Ikki daryo oralig’ining qadimgi sivilizatsiyasi

Yuklangan vaqt:

15.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3645.232421875 KB

Ko'chirib olish

Mavzu:Ikki daryo
oralig’ining qadimgi
sivilizatsiyasi

Mesopotamiya (Ikki daryo oralig i) — Dajla va Furot ʻ
daryolarining o rta va quyi oqimidagi hudud (G arbiy
ʻ ʻ
Osiyoda). Qad. Sharqning madaniy markazlaridan
biri. Miloddan avvalgi 4—3ming yillikda M. hududida
ilk davlatlar (Ur, Uruk, Lagash va boshqalar) vujudga
kelgan.

Mesopotamiya ba zan ʼ „ tamaddun beshigi“ deb ataladi, bunga
sabab bu mintaqada Shumer , Akkad , Bobil va Ossuriya
saltanatlari bo lganligidir.
ʻ Temir asrida Mesopotamiya Yangi
Ossuriya va Yangi Bobil imperiyalari, keyinchalmk
Axamoniylar hukmronligi ostida bo ldi.
ʻ VII asr Islom
fathigacha Sosoniylar tomonidan boshqarilgan bu hudud
fathdan so ng Iroq degan nom bilan ataladigan bo ldi.
ʻ ʻ


Dajla Turkiya va Irokdagi daryo , qisman Suriya hududidan o tadi. ʻ Uz . 1850 km,
havzasining mayd . 375 ming km². Turkiyaning jan.sharqidagi tog lardan
ʻ
boshlanadi. Al-Qurn sh. yaqinida Furot daryosi bilan qo shilgach,
ʻ Shatt ul-Arab
deb ataladi va Fors qo ltig iga
ʻ ʻ quyiladi. Eng yirik irmoqlari : Katta Zab , Kichik
Zab va Diala . Yuqori oqimi , asosan tog lar orasidan, o rta va quyi oqimi
ʻ ʻ
Mesopotamiya tekisligidan o tadi.
ʻ Qishda Mesopotamiyaga yoqqan yomg irdan ʻ ,
bahorda tog lardagi
ʻ qor va muzlarning erishidan toshadi. O rtacha suv sarfi ʻ
Bag dod
ʻ sh. yaqinida 1240 m³/sek, maksimal suv sarfi 10000 m³/sek, minimal
suv sarfi 150 m³/sek. Yog in
ʻ kam yog ishi, ʻ bug lanish ʻ va sug orishga ʻ sarflanishi
natijasida quyi oqimida suvi ancha kamayib ketadi. Daryo ko plab
ʻ loyqa , qum ,
shag al
ʻ oqizib keladi. Quyilish joyidan Bag dod sh.gacha (suv ko payganda ʻ ʻ
Mosul sh.gacha) kema qatnaydi.


Furot — Turkiya , Suriya va Iroq davlatlarini kesib o tuvchi, ʻ G arbiy ʻ Osiyodagi
eng katta daryolarning biri.

Daryo Muroddan boshlanadi, uzunligi 3065 km.ni tashkil qiladi, daryoga
Qorasuv va Murod daryolari qo shiladi, uzunligi 2780 km, basseynning maydoni
ʻ
765,8 ming km².


Dajla va Furot daryolari yaqinidagi yerlar yetishtirish
uchun juda mos edi. Har yili daryolar toshib,
yerunumdorligini oshirgan. Biroq, mintaqada juda
katta muammo yuzaga keldi: yomg'irning
yetishmasligi. Bu shuni anglatadiki, mintaqa aholisi
suv oqimini boshqarishni o'rganmaguncha qishloq
xo'jaligi bilan shug'ullanish mumkin emas edi [2]
.
Sanalar bo'yicha kelishmovchiliklar mavjud bo'lsa-da,
tarixchilar dastlabki qishloq xo'jaligi jamoalari
miloddan avvalgi 7000-yillarda mintaqaning
shimolida joylashgan deb da'vo qilishadi. O'z
navbatida, janubda ular miloddan avvalgi 5500-
yilgacha paydo bo'lmagan.


O'tgan sana Mesopotamiyaning janubiy qismida joylashgan Shumer aholisi
sug'orish kanallari, to'g'onlar va hovuzlarni qurishni boshladilar. Ushbu
infratuzilmalar tufayli ular ko'plab mahsulotlarni etishtirishga muvaffaq
bo'lishdi va aholi soni sezilarli darajada oshdi. Tarixchilar Mesopotamiya
tarixini besh davrga bo'lishdi, beshta turli imperiyalar: Shumer , Akkadiya ,
Bobil , Ossuriya va Yangi Bobil imperiyalari.


Birinchi buyuk Mesopotamiya sivilizatsiyasi Shumer edi.

Miloddan avvalgi 3000- yildan tashkil topgan bu shaharcha.
Uruk, Uma yoki Ur alohida ajralib turadigan bir qator
shahar-davlatlar.Ularning har birini qonuniyligi mahalliy
qo'riqchi xudosi o'rinbosari bo'lgan mutlaq qirol
boshqargan.

Ushbu sivilizatsiyaning muhimligiga va uning shohlari
ro'yxatlari topilganiga qaramay, haqiqat shundaki, ular
haqida juda ko'p ma'lumot yo’q.

Bundan tashqari, ular buyuk diniy ibodatxonalarni
ko'targanliklari ma'lum. Shunga o'xshab, dalillar shuni
ko'rsatadiki, Uruk shahri Mesopotamiyaning butun janubida
o'z madaniyatini kengaytirgan. Uning ta'siri tufayli boshqa
hududlarda ko'proq shaharlar qurildi. Tez-tez bo'lib
turadigan urushlar bu shaharlarning mudofaa devorlari
bilan jihozlanishiga olib keldi


Shumerlar erishgan farovonlik mintaqaga turli xil ko'chmanchi qabilalarni olib
keldi. Semit kelib chiqishi bo'lgan bu xalqlar orasida arablar, ibroniylar va
suriyaliklar bo'lgan. Bosqinlar miloddan avvalgi 2500-yildan boshlab doimiy
bo'lgan. va ular tez orada shumerlardan siyosiy ustunlikni qo'lga kiritishga
muvaffaq bo

Miloddan avvalgi 3000-yillarda Mesopotamiyaning shimoliy qismiga ko'chish
to'lqinlari yetib kelgan. Natijada, amoritlar kabi guruhlar, shu jumladan
finikiyaliklar, ibroniylar, aramiyaliklar va akkadiyaliklar, ya'ni ko'proq ahamiyat
kasb etgan semit xalqlari yaratildi. Miloddan avvalgi 1350-yillarda akkadlar
Kish shahrini bosib oldilar. Keyinchalik, Sargon boshchiligida ular Agade nomli
yangi poytaxtga asos solishdi va Shumerning qolgan shaharlarini bosib olishga
kirishdilar. 'lishdi.


Mesopotamiya tarixi yaratilgan imperiyalarning ko tarilishi ʻ
va qulashiga sabab bo lgan turli xil sivilizatsiyalar
ʻ
o rtasidagi urushlarga to la edi.
ʻ ʻ Forslar tomonidan amalga
oshirilgan so nggi bosqinchilik tarixchilar tomonidan ushbu
ʻ
hududdagi xalqlarning tanazzulga uchrashi uchun
ishlatilgan. Mesopotamiyada sivilizatsiyaning kelib chiqish
joyi bo lishdan tashqari, ko plab texnik va siyosiy
ʻ ʻ
yangiliklar paydo bo ldi. Eng ko zga ko ringanlari orasida
ʻ ʻ ʻ
g ildirak, sug orish tizimi, qonunlar yoki yozuvlarning
ʻ ʻ
birinchi to plamlari mavjud.
ʻ

Miloddan avvalgi 1250-yil atrofida Ossuriya butun
shimoliy Mesopotamiyani egallab oldi. Ushbu shahar
shahar-shtatlarda tashkil etilgan bo'lib, monarxiya
mintaqaning ikkita poytaxtida joylashgan edi:
Nineviya

va Assur. Bu sodir bo'lishidan oldin Ossuriyaliklar
Anadolu bilan biznesda ustun mavqega ega bo'lishdi.
O'sha yarim orolda ular oltin, kumush va bronzani
tashish uchun foydalanadigan ba'zi savdo portlarini
yaratdilar

Mavzu:Ikki daryo oralig’ining qadimgi sivilizatsiyasi

Mesopotamiya (Ikki daryo oralig i) — Dajla va Furot ʻ daryolarining o rta va quyi oqimidagi hudud (G arbiy ʻ ʻ Osiyoda). Qad. Sharqning madaniy markazlaridan biri. Miloddan avvalgi 4—3ming yillikda M. hududida ilk davlatlar (Ur, Uruk, Lagash va boshqalar) vujudga kelgan.

Mesopotamiya ba zan ʼ „ tamaddun beshigi“ deb ataladi, bunga sabab bu mintaqada Shumer , Akkad , Bobil va Ossuriya saltanatlari bo lganligidir. ʻ Temir asrida Mesopotamiya Yangi Ossuriya va Yangi Bobil imperiyalari, keyinchalmk Axamoniylar hukmronligi ostida bo ldi. ʻ VII asr Islom fathigacha Sosoniylar tomonidan boshqarilgan bu hudud fathdan so ng Iroq degan nom bilan ataladigan bo ldi. ʻ ʻ

 Dajla Turkiya va Irokdagi daryo , qisman Suriya hududidan o tadi. ʻ Uz . 1850 km, havzasining mayd . 375 ming km². Turkiyaning jan.sharqidagi tog lardan ʻ boshlanadi. Al-Qurn sh. yaqinida Furot daryosi bilan qo shilgach, ʻ Shatt ul-Arab deb ataladi va Fors qo ltig iga ʻ ʻ quyiladi. Eng yirik irmoqlari : Katta Zab , Kichik Zab va Diala . Yuqori oqimi , asosan tog lar orasidan, o rta va quyi oqimi ʻ ʻ Mesopotamiya tekisligidan o tadi. ʻ Qishda Mesopotamiyaga yoqqan yomg irdan ʻ , bahorda tog lardagi ʻ qor va muzlarning erishidan toshadi. O rtacha suv sarfi ʻ Bag dod ʻ sh. yaqinida 1240 m³/sek, maksimal suv sarfi 10000 m³/sek, minimal suv sarfi 150 m³/sek. Yog in ʻ kam yog ishi, ʻ bug lanish ʻ va sug orishga ʻ sarflanishi natijasida quyi oqimida suvi ancha kamayib ketadi. Daryo ko plab ʻ loyqa , qum , shag al ʻ oqizib keladi. Quyilish joyidan Bag dod sh.gacha (suv ko payganda ʻ ʻ Mosul sh.gacha) kema qatnaydi.

O'xshashlar

Qadimgi yunoniston sivilizatsiyasi

Qadimgi Xitoy Sivilizatsiyasi

QADIMGI AFRIKA SIVILIZATSIYASI

Qadimgi kichik osiyo sivilizatsiyasi

Qadimgi Sug’d va Baqtriya sivilizatsiyasi