logo

Yevropaning geografik o‘rni, chegaralari va siyosiy xaritasi

Yuklangan vaqt:

10.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

9777.306640625 KB
Yev ropaning geografi k  o‘rni, chegaralari 
v a siy osiy  xarit asi  Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм      Ma’lumki, 
Yevrosiyo 
materigi ikkita 
qit’a — Yevropa 
va Osiyoga 
bo‘linadi. 
Yevropa qit’asi 
Yevrosiyo 
materigining 
g‘arbiy qismida 
joylashgan.Geografi k  o‘rni v a chegaralari  “ Yevropa” so‘zi qadimiy assuriyaliklar tilidan kelib chiqqan bo‘lib, 
“quyosh botishi”, ya’ni “g‘arb” ma’nosini anglatadi.   Yevropa ekvatorga nisbatan 
Shimoliy yarimsharda, bosh 
meridianga nisbatan  esa 
asosan Sharqiy yarimsharda 
joylashgan  (44-rasm).  Lekin 
Portugaliya,  Irlandiya, 
Islandiya butunligicha, 
Ispaniya va Buyuk 
Britaniyaning katta qismlari 
hamda Fransiyaning chekka 
g‘arbiy hududlari G‘arbiy 
yarimsharda joylashgan.
Qit’a maydoni 10 mln km2 ga 
teng.    Yevropa qirg‘oqlari 
shimolda Shimoliy 
Muz okeani, g‘arbda 
Atlantika okeani, 
janubda O‘rta va 
Qora dengiz suvlari 
bilan yuviladi. 
Shimoliy Muz okeani
Atlantika okeani
Qora dengizO‘rtayer dengizi1
2
3 4 O‘rta dengiz va Gibraltar bo‘g‘izi uni Afrikadan ajratib turadi. 
Sharqda Yevropa asosan quruqlik orqali Osiyo qit’asi bilan 
chegaradosh. 
12
O‘rta dengiz Gibral tar bo‘g‘izi     Yevropa va Osiyoning 
chegarasi ko‘plab geografik 
adabiyotlarda Ural tog‘lari, 
Emba daryosi, Kaspiy 
dengizining Shimoli-g‘arbiy 
qirg‘oqlari, Rossiya 
janubidagi Kuma-Manich 
botig‘i, Azov va Qora 
dengizlari, Bosfor bo‘g‘izi, 
Marmar dengizi, Dardanell 
bo‘g‘izi va Egey dengizi orqali 
o‘tkaziladi.  Yevropa va Osiyo chegarasi   Yevropa va Osiyoning chegarasi ko‘plab geografik
adabiyotlarda Ural tog‘lari, Emba daryosi, Kaspiy dengizining 
Shimoli-g‘arbiy qirg‘oqlari, 
Ural tog‘iEmba daryosiKaspiy dengizi   Rossiya janubidagi Kuma-Manich botig‘i, Azov va Qora dengizlari,
Kuma-Manich botig‘i Azov dengizi Qora dengiz     Bosfor bo‘g‘izi, Marmar dengizi, Dardanell bo‘g‘izi va Egey dengizi 
orqali o‘tkaziladi. 
Bosfor bo ‘g‘izi
Marmar dengizi
Dardanell bo‘g‘izi Egey dengizi       Ayrim manbalarda ikki qit’aning Kaspiy va Qora dengizlari 
orasidagi chegarasi Katta Kavkaz tizmasi orqali o‘tkaziladi.    Yevropaning hozirgi 
siyosiy xaritasida 
(45-rasm) , ikki qit’ada 
joylashgan Rossiya 
Federatsiyasini 
qo‘shganda, 44 ta 
mustaqil davlat 
mavjud. Siy osiy  xarit asi   Yevropa kichik mamlakatlar qit’asidir. Qit’ada Andorra, San Marino, 
Malta, Monako, Vatikan, Lixtenshteyn singari “mitti” mamlakatlar 
joylashgan. 
VatikanMonako  Mazkur davlatlardan tashqari, Yevropadagi yana 12 ta davlatning 
maydoni 50 ming km2 dan kichikroqdir. 
      1.Albaniya
      2.Belgiya
      3. Daniya
      4. Estoniya
      5. Moldova
      6. Niderlandiya
      7. Slovakiya
      8. Sloveniya
      9. Shimoliy Makedoniya
     10. Shveytsariya (A)
     11. Chernogoriya (B)16
54
3
2
BA
98 7  Qit’adagi 10 ta mamlakat hududi 50 mingdan 100 ming km2 gacha 
boradi. 
    1. Avstriya
    2. Bosniya va Gertsegovina
    3. Irlandiya
    4. Latviya
    5. Litva
    6. Portugaliya
    7. Serbiya
    8. Vengriya
    9. Xorvatiya
    10. Chexiya  (A)A
9 8
7
6 5 4
3
21  12 ta davlatning maydoni 100 mingdan 500 ming km2 gacha 
kattalikka ega. 
      1. Belarus
      2. Bolgariya
      3. Buyuk Britaniya
      4. Finlyandiya
      5. Germaniya
      6. Gretsiya
      7. Islandiya
      8. Italiya
      9. Norvegiya
     10. Polsha (A)
     11. Ruminiya (B)
    12. Shvetsiya (C)1 1
85
BA97
C 4
3
2
6  Faqat Fransiya, Ukraina va Ispaniyaning hududi 500 ming km2 dan 
oshadi. Rossiya esa maydonining kattaligi bo‘yicha nafaqat 
Yevropa, balki butun dunyoda eng yirik davlatdir. 
3 2 1
4 Fransiya Ukraina
Ispaniya Rossiya   4,1 mln. km² Rossiya hududining 4,1 mln km2 ga teng bo‘lgan qismi (24% i) 
Yevropa qit’asida joylashgan.
10 mln. km²   Yevropa davlatlari orasida orol, yarimorol, dengizbo‘yi kontinental 
hamda ichki kontinental davlatlar mavjud  (46-rasm).  Yevropadagi 44 
mamlakatdan 32 
tasi respublika, 12 
tasi monarxiya 
hisoblanadi.  
Monarxiya 
davlatlar g ‘ arb va 
shimol qismida 
joylashgan. Boshqaruv shakli    Andorra, Belgiya,  Buyuk Britaniya, Daniya, Ispaniya, Lixtenshteyn, 
Lyuksemburg, Monako, Niderlandiya, Norvegiya, Shvetsiya davlatlari 
konstitutsion monarxiya, Vatikan davlati esa mutlaq teokratik monarxiya 
boshqaruv shakliga ega. 
A
B
3 9
72
1 4
8 6
5 C
Vatikan   Yevropadagi respublikalarning katta qismi parlamentar 
respublikalar hisoblanadi (to‘q sariq rangda).
Germaniya  Ma’muriy-hududiy 
jihatidan 
Yevropadagi 6 ta 
davlat federativ 
tuzilishga ega — 
Avstriya, Belgiya, 
Bosniya  va 
Gersegovina, 
Germaniya, 
Rossiya, 
Shveysariya.6
342
1 5Davlat tuzilishi  Yevropa qit’asi 4 ta 
subregionga bo‘linadi: 
Shimoliy Yevropa, G‘arbiy 
Yevropa, Janubiy Yevropa va 
Sharqiy Yevropa  (47-rasm). 
Bu subregionlar Yevropa 
davlatlari orasidagi tabiiy, 
iqtisodiy va tarixiymadaniy
o‘xshashlik hamda 
tafovutlarni hisobga olgan 
holda ajratilgan.Subregionlari
1
32 4       ©  Foydalanilgan adabiyotlar:
•
V. N. Fedorko, N. I. Safarova, J. A. Ismatov, E. Y. Nazaraliyeva – Geografiya 
(Jahon iqtisodiy-ijtimoiy geografiyasi), umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 
10- sinf o‘quvchilari uchun darslik,  Respublika ta’lim markazi, 2022
•
@ edurtm_uz

Yev ropaning geografi k o‘rni, chegaralari v a siy osiy xarit asi Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Ma’lumki, Yevrosiyo materigi ikkita qit’a — Yevropa va Osiyoga bo‘linadi. Yevropa qit’asi Yevrosiyo materigining g‘arbiy qismida joylashgan.Geografi k o‘rni v a chegaralari

“ Yevropa” so‘zi qadimiy assuriyaliklar tilidan kelib chiqqan bo‘lib, “quyosh botishi”, ya’ni “g‘arb” ma’nosini anglatadi.

Yevropa ekvatorga nisbatan Shimoliy yarimsharda, bosh meridianga nisbatan esa asosan Sharqiy yarimsharda joylashgan (44-rasm). Lekin Portugaliya, Irlandiya, Islandiya butunligicha, Ispaniya va Buyuk Britaniyaning katta qismlari hamda Fransiyaning chekka g‘arbiy hududlari G‘arbiy yarimsharda joylashgan. Qit’a maydoni 10 mln km2 ga teng.