logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Umumiy
  4. Muhammad Yusuf she’riyatining sintaktik xususiyati

Muhammad Yusuf she’riyatining sintaktik xususiyati

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4545.2841796875 KB
Ko'chirib olish
Mavzu: Muhammad Yusuf she’riyatining sintaktik xususiyati Reja: 1. Muhammad Yusuf she’riyatida so’z tartibi. 2. Muhammad Yusuf she’riyatida uyushiq bo’laklarning uslubiy xususiyatlari. 3. Muhammad Yusuf she’riyatida undalmalarning ifodalanishi. 4. Muhammad Yusuf she’riyatida gap bo’laklari masalasi. LOLAQIZG’ALDOQ Shoirning so’zni tanlash bilan birga uni o’z o’rnida ishlatishi, gapni to’g’ri qurish va maxsus ohang bilan aytishi, tanlangan birikmaning mantiqiy asosligi, sodda va qo’shma gaplardan foydalanishdagi o’ziga xosliklari, inversiyani o’rinli hosil qilishi she’rning jozibasi va ta’sirchanligini tashkil qiladi . Badiiy uslubda inversiya hodisasi erkin. Yozuvchi nimani va qanday ottenka bilan ifodalamoqchi bo’lsa, tuzilmani shunga muvofiq tuza beradi. Aktual bo’linishi ham, asosan, inversiya bilan bog’liq. Bu hodisani Muhammad Yusuf ning ayrim she’rlari misolida ko’rib o’tamiz. Dunyo Menga boqib miyig’ida kulgan dunyo, Meni tuproq, o’zni osmon bilgan dunyo. Seni momom cho’miltirgan yuvib- tarab, Seni bobom tetapoya qilgan dunyo!.. Bu yerda ega va kesimning o’rni almashib kelishi inversiya hodisasini hosil qilgan. Onam yig’lar Ko’nglim qolsa bulbuldan, ham guldan ham, Qolar bo’lsam bir kun axir tildan ham, Agar bir zot yig’lasa chin dildan ham Onam yig’lar, onam yig’lar,onam u… Birinchi va ikkinchi misrada to’ldiruvchi va kesim, uchinchi misrada esa hol va kesim inversiyaga uchragan. Uyushiq bo’laklar fikrga nutqiy ixchamlik, nutqiy ravonlik, ta’sirlilik, musiqiylik bag’ishlaydi. Badiiy-tasviriy vositalardan biri hisoblanadi. Bu, ayniqsa, poetik asarlarda ko’rinadi. Buni quyidagi misolda ko’rib o’tamiz. Do’stman deganlar Kecha meni maqtab yurganlar, Bir umrga do’stman deganlar, Yoshlik qilib qoqingan chog’im Panalarda g’iybat qilganlar Bilib qo’ying, yengilganim yo’q, Ertamdan ham ko’ngillarim to’q. Eganing uyushib kelishi she’rning ta’sirchanligini yanada oshirgan. Oq ro’mol qizlar O’tib turing ko’chamdan goh-goh, Ko’ngil yayrar ko’rganim sari. Ey gulbadan, ey kiyiknigoh, O’zbekoyim nabiralari - Oydin qizlar, oyjamol qizlar, Oydan tushgan oqro’mol qizlar. Undalmalarning uslubiy bo’yog’i undalma bo’lib kelgan leksema semantikasi bilan bog’liq. Shaxs bildirmaydigan undalmalarning uslubiy bo’yog’i badiiylik bilan izohlanadi va asosan, badiiy adabiyotda uchraydi. Quyidagi ayrim misollarda ko’rib o’tamiz. Erka kiyik Erka kiyik, maylimi bir erkalasam, Majnun bo’lib, sahrolarga yetalasam. Bu dunyoda birday g’arib men ham, sen ham, Erka kiyik, maylimi bir erkalasam?... Yuqoridagi misralarda undalma va so’roq gap birgalikda qo’llanilib, she’rning uslubiy bo’yog’ini oshirishga xizmat qilgan. Yur, muhabbat Oy yuzidan nur yog’di sim-sim, Yur, muhabbat , ketdik bu yerdan. Shirin tushlar ko’rsin sevgilim, Yur, muhabbat , ketdik bu yerdan... Biz ketsak yer kengayib qolar, Osmonlar ham enkayib qolar. Bir qorako’z jilmayib qolar, Yur, muhabbat , ketdik bu yerdan… Na qildim, ey yuzlari zebo, Aybim na deb so’rama aslo. Bu dunyo shundayin bevafo, Yur, muhabbat , ketdik bu yerdan… Sevgi dilda yashnagan chechak, U biz bilan qayda yashasak. Ne qipti bir qizga yoqmasak?.. Yur, muhabbat , ketdik bu yerdan… FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. Muhammad Yusuf “Biz baxtli bo’lamiz” (she’riy to’plami). Toshkent-2014. 2. Iminov M., Nu’monov T., Boboxonova D. O’zbek tili uslubiyati masalalari. Namangan- 2007.

Mavzu: Muhammad Yusuf she’riyatining sintaktik xususiyati Reja: 1. Muhammad Yusuf she’riyatida so’z tartibi. 2. Muhammad Yusuf she’riyatida uyushiq bo’laklarning uslubiy xususiyatlari. 3. Muhammad Yusuf she’riyatida undalmalarning ifodalanishi. 4. Muhammad Yusuf she’riyatida gap bo’laklari masalasi.

LOLAQIZG’ALDOQ

Shoirning so’zni tanlash bilan birga uni o’z o’rnida ishlatishi, gapni to’g’ri qurish va maxsus ohang bilan aytishi, tanlangan birikmaning mantiqiy asosligi, sodda va qo’shma gaplardan foydalanishdagi o’ziga xosliklari, inversiyani o’rinli hosil qilishi she’rning jozibasi va ta’sirchanligini tashkil qiladi .

Badiiy uslubda inversiya hodisasi erkin. Yozuvchi nimani va qanday ottenka bilan ifodalamoqchi bo’lsa, tuzilmani shunga muvofiq tuza beradi. Aktual bo’linishi ham, asosan, inversiya bilan bog’liq. Bu hodisani Muhammad Yusuf ning ayrim she’rlari misolida ko’rib o’tamiz.

Dunyo Menga boqib miyig’ida kulgan dunyo, Meni tuproq, o’zni osmon bilgan dunyo. Seni momom cho’miltirgan yuvib- tarab, Seni bobom tetapoya qilgan dunyo!.. Bu yerda ega va kesimning o’rni almashib kelishi inversiya hodisasini hosil qilgan.

O'xshashlar

Muhammad Yusuf
Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf - diniy notiqlik vakili sifatida
Shayx Muhammad Solih Muhammad Yusuf – diniy notiqlik vakili sifatida
Yusuf Xos Hojib
LISONIY SINTAKTIK QOLIPLAR