logo

Yangi O’zbekiston-yangicha dunyoqarash Uchinchi Renessans konsepsiyasi

Yuklangan vaqt:

08.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

137.58203125 KB
15-Mavzu:  Yangi  O’zbekiston-yangicha dunyoqarash:  Uchinchi Renessans
konsepsiyasi
Reja:
1. O zbekistonda yangi uyg onish – Uchinchi Renessansʻ ʻ  
2.   O zbekistonda   yangi   bir   uyg onish   –   Uchinchi   Renessans   davriga   poydevor
ʻ ʻ
yaratilishi  
3. Uchinchi Renessans vakillari Yangi O zbekiston farzandlari	
ʻ
4.  Uchinchi Renessans milliy g oyaga aylanishi zarur	
ʻ “Renessans”   lug aviy   fransuzcha   “qayta   tug ilish”   degan   ma noni   anglatadi.ʻ ʻ ʼ
Atama sifatida uning mazmuni ancha keng: madaniyatda, ilm-fanda, san atda, ta lim-	
ʼ ʼ
tarbiyada,   umuman,   jamiyat   hayotida   uzoq   muddatli   turg unlikdan   keyin   qayta	
ʻ
jonlanib,   tez   rivojlanishni,   ijtimoiy   ong   va   qadriyatlar   tizimi   yangi   sifat   bosqichiga
chiqishini bildiradi. Ilk bor atama Yevropada o rta asrlar mutaassibligidan keyin 15-	
ʻ
16   asrlardagi   rivojlanish   davriga   nisbatan   qo llanilgan.   Renessans   atalmish   mazkur
ʻ
ijtimoiy hodisa o zbek tiliga Uyg onish davri deb o girilgan.	
ʻ ʻ ʻ
Avstriyalik   atoqli   sharqshunos   Adam   Mesning   1909-yilda   “Musulmon
Renessansi”  nomli  fundamental   asari  chop  etilgan.  Shundan  buyon  Renessans   faqat
Yevropaga oid hodisa emasligi, uni Sharq xalqlari yevropaliklarga nisbatan avvalroq
boshdan   kechirgani   to g risidagi   qarashlar   va   tadqiqotlar   paydo   bo la   boshladi.	
ʻ ʻ ʻ
Rossiyalik   buyuk   sharqshunos   akademik   N.   N.   Konrad   Renessans   VII   —   VIII
asrlarda   Xitoyda   boshlanib,   VIII   asrda   Hindistonda   davom   etgani,   undan   IX-XII
asrlarda   islom   mamlakatlari   estafetani   qabul   qilgani,   mo g ul   istilosi   tufayli   ancha	
ʻ ʻ
pasayib   qolgan   yuksalish   Amir   Temur   va   temuriylar   davrida   yana   qayta   gurkurab
o sganini   ta kidlaydi.   U   O rta   Sharq   Uyg onish   davrini   Alisher   Navoiy	
ʻ ʼ ʻ ʻ
zamonasigacha   cho zadi.   Javoharlal   Neru   Boburni   ham   Renessansning   tipik   vakili,	
ʻ
deb baholagan edi.
XV asrdan Renessans Yevropaga siljidi. Bu paytga kelib Yevropa 300 —350-yil
davomida   islom   olimlari,   jumladan,   bizning   buyuk   ajdodlarimiz   asarlarini,   ayniqsa,
Xorazmiy,   Farg oniy   va   Ibn   Sino   asarlarini   lotinchaga   o girib,   chuqur   o zlashtirib	
ʻ ʻ ʻ
olgan   edi.   Yevropa   Uyg onishiga   juda   kuchli   ta sir   ko rsatganlardan   biri   Ibn	
ʻ ʼ ʻ
Rushddir.   Yevropa   falsafasi   va   ilmiy   tafakkurida   XVI   asr   o rtalarigacha   averroizm	
ʻ
(Ibn Rushd ta limotiga asoslangan oqim) mavqeini saqlab turdi.	
ʼ
Afsuski, XVI asrning 30 — 40 yillarida bizda an anaviy jamiyat uzil-kesil qaror	
ʼ
topdi.   Ilmiy,   badiiy   izlanishlarga   ijtimoiy   ehtiyoj   pasayib   ketdi.   O tmish   yutuqlari	
ʻ
oldida qulluq qilish, ularni ideallashtirish va faqat takrorlashga urinish, yangiliklarga
salbiy munosabat shakllandi. Asta-sekin chuqur turg unlik va inqiroz boshlandi. Ular	
ʻ
noxush ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, diniy-mafkuraviy, regional nizolar va ayirmachilik
kabi   sabablar   bilan   qo shilib   qoloq   bo lib   qolishimizga,   XIX   asr   ikkinchi   yarmida	
ʻ ʻ milliy   mustaqilligimizni   yo qotishga   olib   keldi.   O tmishdan   birinchi   bo lib   teranʻ ʻ ʻ
tarixiy   xulosa   chiqargan   —   jadid   bobolarimiz   edi.   Ular   taklif   qilgan   islohotlar
millatni   qayta   uyg otish,   taraqqiyot   tomon   burishni   ko zladi.   Ammo   mustabid	
ʻ ʻ
hokimiyat jadidlar harakatini avj olmasdan bo g ib qo ydi.	
ʻ ʻ ʻ
Mustaqillikka   erishgandan   keyin   dastlab   chorak   asr   davomida   milliy   tiklanish
bilan   shug ullanishga   to g ri   keldi.   Endilikda   milliy   tiklanishdan   milliy   yuksalishga	
ʻ ʻ ʻ
o tganimizdan keyin, uchinchi Renessansga erishishni davlat rahbari strategik vazifa	
ʻ
etib   qo ydi.   Haqiqatan   tarixan   olganda   biz   ikki   Renessansni   boshdan   kechirdik:	
ʻ
birinchisi   IX   —   XII   asrlar,   ikkinchisi   XIV   asr   oxirgi   choragi   —   XVI   asr   birinchi
choragi.   Birinchi   Renessansda   yurtimizdan   Farg oniy,   Xorazmiy,   Forobiy,   Beruniy,	
ʻ
Ibn Sino, Yusuf Xos Hojib, Mahmud Qoshg ariy, Mahmud Zamaxshariy kabi buyuk	
ʻ
daholar,   buyuk   muhaddislar   —   Buxoriy,   Termiziy,   mutakallimlar   —   Moturidiy   va
Abul Muin Nasafiy hamda boshqa atoqli dunyoviy va diniy allomalar shuuri olamni
yoritdi.
Ikkinchi   Renessansda   —   Ulug bek,   G iyosiddin   Jamshid   Koshiy,   Qozizoda	
ʻ ʻ
Rumiy, Ali Qushchi, Lutfiy, Jomiy, Navoiy, Behzod, buyuk me morlar, bastakorlar,	
ʼ
musavvirlar,   tarixchilar   chiqib,   bugun   ham   dunyoni   lol   qoldirayotgan   asarlar
yaratdilar.
Har   ikki   Renessans   davrida   biz   dunyoning   ilg or,   mutaraqqiy   xalqlari   qatorida	
ʻ
edik.   Agar   yana   shunday   darajaga   erishmoqchi   bo lsak,   Uchinchi   Renessansni	
ʻ
amalga oshirmog imiz zarur.	
ʻ
O zbekiston   xalqining   ko p   asrlik   boy   tarixiga   nazar   tashlar   ekanmiz,   unda	
ʻ ʻ
taraqqiyot cho qqilarini zabt etishning mashaqqatli bosqichlarini ko rish mumkin. Bu	
ʻ ʻ
bosqichlarda   davlatchiligimizning   shakllanishi,   jamiyatda   ilmu   fan,   san at   va	
ʼ
madaniyatning   yuksalishi,   buyuk   siymolarning   o z   ijodida   erishgan   yutuqlari   jahon	
ʻ
tamaddunining rivojiga hissa qo shishdek iftixorli jarayonlar gavdalanadi.	
ʻ
O zbekiston   tarixining   birinchi   Renessansi   -   Somoniylar   davriga   to g ri   kelib,	
ʻ ʻ ʻ
ushbu davrda buyuk ajdodlarimizning yaratgan ilmiy-falsafiy asarlari va olamshumul
kashfiyotlari   islom   sivilizatsiyasiga   tamal   toshi   bo ldi.   Ijtimoiy   sohaning   har	
ʻ
tomonlama   rivojlanishi,   jamiyatdagi   munosabatlarning   muayyan   tartib-tamoyillar asosida   qurilishi,   shaharu   viloyatlarning   iqtisodiy-madaniy   rivojlanishi,   ilmu
ma rifatning   markazlashuvi   singari   muhim   jarayonlar   o rta   asrlarda   yurtimizdaʼ ʻ
davlatchilikning o ziga xosligini belgilovchi tamoyillardir.	
ʻ
Ikkinchi  Renessans  – Amir  Temur  va Temuriylar  davriga to g ri kelib, nafaqat	
ʻ ʻ
Movaraunnahr,   balki   butun   Markaziy   Osiyo   o lkalari   o z   taraqqiyotining   yangi	
ʻ ʻ
pog onasiga   ko tariladi.   Bu   davrda   davlatchilik   asoslari   takomillashib,   shaharsozlik	
ʻ ʻ
va   me morchilik   avj   oldi,   xalqaro   savdo   va   diplomatik   aloqalar   jadallashdi.	
ʼ
Shuningdek,   bu   davrda   fan,   madaniyat   va   san at   sohalarining   rivojlanishi   hamda	
ʼ
tafakkur doirasining yuksalishi namoyon bo ladi.	
ʻ
O zbekiston   Respublikasi   Mustaqilligining   29   yillik   tantanalarida   O zbekiston	
ʻ ʻ
Respublikasi   Prezidentining:   “Xalqimizning   ulug vor   qudrati   jo sh   urgan   hozirgi	
ʻ ʻ
zamonda O zbekistonda yangi bir uyg onish – Uchinchi Renessans davriga poydevor	
ʻ ʻ
yaratilmoqda”, - degan so zi yangra	
ʻ gan edi, bugun shu tarixiy voqiyeaga ham bir yil
to`ldi. Bu yil yuksak tantanalar bilan Mustaqilligimizning 30 yilligini nishonladik va
shu o`tgan shonli mustaqilligimiz tarixini sarhisob etdik.
Darhaqiqat,   shiddat   bilan   rivojlanayotgan   hayotimizda   ro y   berayotgan	
ʻ
yuksalish   jarayonlari   o zini   barcha   sohalarda   namoyon   etmoqda.   Binobarin,	
ʻ
mustaqillikka erishgan yillarimizning ilk davrida biz o zimizning milliy o zligimizni	
ʻ ʻ
anglash,   boy   tarixiy-ma naviy   hamda   ilmiy   merosimizning   asl   mazmun-mohiyati	
ʼ
mag zini   chaqish   va   uni   ro yobga   chiqarishga   intilgan   bo lsak,   endilikda	
ʻ ʻ ʻ
xalqimiz   jipslanib   “milliy   tiklanishdan   –   milliy   yuksalish”   g oyasini   sobit   qadamlik	
ʻ
bilan   amalga   oshirishga   kirishdi.   Bu   davrda   jamiyatimizda   ijtimoiy   tafakkurning
yuksalish   tendensiyasi   qaror   topishi,   unga   xos   ham   milliy,   ham   umuminsoniy
qadriyatlarning   mujassamligi   e tirof   etilmoqda.   Milliy   ruh   va   umuminsoniy	
ʼ
qadriyatlar   uyg un	
ʻ   bo lgan   ijtimoiy   tafakkur   –   mamlakatimiz   barqaror	ʻ
rivojlanishining   o zan   mezon   va   mustahkam   poydevoriga   aylanmoqda.   Yurtimizda	
ʻ
ijtimoiy tafakkur darajasining tobora o sishi bois, sanoat, qishloq xo jaligi va boshqa	
ʻ ʻ
jabhalarda   mehnat   va   sohaga   yondashuv   madaniyati   hamda   mas uliyati   o zgardi.	
ʼ ʻ
Ayniqsa, fan sohasiga qaratilayotgan alohida e tiborning zamirida chuqur ma no bor.	
ʼ ʼ
Fan   –   bu   tafakkur   bo lib,   qaysiki,   jamiyatdagi   barqarorlikni   ta minlab   beruvchi	
ʻ ʼ ustuvor   omillardan   biridir.   Fan   rivojlanar   ekan,   nafaqat   iqtisodiyot,   balki   ijtimoiy-
madaniy soha ham taraqqiy etadi. Fanga bo lgan e tibor inson tafakkurini o stirish vaʻ ʼ ʻ
ulg aytirishga xizmat qiladi. Jamiyat tafakkuri o ssa, madaniyat va san at sohasi ham	
ʻ ʻ ʼ
mana shu talablarga hamohang ravishda o sadi va taraqqiy etadi.	
ʻ
Jahon   ilmiy   hamjamiyatining   e tirof   etilishicha,   O zbekiston   qadimdan	
ʼ ʻ
madaniyat   va   sivilizatsiya   barpo   etuvchi   zamindir.   Darhaqiqat,   o rta   asrlarda	
ʻ
O zbekiston   hududida   vujudga   kelgan   ilmiy-ma naviy   yutuqlar   Yevropadagi   ilmu	
ʻ ʼ
fanga asos bo ldi. Muhammad al-Xorazmiy, Abu Ali ibn Sino, Abu Rayhon Beruniy,	
ʻ
Abu Nasr Forobiy kabi ulug  mutafakkirlarimizning beqiyos ilmiy-falsafiy risolalari	
ʻ
dunyoviy   bilimlarni   rivojlantirish   va   tizimlashtirish   bilan   bir   qatorda,   nafaqat   o z	
ʻ
zamonasi,   balki   keyingi   yuz   yilliklarga   tegishli   umumjahon   tamaddunining
yuksalishiga asos soldi.
Davlatimiz rahbari hozirgi davrni milliy tiklanishdan milliy yuksalish tomon deb
e lon   qilganligining   zamirida   qat iy   ishonch   va   chuqur   hikmat   mujassam.   Negaki,	
ʼ ʼ
keyingi 10 yilligimiz asl yuksalish va taraqqiyot davri bo lishi muqarrar. Zero oxirgi	
ʻ
yillarda   qabul   qilingan   va   albatta   qilinajak   qonunlar,   farmon   va   qarorlar,   amalga
oshirilayotgan keng ko lamli islohotlar taraqqiyotning yangi ufqlariga asos bo ladi.	
ʻ ʻ
“Haq berilmas, haq olinur!” deb, millat ozodligi yo lida jonini fido qilgan ulug	
ʻ ʻ
ajdodlarimizning   buyuk   maqsadi   ham   shu   edi.   Biz   qanday   tahlikali   va   suronli
davrlarni   boshimizdan   kechirmaylik,   qanday   yutuq   va   natijalarga   erishgan
bo lmaylik,   mustaqillik   g oyasi,   istiqlol   ruhi   bizga   doimo   tog dek   tayanch	
ʻ ʻ ʻ
bo lmoqda.
ʻ
Bugun   cheksiz   iftixor   bilan   ayta   olamizki,   donishmand   xalqimizning   uzoqni
ko ra   olishi,   birdamligi   va   fidoyi   mehnati   bilan   barcha   sinovlardan   munosib   o tib
ʻ ʻ
kelmoqdamiz.   Shu   nuqtayi   nazardan,   bizning   insoniy   qadr-qimmatimizni,   g urur   va	
ʻ
sha nimizni,   dinu   diyonatimizni,   milliy   davlatchiligimizni   tiklab   bergan   Mustaqillik	
ʼ
kuni Vatanimizning shonli tarixida hamisha eng yorqin sahifa bo lib qoladi.	
ʻ
Bugun   jahon   miqyosida   yurtimiz   haqida   so z   ketganda   “Yangi   O zbekiston”	
ʻ ʻ
iborasi tilga olinmoqda. Bu keyingi yillarda taraqqiyotning mutlaqo yangi bosqichiga
qadam qo yganimiz, erishayotgan zalvorli yutuqlarimizning e tirofidir.	
ʻ ʼ Xalqimizning   ulug vor   qudrati   jo sh   urgan   hozirgi   zamonda   O zbekistondaʻ ʻ ʻ
yangi   bir   uyg onish   –   Uchinchi   Renessans   davriga   poydevor   yaratilmoqda,   desak,	
ʻ
ayni   haqiqat   bo ladi.   Chunki   bugungi   O zbekiston   –   kechagi   O zbekiston   emas.	
ʻ ʻ ʻ
Bugungi xalqimiz ham kechagi xalq emas», dedi davlat rahbari.
Milliy   g oya   aslida   muayyan   xalqning   oliy   istiqbol   maqsadini   bir   necha	
ʻ
so zlarda   yoki   iborada   mujassam   ifodalovchi   tushunchalar   yoki   shior,   iboradir.   U	
ʻ
xalqni   o sha   maqsad   yo lida   birlashtiradi,   safarbar   etadi.   Xalq   barcha   sa y-	
ʻ ʻ ʼ
harakatlarini,   intilishlarini,   bunyodkorlik   faoliyatini   unga   muvofiqlashtiradi.   Zarur
bo lsa,   iqtisodiy,   ijtimoiy   munosabatlarini,   mamlakatning   huquqiy,   siyosiy,	
ʻ
mafkuraviy   asoslarini,   ta lim-tarbiya   tizimini   chuqur   isloh   qiladi.   Milliy   g oyaning	
ʼ ʻ
asosiy vazifalaridan biri, avvalo, xalqning jipsligini, birligini, mamlakatning hududiy
yaxlitligini   saqlash   va   mustahkamlashdir.   Ikkinchidan,   millatning   oliy   maqsadini,
rivojlanish   marralarini,   mo ljallarini   umumiy   tarzda   aniqlaydi.   Milliy   g oya   turli	
ʻ ʻ
iboralarda ifodalanishi mumkin. Lekin ifoda shaklidan qat i nazar, xalqqa istiqbolni,	
ʼ
ijtimoiy mo ljalni ko rsatishi shart.	
ʻ ʻ
Istiqlolga   erishganimizdan   keyin   dastlabki   yillarda   “O zbekiston   —   kelajagi	
ʻ
buyuk davlat” shiori olg a surildi. U amalda milliy g oya vazifasini o tadi va xalqni	
ʻ ʻ ʻ
birlashtirishda,   safarbar   etishda   katta   rol   o ynadi.   Mazkur   jozibali   shiorda   urg u	
ʻ ʻ
jamiyatga   emas,   davlatga   berilgandi.   Keyinchalik   milliy   g oya   shaklan	
ʻ
takomillashtirilganda   “Ozod   va   obod   Vatan,   erkin   va   farovon   hayot”   iborasi   olg a	
ʻ
surildi.   Unda   urg u   siyosiy   tashkilotga   (davlatga)   emas,   balki   har   kishi   uchun,	
ʻ
siyosiy,   mafkuraviy   qarashlaridan   qat i   nazar,   birdek   aziz   Vatanga   hamda   shaxs   va	
ʼ
jamiyat hech qachon befarq bo lmaydigan erkinlikka va farovonlikka qo yildi. Milliy	
ʻ ʻ
g oyaning bunday tushunchaviy ifodasi ancha mukammallik kasb etdi.	
ʻ
Ammo   uning   mazmunini,   uni   amalga   oshirish   vazifalarini   ochib   berishga
yetarlicha   mas uliyat   bilan   yondashilmadi.   Ayniqsa,   u   islohotlarning   yo nalishlari,	
ʼ ʻ
sohalari,  turli  bosqichlari,  amaldagi   va ehtimoldagi   muammolari   bilan bog lanmadi.	
ʻ
Natijada u mafkuraviy chaqiriq, quruq shior darajasida qolib ketdi. Aniq muammolar
va vazifalardan yiroqligi uchun odamlarga ta siri asta-sekin susaya boshladi.	
ʼ Katta qiziqish va xayrixohlik bilan kutib olingan “Ozod va obod Vatan, erkin va
farovon   hayot”   bugun   iqtisodiy,   ijtimoiy-siyosiy,   ma naviy   hayotimizga   real   ta sirʼ ʼ
ko rsatayotirmi,   degan   savolga   aniq   javob   berish   ancha   mushkul.   Milliy   g oyani	
ʻ ʻ
jonlantirish   uchun   uni   Uchinchi   Renessans   g oyasi   bilan   boyitish   zarur.   Faqat	
ʻ
Uchinchi   Renessansni   amalga   oshirib,   biz   ozod   va   obod   Vatanda   erkin   va   farovon
hayotni   barpo   eta   olamiz.   Yoki,   yana   qulayrog i,   Uchinchi   Renessansga   erishishni
ʻ
milliy g oyaning yangi ifodasi, deb e lon qilish maqsadga muvofiq.	
ʻ ʼ
Milliy   g oya   joriy   vazifalarni   emas,   balki   strategik   oliy   maqsadni   ifodalaydi.	
ʻ
Shu   ma noda   Uchinchi   Renessans   g oyasi   istiqbolga   intilishga   juda   mos   keladi.	
ʼ ʻ
Mazkur   g oyaning   safarbarlik   kuchi,   umuman,   mafkuraviy   salohiyati   juda   yuqori.	
ʻ
Ayni   chog da   o tmish   tariximizning   shonli   sahifalari,   buyuk   ajdodlarimizning
ʻ ʻ
bunyodkorlik   va   ijodkorlik   salohiyati   bilan   bog lanadi.   Bizga   mazkur   tushuncha	
ʻ
kimlarning vorislari ekanimizni eslatib turadi. Yangi Renessans yo lida xalqimiz turli	
ʻ
mayda,   vaqtinchalik   masalalarga,   guruhbozlik,   mahalliychilik,   ayirmachilik,
mafkuraviy   mutaassiblikning   har   xil   ko rinishlariga   chalg imasligi   kerak.   Tarix	
ʻ ʻ
saboqlarini unutishga haqqimiz yo q.	
ʻ
Uchinchi   Renessans   g oyasi   milliy   ruhiyatimizga,   xalqimiz   armon-orzusiga	
ʻ
yaqin. Zotan, xalq ilgari oqqan daryosi yana oqishini astoydil istaydi.
Holva degan bilan og iz chuchimaganidek, Renessans degan bilan u sodir bo lib	
ʻ ʻ
qolmaydi.   Buning   uchun   har   tomonlama   puxta   o ylangan   siyosat   olib   borilishi,	
ʻ
xalqda ruhiy ko tarilish, qat iy irodali intilish yuz bermog i zarur.	
ʻ ʼ ʻ
Avvalo,   tushuncha   mazmunini   aniq   ochib   berish,   aholining   barcha   qatlamlari,
avvalo,   yoshlar   ongiga   yetkazish   kerak.   O tmish   renessanslari   davrida   ajdodlarimiz	
ʻ
nimalarga   erishganini,   jahon   sivilizatsiyasiga   qo shgan   hissasini,   boshqa   xalqlar,	
ʻ
mintaqalar yutuqlari  bilan taqqoslab, jahonning yetakchi  madaniyatlaridan, ilm-fani,
san ati   va  adabiyotlaridan   birini,  ilg or   ijtimoiy   fikru   qarashlarini   yaratganini   qisqa,	
ʼ ʻ
lo nda, dabdabali jumlalarsiz yoritish zarur.
ʻ
Shuningdek,   ularning   inqiroz   sabablari   xolis   tahlil   etilmog i   lozim.   Buyuk	
ʻ
geografik   kashfiyotlar   tufayli   Buyuk   Ipak   yo lining   to xtab   qolgani   obyektiv	
ʻ ʻ
sabablardan biri bo lsa-da, ichki va tashqi nizolar, taxt talashlar, ayirmachilik va uch	
ʻ davlatga   bo linib   ketish,   inson   komilligi   faqat   insonning   ichki   dunyosiga   qaratilib,ʻ
jamiyatning   ijtimoiy-iqtisodiy   taraqqiyotiga   yetarlicha   e tibor   bermaslik   kabi	
ʼ
subyektiv   omillar   inqirozni   keltirib   chiqargan   asosiy   sabablar   edi.   Tarixdan   saboq
olish, tegishli  xulosa  chiqarish uchun bular  yoshlar, aholi  ongiga yetkazilishi  kerak.
Biz   ko proq   avvalgi   uyg onish   davrlarimizning   yutuqlarini   faxr   bilan   e tirof   etib,	
ʻ ʻ ʼ
negadir ularning inqirozi sabablari haqida gapirishni unchalik xushlamaymiz.
Birinchi   va   ikkinchi   renessanslarning   tarixiy   sharoiti   va   davri   talablari,
imkoniyatlarini   haqqoniy   baholab,   Yangi   Renessansning   tarixiy   sharoitlari   va
talablari mutlaqo o zgacha ekanini asoslash, dalillash maqsadga muvofiq.	
ʻ
Uchinchi Renessans to rtinchi sanoat inqilobi bilan muvoziy, bir vaqtda kechadi.	
ʻ
Shu   sababdan   u,   avvalo,   texnologik   inqilobni,   yuksak   rivojlangan   raqamli   smart
(aqlli) iqtisodiyotni taqozo qiladi. O z navbatida, raqamli, smart iqtisodiyotga o tish	
ʻ ʻ
uchun ishlab chiqarishni bosqichma-bosqich modernizatsiya qilish, avtomatlashtirish,
robotlashtirish   talab   etiladi.   Mazkur   jarayon   O zbekistonda   qanday   bosqichlarda	
ʻ
amalga   oshirilishi,   uning   moddiy-moliyaviy,   insoniy,   ilmiy   va   ilmiy-texnologik
ta minoti   bo yicha   istiqbolli   aniq   kompleks   dasturlar   yangi   Renessans   g oyasi   bilan	
ʼ ʻ ʻ
mafkuraviy   jihatdan   bog lanishi   shart.   Ilmiy,   ilmiy-texnologik   ta minot   taqozosidan	
ʻ ʼ
kelib chiqib, ta lim-tarbiya sohasining barcha bo g inlari uzluksiz isloh etib borilishi	
ʼ ʻ ʻ
kerak.
Avvalgi   ikkala   Renessans   mustahkam   ma naviy-mafkuraviy   negizda,   birinchi	
ʼ
galda yuksak axloqiylik, adolat, ilmga tashnalik va bag rikenglik asosida yuz bergan.	
ʻ
Islom   halollik   va   to g rilikni,   insof   va   adolatni,   ilm   va   amaliy   faollikni   hamma	
ʻ ʻ
narsadan   ustun   qo ygan.   “Ilm   izlab   Chinga   bo lsa-da,   bor”,   “Sendan   harakat   —	
ʻ ʻ
mendan   barakat”,   “Bir   soatlik   adolat   barcha   insu   jinslarning   qirq   kunlik   ibodatidan
ustun”   va   ko plab   shu   kabi   hadislar,   naqllar   ajdodlarimizning   ijtimoiy   mo ljaliga	
ʻ ʻ
aylangan edi.
“Baytul   hikma”da   40   dan   ortiq   tarjimonlar   qadimgi   yunon   tilidan,   14   nafar
tarjimon   sanskrit   tilidan,   4   nafar   tarjimon   Xitoy   tilidan   ilmiy,   tibbiy   va   falsafiy
asarlarni   arabchaga   o girgan.   Bundan   tashqari,   lotin,   suryoniy,   ibroniy   tillardan	
ʻ
tarjimonlar   bo lgan.   Ilmiy   haqiqat   diniy   mansublikdan   ustun   qo yilgan.   Bu   asar	
ʻ ʻ ma jusiylarniki,   bunisi   kofirlarniki   deb   inkor   qilinmagan.   Ajdodlarimiz   til   o rganib,ʼ ʻ
ilm   ortidan   dunyoni   kezgan.   Mahdudlik   qobig iga   o ralib   qolmagan,   turg unlik,	
ʻ ʻ ʻ
mahalliychilik ularga yot bo lgan.	
ʻ
“Baytul hikma”, Xorazm Ma mun Akademiyasi, umuman, islom olami olimlari	
ʼ
faoliyati   o sha   davrdagi   xalqaro   ilmiy   integratsiyaning   eng   yorqin   namunasidir.	
ʻ
Birinchi   va   ikkinchi   renessanslarning   ma naviy   asoslarini   va   sabablarini   hamda	
ʼ
keyingi   inqirozini   chuqur   o rganmasdan,   biz   Uchinchi   Renessansni   muvaffaqiyatli	
ʻ
amalga   oshira   olmaymiz.   Bugun   ham   bizga   g oyaviy   va   ilmiy   tolerantlik	
ʻ
(bag rikenglik),   ilmga,   haqiqatga   tashnalik,   milliy   mahdudlikni,   g oyaviy	
ʻ ʻ
mutaassiblikni tamomila inkor etish xos bo lmog i lozim.	
ʻ ʻ
Yuqoridagilardan   ayonlashmoqdaki,   Uchinchi   Renessans   bizdan   xalqaro
hamjamiyatga   ilm-fan,   texnologiyalar,   axborot,   madaniyat   va   iqtisodiyot   sohalarida
yana-da   chuqurroq   integratsiya   bo lishini   talab   etadi.   Ammo   o zligimizni,   tilimizni,	
ʻ ʻ
milliy   xususiyatlarimizni,   ma naviyatimizni   saqlab   qolishimiz   shart.   Bu   esa   ta lim-	
ʼ ʼ
tarbiya tizimiga jiddiy e tibor qaratishni bildiradi.	
ʼ Prezident   har   bir   xalq   faqat   erkin   va   ozod   bo lgan   taqdirdagina,   o z   hayoti   vaʻ ʻ
kelajagini mustaqil barpo etish huquqiga ega bo lishini ta kidlagan.	
ʻ ʼ
“Haq berilmas, haq olinur!” deb, millat ozodligi yo lida jonini fido qilgan ulug	
ʻ ʻ
ajdodlarimizning   buyuk   maqsadi   ham   shu   edi.   Biz   qanday   tahlikali   va   suronli
davrlarni   boshimizdan   kechirmaylik,   qanday   yutuq   va   natijalarga   erishgan
bo lmaylik,   mustaqillik   g oyasi,   istiqlol   ruhi   bizga   doimo   tog dek   tayanch	
ʻ ʻ ʻ
bo lmoqda.
ʻ
Bugun   cheksiz   iftixor   bilan   ayta   olamizki,   donishmand   xalqimizning   uzoqni
ko ra   olishi,   birdamligi   va   fidoyi   mehnati   bilan   barcha   sinovlardan   munosib   o tib
ʻ ʻ
kelmoqdamiz.   Shu   nuqtayi   nazardan,   bizning   insoniy   qadr-qimmatimizni,   g urur   va	
ʻ
sha nimizni,   dinu   diyonatimizni,   milliy   davlatchiligimizni   tiklab   bergan   Mustaqillik	
ʼ
kuni Vatanimizning shonli tarixida hamisha eng yorqin sahifa bo lib qoladi.	
ʻ Bugun   jahon   miqyosida   yurtimiz   haqida   so z   ketganda   “Yangi   O zbekiston”ʻ ʻ
iborasi tilga olinmoqda. Bu keyingi yillarda taraqqiyotning mutlaqo yangi bosqichiga
qadam qo yganimiz, erishayotgan zalvorli yutuqlarimizning e tirofidir.	
ʻ ʼ
Xalqimizning   ulug vor   qudrati   jo sh   urgan   hozirgi   zamonda   O zbekistonda	
ʻ ʻ ʻ
yangi   bir   uyg onish   –   Uchinchi   Renessans   davriga   poydevor   yaratilmoqda,   desak,	
ʻ
ayni   haqiqat   bo ladi.   Chunki   bugungi   O zbekiston   –   kechagi   O zbekiston   emas.	
ʻ ʻ ʻ
Bugungi xalqimiz ham kechagi xalq emas», dedi davlat rahbari.
Biz   yashab   turgan   shu   muqaddas   zaminda   Uyg onish   –   Renessans   boshlangan	
ʻ
paytlar   Yevropa   hali   g aflat   uyqusida   ekanini   ko pchilik   yaxshi   biladi.  	
ʻ ʻ Bu   tarixiy
haqiqatni Yevropaning yetuk olimlari tan olgani ham sir emas. Harqalay, atoqli nemis
sharqshunosi   Adam   Mesning   “Musulmon   Renessansi”,   akademik   Nikolay
Konradning   “Sharq   Renessansi”   konsepsiyasi   osmondan   tushgan   emas.   Agar   “Die
Renaissance   des   Islams”   kitobini   ushbu   mavzudagi   bosh   manba,   deb   hisoblaydigan
bo lsak,   Adam   Mesdek   buyuk   olim   fundamental   tadqiqotini   yaratishda   ulug	
ʻ ʻ
vatandoshimiz Beruniyning ilmiy merosiga tayanganidan faxrlanmay bo ladimi!	
ʻ
Mashhur Ma mun akademiyasida kamolga yetgan Ibn Sino, Muso al-Xorazmiy,	
ʼ
Abu Rayhon Beruniy kabi allomalar Sharq uyg onish davrining birinchi bosqichiga,	
ʻ
Temuriylar davri tamaddunining yorqin vakillari – Mirzo Ulug bek, Alisher Navoiy,	
ʻ
Zahiriddin   Muhammad   Bobur   kabi   olimlar   ikkinchi   yuksalish   bosqichiga   hissa
qo shgani   qiyos   qilinsa,   Uchinchi   Renessans   vakillari   bugungi   islohotlarning	
ʻ
mevalaridan bahra olgan Yangi O zbekiston farzandlari orasidan yetishib chiqsa, ne	
ʻ
ajab!
O z navbatida, yoshlar ham shaxsiy rivojlanishi uchun motivatsiya manbalarini	
ʻ
o zi   topa   bilishi   kerak   –u   xoh   kitob,   xoh   kinoasar,   xoh   sport   yoki   sayohat   bo lsin.	
ʻ ʻ
Imkoniyat yaratilsa o qiyman, deydigan emas, har qanday vaziyatda ham bilim olish	
ʻ
va   rivojlanishga   harakat   qilaman,   deydigan   yigit-qizlarimiz   safi   kengayishi   uchun
hammamiz birgalikda harakat qilishimiz kerak.
Har bir jamiyat o ziga zarur shaxsni  tarbiyalaydi. Unga o z taraqqiyoti darajasi
ʻ ʻ
va tendensiyalaridan kelib chiqib axloqiy, e tiqodiy, kasbiy-professional, huquqiy va	
ʼ
boshqa qator  talablar  qo yadi. Jamiyat  taraqqiyotining pirovard maqsadi  ham  inson,	
ʻ uning   farovon,   erkin   va   xavfsiz   turmush   kechirishidir.   Jamiyat   talabiga   to liq   javobʻ
beradigan   kishi   turli   davrlarda   har   xil   atalgan.   Yusuf   Xos   Hojib   uni   “tugal   er”,
Forobiy   “fozil   kishi”,   tasavvuf   namoyandalari   “komil   inson”   deb   ataganlar.   “Har
tomonlama   rivojlangan   shaxs”,   “uyg un   rivojlangan   shaxs”   atamalari   ham	
ʻ
qo llanilgan.	
ʻ
Mustaqillikdan keyin biz shaxsga nisbatan “komil inson”, yosh avlodga nisbatan
“barkamol  avlod” atamalarini  qo llay boshladik.  Gap atamada  emas. Qanday  sifatni	
ʻ
qo llamaylik,   kelajak   insonini   tarbiyalashda   biz,   avvalo,   jamiyat   taraqqiyoti	
ʻ
tendensiyalarini   va   ayni   paytda   milliy   ma naviyatimiz   xususiyatlarini   hisobga	
ʼ
olmog imiz   lozim.   Binobarin,   sun iy   intellekt   va   yuksak   texnologiyalarga	
ʻ ʼ
tayanadigan   “to rtinchi   sanoat   inqilobi”   insonga   qo yadigan   talablarini   oldindan	
ʻ ʻ
modellashtirishimiz va ta lim-tarbiya tizimini ularga moslashtirishiz kerak.	
ʼ
Xuddi   shunday   milliy   identligimizni   saqlab   qolish   uchun   ona   tilimizni,
tariximizni,   adabiyotimiz   va   san atimizni   yetarlicha   o rgatishning   optimal   yo llarini	
ʼ ʻ ʻ
topmog imiz   lozim.   Urf-odatlarimiz   ham   takomillashtirilishi   va	
ʻ
zamonaviylashtirilishi   juda   zarur.   Ijtimoiy   ongda,   odamlarning   xatti-harakatlarida
burilish yuz berishi, yangi ideallar va qadriyatlar qaror topmog i darkor.	
ʻ
Uchinchi Renessans g oyasini o qitish va keng jamoatchilik ongiga yetkazishda	
ʻ ʻ
nihoyatda   ehtiyotkor   bo lish,   me yordan   oshirib   yubormaslik   talab   etiladi.
ʻ ʼ
Mafkuraviy ishlarda sovet davridan qolgan bir illat bor: har qanday g oya targ ibotini	
ʻ ʻ
kampaniyabozlikka aylantiramiz.
Bilganni   ham,   bilmaganni   ham   ertayu   kech   tinimsiz   gapirtiramiz,   odamlarning
me dasiga   tegib   qolganini   sezmaymiz.   G oyaning   mazmunini   asta-sekin	
ʼ ʻ
jo nlashtiramiz, ba zi jihatlarini esa beixtiyor soxtalashtirib qo yamiz.
ʻ ʼ ʻ
Dialektika   qonuniga   binoan   me yor   buzilsa,   har   qanday   jarayon   o zining	
ʼ ʻ
inkoriga   aylanadi.   Oddiy   tilda   bu   “qosh   qo yaman   deb,   ko z   chiqarish”   deyiladi.	
ʻ ʻ
2000-yilda   e lon   qilingan   milliy   g oya   ana   shunday   munosabatga   uchradi.   Shoshib	
ʼ ʻ
uni ta limning barcha bo g inlariga joriy qildik, lekin g oyaning ilmiy tadqiqotiga va	
ʼ ʻ ʻ ʻ
asoslanishiga   deyarli   e tibor   bermadik.  Islohotlarning  aniq   vazifalari   va   sohalarning	
ʼ xususiyatlari bilan bog lab, jonli mazmun bag ishlash xayolimizga kelmadi. Natijadaʻ ʻ
u mafkurabozlik domiga tushib qoldi.
Uchinchi   Renessans   g oyasining   oraliq   bosqich   vazifalari   aniqlanishi   kerak.	
ʻ
Masalan,   2030-yilda,   2040   —   2050-yillarda   biz   aholi   jon   boshiga   taxminan   qancha
yalpi ichki mahsulot ishlab chiqaramiz, jahon reytingida taxminan qanday o rinlarga	
ʻ
ko tarilamiz.   Ta lim,   madaniyat,   ilm-fan   sohalarida   qanday   ko rsatkichlarni,	
ʻ ʼ ʻ
marralarni   zabt   etamiz.   Ular   bo yicha  mo ljallar   belgilanishi   lozim.  Shunda   mazkur	
ʻ ʻ
g oyaning   safarbarlik   ta siri   konkret   va   kuchli   bo ladi.   Ammo   mo ljallar   havoyi	
ʻ ʼ ʻ ʻ
bo lmasligi,   konkret   raqamlardan   tashkil   topmasligi   kerak.   Yangi   AKT,
ʻ
nanotexnologiyalar,   biotexnologiyalar,   sun iy   intellekt   yaratish   va   shu   kabi	
ʼ
yo nalishlardagi vazifalar ham e tibordan chetda qolmasligi zarur.	
ʻ ʼ
Har   qanday   buyuk   rejalar,   buyuk   g oyalar   inson   ehtiyojlari,   turmushi	
ʻ
yaxshilanishi,   erkinligi   ortishi   va   ma naviy   kamoloti   bilan   bevosita   bog lansagina,	
ʼ ʻ
hayotiylik va reallik kasb etadi. Aks holda u havoyi orzu havasligicha qolib ketadi.
Savol va topshiriqlar.
1. Renessans nima? Nega Uchinchi Renessans deyilmoqda?
2. Uchinchi Renessans milliy g oyaga daxldorligi haqida ma`lumot bering.	
ʻ
3.   Uchinchi   Renessans   g oyasini   hayotiy   va   ta sirchan   milliy   g oyaga	
ʻ ʼ ʻ
aylantirishni nimadan boshlamoq kerak?
4. Inson — Yangi Renessans ijodkori deganda nimani tushinasiz?
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.   O‘zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   2017   yil   7   fevraldagi
“O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi
to‘g‘risida”gi   PF-4947-son   Farmoni.   O‘zbekiston   Respublikasi   qonun   hujjatlari
to‘plami, 2017y., 6-son, 70-modda.
2.   Lukin   Ye.V.   Mejregionalnoye   sotrudnichestvo   kak   faktor   regionalnogo
razvitiya. J.: Rossiya: tendensii i perspektiva razvitiya, 2016 g.
3.   O‘zbekiston   Respublikasi   Davlat   statistika   qo‘mitasi   tomonidan
tayyorlangan 2019 yil bo‘yicha “Eksport, import” statistik to‘plami. 4.   Ishlab   chiqarishni   oqilona   joylashtirish   va   mintaqalar   iqtisodiyotini
diversifikatsiyalashning  metodologik asoslarini  takomillashtirish mavzusidagi  ilmiy-
tadqiqot   ishlari   bo‘yicha   hisobot,   Prognozlashtirish   va   makroiqtisodiy   tadqiqotlar
instituti, 2017 y.
5.   Ekologicheskiye   problemi   Sentralnoy   Azii.   Elektronniy   istochnik:
https://ural-eurasia.ru/pro-zasedaniya/news/159-ekologicheskie-problemy-tsentralnoj-
azii.

15-Mavzu: Yangi O’zbekiston-yangicha dunyoqarash: Uchinchi Renessans konsepsiyasi Reja: 1. O zbekistonda yangi uyg onish – Uchinchi Renessansʻ ʻ 2. O zbekistonda yangi bir uyg onish – Uchinchi Renessans davriga poydevor ʻ ʻ yaratilishi 3. Uchinchi Renessans vakillari Yangi O zbekiston farzandlari ʻ 4. Uchinchi Renessans milliy g oyaga aylanishi zarur ʻ

“Renessans” lug aviy fransuzcha “qayta tug ilish” degan ma noni anglatadi.ʻ ʻ ʼ Atama sifatida uning mazmuni ancha keng: madaniyatda, ilm-fanda, san atda, ta lim- ʼ ʼ tarbiyada, umuman, jamiyat hayotida uzoq muddatli turg unlikdan keyin qayta ʻ jonlanib, tez rivojlanishni, ijtimoiy ong va qadriyatlar tizimi yangi sifat bosqichiga chiqishini bildiradi. Ilk bor atama Yevropada o rta asrlar mutaassibligidan keyin 15- ʻ 16 asrlardagi rivojlanish davriga nisbatan qo llanilgan. Renessans atalmish mazkur ʻ ijtimoiy hodisa o zbek tiliga Uyg onish davri deb o girilgan. ʻ ʻ ʻ Avstriyalik atoqli sharqshunos Adam Mesning 1909-yilda “Musulmon Renessansi” nomli fundamental asari chop etilgan. Shundan buyon Renessans faqat Yevropaga oid hodisa emasligi, uni Sharq xalqlari yevropaliklarga nisbatan avvalroq boshdan kechirgani to g risidagi qarashlar va tadqiqotlar paydo bo la boshladi. ʻ ʻ ʻ Rossiyalik buyuk sharqshunos akademik N. N. Konrad Renessans VII — VIII asrlarda Xitoyda boshlanib, VIII asrda Hindistonda davom etgani, undan IX-XII asrlarda islom mamlakatlari estafetani qabul qilgani, mo g ul istilosi tufayli ancha ʻ ʻ pasayib qolgan yuksalish Amir Temur va temuriylar davrida yana qayta gurkurab o sganini ta kidlaydi. U O rta Sharq Uyg onish davrini Alisher Navoiy ʻ ʼ ʻ ʻ zamonasigacha cho zadi. Javoharlal Neru Boburni ham Renessansning tipik vakili, ʻ deb baholagan edi. XV asrdan Renessans Yevropaga siljidi. Bu paytga kelib Yevropa 300 —350-yil davomida islom olimlari, jumladan, bizning buyuk ajdodlarimiz asarlarini, ayniqsa, Xorazmiy, Farg oniy va Ibn Sino asarlarini lotinchaga o girib, chuqur o zlashtirib ʻ ʻ ʻ olgan edi. Yevropa Uyg onishiga juda kuchli ta sir ko rsatganlardan biri Ibn ʻ ʼ ʻ Rushddir. Yevropa falsafasi va ilmiy tafakkurida XVI asr o rtalarigacha averroizm ʻ (Ibn Rushd ta limotiga asoslangan oqim) mavqeini saqlab turdi. ʼ Afsuski, XVI asrning 30 — 40 yillarida bizda an anaviy jamiyat uzil-kesil qaror ʼ topdi. Ilmiy, badiiy izlanishlarga ijtimoiy ehtiyoj pasayib ketdi. O tmish yutuqlari ʻ oldida qulluq qilish, ularni ideallashtirish va faqat takrorlashga urinish, yangiliklarga salbiy munosabat shakllandi. Asta-sekin chuqur turg unlik va inqiroz boshlandi. Ular ʻ noxush ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, diniy-mafkuraviy, regional nizolar va ayirmachilik kabi sabablar bilan qo shilib qoloq bo lib qolishimizga, XIX asr ikkinchi yarmida ʻ ʻ

milliy mustaqilligimizni yo qotishga olib keldi. O tmishdan birinchi bo lib teranʻ ʻ ʻ tarixiy xulosa chiqargan — jadid bobolarimiz edi. Ular taklif qilgan islohotlar millatni qayta uyg otish, taraqqiyot tomon burishni ko zladi. Ammo mustabid ʻ ʻ hokimiyat jadidlar harakatini avj olmasdan bo g ib qo ydi. ʻ ʻ ʻ Mustaqillikka erishgandan keyin dastlab chorak asr davomida milliy tiklanish bilan shug ullanishga to g ri keldi. Endilikda milliy tiklanishdan milliy yuksalishga ʻ ʻ ʻ o tganimizdan keyin, uchinchi Renessansga erishishni davlat rahbari strategik vazifa ʻ etib qo ydi. Haqiqatan tarixan olganda biz ikki Renessansni boshdan kechirdik: ʻ birinchisi IX — XII asrlar, ikkinchisi XIV asr oxirgi choragi — XVI asr birinchi choragi. Birinchi Renessansda yurtimizdan Farg oniy, Xorazmiy, Forobiy, Beruniy, ʻ Ibn Sino, Yusuf Xos Hojib, Mahmud Qoshg ariy, Mahmud Zamaxshariy kabi buyuk ʻ daholar, buyuk muhaddislar — Buxoriy, Termiziy, mutakallimlar — Moturidiy va Abul Muin Nasafiy hamda boshqa atoqli dunyoviy va diniy allomalar shuuri olamni yoritdi. Ikkinchi Renessansda — Ulug bek, G iyosiddin Jamshid Koshiy, Qozizoda ʻ ʻ Rumiy, Ali Qushchi, Lutfiy, Jomiy, Navoiy, Behzod, buyuk me morlar, bastakorlar, ʼ musavvirlar, tarixchilar chiqib, bugun ham dunyoni lol qoldirayotgan asarlar yaratdilar. Har ikki Renessans davrida biz dunyoning ilg or, mutaraqqiy xalqlari qatorida ʻ edik. Agar yana shunday darajaga erishmoqchi bo lsak, Uchinchi Renessansni ʻ amalga oshirmog imiz zarur. ʻ O zbekiston xalqining ko p asrlik boy tarixiga nazar tashlar ekanmiz, unda ʻ ʻ taraqqiyot cho qqilarini zabt etishning mashaqqatli bosqichlarini ko rish mumkin. Bu ʻ ʻ bosqichlarda davlatchiligimizning shakllanishi, jamiyatda ilmu fan, san at va ʼ madaniyatning yuksalishi, buyuk siymolarning o z ijodida erishgan yutuqlari jahon ʻ tamaddunining rivojiga hissa qo shishdek iftixorli jarayonlar gavdalanadi. ʻ O zbekiston tarixining birinchi Renessansi - Somoniylar davriga to g ri kelib, ʻ ʻ ʻ ushbu davrda buyuk ajdodlarimizning yaratgan ilmiy-falsafiy asarlari va olamshumul kashfiyotlari islom sivilizatsiyasiga tamal toshi bo ldi. Ijtimoiy sohaning har ʻ tomonlama rivojlanishi, jamiyatdagi munosabatlarning muayyan tartib-tamoyillar

asosida qurilishi, shaharu viloyatlarning iqtisodiy-madaniy rivojlanishi, ilmu ma rifatning markazlashuvi singari muhim jarayonlar o rta asrlarda yurtimizdaʼ ʻ davlatchilikning o ziga xosligini belgilovchi tamoyillardir. ʻ Ikkinchi Renessans – Amir Temur va Temuriylar davriga to g ri kelib, nafaqat ʻ ʻ Movaraunnahr, balki butun Markaziy Osiyo o lkalari o z taraqqiyotining yangi ʻ ʻ pog onasiga ko tariladi. Bu davrda davlatchilik asoslari takomillashib, shaharsozlik ʻ ʻ va me morchilik avj oldi, xalqaro savdo va diplomatik aloqalar jadallashdi. ʼ Shuningdek, bu davrda fan, madaniyat va san at sohalarining rivojlanishi hamda ʼ tafakkur doirasining yuksalishi namoyon bo ladi. ʻ O zbekiston Respublikasi Mustaqilligining 29 yillik tantanalarida O zbekiston ʻ ʻ Respublikasi Prezidentining: “Xalqimizning ulug vor qudrati jo sh urgan hozirgi ʻ ʻ zamonda O zbekistonda yangi bir uyg onish – Uchinchi Renessans davriga poydevor ʻ ʻ yaratilmoqda”, - degan so zi yangra ʻ gan edi, bugun shu tarixiy voqiyeaga ham bir yil to`ldi. Bu yil yuksak tantanalar bilan Mustaqilligimizning 30 yilligini nishonladik va shu o`tgan shonli mustaqilligimiz tarixini sarhisob etdik. Darhaqiqat, shiddat bilan rivojlanayotgan hayotimizda ro y berayotgan ʻ yuksalish jarayonlari o zini barcha sohalarda namoyon etmoqda. Binobarin, ʻ mustaqillikka erishgan yillarimizning ilk davrida biz o zimizning milliy o zligimizni ʻ ʻ anglash, boy tarixiy-ma naviy hamda ilmiy merosimizning asl mazmun-mohiyati ʼ mag zini chaqish va uni ro yobga chiqarishga intilgan bo lsak, endilikda ʻ ʻ ʻ xalqimiz jipslanib “milliy tiklanishdan – milliy yuksalish” g oyasini sobit qadamlik ʻ bilan amalga oshirishga kirishdi. Bu davrda jamiyatimizda ijtimoiy tafakkurning yuksalish tendensiyasi qaror topishi, unga xos ham milliy, ham umuminsoniy qadriyatlarning mujassamligi e tirof etilmoqda. Milliy ruh va umuminsoniy ʼ qadriyatlar uyg un ʻ bo lgan ijtimoiy tafakkur – mamlakatimiz barqaror ʻ rivojlanishining o zan mezon va mustahkam poydevoriga aylanmoqda. Yurtimizda ʻ ijtimoiy tafakkur darajasining tobora o sishi bois, sanoat, qishloq xo jaligi va boshqa ʻ ʻ jabhalarda mehnat va sohaga yondashuv madaniyati hamda mas uliyati o zgardi. ʼ ʻ Ayniqsa, fan sohasiga qaratilayotgan alohida e tiborning zamirida chuqur ma no bor. ʼ ʼ Fan – bu tafakkur bo lib, qaysiki, jamiyatdagi barqarorlikni ta minlab beruvchi ʻ ʼ

ustuvor omillardan biridir. Fan rivojlanar ekan, nafaqat iqtisodiyot, balki ijtimoiy- madaniy soha ham taraqqiy etadi. Fanga bo lgan e tibor inson tafakkurini o stirish vaʻ ʼ ʻ ulg aytirishga xizmat qiladi. Jamiyat tafakkuri o ssa, madaniyat va san at sohasi ham ʻ ʻ ʼ mana shu talablarga hamohang ravishda o sadi va taraqqiy etadi. ʻ Jahon ilmiy hamjamiyatining e tirof etilishicha, O zbekiston qadimdan ʼ ʻ madaniyat va sivilizatsiya barpo etuvchi zamindir. Darhaqiqat, o rta asrlarda ʻ O zbekiston hududida vujudga kelgan ilmiy-ma naviy yutuqlar Yevropadagi ilmu ʻ ʼ fanga asos bo ldi. Muhammad al-Xorazmiy, Abu Ali ibn Sino, Abu Rayhon Beruniy, ʻ Abu Nasr Forobiy kabi ulug mutafakkirlarimizning beqiyos ilmiy-falsafiy risolalari ʻ dunyoviy bilimlarni rivojlantirish va tizimlashtirish bilan bir qatorda, nafaqat o z ʻ zamonasi, balki keyingi yuz yilliklarga tegishli umumjahon tamaddunining yuksalishiga asos soldi. Davlatimiz rahbari hozirgi davrni milliy tiklanishdan milliy yuksalish tomon deb e lon qilganligining zamirida qat iy ishonch va chuqur hikmat mujassam. Negaki, ʼ ʼ keyingi 10 yilligimiz asl yuksalish va taraqqiyot davri bo lishi muqarrar. Zero oxirgi ʻ yillarda qabul qilingan va albatta qilinajak qonunlar, farmon va qarorlar, amalga oshirilayotgan keng ko lamli islohotlar taraqqiyotning yangi ufqlariga asos bo ladi. ʻ ʻ “Haq berilmas, haq olinur!” deb, millat ozodligi yo lida jonini fido qilgan ulug ʻ ʻ ajdodlarimizning buyuk maqsadi ham shu edi. Biz qanday tahlikali va suronli davrlarni boshimizdan kechirmaylik, qanday yutuq va natijalarga erishgan bo lmaylik, mustaqillik g oyasi, istiqlol ruhi bizga doimo tog dek tayanch ʻ ʻ ʻ bo lmoqda. ʻ Bugun cheksiz iftixor bilan ayta olamizki, donishmand xalqimizning uzoqni ko ra olishi, birdamligi va fidoyi mehnati bilan barcha sinovlardan munosib o tib ʻ ʻ kelmoqdamiz. Shu nuqtayi nazardan, bizning insoniy qadr-qimmatimizni, g urur va ʻ sha nimizni, dinu diyonatimizni, milliy davlatchiligimizni tiklab bergan Mustaqillik ʼ kuni Vatanimizning shonli tarixida hamisha eng yorqin sahifa bo lib qoladi. ʻ Bugun jahon miqyosida yurtimiz haqida so z ketganda “Yangi O zbekiston” ʻ ʻ iborasi tilga olinmoqda. Bu keyingi yillarda taraqqiyotning mutlaqo yangi bosqichiga qadam qo yganimiz, erishayotgan zalvorli yutuqlarimizning e tirofidir. ʻ ʼ