami, 2017y., 6-son, 70-modda.
2. Lukin Ye.V. Mejregionalnoye sotrudnichestvo kak faktor regionalnogo
razvitiya. J.: Rossiya: tendensii i perspektiva razvitiya, 2016 g.
3. O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi tomonidan
tayyorlangan 2019 yil bo‘yicha “Eksport, import” statistik to‘plami.](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_13.png)
![4. Ishlab chiqarishni oqilona joylashtirish va mintaqalar iqtisodiyotini
diversifikatsiyalashning metodologik asoslarini takomillashtirish mavzusidagi ilmiy-
tadqiqot ishlari bo‘yicha hisobot, Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar
instituti, 2017 y.
5. Ekologicheskiye problemi Sentralnoy Azii. Elektronniy istochnik:
https://ural-eurasia.ru/pro-zasedaniya/news/159-ekologicheskie-problemy-tsentralnoj-
azii.](/data/documents/90497dcb-e455-4bc4-be89-482e215d5ee6/page_14.png)
15-Mavzu: Yangi O’zbekiston-yangicha dunyoqarash: Uchinchi Renessans konsepsiyasi Reja: 1. O zbekistonda yangi uyg onish – Uchinchi Renessansʻ ʻ 2. O zbekistonda yangi bir uyg onish – Uchinchi Renessans davriga poydevor ʻ ʻ yaratilishi 3. Uchinchi Renessans vakillari Yangi O zbekiston farzandlari ʻ 4. Uchinchi Renessans milliy g oyaga aylanishi zarur ʻ
“Renessans” lug aviy fransuzcha “qayta tug ilish” degan ma noni anglatadi.ʻ ʻ ʼ Atama sifatida uning mazmuni ancha keng: madaniyatda, ilm-fanda, san atda, ta lim- ʼ ʼ tarbiyada, umuman, jamiyat hayotida uzoq muddatli turg unlikdan keyin qayta ʻ jonlanib, tez rivojlanishni, ijtimoiy ong va qadriyatlar tizimi yangi sifat bosqichiga chiqishini bildiradi. Ilk bor atama Yevropada o rta asrlar mutaassibligidan keyin 15- ʻ 16 asrlardagi rivojlanish davriga nisbatan qo llanilgan. Renessans atalmish mazkur ʻ ijtimoiy hodisa o zbek tiliga Uyg onish davri deb o girilgan. ʻ ʻ ʻ Avstriyalik atoqli sharqshunos Adam Mesning 1909-yilda “Musulmon Renessansi” nomli fundamental asari chop etilgan. Shundan buyon Renessans faqat Yevropaga oid hodisa emasligi, uni Sharq xalqlari yevropaliklarga nisbatan avvalroq boshdan kechirgani to g risidagi qarashlar va tadqiqotlar paydo bo la boshladi. ʻ ʻ ʻ Rossiyalik buyuk sharqshunos akademik N. N. Konrad Renessans VII — VIII asrlarda Xitoyda boshlanib, VIII asrda Hindistonda davom etgani, undan IX-XII asrlarda islom mamlakatlari estafetani qabul qilgani, mo g ul istilosi tufayli ancha ʻ ʻ pasayib qolgan yuksalish Amir Temur va temuriylar davrida yana qayta gurkurab o sganini ta kidlaydi. U O rta Sharq Uyg onish davrini Alisher Navoiy ʻ ʼ ʻ ʻ zamonasigacha cho zadi. Javoharlal Neru Boburni ham Renessansning tipik vakili, ʻ deb baholagan edi. XV asrdan Renessans Yevropaga siljidi. Bu paytga kelib Yevropa 300 —350-yil davomida islom olimlari, jumladan, bizning buyuk ajdodlarimiz asarlarini, ayniqsa, Xorazmiy, Farg oniy va Ibn Sino asarlarini lotinchaga o girib, chuqur o zlashtirib ʻ ʻ ʻ olgan edi. Yevropa Uyg onishiga juda kuchli ta sir ko rsatganlardan biri Ibn ʻ ʼ ʻ Rushddir. Yevropa falsafasi va ilmiy tafakkurida XVI asr o rtalarigacha averroizm ʻ (Ibn Rushd ta limotiga asoslangan oqim) mavqeini saqlab turdi. ʼ Afsuski, XVI asrning 30 — 40 yillarida bizda an anaviy jamiyat uzil-kesil qaror ʼ topdi. Ilmiy, badiiy izlanishlarga ijtimoiy ehtiyoj pasayib ketdi. O tmish yutuqlari ʻ oldida qulluq qilish, ularni ideallashtirish va faqat takrorlashga urinish, yangiliklarga salbiy munosabat shakllandi. Asta-sekin chuqur turg unlik va inqiroz boshlandi. Ular ʻ noxush ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, diniy-mafkuraviy, regional nizolar va ayirmachilik kabi sabablar bilan qo shilib qoloq bo lib qolishimizga, XIX asr ikkinchi yarmida ʻ ʻ
milliy mustaqilligimizni yo qotishga olib keldi. O tmishdan birinchi bo lib teranʻ ʻ ʻ tarixiy xulosa chiqargan — jadid bobolarimiz edi. Ular taklif qilgan islohotlar millatni qayta uyg otish, taraqqiyot tomon burishni ko zladi. Ammo mustabid ʻ ʻ hokimiyat jadidlar harakatini avj olmasdan bo g ib qo ydi. ʻ ʻ ʻ Mustaqillikka erishgandan keyin dastlab chorak asr davomida milliy tiklanish bilan shug ullanishga to g ri keldi. Endilikda milliy tiklanishdan milliy yuksalishga ʻ ʻ ʻ o tganimizdan keyin, uchinchi Renessansga erishishni davlat rahbari strategik vazifa ʻ etib qo ydi. Haqiqatan tarixan olganda biz ikki Renessansni boshdan kechirdik: ʻ birinchisi IX — XII asrlar, ikkinchisi XIV asr oxirgi choragi — XVI asr birinchi choragi. Birinchi Renessansda yurtimizdan Farg oniy, Xorazmiy, Forobiy, Beruniy, ʻ Ibn Sino, Yusuf Xos Hojib, Mahmud Qoshg ariy, Mahmud Zamaxshariy kabi buyuk ʻ daholar, buyuk muhaddislar — Buxoriy, Termiziy, mutakallimlar — Moturidiy va Abul Muin Nasafiy hamda boshqa atoqli dunyoviy va diniy allomalar shuuri olamni yoritdi. Ikkinchi Renessansda — Ulug bek, G iyosiddin Jamshid Koshiy, Qozizoda ʻ ʻ Rumiy, Ali Qushchi, Lutfiy, Jomiy, Navoiy, Behzod, buyuk me morlar, bastakorlar, ʼ musavvirlar, tarixchilar chiqib, bugun ham dunyoni lol qoldirayotgan asarlar yaratdilar. Har ikki Renessans davrida biz dunyoning ilg or, mutaraqqiy xalqlari qatorida ʻ edik. Agar yana shunday darajaga erishmoqchi bo lsak, Uchinchi Renessansni ʻ amalga oshirmog imiz zarur. ʻ O zbekiston xalqining ko p asrlik boy tarixiga nazar tashlar ekanmiz, unda ʻ ʻ taraqqiyot cho qqilarini zabt etishning mashaqqatli bosqichlarini ko rish mumkin. Bu ʻ ʻ bosqichlarda davlatchiligimizning shakllanishi, jamiyatda ilmu fan, san at va ʼ madaniyatning yuksalishi, buyuk siymolarning o z ijodida erishgan yutuqlari jahon ʻ tamaddunining rivojiga hissa qo shishdek iftixorli jarayonlar gavdalanadi. ʻ O zbekiston tarixining birinchi Renessansi - Somoniylar davriga to g ri kelib, ʻ ʻ ʻ ushbu davrda buyuk ajdodlarimizning yaratgan ilmiy-falsafiy asarlari va olamshumul kashfiyotlari islom sivilizatsiyasiga tamal toshi bo ldi. Ijtimoiy sohaning har ʻ tomonlama rivojlanishi, jamiyatdagi munosabatlarning muayyan tartib-tamoyillar
asosida qurilishi, shaharu viloyatlarning iqtisodiy-madaniy rivojlanishi, ilmu ma rifatning markazlashuvi singari muhim jarayonlar o rta asrlarda yurtimizdaʼ ʻ davlatchilikning o ziga xosligini belgilovchi tamoyillardir. ʻ Ikkinchi Renessans – Amir Temur va Temuriylar davriga to g ri kelib, nafaqat ʻ ʻ Movaraunnahr, balki butun Markaziy Osiyo o lkalari o z taraqqiyotining yangi ʻ ʻ pog onasiga ko tariladi. Bu davrda davlatchilik asoslari takomillashib, shaharsozlik ʻ ʻ va me morchilik avj oldi, xalqaro savdo va diplomatik aloqalar jadallashdi. ʼ Shuningdek, bu davrda fan, madaniyat va san at sohalarining rivojlanishi hamda ʼ tafakkur doirasining yuksalishi namoyon bo ladi. ʻ O zbekiston Respublikasi Mustaqilligining 29 yillik tantanalarida O zbekiston ʻ ʻ Respublikasi Prezidentining: “Xalqimizning ulug vor qudrati jo sh urgan hozirgi ʻ ʻ zamonda O zbekistonda yangi bir uyg onish – Uchinchi Renessans davriga poydevor ʻ ʻ yaratilmoqda”, - degan so zi yangra ʻ gan edi, bugun shu tarixiy voqiyeaga ham bir yil to`ldi. Bu yil yuksak tantanalar bilan Mustaqilligimizning 30 yilligini nishonladik va shu o`tgan shonli mustaqilligimiz tarixini sarhisob etdik. Darhaqiqat, shiddat bilan rivojlanayotgan hayotimizda ro y berayotgan ʻ yuksalish jarayonlari o zini barcha sohalarda namoyon etmoqda. Binobarin, ʻ mustaqillikka erishgan yillarimizning ilk davrida biz o zimizning milliy o zligimizni ʻ ʻ anglash, boy tarixiy-ma naviy hamda ilmiy merosimizning asl mazmun-mohiyati ʼ mag zini chaqish va uni ro yobga chiqarishga intilgan bo lsak, endilikda ʻ ʻ ʻ xalqimiz jipslanib “milliy tiklanishdan – milliy yuksalish” g oyasini sobit qadamlik ʻ bilan amalga oshirishga kirishdi. Bu davrda jamiyatimizda ijtimoiy tafakkurning yuksalish tendensiyasi qaror topishi, unga xos ham milliy, ham umuminsoniy qadriyatlarning mujassamligi e tirof etilmoqda. Milliy ruh va umuminsoniy ʼ qadriyatlar uyg un ʻ bo lgan ijtimoiy tafakkur – mamlakatimiz barqaror ʻ rivojlanishining o zan mezon va mustahkam poydevoriga aylanmoqda. Yurtimizda ʻ ijtimoiy tafakkur darajasining tobora o sishi bois, sanoat, qishloq xo jaligi va boshqa ʻ ʻ jabhalarda mehnat va sohaga yondashuv madaniyati hamda mas uliyati o zgardi. ʼ ʻ Ayniqsa, fan sohasiga qaratilayotgan alohida e tiborning zamirida chuqur ma no bor. ʼ ʼ Fan – bu tafakkur bo lib, qaysiki, jamiyatdagi barqarorlikni ta minlab beruvchi ʻ ʼ
ustuvor omillardan biridir. Fan rivojlanar ekan, nafaqat iqtisodiyot, balki ijtimoiy- madaniy soha ham taraqqiy etadi. Fanga bo lgan e tibor inson tafakkurini o stirish vaʻ ʼ ʻ ulg aytirishga xizmat qiladi. Jamiyat tafakkuri o ssa, madaniyat va san at sohasi ham ʻ ʻ ʼ mana shu talablarga hamohang ravishda o sadi va taraqqiy etadi. ʻ Jahon ilmiy hamjamiyatining e tirof etilishicha, O zbekiston qadimdan ʼ ʻ madaniyat va sivilizatsiya barpo etuvchi zamindir. Darhaqiqat, o rta asrlarda ʻ O zbekiston hududida vujudga kelgan ilmiy-ma naviy yutuqlar Yevropadagi ilmu ʻ ʼ fanga asos bo ldi. Muhammad al-Xorazmiy, Abu Ali ibn Sino, Abu Rayhon Beruniy, ʻ Abu Nasr Forobiy kabi ulug mutafakkirlarimizning beqiyos ilmiy-falsafiy risolalari ʻ dunyoviy bilimlarni rivojlantirish va tizimlashtirish bilan bir qatorda, nafaqat o z ʻ zamonasi, balki keyingi yuz yilliklarga tegishli umumjahon tamaddunining yuksalishiga asos soldi. Davlatimiz rahbari hozirgi davrni milliy tiklanishdan milliy yuksalish tomon deb e lon qilganligining zamirida qat iy ishonch va chuqur hikmat mujassam. Negaki, ʼ ʼ keyingi 10 yilligimiz asl yuksalish va taraqqiyot davri bo lishi muqarrar. Zero oxirgi ʻ yillarda qabul qilingan va albatta qilinajak qonunlar, farmon va qarorlar, amalga oshirilayotgan keng ko lamli islohotlar taraqqiyotning yangi ufqlariga asos bo ladi. ʻ ʻ “Haq berilmas, haq olinur!” deb, millat ozodligi yo lida jonini fido qilgan ulug ʻ ʻ ajdodlarimizning buyuk maqsadi ham shu edi. Biz qanday tahlikali va suronli davrlarni boshimizdan kechirmaylik, qanday yutuq va natijalarga erishgan bo lmaylik, mustaqillik g oyasi, istiqlol ruhi bizga doimo tog dek tayanch ʻ ʻ ʻ bo lmoqda. ʻ Bugun cheksiz iftixor bilan ayta olamizki, donishmand xalqimizning uzoqni ko ra olishi, birdamligi va fidoyi mehnati bilan barcha sinovlardan munosib o tib ʻ ʻ kelmoqdamiz. Shu nuqtayi nazardan, bizning insoniy qadr-qimmatimizni, g urur va ʻ sha nimizni, dinu diyonatimizni, milliy davlatchiligimizni tiklab bergan Mustaqillik ʼ kuni Vatanimizning shonli tarixida hamisha eng yorqin sahifa bo lib qoladi. ʻ Bugun jahon miqyosida yurtimiz haqida so z ketganda “Yangi O zbekiston” ʻ ʻ iborasi tilga olinmoqda. Bu keyingi yillarda taraqqiyotning mutlaqo yangi bosqichiga qadam qo yganimiz, erishayotgan zalvorli yutuqlarimizning e tirofidir. ʻ ʼ